آمبولی ریه (به انگلیسی: pulmonary embolism) ایجاد انسداد در سرخرگ ریوی است که خون را به ریه ها می رساند. این یکی از مرسوم ترین بیماری های قلبی عروقی در آمریکا محسوب می شود. آمبولی ریوی هر ساله در آمریکا از هر 1000 نفر 1 نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. انسداد، معمولا به صورت لخته خون، مانع از رسیدن اکسیژن به بافت های ریه می شود. این وضعیت می تواند کشنده باشد. آمبولی با ترومبوز که معمولا در یک نقطه تشکیل شده و ثابت باقی می ماند، تفاوت دارد. در این مقاله از وب سایت سلام دنیا، قصد داریم به بررسی اینکه آمبولی ریه چیست، علائم آمبولی ریوی و راه های درمان و پیشگیری از آمبولی ریه بپردازیم. با ما همراه باشید.
آمبولی ریه چیست؟
واژه آمبولی از لغت یونانی امبولوس به معنی سد یا متوقف کننده گرفته شده است. در یک آمبولی ریوی، مسدود کننده در یک بخش بدن شکل گرفته و از طریق سیستم گردش خون به حرکت درآمده و در جای دیگری از بدن باعث انسداد یک شریان می شود که در این جا آن بخش، ریه می باشد.
علائم آمبولی ریه
علائم آمبولی ریوی عبارتند از:
- درد قفسه سینه، درد شدیدی که ممکن است در هنگام نفس کشیدن (عمل دم) تشدید شود.
- افزایش یا نامنظم شدن ضربان قلب
- سرگیجه
- تنفش دشوار که ممکن است به طور ناگهانی یا به تدریج ایجاد شود
- نفس نفس زدن
- سرفه خشک که معمولا با خون یا خلط همراه است
در صورت بروز این علائم بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. در موارد شدیدتر، ممکن است فرد دچار شوک، از دست دادن هوشیاری، ایست قلبی یا مرگ شود.
درمان آمبولی ریه
درمان های آمبولی با اهداف زیر انجام می شوند:
- جلوگیری از رشد لخته خون
- جلوگیری از تشکیل لخته های جدید
- از بین بردن یا حذف هرگونه لخته موجود در خون
اولین گام در درمان بسیاری از آمبولی ها، درمان شوک و فراهم آوردن اکسیژن درمانی می باشد. داروهای ضد انعقاد مانند هپارین، انوکساپارین یا وارفارین معمولا برای کمک به رقیق شدن خون و جلوگیری از لخته شدن بیش تر خون تجویز می شوند. افرادی که به داروهای ضدانعقاد نیاز دارند باید این درمان را از طریق یک خدمات مدیریت ضدانعقاد (نه مستقیما از طریق پزشک خود) دریافت کنند.
داروهای شکننده لخته که با نام ترومبولیتیک شناخته می شوند نیز ممکن است تجویز شوند. با این وجود، این داروها ریسک بالایی برای ایجاد خون ریزی بیش از حد دارند. ترومبولیتیک ها شامل اکتیواز، رتاواز و امیناز می شوند. اگر بیمار فشار خون پایینی داشته باشد، ممکن است برای افزایش فشار خون به وی دوپامین داده شود. بیمار به طور معمول باید داروها را به طور منظم در طول دوران مصرف (گاهی اوقات حداقل سه ماه) استفاده کند.
حتما بخوانید: وارفارین چیست و چگونه عمل می کند؟
روش های جلوگیری از بیماری آمبولی ریوی
یک سری معیارها می توانند خطر بروز آمبولی ریوی را کاهش دهند.
- یک بیمار که در معرض خطر جدی ابتلا به این بیماری قرار دارد، ممکن است از داروهای ضدانعقاد مانند هپارین یا وارفارین استفاده کند.
- می توان از جوراب های آنتی آمبولی یا دستگاه های فشرده سازی پنوماتیک برای تحت فشار قرار دادن پاها استفاده کرد. از دستکش ها، آستین ها یا چکمه های بادشونده نیز می توان برای نگه داشتن ناحیه آسیب دیده و افزایش فشار در صورت نیاز استفاده کرد.
- روش های فشرده سازی از طریق وارد کردن خون به رگ های عمیق و کاهش مقدار خون انباشته شده در رگ ها، مانع از ایجاد لخته خون می شوند.
- سایر روش های کاهش خطر شامل فعالیت های بدنی، ورزش مداوم، داشتن رژیم غذایی سالم و ترک سیگار می باشد.
دلایل بروز بیماری آمبولی ریه
آمبولی ریوی وقتی روی می دهد که آمبول (معمولا لخته خون) جریان خون را در یک شریانی که ریه ها را تغذیه می کند، مسدود نماید. لخته خونی ممکن است در دست یا پا تشکیل شود که با نام ترومبوز وریدی عمیق (DVT) شناخته می شود. پس از آن لخته خون رها شده و از طریق سیستم گردش خون به سمت ریه ها به حرکت در می آید. در ریه ها به دلیل وجود رگ های خونی باریک، لخته باعث ایجاد انسداد می شود. این انسداد مانع از جریان یافتن خون به بخشی از ریه ها می شود. این مساله باعث می شود که بخش آسیب دیده ریه در اثر کمبود اکسیژن از بین برود. به ندرت یک آمبولی ریوی ممکن است از آمبول حاصل از ذرات چربی، مایعات آمنیوتیک یا ذرات دیگری که وارد جریان خون می شوند، به وجود آید.
حتما بخوانید: درمان لخته شدن خون در خانه
نحوه تشخیص آمبولی ریه
برای تشخیص، پزشک به سابقه بیمار نگاه کرده و در نظر می گیرد که آیا احتمال بروز این بیماری وجود دارد یا خیر. او بیمار را معاینه خواهد کرد. تشخیص این وضعیت ممکن است کمی سخت باشد زیرا بعضی از مشکلات دیگر نیز علائمی مشابه آمبولی ریوی دارند. آزمایشاتی که برای تشخیص آمبولی ریوی به کار می رود، عبارتند از:
- یک مدل ریاضی که به پزشک کمک می کند احتمال DVT و خطر ایجاد آمبولی را محاسبه نماید.
- یک آزمایش خون d-Dimer که در صورت منفی بودن نتیجه می تواند ترومبوز را تشخیص داده و نیاز به آزمایشات بیش تر را آشکار می سازد.
- اسکن V/Q ریوی، دو آزمایش که خصوصیات دم و بازدم و ساختار ریه ها را بررسی کرده و تشعشعات کم تری نسبت به CT اسکن دارد.
- CT اسکن که می تواند وضعیت های غیرعادی در قفسه سینه، مغز و سایر ارگان های بدن را آشکار کند و معمولا در مواقعی که اسکن V/Q در دسترس نباشد مورد استفاه قرار می گیرد.
- الکتروکاردیوگرام (EKG) برای ثبت فعالیت های الکتریکی قلب.
- بررسی گازهای خون شریانی برای اندازه گیری اکسیژن، دی اکسید کربن و سایر گازها در خون.
- عکس برداری اشعه X از قفسه سینه برای تهیه تصویری از قلب، ریه ها و سایر ارگان های داخلی.
- سونوگرافی از پاها برای اندازه گیری سرعت جریان خون در آن ها و وجود هر گونه تغییر احتمالی
- آنژیوگرام ریوی برای آشکار کردن لخته های خونی در ریه ها
- تصویربرداری نوسانات مغناطیسی (MRI) برای کسب تصاویر دقیق از ساختارهای داخلی بدن
حتما بخوانید: تفاوت بین سی تی اسکن و ام آر آی (MRI)
عوامل خطر آفرین در رابطه با بیماری آمبولی ریوی (میزان خطر آمبولی ریه)
- خطر ایجاد آمبولی ریوی با افزایش سن بالا می رود. افرادی که به مشکلات یا بیماری هایی که خطر ایجاد لخته خونی را افزایش می دهند، مبتلا باشند، در معرض خطر بیش تری برای تشکیل آمبولی ریوی قرار دارند.
- یک فرد در معرض ریسک بالایی برای ابتلا به آمبولی ریوی قرار دارد اگر دارای لخته خونی در پاها یا دست ها (DVT) بوده یا سابقه آن را داشته و یا اگر قبلا دچار آمبولی ریوی شده باشد.
- استراحت طولانی مدت یا کمبود فعالیت بدنی خطر DVT را افزایش داده و در نتیجه خطر بروز آمبولی ریوی را نیز افزایش می دهد. این مساله ممکن است در پروازهای هوایی و رانندگی های طولانی مدت نیز روی دهد.
- وقتی ما تحرک چندانی نداریم، خون بدن در قسمت های پایینی بدن ما انباشته می شود. اگر خون با سرعت کم تر از حالت عادی در بدن گردش داشته باشد، احتمال بروز لخته خونی افزایش خواهد یافت.
- رگ های خونی آسیب دیده نیز می تواند خطر بروز این مشکل را افزایش دهند. این مساله ممکن است به دلیل جراحت یا جراحی ایجاد شود. اگر یک رگ خونی دچار آسیب دیدگی شود، قسمت داخلی آن باریک تر شده و ممکن است احتمال تشکیل لخته خونی در آن مکان را افزایش دهد.
- سایر عوامل خطر آفرین عبارتند از بعضی انواع سرطان ها، بیماری التهاب روده، چاقی، بیماری های عصبی، کاتتر ها در رگ های خونی، بارداری، مکمل های استروژن، سابقه خانوادگی تشکیل لخته خونی و سیگار کشیدن.
جمع بندی
با درمان کارآمد و به موقع، بسیاری از افرادی که آمبولی ریوی را تجربه می کنند می تواند به طور کامل بهبود یابند. متاسفانه این وضعیت دارای خطر بالای مرگ و میر می باشد با این وجود در صورت درمان به موقع و سریع، این خطر تا حدود زیادی کاهش خواهد یافت. بازه زمانی بالاترین میزان خطر آمبولی در اولین ساعات بروز این بیماری می باشد. همچنین اگر آمبولی به دلیل یک مشکل سلامتی دیگر مانند بعضی انواع سرطان ایجاد شده باشد، شرایط بیمار دشوار تر خواهد شد. با این وجود، بسیاری از بیمارانی که آمبولی ریوی را تجربه می کنند، می توانند به طور کامل بهبود یابند.
منبع: medicalnewstoday
مطالب مرتبط:
6 خطر بزرگ فشار خون پایین بر سلامتی + علل، علائم و درمان فشار خون