آزوتمی مشکلی است که در اثر بیماری یا جراحت ناشی از آسیب در کلیه ها رخ می دهد. در نتیجه آزوتمی کلیه های شما دیگر قادر به دفع ضایعات نیتروژن نیستند. آزوتمی معمولا با استفاده از آزمایش خون و ادرار تشخیص داده می شود. این آزمایشات میزان نیتروژن (BUN) و سطح کراتینین را بررسی می کنند.
انواع بیماری آزوتمی
سه نوع آزوتمی وجود دارد:
- آزوتمی پیش کلیوی یا Prerenal
- آزوتمی داخل کلیوی یا Intrinsic
- آزوتمی پس کلیوی Postrenal
آزوتمی پیش کلیوی
آزوتمی پیش کلیوی هنگامی اتفاق می افتد که مایعات به اندازه کافی در کلیه ها جریان نداشته باشد. این جریان کم مایعات سطح بالایی از غلظت کراتینین و اوره را ایجاد می کند. این نوع از آزوتمی یکی از شایع ترین انواع آزوتمی است و احتمال بازگشت آن وجود دارد.
آزوتمی داخل کلیوی
آزوتمی داخل کلیوی معمولا به خاطر عفونت، سپسیس (عفونت خون) یا بیماری ایجاد می شود. شایع ترین علت آزوتمی داخل کلیوی، نکروز حاد لوله ای است.
آزوتمی پس کلیوی
انسداد مجاری ادراری باعث آزوتمی پس کلیوی می شود. آزوتمی پس کلیوی ممکن است همراه با آزوتمی پیش کلیوی اتفاق بیفتد.
انواع آزوتمی می تواند درمان ها، علل و علائم متفاوتی داشته باشد. با این حال، اگر درمان نشود یا زود تشخیص داده نشود، هر یک از آن ها می تواند موجب آسیب حاد و نارسایی کلیه شود.
علائم بیماری آزوتمی
آزوتمی و اورمی دو نوع متفاوت از بیماری های کلیه هستند. آزوتمی وقتی اتفاق می افتد که نیتروژن در خون شما وجود داشته باشد و اورمی مربوط به زمانی است که اوره در خون شما وجود دارد. هر دو به بیماری کلیوی یا آسیب کلیه ها مربوط می شود. بسیاری اوقات فرد متوجه هیچ علامتی از نارسایی کلیه های خود تا مرحله آخر نمی شود، از جمله در آزوتمی. این مرحله آخر معمولا زمانی است که نارسایی کلیه شروع شده است.
علائم آزوتمی ممکن شامل موارد زیر باشد:
- نارسایی حاد کلیوی (اگر آزوتمی در طی چند ساعت یا چند روز به پیشرفت خود ادامه دهد)
- آسیب حاد کلیوی
- از دست دادن انرژی
- تمایل نداشتن به انجام فعالیت های معمول روزانه
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
حالت تهوع و استفراغ نشانه ای از بدتر شدن بیماری است.
علل ایجاد بیماری آزوتمی کلیوی
علت اصلی آزوتمی از بین رفتن عملکرد کلیه است. با این حال، انوع مختلف آزوتمی که ممکن است ناشی از نارسایی در بخشی از کلیه باشد، دلایل مختلفی دارد:
- وقتی مایعاتی که در کلیه جریان دارد، نیتروژن را به اندازه کافی دفع نمی کنند (آزوتمی پیش کلیوی)
- وقتی مجاری ادراری توسط چیزی یا بر اثر پارگی مسدود شده اند (آزوتمی پس کلیوی)
- عفونت یا بیماری (آزوتمی داخل کلیوی)
- نارسایی قلبی
- عوارض دیابت
- برخی از داروها، به خصوص داروهای نفروتوکسیک و دوز بالای استروئیدها
- بالا رفتن سن
- سابقه مشکلات کلیوی
- قرار گرفتن در معرض گرما
- سوختگی های شدید
- کمبود آب بدن
- کاهش حجم خون
- برخی از جراحی ها
- صدمه به کلیه
درمان سرطان نیز گاهی ممکن است باعث آزوتمی شود. داروهای شیمی درمانی قوی هستند و می توانند به کلیه ها آسیب بزنند. آن ها همچنین باعث می شوند تا مقادیر قابل توجهی از محصولات جانبی حاوی نیتروژن توسط سلول های سرطانی در حال مرگ، آزاد شود.
انکولوژیست شما با آزمایش های منظم، کلیه ها و میزان آمونیاک خون شما را کنترل می کند. در صورت لزوم، پزشک ممکن است داروهای مختلف شیمی درمانی را با بیمای شما تنظیم کند.
آزوتمی چگونه درمان می شود؟
درمان آزوتمی به علت و شدت پیشرفت بیماری بستگی دارد. با در نظر داشتن این نکته، برخی از درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دیالیز (برای مراحل پیشرفته که ممکن است موقتی باشد)
- به دنیا آمدن پیش از موعد نوزاد
- زود درمان کردن آزوتمی پس کلیوی
- درمان مشکلات اساسی یا بیماری های زمینه ای
- مایعات داخل وریدی
- داروها
- تغییر در عادات غذایی
عوارض جانبی بیماری آزوتمی
مبتلایان به بیماری کلیوی یا سایر مشکلات کلیوی می توانند در معرض آزوتمی پیش کلیوی باشند. سایر عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نکروز حاد لوله ای (هنگامی که بافت های اندام ها شروع به مردن می کند)
- نارسایی حاد کلیوی
- دست دادن حاملگی
- مرگ احتمالی
نکات مهم در رابطه با آزوتمی
- آزوتمی در دوران بارداری می تواند باعث آسیب حاد کلیه شود و سلامت کودک و مادر را به خطر بیندازد. اگر باردار هستید و سابقه بیماری کلیوی دارید، باید به پزشک اطلاع بدهید. لازم است در طول دوران بارداری عملکرد کلیه ها به طور دوره ای بررسی شود.
- اگر علائم بیماری یا آسیب دیدگی کلیوی دارید، سریعا به پزشک مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید.
- مهم است معاینات منظمی زیر نظر پزشک داشته باشید. پزشک آزمایشات معمول خون و ادرار را انجام می دهد. این آزمایشات به شما کمک می کند تا پیش از این که علائم ظاهری مشهود باشد، متوجه هرگونه مشکلی در کلیه شوید.
- اگر زود متوجه شوید، بسیاری از انواع آزوتمی قابل درمان و کنترل است. با این حال، بیماری ها و حاملگی می تواند درمان را کمی سخت کند.
- بسیاری از افراد مبتلا به آزوتمی، آگاهی خوبی نسبت به این بیماری دارند.
- عوارض، سایر مشکلات بهداشتی، بیماری های کلیوی یا آسیب دیدگی ها در مراحل آخر ممکن است باعث ضرورت انجام دیالیز شود. توجه به این نکته بسیار مهم است که آزوتمی که درمان نشده عوارض خطرناکی دارد و حتی ممکن است منجر به مرگ شود. به همین دلیل مهم است که مرتبا به پزشک مراجعه کنید.
منبع: healthline