آسیب ریه ناشی از فیبروز ریوی قابل اصلاح و جبران نیست، اما داروها و روش های درمانی ممکن است گاهی اوقات به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی شما کمک می کنند. در این مقاله از سایت سلام دنیا، ما به بررسی بیماری فیبروز ریه، علائم فیبروز ریه، علل و راه های تشخیص و درمان فیبروز ریوی پرداختیم. با ما همراه باشید.
فیبروز ریه چیست
فیبروز ریوی یک بیماری ریوی است که وقتی بافت ریه آسیب دیده و یا زخم می شود، رخ می دهد. این بافت ضخیم و سفت، کار کردن درست ریه ها را دشوارتر می کند. با بدتر شدن فیبروز ریوی، به تدریج دچار تنگی نفس خواهید شد. زخم همراه با فیبروز ریوی می تواند توسط عوامل زیادی ایجاد شود. اما این را هم نیز باید گفت که در بیشتر موارد، پزشکان نمی توانند علت ایجاد این مشکل را مشخص کنند. وقتی علتی برای آن پیدا نشود، این بیماری را فیبروز ریوی ایدیوپاتیک می نامند.
آسیب ریه ناشی از فیبروز ریوی قابل اصلاح و جبران نیست، اما داروها و روش های درمانی ممکن است گاهی اوقات به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی شما کمک می کنند. برای برخی از افراد ، پیوند ریه ممکن است راه حلی مناسب باشد.
علائم فیبروز ریه
علائم و نشانه های فیبروز ریوی ممکن است شامل موارد زیر شود:
- تنگی نفس (dyspnea)
- سرفه خشک
- خستگی
- کاهش وزن بدون دلیل
- درد عضلات و مفاصل
- گشاد شدن و گرد شدن نوک انگشتان دست و پا
حتما بخوانید: درمان خانگی سرفه خشک
روند فیبروز ریوی -و شدت علائم آن- می تواند به طور قابل توجهی از فردی به فردی دیگر متفاوت باشد. بعضی از افراد خیلی زود به نوع شدیدی از آن بیماری، دچار می شوند. برخی دیگر از افراد دارای علائم محدودی از آن هستند که در طی ماهها یا سالها با سرعت کمتری شروع به بدتر شدن می کند.
بعضی از افراد ممکن است که خیلی زود علائم بدتری را، مانند تنگی نفس شدید، که ممکن است چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد را تجربه کنند. افرادی که دارای علائم حاد هستند ممکن است به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز پیدا کنند. پزشکان همچنین ممکن است آنتی بیوتیک ها، داروهای کورتون یا سایر داروها را برای درمان علائم حاد تجویز کنند.
علل فیبروز ریوی چیست
فیبروز ریوی باعث زخم شدن و ضخیم شدن بافت اطراف و بین کیسه های هوا (آلوئول) در ریه های شما می شود. این باعث می شود امر اکسیژن رسانی به جریان خون شما دشوارتر شود. این آسیب می تواند توسط عوامل مختلفی از جمله: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض برخی از سموم، برخی شرایط خاص پزشکی، پرتودرمانی و برخی از داروها ایجاد شود.
1. عوامل شغلی و محیطی
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض تعدادی از سموم و آلاینده ها می تواند به ریه های شما آسیب برساند. این موارد شامل:
- گرد و غبار سیلیس (سیلیکا)
- الیاف آزبست
- گرد و غبارهای فلزات سخت
- گرد و غبار ذغال سنگ
- گرد و غبار غلات
- فضولات پرندگان و حیوانات
2. درمان های پرتوی
برخی از افرادی که تحت پرتودرمانی سرطان ریه یا پستان قرار می گیرند، علائم آسیب ریه را ماهها یا گاهی سالها پس از درمان اولیه نشان می دهند. شدت آسیب ممکن است به موارد زیر بستگی داشته باشد:
- چه مقدار از ریه در معرض تابش قرار گرفته است
- مقدار کل اشعه تجویز شده
- آیا شیمی درمانی نیز استفاده شده است
- وجود بیماری زمینه ای ریه
حتما بخوانید: علائم اولیه هشدار دهنده سرطان سینه
3. داروها
بسیاری از داروها به ویژه داروهایی مانند موارد زیر می توانند به ریه های شما آسیب برسانند:
- داروهای شیمی درمانی. داروهایی که برای از بین بردن سلول های سرطانی طراحی شده اند، مانند متوترکسات (Trexall ،Otrexup) و سیکلوفسفامید نیز می توانند به بافت ریه شما آسیب برسانند.
- داروهای قلبی. برخی از داروهایی که برای درمان ضربان های نامنظم قلب استفاده می شوند، مانند آمیودارون (کوردارون، نکسترون ، پاکرون)، ممکن است به بافت ریه آسیب برساند.
- برخی از آنتی بیوتیک ها. آنتی بیوتیک هایی مانند نیتروفورانتوئین (Macrobid ،Macrodantin) یا اتامبوتول می توانند باعث آسیب ریه شوند.
- داروهای ضد التهاب. داروهای ضد التهابی خاصی مانند ریتوکسیماب (ریتوکسان) یا سولفاسالازین (آزولفیدین) می توانند باعث آسیب به ریه شوند.
4. شرایط پزشکی
آسیب ریه نیز می تواند در اثر شرایط مختلفی، از جمله موارد زیر ایجاد شود :
- درماتومیوزیت
- پلی میوزیت
- بیماری بافت همبند ترکیبی
- لوپوس اریتماتوی سیستمیک
- روماتیسم مفصلی
- سارکوئیدوز
- اسکلرودرمی
- ذات الریه
حتما بخوانید: روماتیسم مفصلی چیست
فیبروز ریوی ایدیوپاتیک
بسیاری از مواد و شرایط می توانند منجر به فیبروز ریوی شوند. این را هم باید گفت که حتی در اکثر موارد، هیچ گاه علت آن مشخص نمی شود. فیبروز ریوی بدون علت مشخص، فیبروز ریوی ایدیوپاتیک نامیده می شود.
محققان چندین نظریه در مورد اینکه چه چیزی ممکن است باعث فیبروز ریوی ایدیوپاتیک شود، از جمله ویروس ها و قرار گرفتن در معرض دود سیگار را دارند. همچنین، برخی از اشکال فیبروز ریوی ایدیوپاتیک در خانواده ها وجود دارد و وراثت ممکن است در فیبروز ریوی ایدیوپاتیک نقش داشته باشد. بسیاری از افراد مبتلا به فیبروز ریوی ایدیوپاتیک نیز ممکن است به بیماری ریفلاکس معده (GERD)-وضعیتی که هنگامی رخ می دهد که اسید معده شما دوباره به مری برگردد، مبتلا باشند. در حال حاضر تحقیقاتی در مورد این که آیا ریفلاکس معده ممکن است یک عامل خطر برای فیبروز ریوی ایدیوپاتیک باشد یا خیر و، یا اینکه ریفلاکس معده ممکن است منجر به پیشرفت سریعتر این بیماری شود یا خیر در حال جریان و بررسی است. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تعیین ارتباط بین فیبروز ریوی ایدیوپاتیک و ریفلاکس معده مورد نیاز است.
عوامل خطرساز فیبروز ریه
عواملی که شما را مستعد ابتلا به فیبروز ریوی می کند عبارتند از:
- سن. اگرچه فیبروز ریوی در کودکان و نوزادان تشخیص داده شده است، اما این اختلال احتمالاً بزرگسالان میانسال و افراد مسن را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
- جنسیت. فیبروز ریوی ایدیوپاتیک در مردان بیشتر از زنان تأثیر می گذارد.
- سیگار کشیدن. افراد سیگاری و کسانی که قبلا سیگار می کشیدند، خیلی بیشتر از افرادی که سیگار نمی کشیدند تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند. فیبروز ریوی می تواند در بیماران مبتلا به آمفیزم نیز رخ دهد.
- مشاغل خاص. کار در معدن، زمین کشاورزی، ساخت و ساز یا نیز قرار گرفتن در معرض آلاینده هایی که به ریه های شما آسیب می رسانند، خطر ابتلا به فیبروز ریوی را افزایش می دهند.
- درمان های سرطان. انجام پرتودرمانی در سینه یا استفاده از داروهای شیمی درمانی خاص می تواند خطر ابتلا به فیبروز ریوی را افزایش دهد.
- عوامل ژنتیکی. برخی از انواع فیبروز ریوی در خانواده ها وجود دارد و عوامل ژنتیکی ممکن است یک جز از آن باشد.
حتما بخوانید: کشیدن تنها یک سیگار در روز چه خطرات و عوارضی دارد؟
عوارض فیبروز ریه
عوارض فیبروز ریوی ممکن است شامل موارد زیر شود:
1. فشار خون بالا در ریه ها
برخلاف فشار خون بالا سیستمیک، این وضعیت فقط عروق ریه شما را تحت تأثیر قرار می دهد. این امر هنگامی شروع می شود که کوچکترین رگها و مویرگها توسط بافت اسکار (بافت اسکار به بافت های ضخیم و الیافی گفته می شود که جای بافت های سالم آسیب دیده را می گیرند) فشرده می شوند که این باعث افزایش مقاومت در برابر جریان خون در ریه های شما می شوند.
این به نوبه خود باعث افزایش فشار در عروق ریوی و محفظه تحتانی بطن راست می شود. برخی از انواع فشار خون های ریوی بیماری های جدی هستند که به تدریج بدتر و گاهی نیز کشنده هم می شوند.
2. نارسایی قلبی سمت راست (cor pulmonale)
این وضعیت جدی هنگامی اتفاق می افتد که بطن پایین سمت راست قلب شما باید بیشتر از حد معمول پمپاژ کند تا خون را از طریق شریان های ریوی که تا حدی مسدود شده اند، منتقل کند.
3. نارسایی تنفسی
این اغلب آخرین مرحله از بیماری مزمن ریه است. این امر هنگامی رخ می دهد که سطح اکسیژن خون به طور خطرناکی پایین آمده باشد.
4. سرطان ریه
فیبروز ریوی طولانی مدت همچنین خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می دهد.
حتما بخوانید: از علائم تا درمان سرطان ریه
5. عوارض ریه
ممکن است پیشرفت فیبروز ریوی، منجر به عوارضی مانند: لخته شدن خون در ریه ها، ریزش ریوی (پنوموتوراکس) یا عفونت های ریوی شود.
روش های تشخیص فیبروز ریه
برای تشخیص وضعیت شما، پزشک ممکن است سابقه پزشکی و خانوادگی شما را بررسی کند، در مورد علائم و نشانه های شما گفت و گو کن ، هر گونه مواجهه و در معرض قرار گرفتن شما را در برابر گرد و غبار، گازها و مواد شیمیایی را مرور کرده و یک معاینه فیزیکی را انجام دهد. در حین معاینه فیزیکی ، پزشک با استفاده از استتوسکوپ در هنگام تنفس به صدای ریه های شما با دقت گوش می دهد. او همچنین ممکن است یکی یا چندین مورد از آزمایشات زیر را به شما پیشنهاد و توصیه کند.
1. آزمایشات تصویربرداری
- عکس رادیوگرافی قفسه سینه: تصاویر قفسه سینه شما را نشان می دهد .این عکس ممکن است بافت اسکار معمولی فیبروز ریوی شما را نشان دهد، و یا ممکن است برای نظارت بر روند بیماری و درمان امری مفید باشد. با این حال، گاهی اوقات ممکن است عکسبرداری از قفسه سینه امری نرمال و ساده باشد، پس بنابراین برای توضیح تنگی نفس شما ممکن است آزمایشات دیگری نیز انجام شود.
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT). سی تی اسکن ها از رایانه برای ترکیب تصاویر اشعه ایکس گرفته شده از زوایای مختلف برای تولید تصاویر مقطعی از ساختارهای داخلی بدن استفاده می کنند. سی تی اسکن با وضوح بالا می تواند در تعیین میزان آسیب ریه ناشی از فیبروز ریوی مفید باشد. همچنین، بعضی از انواع فیبروزها دارای الگوی مشخصی هستند.
- اکوکاردیوگرام. در اکوکاردیوگرام از امواج صوتی برای تجسم قلب استفاده می شود. اکوکاردیوگرام می تواند تصاویری ساکن از ساختار قلب شما و همچنین فیلم هایی را تولید کند که عملکرد قلب شما را نشان می دهد. این آزمایش می تواند میزان فشار وارد شده در سمت راست قلب شما را ارزیابی کند.
2. آزمایشات عملکرد ریه
- تست عملکرد ریوی. چندین نوع آزمایش عملکرد ریوی ممکن است انجام شود. در آزمایشی به نام اسپیرومتری، از طریق لوله ای متصل به دستگاه، باید به سرعت و با زور عمل بازدم را انجام دهید. این دستگاه اندازه گیری، میزان هوای ریه های شما و سرعت انتقال هوا به داخل ریه ها را اندازه گیری می کند. آزمایش های دیگری ممکن است برای اندازه گیری حجم ریه شما انجام شود.
- اکسیمتری پالس. این آزمایش ساده با استفاده از دستگاه کوچکی که روی یکی از انگشتان شما قرار گرفته است، میزان اکسیژن اشباع شده در خون شما را اندازه گیری می کند. اکسی متری می تواند به عنوان راهی برای نظارت بر روند بیماری شما باشد.
- تست استرس ورزش. ممکن است برای نظارت بر عملکرد ریه در هنگام فعالیت، از تست ورزش روی تردمیل یا بر روی دوچرخه ثابت استفاده شود.
- آزمایش گاز خون شریانی. در این آزمایش، پزشک نمونه خون شما را که معمولاً از شریان مچ دست شما گرفته شده است را، آزمایش می کند. سپس سطح اکسیژن و دی اکسید کربن در نمونه اندازه گیری می شود.
3. نمونه بافت (نمونه برداری)
اگر سایر آزمایشات این بیماری را تشخیص نداده باشند، ممکن است لازم باشد پزشکان مقدار کمی از بافت ریه (بیوپسی) را بردارند. سپس از نمونه برداری در آزمایشگاه برای تشخیص فیبروز ریوی یا رد و کنار گذاشتن سایر شرایط استفاده میشود. نمونه بافت را می توان با یکی از این روشهای زیر بدست آورد:
1. برونکوسکوپی:
در این روش، پزشک با استفاده از یک لوله کوچک و قابل انعطاف (برونکوسکوپ) که از دهان یا بینی به ریه های شما منتقل می شود-که به طور کلی بزرگتر از سر یک سنجاق نیست- نمونه های بسیار کوچکی از بافت شما را برمی دارد. نمونه های بافتی برای تشخیصی دقیق گاهی اوقات بسیار کوچک هستند. از بیوپسی همچنین می توان برای رد و کنار گذاشتن سایر شرایط استفاده کرد.
خطرات برونکوسکوپی به طور کلی خطراتی جزئی هستند که ممکن است شامل گلودرد موقتی یا ناراحتی در بینی شما از مجرای برونکوسکوپ باشد. با این حال از طرفی، عوارض جدی آن می تواند شامل خونریزی یا تخلیه ریه باشد.
در طی انجام برونکوسکوپی، پزشک ممکن است یک روش اضافی دیگر را به نام شستشوی برونکوآلوئولار را انجام دهد. در این روش ، پزشک از طریق برونکوسکوپ آب نمک را به بخشی از ریه شما تزریق می کند که سپس بلافاصله آن را ساکشن می کند. محلول خارج شده حاوی سلول هایی از کیسه های هوای شما هستند.
2. جراحی بیوپسی
اگرچه جراحی بیوپسی خطرناک تر است و ممکن است دارای عوارض بالقوه ای باشد، اما از طرفی ممکن است تنها راه برای به دست آوردن یک نمونه بافت به اندازه کافی بزرگ، برای تشخیص دادن دقیق باشد.
در طول VATS، جراح شما وسایل جراحی و یک دوربین کوچک را از طریق دو یا سه برش کوچک بین دنده های شما وارد می کند. این دوربین به جراح شما اجازه می دهد تا هنگام برداشتن نمونه های بافتی از ریه ها، ریه های شما را بر روی یک مانیتور ویدئویی مشاهده کند. این روش بعد از بیهوشی عمومی انجام می شود، پس در این صورت در حین عمل خواب خواهید بود.
در طی جراحی باز (توراکوتومی)، یک جراح از طریق یک برش در قفسه سینه بین دنده های شما ، یک نمونه ریه را برمی دارد. این عمل پس از بیهوشی عمومی انجام می شود.
4. آزمایش خون
پزشکان همچنین ممکن است آزمایش خون را برای ارزیابی عملکرد کبد و کلیه و آزمایش و رد سایر شرایط ممکن انجام دهند.
حتما بخوانید: روش خواندن و تفسیر نتایج آزمایش خون
درمان فیبروز ریه
جای زخم ریه که در فیبروز ریوی ایجاد می شود، قابل برگشت و اصلاح نیست و هیچ درمان فعلی برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری موثر نبوده است. برخی از درمان ها ممکن است علائم را به طور موقت بهبود بخشند یا روند پیشرفت بیماری را کند کنند. برخی دیگر ممکن است به بهبود کیفیت زندگی شما کمک کنند. پزشکان شدت وضعیت بیماری شما را ارزیابی می کنند تا مناسب ترین روش درمانی را برای بیماری شما تعیین و معین کنند.
1. داروها
پزشک شما ممکن است داروهای جدیدتری از جمله پیرفنیدون (Esbriet) و نینتدانیب (Ofev) را توصیه کند. این داروها ممکن است به کاهش پیشرفت فیبروز ریوی ایدیوپاتیک کمک کنند. هر دو دارو توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید شده اند. داروهایی اضافی و فرمولاسیون جدید از این داروها در حال تولید هستند، اما هنوز FDA آن ها را تأیید نکرده است.
- نینتدانیب می تواند عوارض جانبی مانند اسهال و حالت تهوع را ایجاد کند. عوارض جانبی پیرفنیدون شامل بثورات پوستی ، حالت تهوع و اسهال است.
- محققان به مطالعه داروهای درمان فیبروز ریوی ادامه می دهند.
- پزشکان ممکن است داروهای ضد اسید را برای درمان بیماری ریفلاکس معده (GERD)، یک بیماری گوارشی که معمولاً در افراد مبتلا به فیبروز ریوی ایدیوپاتیک اتفاق می افتد، توصیه کنند.
2. اکسیژن درمانی
استفاده از اکسیژن نمی تواند آسیب ریه را متوقف کند، اما می تواند:
- تنفس و ورزش را آسان تر کند
- از سطح پایین اکسیژن خون جلوگیری کند و از عوارض آن بکاهد
- فشار خون را در سمت راست قلب کاهش دهد
- خواب و احساس رفاه و آرامش شما را بهبود ببخشد.
ممکن است هنگام خواب یا ورزش اکسیژن دریافت کنید، اگرچه برخی از افراد ممکن است همیشه از آن استفاده کنند. برخی از افراد یک کپسول اکسیژن دارند و باعث تحرک بیشتر آنها می شود.
3. توانبخشی ریوی
توانبخشی ریوی می تواند به شما در مدیریت علائم و بهبود عملکرد روزانه شما کمک کند. برنامه های توانبخشی ریوی بر موارد زیر متمرکز هستند:
- ورزش بدنی برای بهبود استقامت
- تکنیک های تنفسی که ممکن است کارایی ریه را بهبود بخشد
- مشاوره تغذیه ای
- مشاوره و پشتیبانی
- آموزش در باب شرایط و وضعیت شما
4. پیوند ریه
پیوند ریه ممکن است یکی از گزینه ها برای افراد مبتلا به فیبروز ریوی باشد. پیوند ریه می تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد و به شما اجازه دهد زندگی طولانی تری داشته باشید. با این حال، پیوند ریه می تواند شامل عوارضی مانند پس زدن پیوند و عفونت باشد. اگر پیوند ریه برای شرایط فعلی شما امری مناسب باشد، ممکن است که پزشک با شما در این مورد مشورت و گفت و گویی را انجام دهد.
سخن آخر
فیبروز ریوی یک بیماری ریوی است که وقتی بافت ریه آسیب دیده و یا زخم می شود، رخ می دهد. روند فیبروز ریوی -و شدت علائم آن- می تواند به طور قابل توجهی از فردی به فردی دیگر متفاوت باشد. ما در این پست سلام دنیا، هر آنچه درباره فیبروز ریه از جمله: علائم فیبروز ریه، عوامل، راه های تشخیص و درمان فیبروز ریه، باید بدانید، را بیان کردیم. امیدوارم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. می توانید این پست را از طریق شبکه های اجتماعی با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
مطالب مرتبط:
عوارض و خطرات استفاده از شوینده و مواد تمیز کننده بر روی ریه و مشکلات تنفسی