خواص کاکوتی به عنوان یک داروی گیاهی برای مشکلاتی مثل دل درد یا سرماخوردگی از دیرباز مورد توجه ایرانیان بوده است. گیاه کاکوتی که در اصلاح انگلیسی با نام ziziphora یا wild thyme شناخته می شود؛ به خصوص در نواحی مختلف خراسان رضوی و شمالی می‌روید و استفاده از آن به عنوان طعم دهنده به لبنیات یا به شکل دمنوش محبوبیت فراوانی دارد. در ادامه از این مقاله سلام دنیا، به دیگر خواص کاکوتی و عوارض مصرف آن می‌پردازیم.
گیاه کاکوتی چیست
کاکوتی گیاهی است از خانواده Lamiaceae که اغلب در مناطق کوهستانی ناهموار یافت می‌شود. این گیاه مانند نعناع و آویشن دارای بوی تندی است اما به خاطر عطر خاصی که دارد در طب سنتی و آشپزی هم کاربرد دارد. از برگ‌های خشک و له شده آن به عنوان طعم دهنده در دوغ استفاده می‌شود. از ترکیبات گیاهی موجود در این گیاه می توان به مونوترپنوئیدها و ترکیبات فنلی مانند تیمول، پولگون، پیپریتنون و p-menthi-3-en-8-ol اشاره کرد.
خواص کاکوتی در لاغری
تحقیقات قابل ارائه ای از تاثیر کاکوتی در لاغری وجود ندارد. با این حال عرق این گیاه دارای خاصیت اشتها آور که می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. به طور کلی مصرف عرق کاکوتی در افراد لاغر می‌تواند باعث افزایش وزن طبیعی شود و جایگزین خوبی برای داروهای شیمیایی افزایش وزن است.
حتما بخوانید: خواص زنیان در لاغری و روش مصرف آن
خواص کاکوتی برای قاعدگی
کاکوتی یک گیاه قاعده آور است که مصرف آن در تنظیم قاعدگی‌های نامنظم موثر است. همچنین کاکوتی به عنوان یک گیاه با خاصیت بادشکن شناخته می‌شود و با داشتن خواص ضد درد به عنوان یک داروی گیاهی در درمان دل درد و کمردردهای شدید قاعدگی توصیه می‌شود.
خواص کاکوتی برای عفونت
مطالعات نشان داده است که عصاره کاکوتی دارای فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی در شرایط آزمایشگاهی است. به گفته برخی از محققان، تیمول، پولگون و پیپریتون گیاه کاکوتی می‌توانند عامل فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی آن باشند. این ترکیبات آنتی اکسیدانی با تقویت بدن به بهبود سریعتر عفونت ناشی از بیماری‌هایی مثل آنفولانزا، برونشیت و سرماخوردگی کمک می‌کند.
خواص کاکوتی برای عفونت رحم
در طب سنتی به تاثیر مصرف دمنوش کاکوتی بر درمان عفونت رحم اشاره شده است، با این وجود تحقیقات علمی زیادی در این زمینه انجام نگرفته و باید در مصرف آن احتیاط کرد.
کاکوتی و فشار خون
مطالعات انجام شده روی کاکوتی نشان دهنده بالا رفتن فشار خون در نتیجه مصرف این گیاه دارویی است. به این دلیل به افرادی که دارای فشار خون بالایی هستند توصیه می‌شود از مصرف مداوم و بیش از حد آن پرهیز کنند.
حتما بخوانید : پاکسازی رحم از عفونت
خواص کاکوتی برای دیابت
مصرف عرق کاکوتی با تقویت سلولهای پانکراس به بهبود فعالیت آن و تنظیم سطح انسولین کمک می‌کند و به این ترتیب منجر به کاهش قند خون افراد دیابتی خواهد شد.
در تحقیقی اثر عصاره هیدروالکلی گیاه کاکوتی بر تعداد سلولهای بتای فعال لوزالمعده در موشهای صحرایی دیابتی ناشی از استرپتوزوسین مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که عصاره این گیاه با فعال کردن فعالیت انسولین و در نتیجه افزایش تعداد سلولهای بتا را افزایش داده و منجر به کاهش گلوکز سرم در حیوانات مبتلا به دیابت می‌شود. سایر محققان معتقد نیستند که اعمال فشار انسولین از سلولهای بتا در نتیجه تأثیر عصاره کاکوتی بر کاهش گلوکز باشد، اما آنها معتقدند که احتمالاً خواص کاکوتی در دیابت مستقل از انسولین و به دلیل افزایش مصرف محیطی گلوکز مؤثر است و به این ترتیب سطح گلوکز خون را کاهش می دهد.
خواص کاکوتی برای معده
کاکوتی با داشتن خواص ضد التهابی و آرام بخش به کاهش دردهای معده، دل پیچه، نفخ شکم کمک کرده و همچنین سلامت دستگاه گوارش را بهبود می بخشد. به علاوه کاکوتی دارای خواص ضد میکروبی است و خطر بروز به زخم معده ناشی از هیلکوباکتر را کاهش می دهد. به این منظور باید پس از هر وعده غذایی یک فنجان دمنوش کاکوتی بنوشید.
محققان با بررسی اثر عصاره گیاه گیاه بر زخم معده ناشی از اسید استیک در موش صحرایی، تأثیر مثبت این عصاره را در بهبود زخم مشاهده کردند. آنها این اثر عصاره کاکوتی را به نقش آن در کاهش نسبت مرگ سلولی به تقسیم سلولی و همچنین افزایش رگزایی در غشای مخاطی معده مرتبط می دانند. یکی از ترکیبات اصلی کاکوتی، پولگون است که اثر ضد التهابی آن کاملاً شناخته شده است. Pulegon و 1,8-sineol ترکیبات اصلی عصاره این گیاه می توانند ترشح بیش از حد اسید در معده را کاهش دهند.
خواص کاکوتی برای پوست
استفاده از محصولات این گیاه چه به صورت خوراکی یا موضعی در تقویت و بهبود وضعیت پوست موثر است. عرق کاکوتی مانند یک تونر طبیعی عمل می‌کند که می‌توان هر شب برای پاکسازی پوست چند قطره از آن را روی پنبه ریخته و در نواحی مختلف پوست ماساژ داد، زیرا به برطرف کردن سلولهای مرده پوست کمک می‌کند. روغن کاکوتی نیز از بهترین روغن‌های توصیه شده برای پاکسازی و روشن شدن پوست است.
حتما بخوانید: 16 ماسک خانگی روشن کننده پوست صورت
خواص کاکوتی با ماست
کاکوتی گیاهی است با رایحه معطر که بسیار شبیه آویشن است و برای خوش طعم کردن برخی مواد غذایی لبنی به آنها اضافه می‌شود. همچنین از آنجاییکه کاکوتی طبع گرم و خشک دارد به عنوان مصلح در برخی غذاها از جمله ماست مصرف می‌شود. کاکوتی همچنین باعث تقویت دستگاه گوارش شده و به بهبود هضم غذا هم کمک می‌کند.
خاصیت دمنوش کاکوتی
در طب سنتی ایران از کاکوتی به صورت دم کرده یا جوشانده به عنوان نرم کننده و خلط آور برای بیماری های مختلف از جمله بهبود ناراحتی های معده، ناراحتی های قلبی، سرماخوردگی، التهاب، افسردگی، اسهال، سرفه، میگرن، تب و جای زخم استفاده می شده است. همچنین به عنوان ضد عفونی کننده و ضد نفخ نیز شناخته می شود. خواص مفید این گیاه با طعم تصفیه شده و مطبوع خود، دارای اثر آرام بخش و تعدادی خواص مفید دیگر مانند ضد تومور، آنتی اکسیدان قوی، ضد قارچ و ضد میکروب است، احتمال دیابت و حمله قلبی را کاهش می دهد.
- دمنوش کاکوتی برای رفع خلط و صفرا: چای یا دمنوش کاکوتی سه فنجان چای در روز به این منظور توصیه می‌شود. 2 تا 3 گرم پودر گیاه را در 1 فنجان آب جوش بریزید و بعد از 10 دقیقه بنوشید. در بهار و تابستان مردم محلی این گیاه را جمع آوری کرده و به چای اضافه می کنند.
- مصرف جوشانده کاکوتی به بهبود بیماری روماتیسم و نرمی استخوان کمک می‌کند.
- غرغره دمنوش کاکوتی برای ورم لوزه مفید است.
- دمنوش کاکوتی برای رفع و بهبود اسهال توصیه می‌شود.
- دمنوش کاکوتی به درمان تب مالت کمک می‌کند.
- دمنوش کاکوتی یک راه عالی برای بند آوردن خون دماغ شدید در کودکان و بزرگسالان است. فرد باید یک تکه پنبه را آغشته به دمنوش کاکوتی کرده و آن را در بینی خود وارد کند.
- دمنوش کاکوتی با تقویت عضلات قلب به کاهش خطر بیماری‌های قلبی و سکته کمک می‌کند.
مضرات کاکوتی (عوارض جانبی کاکوتی در بارداری)
- کاکوتی گیاهی است قاعده آور است و مصرف آن در دوران بارداری می‌تواند منجر به سقط جنین شود. به زنان باردار توصیه می‌شود از زیاده روی در مصرف کاکوتی به اشکال مختلف خودداری کنند.
- مصرف کاکوتی در طی دوره بارداری روی جذب آهن تاثیر دارد.
- از آنجایی که مصرف کاکوتی می‌تواند منجر به افزایش فشار خون شود، لازم است افراد دارای فشار خون بالا از مصرف زیاد آن اجتناب کنند.
سخن آخر
در این مقاله به خواص کاکوتی و مصارف درمانی آن در موارد مختلف از جمله قاعدگی، درمان دیابت، بهبود سلامت پوست و ... پرداختیم. با وجود فواید بی‌شمار این داروی گیاهی باید از مصرف بی رویه آن خودداری کرد و ممنوعیت‌های توصیه شده را جدی گرفت.