بیماری نقرس یک نوع از آرتروز است که ناشی از افزایش میزان اسید اوریک در جریان خون است. علائم نقرس ناشی از تشکیل کریستال های اسید اوریک در مفاصل و واکنش بدن به آن است. ما در این مطلب از بخش بیماری های سلام دنیا، درباره اینکه بیماری نقرس چیست و چه علائمی دارد و چگونه درمان می شود، و در نهایت درمان خانگی و نکات پیشگیری از نقرس پرداختیم. با ما همراه باشید.
بیماری نقرس چیست
نقرس نوعی آرتروز است که موجب درد، تورم و خشکی مفاصل می شود. معمولاً مفصل انگشت شست پا را تحت تاثیر قرار می دهد. حملات نقرس می توانند به صورت ناگهانی بروز کنند و به آرامی به بافت ناحیه ملتهب آسیب بزند. همچنین ممکن است با افزایش بروز بیماری قلبی-عروقی مرتبط باشد و می تواند بسیار دردناک باشد.
نقرس شایع ترین نوع آرتروز التهابی در مردان است و اگرچه اغلب مردان را تحت تاثیر قرار می دهد، اما احتمال بروز آن در زنان بعد از یائسگی نیز زیاد می شود. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) گزارش داده است که بین سال های 2007 تا 2008، حدود 8.3 میلیون نفر در آمریکا مبتلا به نقرس بودند.
حقایقی درباره نقرس
در اینجا برخی نکات مهم درباره نقرس را بیان می کنیم.
1. نقرس یک نوع از آرتروز است که ناشی از افزایش میزان اسید اوریک در جریان خون است.
2. علائم نقرس ناشی از تشکیل گریستال های اسید اوریک در مفاصل و واکنش بدن به آن است.
3. نقرس اغلب شست پا را تحت تاثیر قرار می دهد.
4. نقرس معمولاً بدون هیچ هشداری در نیمه شب رخ می دهد.
5. بیشتر انواع نقرس با داروهای خاص درمان می شود.
حتما بخوانید: رژیم غذایی برای نقرس
انواع بیماری نقرس
مراحل مختلفی برای پیشرفت نقرس وجود دارد، و این مراحل در انواع مختلفی از نقرس تجربه شده است.
1. هیپراوریسمی بدون علامت
امکان دارد در یک فرد سطح اسید اوریک بدون هیچ نشانه ای بالا برود. در این مرحله، درمان لازم نیست، اگرچه کریستال های اوره در بافت رسوب می کنند و باعث آسیب جزئی می شوند. ممکن است به افراد مبتلا به هیپراوریسمی بدون علامت توصیه شود مراحل لازم برای کشف هر گونه فاکتورهای سهیم در افزایش اسید اوریک را انجام دهند.
2. نقرس حاد
این مرحله زمانی اتفاق می افتد که کریستال های اوره ای که رسوب کرده اند، به طور ناگهانی منجر به التهاب حاد و درد شدید می شوند. این حمله ناگهانی که به آن شعله ور شدن نقرس گفته می شود، به طور معمول در طی 3 تا 10 روز آرام می شود. این شعله ور شدن یا عود کردن بیماری می تواند به واسطه شرایط استرس زا، مصرف الکل و مواد مخدر و همچنین هوای سرد اتفاق بیفتد.
3. نقرس وقفه ای
این مرحله، دوره ای بین حملات نقرس حاد است. ممکن است برای ماه ها یا حتی سال ها، بیماری عود نکند حتی اگر درمان نشده باشد. در طول این وقفه، کریستال اوره بیشتر در بافت رسوب پیدا می کند.
4. نقرس مزمن توفوسی
نقرس مزمن توفوسی، ناتوان کننده ترین نوع نقرس است. ممکن است آسیب دائمی در مفاصل و کلیه ها اتفاق بیفتد. بیمار از آرتروز مزمن رنج می برد و توفی، توده های بزرگ کریستال های اوره در مناطق خنک تر بدن مانند مفاصل انگشتان ایجاد می گردد. در صورت عدم درمان، زمان زیادی طول می کشد تا بیماری به مرحله نقرس مزمن توفوسی تبدیل شود (در حدود ده سال). بسیار بعید است که در صورت دریافت درمان مناسب، بیماری به این مرحله برسد.
5. نقرس کاذب
تفاوت عمده بین نقرس و نقرس کاذب این است که مفاصل با کریستال های فسفات کلسیم ب جای کریستال های اوره تحت تاثیر قرار می گیرند.
علل بیماری نقرس
نقرس در ابتدا بخاطر بالا رفتن اسید اوریک در خون و هیپراوریسمی ایجاد می شود. اسید اوریک در بدن طی تجزیه پورین موجود در بعضی غذاهای خاص مانند گوشت، مرغ و غذاهای دریایی ایجاد می شود.
به طور معمول، اسید اوریک در خون حل می شود و از طریق کلیه با ادرار دفع می شود. اگر اسید اوریک بسیار زیادی تولید شده باشد، یا به اندازه کافی دفع نگردد، می تواند به شکل کریستال های سوزن مانندی درآید که موجب التهاب و درد در مفاصل و بافت های اطراف می شود.
حتما بخوانید: کاهش اسید اوریک با درمان خانگی و طبیعی
عوامل خطر زا نقرس
عواملی وجود دارد که می تواند احتمال بروز هیپراوریسمی و در نتیجه نقرس را افزایش دهد:
1. سن و جنس
مردان نسبت به زنان اسید اوریک بیشتری تولید می کنند، هر چند در زنان نیز برخی اوقات سطح اسید اوریک بعد از یائسگی بالا می رود.
2. ژنتیک
سابقه خانوادگی نقرس احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می دهد.
3. انتخاب سبک زندگی
مصرف الکل با میزان اسید اوریک دفعی بدن ارتباط دارد. خوردن غذاهایی با پورین بالا نیز میزان اسید اوریک بدن را افزایش می دهد.
4. قرار گرفتن در معرض سرب
قرار گرفتن در معرض سرب بالا نیز به برخی از موارد نقرس مرتبط است.
5. داروها
برخی داروها می توانند سطح اسید اوریک بدن را افزایش بدهند، که شامل برخی از دیورتیک ها و داروهای حاوی سالیسیلات هستند.
6. وزن
داشتن اضافه وزن نیز باعث افزایش خطر نقرس می شود زیرا متابولسیم بیشتری در بافت های بدن رخ می دهد و این به معنی تولید بیشتر اسید اوریک به عنوان یکی از محصولات زائد متابویک است. سطوح بالاتر چربی بدن نیز سطح التهاب سیستمیک را بالا می برد زیرا سلول های چربی سیتوکین های پیش التهابی تولید می کنند.
7. آسیب یا جراحی اخیر
میزان خطر ابتلا به نقرص را افزایش می دهد.
8. مشکلات دیگر برای سلامتی
نارسایی کلیه و دیگر مشکلات کلیوی، توانایی بدن برای حذف مواد زائد را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد و منجر به افزایش سطح اسید اوریک می شود. سایر شرایط مرتبط با نقرس عبارت است از: فشار خون بالا، دیابت و غده تیروئید کم کار.
علائم نقرس
1. نقرس معمولاً ناگهانی و اغلب در اواسط شب بروز می کند.
2. علائم اصلی درد شدید در مفاصل است که به ناراحتی، التهاب و قرمزی منجر می شود.
3. نقرس اغلب روی مفاصل بزرگ انگشت پا اثر می گذارد، اما همینطور می تواند مچ پا، زانو، آرنج، مچ و انگشتان نیز تحت تاثیر قرار دهد.
آزمایش و تشخیص بیماری نقرس
تشخیص نقرس می تواند مشکل باشد، چرا که علائم آن شبیه به بیماری های دیگری نیز است. در حالی که هیپراوریسمی در اکثر افرادی که دچار نقرس هستند اتفاق می افتد، ممکن است در طول عود بیماری، این مسئله وجود نداشته باشد. اکثر افراد مبتلا به هیپراوریسمی دچار نقرس نیستند.
یکی از آزمایش های تشخیصی که پزشکان می توانند انجام بدهند، تست مایع مفصلی است، که به شکل استخراج مایع توسط سوزن از مفصل است. سپس مایع آزمایش می شود تا وجود کریستال های اوره مورد بررسی قرار گیرد. از آنجایی که عفونت مفصل نیز می تواند شبیه به نشانه های نقرس باشد، پزشک هنگام آزمایش مایع مفصلی به دنبال باکتری هایی می گردد که باعث عفونت می شوند.
پزشک همچنین می تواند آزمایش خون انجام بدهد تا سطح اسید اوریک آن را اندازه گیری کند، همان طور که قبلا اشاره شد، افرادی که سطح بالای اسید اوریک دارند نیز همیشه نقرس را تجربه نمی کنند. به همین شکل، در برخی افراد علائم نقرس پدیدار می شود بدون اینکه سطح اسید اوریک در خون بالا برود.
در نهایت، پزشکان می توانند در اطراف مفصل ها یا درون توفوس با سونوگرافی و سی تی اسکن به دنبال کریستال های اوره باشند. اشعه ایکس نمی تواند نقرس را مشخص کند، اما ممکن است برای رد کردن علل دیگر استفاده شود.
حتما بخوانید: تفاوت بین سی تی اسکن و ام آر آی
درمان نقرس (داروهای درمان کننده نقرس)
بیشتر موارد نقرس با دارو درمان می شود. دارو می تواند نشانه های حملات نقرس را درمان کند، از عودهای بعدی جلوگیری کند و خطر عوارض نقرس مانند سنگ کلیه و توفی (کریستال های اسید اوریک که شاخص بیماری نقرس) را کاهش بدهد. داروهای متداول شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، کلشی سین، یا کورتیکواستروئیدها هستند. این داروها التهاب و درد در نقاطی که تحت تاثیر نقرس است را کاهش می دهد و معمولاً به صورت داروهای خوراکی است.
داروها همچنین می تواند برای کاهش تولید اسید اوریک (مهارکننده زانتین اکسیداز مانند آلوپورینول) یا بهبود توانایی کلیه برای دفع اسید اوریک (پروبنسید) از بدن مورد استفاده قرار بگیرد. بدون درمان، یک حمله حاد نقرس در 12 تا 24 ساعت بعد از شروع در بدترین حالت خواهد بود. انتظار می رود فرد بدون درمان بعد 1 تا 2 هفته بهبود یابد.
درمان های خانگی نقرس
افراد مبتلا به نقرس می توانند با رعایت رژیم غذایی مانع از بازگشت بیماری شوند. یک رژیم غذایی متوازن می تواند به کاهش نشانه ها کمک کند.
افراد مبتلا به نقرس باید از رژیم های کم کربوهیدرات خودداری کنند. مصرف کم کربوهیدرات به این معناست که بدن قادر به سوزاندن درست ذخیره چربی نیست و این منجر به افزایش ماده ای به نام کتون ها به جریان خون می شود. افزایش کتون ها می تواند منجر به شرایطی شود که کتوز نامیده می شود و باعث می شود سطح اسید اوریک خون افزایش یابد.
از همه مهمتر باید از مصرف زیاد غذاهای حاوی پورین بالا اجتناب کرد، تا اطمینان یابید که سطح اسید اوریک در خون زیاد نمی شود. در اینجا لیستی از غذاهای حاوی پورین بالا وجود دارد که باید در مصرف آنها دقت کرد:
- ماهی کولی
- مارچوبه
- قلوه گاو
- مغز
- لوبیا خشک و نخود فرنگی
- گوشت شکار
- آبگوشت
- شاه ماهی
- کبد
- ماهی خال خالی
- قارچ
- ساردین ها
- حلزون های دو کپه ای
در حالی که مهم است از این غذاها اجتناب کنید، مشخص شده است که غذاهای خاص غنی از پورین خطر ابتلا به نقرس یا بدتر شدن علائم را افزایش نمی دهد. مارچوبه، لوبیا، برخی از دیگر مواد غذایی گیاهی و قارچ ها منابع پورین هستند، اما تحقیقات نشان می دهد که این مواد غذایی حملات نقرس را موجب نمی شوند و تاثیری در سطح اسید اوریک ندارند.
مطالعات مختلف اپیدمیولوژیک نشان داده است که سبزیجات غنی از پورین، دانه های کامل، آجیل و حبوبات، میوه هایی با قند کم، قهوه، مکمل های ویتامین C خطر ابتلا به نقرس را کاهش می دهند، در حالی که گوشت قرمز، نوشیدنی های حاوی فروکتوز و الکل باعث افزایش خطر می شود.
مکمل های ویتامین C را می توانید بدون تجویز پزشک تهیه کنید، اما قبل از مصرف هر مکمل جدیدی با پزشک مشورت کنید.
نقش اسید اوریک در نقرس کاملاً مشخص شده است. پس با توجه به این موضوع و وسعت داروهای مربوطه، نقرس یک نوع قابل کنترل از آرتروز است.
نکاتی برای پیشگیری از نقرس
دستورالعمل هایی زیادی برای سبک زندگی و رژیم غذایی وجود دارد که می تواند فرد را در برابر عود کردن مجدد بیماری و یا ابتلا به آن در وهله اول حفاظت کند:
· مصرف بالای مایعات، در حدود 2 تا 4 لیتر در روز
· اجتناب از مصرف الکل
· حفظ وزن بدن سالم
عوارض جانبی که نقرس به همراه می آورد
در برخی موارد، نقرس می تواند به مسائل جدی تری تبدیل شود، مانند:
1. سنگ کلیه
اگر کریستال های اوره در دستگاه ادراری جمع شوند، می تواند تبدیل به سنگ کلیه شود.
2. نقرس عود کننده
برخی از افراد تنها یکبار عود نقرس را تجربه می کنند؛ برخی دیگر ممکن است به طور منظم عود کردن نقرس را تجربه کنند، که باعث آسیب تدریجی به مفاصل و بافت اطراف آن می شود.
منبع: medicalnewstoday