اسپیرومتری معمولاً به عنوان بخشی از یک گروه از آزمایشات با نام تست های عملکرد ریوی صورت می پذیرد. این ابزار پزشکی مقدار هوایی را که شما در دم و بازدم استفاده وارد و خارج می کنید و همچنین سرعت تنفس شما را اندازه گیری و ثبت می کند. در این مقاله از سایت سلام دنیا، به بررسی کامل اینکه اسپیرومتری چیست ؛ روش انجام تست نوار ریه، عوارض اسپرومتری و تفسیر اسپیرومتری یا نوار ریه، پرداختیم. با ما همراه باشید.
اسپیرومتری یا نوار ریه چیست؟
اسپیرومتری یک تست استاندارد است که پزشکان از آن برای اندازه گیری اینکه ریه ها تا چه حد عملکرد مناسبی دارند استفاده می کنند. این تست با اندازه گیری میزان جریان هوایی که به ریه ها وارد و خارج می شود، عمل می کند. برای انجام تست اسپیرومتری، شما نشسته و در یک ماشین کوچک به نام اسپیرومتر نفس می کشید. این ابزار پزشکی مقدار هوایی را که شما در دم و بازدم استفاده وارد و خارج می کنید و همچنین سرعت تنفس شما را اندازه گیری و ثبت می کند.
تست اسپیرومتری برای تشخیص موارد زیر استفاده می شود:
- COPD
- آسم
- بیماری محدود کننده ریه (مانند فیبروز بینابینی ریوی)
- سایر اختلالاتی که ریه ها را درگیر می نمایند
این آزمایش همچنین به پزشک اجازه می دهد وضعیت های مزمن ریوی را تحت نظر گرفته و بررسی کند که آیا درمان فعلی شما باعث بهبود روند تنفس شما شده است یا خیر. اسپیرومتری معمولاً به عنوان بخشی از یک گروه از آزمایشات با نام تست های عملکرد ریوی صورت می پذیرد.
حتما بخوانید: فیبروز ریه چیست
چگونه برای اسپیرومتری آماده شوید؟
شما نباید یک ساعت قبل از انجام این آزمایش سیگار بکشید. شما همچنین باید از مصرف الکل در روز آزمایش نیز خودداری کنید. مصرف وعده غذایی بزرگ نیز می تواند بر توانایی تنفس شما تاثیر گذارد.
از پوشیدن لباس های خیلی تنگ که باعث سختی تنفس شما شود، خودداری کنید. پزشک شما همچنین ممکن است. دستوراتی درباره عدم مصرف داروهای تنفسی استنشاقی یا سایر داروها قبل از آزمایش صادر نماید.
روال اسپیرومتری
تست اسپیرومتری معمولاً حدود 15 دقیقه به طول انجامیده و معمولاً در مطب پزشک انجام می شود. در اینجا آنچه در طول این تست روی می دهد، بیان می کنیم:
- شما بر روی یک صندلی در اتاق آزمایش در مطب پزشک خواهید نشست. پزشک یا یک پرستار یک گیره بر روی بینی شما نصب می کند تا مجاری بینی شما بسته شود. همچنین یک ماسک فنجان مانند تنفسی نیز بر روی دهان شما قرار خواهد گرفت.
- پزشک یا پرستار به شما دستور می دهد تا نفس عمیقی کشیده، آن را برای چند ثانیه نگه داشته و سپس با تمام قدرت آنها را به داخل ماسک تنفسی خود تخلیه نمایید.
- شما این تست را حداقل سه بار تکرار می کنید تا مطمئن شوید نتایج دقیق و سازگار هستند. اگر نوسانات زیادی بین نتایج تست ها وجود داشته باشد، ممکن است لازم باشد تکرار آن بیشتر شود. آنها بیشترین مقدار بدست آمده را از سه بار تکرار تست ثبت نموده و از آن ها به عنوان نتیجه نهایی شما استفاده می کنند.
اگر شواهدی دال بر اختلال تنفسی مشاهده شود، پزشک ممکن است به شما یک داروی استنشاقی به نام گشادکننده برونش بدهد تا ریه ها شما را پس از اولین اجرای تست باز نماید. سپس از شما خواسته خواهد شد تا برای مدت 15 دقیقه قبل از اجرای دوباره اندازه گیری صبر کنید. پس از آن، پزشک نتایج دو اندازه گیری را با یکدیگر مقایسه می کند تا ببیند آیا این دارو به افزایش جریان هوای ریه های شما کمک کرده است یا خیر.
وقتی از اسپیرومتری برای تحت نظر گرفتن اختلالات تنفسی استفاده می شود، این روال یک بار در سال یا یک بار در هر دو سال انجام می پدیرد تا تغییرات در روند تنفس افراد مبتلا به COPD یا آسم تحت درمان مورد بررسی قرار گیرد. افرادی که به مشکلات تنفسی حاد یا مشکلات تنفسی که به خوبی قابل کنترل نمی باشند، مبتلا هستند ممکن است لازم باشد در فواصل زمانی کوتاهتری این تست را انجام دهند.
عوارض جانبی اسپیرومتری
- بعضی مشکلات ممکن است در حین یا پس از انجام اسپیرومتری روی دهند. شما ممکن است کمی سرگیجه یا تنگی نفس بلافاصله پس از انجام این تست داشته باشید.
- در موارد بسیار نادر، تست ممکن است باعث فعال شدن مشکلات تنفسی حاد شود.
- این تست نیازمند کمی فشار و تقلاست بنابراین اگر به تازگی دچار یک وضعیت یا مشکل قلبی شده اید، انجام آن توصیه نمی شود.
تفسیر اسپیرومتری به زبان ساده
مقادیر عادی اسپیرومتری و نحوه خواندن نتایج تست
نتایج عادی یک تست اسپیرومتری در افراد متفاوت است. این مقادیر بسته به سن، قد، نژاد و جنسیت متغیر می باشند. پزشک مقدار عادی پیش بینی شده را برای شما قبل از انجام تست محاسبه خواهد کرد. پس از انجام تست، وی با نگاه به امتیازات تست شما و مقایسه آنها با مقدار عادی پیش بینی شده، اظهار نظر خواهد کرد. نتیجه تست شما اگر که امتیاز آن 80 درصد یا بیشتر از مقدار پیش بینی شده باشد، عادی در نظر گرفته می شود.
شما می توانید یک ایده کلی درباره مقدار عادی محاسبه شده برای تست اسپیرومتری خودتان داشته باشید. مرکز کنترل و جلوگیری بیماری ها یک ماشین حساب ارائه داده است که به شما اجازه می دهد، جزئیات خاص مربوط به خود را در آن وارد کنید. اگر از قبل نتایج اسپیرومتری خود را می دانید، می توانید آنها را نیز در این ماشین حساب وارد کنید تا ماشین حساب به شما بگوید که نتایج تان چند درصد مقدار پیش بینی شده برای شما می باشد.
حتما بخوانید: آمبولی ریه چیست
اسپیرومتری دو معیار کلیدی را اندازه گیری می کند: گنجایش حیاتی اجباری بازدمی (FVC) و حجم اجباری بازدمی در یک ثانیه (FEV1). پزشک همچنین به ترکیب این دو معیار با عنوان نسبت FEV1/FVC نگاه خواهد کرد. اگر مجاری تنفسی شما مسدود باشند، مقدار هوایی که شما قادر خواهید بود به سرعت از ریه هایتان خارج کنید کاهش خواهد یافت. این امر باعث بدست آمده FEV1 و نسبت FEV1/FVC کمتری خواهد شد.
اندازه گیری FVC
یکی از اندازه گیری های اساسی اسپیرومتری، FVC می باشد که به معنی بیشترین مقدار حجم هوایی است که شما می توانید با اجبار و فشار از ریه های خود پس از کشیدن یک نفس عمیق خارج نمایید. اگر FVC کمتر از مقدار عادی باشد، یعنی چیزی مجاری تنفسی شما را مسدود کرده است.
نتایج عادی یا غیرعادی بین بالغین و کودکان متفاوت ارزیابی می شوند:
برای کودکان بین سنین 5 تا 18:
- درصد مقدار FVC پیش بینی شده نتیجه
- 80% یا بیشتر عادی
- کمتر از 80% غیرعادی
برای بالغین:
- FVC نتیجه
- بیشتر یا مساوی حد پایین مقدار عادی باشد عادی
- کمتر از حد پایین مقدار عادی باشد غیرعادی
FVC غیرعادی می تواند به دلیل بیماری محدودکننده یا انسدادی ریه ها بوده و سایر انواع اندازه گیری های اسپیرومتری برای تعیین این که چه نوع بیماری ریوی وجود دارد، مورد نیاز خواهد بود. بیماری های محدودکننده یا انسدادی ریوی ممکن است به تنهایی یا به صورت ترکیبی از هر دو حالت به صورت همزمان وجود داشته باشند.
اندازه گیری FEV1
دومین اندازه گیری کلیدی اسپیرومتری، حجم اجباری بازدمی (FEV1) می باشد. این مقدار هوایی است که شما می توانید از ریه هایتان در مدت یک ثانیه با فشار خارج کنید. این معیار می تواند به پزشک شما کمک کند تا شدت مشکلات تنفسی شما را ارزیابی نماید. مقدار کمتر از حد عادی FEV1، نشان می دهد که شما ممکن است به یک انسداد تنفسی مهم مبتلا باشید.
پزشک از اندازه گیری FEV1 برای درجه بندی اینکه شدت مشکلات شما تا چه حد است، استفاده می کند. نمودار زیر آنچه را که در خصوص نتایج تست اسپیرومتری FEV1 عادی و غیرعادی تلقی می شود را بر اساس دستورالعمل انجمن مشکلات قفسه سینه آمریکا نشان می دهد:
- درصد مقدار FEV1 پیش بینی شده نتیجه
- 80% یا بیشتر عادی
- 79%-70% غیرعادی خفیف
- 69%-60% غیرعادی متوسط
- 59%-50% غیرعادی متوسط تا حاد
- 49%-35% غیرعادی حاد
- کمتر از 35% غیرعادی بسیار حاد
حتما بخوانید: عوارض استفاده از شوینده و مواد تمیز کننده بر روی ریه
نسبت FEV1/FVC
پزشکان معمولاً FVC و FEV1 را جداگانه تحلیل کرده و سپس نسبت این دو به یکدیگر را نیز محاسبه می کنند. نسبت FEV1/FVC عددی است که نمایانگر درصدی از گنجایش ریه ها که شما قادر هستید در یک ثانیه آن را بازدم نمایید، می باشد. هرچه این درصد بیشتر باشد، در غیاب بیماری انسدادی ریوید که باعث نسبت عادی یا عالی FEV1/FVC می شود، شما ریه های سالم تری خواهید داشت. نسبت پایین نشان دهنده این می باشد که چیزی مجاری تنفسی شما را مسدود کرده است:
- سن FEV1/FVC پایین
- 5 تا 18 سال کمتر از 85%
- بالغین کمتر از 70%
نمودار اسپیرومتری
اسپیرومتری نموداری ایجاد می کند که نشان دهنده جریان هوا در ریه های شما در طول زمان است. اگر ریه های شما سالم باشند، امتیازات FVC و FEV1 شما بر روی نمودار رسم می شود که چیزی شبیه به این خواهد بود:
اگر ریه هایی شما به طریقی مسدود شده باشد، نمودار اسپیرومتری شما تقریباً این گونه به نظر خواهد رسید:
گام های بعدی
اگر پزشک متوجه شود که نتایج شما غیرعادی می باشد، احتمالاً آزمایشات دیگری برای تعیین اینکه آیا مشکلات تنفسی شما بدلیل یک اختلال تنفسی بوجود آمده است یا خیر، انجام خواهد داد. این آزمایشات ممکن است شما عکسبرداری از سینه و سینوس ها با اشعه X یا آزمایشات خون باشد.
مشکلات اساسی ریوی که باعث ایجاد نتایج غیرعادی در اسپیرومتری می شوند عبارتند از بیماری های انسدادی مانند آسم یا COPD و بیماری های محدودکننده مانند فیبروز بینابینی ریوی. پزشک همچنین ممکن است بعضی وضعیت ها را که معمولاً همراه با اختلالات تنفسی بروز کرده و می توانند علائم شما را تشدید کنند، نیز بررسی نماید. این ها عبارتند از سوزش معده، تب یونجه و سینوزیت.
ما در این مقاله سلام دنیا، به شما درباره تست اسپیرومتری یا نوار ریه، روش انجام اسپیرومتری و روش تفسیر اسپیرومتری به زبان ساده بیان کردیم. امیدوارم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. می توانید سوالات و تجربیات خود را در خصوص اسپیرومتری با ما در بخش نظرات در میان بگذارید.
مطالب مرتبط
آیا آزمایش پاپ اسمیر به شما آسیب می رساند؟
آزمایش پرولاکتین چیست؟ (کاربرد ها، نحوه انجام آزمایش و عوارض جانبی آن)