پرورش مهارت های اجتماعی به کودکان این فرصت را می دهد تا ارتباط بهتری با سایر کودکان هم‌سن و سال خود ایجاد کند و بتوانند در آینده نیز موقعیت‌های اجتماعی بهتری نبست به افراد منزوی و غیر اجتماعی بدست آورند. در این خصوص آموزش‌هایی وجود دارند که می‌توان با ارائه آن به کودکان این مهارت‌ها تقویت کرد. ما در این مقاله از سلام دنیا به برخی از این موارد پرداختیم.
چگونه مهارت های اجتماعی در کودکان را تقویت کنیم؟
مهارت های اجتماعی برای رشد کودکان مسئله مهمی هستند. مهارت های اجتماعی می توانند به روابط شخصی و شغلی کمک کند. روش‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید از طریق آنها به بهبود مهارت های اجتماعی کودک خود کمک کنید. برای شروع، اصول خوش اخلاقی و مهربانی را به آنها توضیح دهید. در ادامه، فعالیت هایی مانند فعالیتهای گروهی و ورزشی را پیدا کنید که به تقویت مهارت های اجتماعی کمک می کند. در صورت لزوم، اگر احساس می‌کنید کودک شما مهارتهای اجتماعی کافی را کسب نمی کند، از متخصصان کمک بخواهید.
قسمت اول آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان
تقویت مهارتهای اجتماعی کودکان با توضیح مبانی مهارت های اجتماعی
1. فضای شخصی را برای کودک توضیح دهید. یکی از مبانی مهارتهای اجتماعی فضای یا حریم شخصی است. ممکن است کودکان خردسال درک نکنند که همه افراد فضای شخصی دارند که باید به آن احترام گذاشت. برای بچه ها توضیح دهید که فضای شخصی در افراد مختلف و از فرهنگ به فرهنگ دیگر متفاوت است. افرادی که به آنها نزدیکتر هستند، مانند اقوام و خواهران و برادران، ممکن است نسبت به غریبه ها بیشتر آنها را در آغوش بگیرند و لمس کنند. به همین ترتیب، افراد از فرهنگ‌های دیگر ممکن است فضای شخصی کمتر یا بیشتری را ترجیح دهند. به کودکان بگویید چطور زبان بدن را بخوانند. به آنها بیاموزید که افراد مضطرب و پریشان، دستانشان را میبندند و به عقب می روند، این نشانه حمله به فضای شخصی آنها است.
حتما بخوانید: تقویت و رشد هوش هیجانی در کودکان
همچنین باید به بچه‌ها بگویید که آنها حق دارند فضای شخصی داشته باشند. بدون اجازه گرفتن از کودکان آنها را بغل نکنید، اگر نمی خواهند بغل شوند آنها را در آغوش نگیرید. بگذارید آنها بدانند که اختیار بدن خودشان را دارند. حالا همین کار را به کودکان بیاموزید. از آنها بخواهید قبل از در آغوش گرفتن افراد، نشستن روی پاهای آنها و موارد دیگر اجازه بگیرند.
2. همدلی را به کودکان بیاموزید. همدلی یکی دیگر از مبانی مهم مهارتهای اجتماعی است. دیدگاه کودک خردسال محدود است. ممکن است کودکان برای اینکه بدانند چطور می‌توانند خود را جای شخص دیگری قرار دهند، تلاش کنند. سعی کنید به کودکان در درک موضوع همدلی کمک کنید. بچه ها را تشویق کنید تا از تخیل شان استفاده کنند. از آنها بخواهید که خودشان را در سناریوهای مختلف به تصویر بکشند. در طول روز به دنبال فرصت‌های یادگیری باشید. به عنوان مثال، اگر فرزندتان به شما گفت كه در مدرسه شخصی را دیده كه انتخاب می شود، فرزندتان را تشویق كنید كه تصور كند در همان سناریوی مشابه چه احساسی دارد.
هنگام تماشای تلویزیون یا فیلم، از فرزندان خود بپرسید که فکر می‌کنند شخصیت داستان چه احساسی دارد و چرا این احساس را دارد. آنها را تشویق کنید تا خود را در سناریوی مشابه تصور کنند و اینکه اگر در همان جایگاه باشند چه احساسی خواهند داشت.
3. به کودکان کمک کنید تا چطور صحبت کنند. اصول صحبت کردن بخش مهمی از مهارتهای اجتماعی است. کودکان خردسال اغلب نمی‌دانند که چطور باید صحبت کنند و ممکن است گفتگو را قطع کنند یا صحبت های شخص دیگر را نادیده بگیرند. با کودکان خود در مورد مهارتهای اساسی مکالمه صحبت کنید. با بچه ها در مورد نحوه ورود به مکالمه صحبت کنید. سلام و احوال پرسی های اساسی را به آنها توضیح دهید. به کودکان بیاموزید تا با گفتن جملاتی مانند "سلام!" به دیگران سلام کنند. و با گفتن "حال شما چطور است؟" با آنها صحبت کند. نشانه های غیرکلامی مانند دست تکان دادن ، لبخند زدن، سر تکان دادن و دست دادن را هم برای آنها توضیح دهید.
به کودکان توضیح دهید که آنها باید به نوبت صحبت کنند. به آنها بگویید مهم است که صبر کنند تا صحبت شخص دیگر به پایان برسد. همچنین، مهارت گوش دادن به صحبت‌ها را به کودکان بیاموزید. توضیح دهید که، در یک مکالمه، باید به صحبت‌های طرف مقابل هم پاسخ دهید نه اینکه فقط در مورد خودتان صحبت کنید.
حتما بخوانید: بالا بردن تمرکز کودکان با 12 تکنیک و بازی ساده
علاوه بر این به کودکان خود بیاموزید که چطور با دیگران صحبت کنند. برای کودک خود توضیح دهید که ابراز وجود کردن چیزی مشابه پرخاشگری نیست. ابراز وجود به معنای درخواست مستقیم و صادقانه است. افرادی که قاطعانه ارتباط برقرار می‌کنند از تهدید، توهین یا بهانه برای بدست آوردن خواسته های خود استفاده نمی کنند.
4. آداب معاشرت اصولی را به کودکان آموزش دهید. کودکان اغلب رفتارهای اساسی را بلد نیستند، بنابراین این موارد نیز برای آموزش دادن به آنها مهم است. برای بچه ها توضیح دهید خیلی مهم است که موقع صحبت کردن بگویید لطفاً، متشکرم، ببخشید و سایر اشکال ادب و رسوم را به کار ببرند. در مورد به خاطر سپردن درخواست ها و تشکرها در خانه خود قانونی را وضع کنید. این کار به کودکان نشان می دهد که چگونه رفتارهای مثبت را به دیگران منتقل کنند.
5. درباره بیان خواسته‌ها و نیازها با کودکان صحبت کنید. کودکان ممکن است هنگام تلاش برای بیان خواسته ها و نیازها، به طور تصادفی حرف های توهین آمیز را به کار ببرند. به عنوان مثال، اگر در طول بازی به او نوبت ندهند، ممکن است دخترتان به برادر بزرگترش بگوید که او بدجنس است. البته او سعی دارد بفهماند که نادیده گرفته شدن را دوست ندارد. به کودکان بیاموزید که چطور به طرز مناسب آنچه را که می خواهند و احتیاج دارند را به بقیه بگویند. به بچه ها موقع انجام کار خطا آموزش بدهید. ممکن است بشنوید که پسرتان به دخترتان می‌گوید که اسباب بازی را از او به زور می‌گیرد. با گفتن جمله ای مانند "میسون، منظورت این است که می خواهی شارلوت به تو نوبت بازی بدهد، میان آنها مداخله کنید. به او بگویید که می‌خواهید احساس کند که برادرش هم در بازی هست".
به کودکان بیاموزید که درمورد رفتارهایی که باعث ناراحتی آنها می شود در مقابل دیگران رک باشند. کودک در سن پیش دبستانی ممکن است وقتی احساس کنند که مورد تمسخر قرار گرفته است، لگد بزند و ضربه بزند. در عوض، به آنها بیاموزید که از کلمات خود استفاده کند. به او بگویید، وقتی با تمسخر روبرو شد، جمله ای بگوید: "وقتی اینطور صحبت می‌کنی من ناراحت می شوم و می خواهم این رفتار را ادامه ندهید."
از کودکان بخواهید هنگام ناراحتی کمی مکث کنند و فکر کنند. اگر کودکی مطمئن نیست که چه چیزی را می خواهد یا به چه چیزی احتیاج دارد، سوالاتی بپرسید که به او کمک کند تا این مسئله را تشخیص دهد. چیزی مانند این را بپرسید، "چرا این کار یا حرف باعث عصبانیت شما می شود؟ چرا شما چنین واکنشی نشان می دهید؟".
قسمت دوم آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان
انجام فعالیت هایی برای افزایش مهارت های اجتماعی
1. برای کودکانتان کتاب بخوانید. تحقیقات نشان داده است که خواندن داستان به تقویت احساس همدلی در کودکان و بزرگسالان کمک می کند. به جای داستانهای عامه پسند به سراغ داستانهای کودکانه ادبی با کیفیت بالا بروید، چرا که شخصیت‌های داستانهای که برای عموم مخاطبان ساخته می شوند غالبا تاثیر کمی دارند. داستانهای کلاسیک کودکان، مانند شازده کوچولو و تار شارلوت، ممکن است به کودکان در ایجاد همدلی کمک کند. این کار می‌تواند به بچه ها کمک کند تا مهارت های اجتماعی بهتری را در طول زندگی یاد بگیرند.
حتما بخوانید: فواید خواندن کتاب برای کودکان
2. الگوی رفتاری خوبی باشید. یک روش عالی برای کمک به کودک برای دانستن مهارتهای اجتماعی این است که خودتان الگوی رفتاری خوبی برای آنها باشید.در طول زندگی روزمره خود به دیگران احترام بگذارید. اگر بچه های خود را برای خرید مواد غذایی به فروشگاه می برید، با صندوقدار مودبانه صحبت کنید. وقتی فرزندتان را از مدرسه تحویل می گیرید، با سایر والدین، معلمان و مسئولان مدرسه مهربان و خوش برخورد باشید. کودکان به والدین خود نگاه می کنند و بعد از دیدن رفتار شما از عادت های خوب پیروی خواهند کرد.
3. پانتومیم‌های احساسی بازی کنید. پانتومیم احساسی یک بازی عالی است که برای آموزش خواندن نشانه‌های اجتماعی غیرکلامی به کودکان طراحی شده است. برای انجام بازی، می‌توانید احساسات مختلف مانند شادی، غم، ترس و غیره را روی کاغذ بنویسید. سپس برگه‌های کاغذ را در نوعی ظرف قرار دهید. کاغذ را به نوبت بردارید و بازی کنید. این بازی می‌تواند به بچه‌ها کمک کند تا هنگامی که احساس خاصی را تجربه می کنند ، حالت ظاهری دیگران را تشخیص دهند. شما همچنین می توانید برای تنوع بازی مانند شبیه‌سازی را انجام دهید. از فرزندان خود بخواهید که شخص یا حیوانی با احساسی خاص که دارند را بکشد و بعد سعی کنند این احساس را حدس بزنید.
4. بازی‌هایی انجام دهید که ارتباط چشمی را تقویت می‌کنند. تماس چشمی نیز یک مهارت مهم اجتماعی است. در فرهنگ غرب، توانایی حفظ تماس چشمی نشان می‌دهد که شما در حال گوش دادن و توجه کردن به آن فرد هستید. بازی‌هایی انجام دهید که به کودکان می‌آموزد چگونه ارتباط چشمی خود را حفظ کنند. مسابقه خیره شدن می‌تواند یک روش سرگرم کننده برای آموزش مهارت ارتباط چشمی به کودکان باشد.
می توانید بازی بنام "چشم ها روی پیشانی" را انجام دهید. برچسب چشم را روی پیشانی خود بگذارید و به بچه های خود بگویید تا به برچسب نگاه کنند. این کار دقیقاً تماس چشمی نخواهد بود، اما به کودکان یاد می‌دهد تا هنگام صحبت کردن با دیگران باید به کدام قسمت نگاه کنند. موقع تاب بازی، کودک خود را تشویق کنید تا با شما تماس چشمی برقرار کند. اطمینان حاصل کنید که به کودک خود یاد می‌دهید که تماس چشمی مورد استقبال همه فرهنگ ها نیست و حتی بعضی از فرهنگ ها برقراری تماس چشمی را کار بی ادبانه می دانند.
بخش 3 آموزش مهارتهای اجتماعی کودکان
تقویت مهارتهای اجتماعی کودک با حمایت از زندگی اجتماعی فرزند خود
1. از دوستی‌ها حمایت کنید. دوستی برای رشد اجتماعی کودک بسیار مهم است. به منظور کمک به رشد مهارتهای اجتماعی کودک، از دوستی وی حمایت کنید. به آنها کمک کنید تا شکوفا شوند و رشد کنند. با کودکان خود بازی کنید. با والدین دوستان فرزندان خود صحبت کنید و پیشنهاد دهید که یک روز بچه ها را به حال خودشان رها کنند (بیشتر از یک روز با کودکان خود بازی کنند). بچه های خود را به رویدادها و مناسبت‌هایی ببرید که دوستانش را ببیند. برنامه های مدرسه، مهمانی های تولد و رفتن به مکان هایی مانند پارک می تواند راهی عالی برای اطمینان به فرزندتان باشد که دوستان خود را به طور منظم می بیند.
به کودک خود کمک کنید تا با دوستی‌ها با اختلافات و شکاف ها کنار بیاید. بهشان توضیح دهید که دعوا کردن یا عصبانی شدن دوستان از یکدیگر طبیعی و نرمال است. اگر فرزندتان احساسات دوست خود را جریحه دار کرد و به نوعی بهش آسیب زد، او را تشویق کنید تا عذرخواهی کند.
2. از بچه‌های خود بخواهید ورزش‌های گروهی انجام دهند. تحقیقات نشان می‌دهد مهارتهای مهم اجتماعی مانند رهبری و همدلی را می‌توان از طریق ورزش های گروهی آموخت. اگر بچه‌های شما به ورزش علاقه مند هستند، ثبت آنها را در به نوعی یک تیم لیگ کوچک در نظر بگیرید. ورزش علاوه بر تأثیر مثبت بر مهارتهای کلی اجتماعی، فعالیت بدنی و عادات سالم را نیز تشویق می کند. کودکانی که در دوران جوانی به ورزش‌های گروهی می پردازند، کمتر تمایل به سیگار کشیدن دارند و همچنین نیز ممکن است اعتماد به نفس بهتری داشته باشند.
به یاد داشته باشید که همه بچه‌ها از ورزش لذت نمی‌برند. اگر کودک شما در برابر ورزش بسیار مقاومت میکند، آن را مجبور به این کار نکنید. بسیاری از فعالیتهای فوق برنامه دیگر نیز وجود دارد که کار گروهی و همبستگی را تقویت می کند. این موارد می توانند به اندازه ورزش های گروهی برای کودک شما مفید باشند.
3. کودک خود را درگیر برنامه های فوق برنامه کنید. برنامه‌های فوق برنامه می توانند راهی عالی برای ترغیب بچه ها به رشد مهارت های اجتماعی باشند. فرزندان خود را تشویق کنید که در مدرسه به باشگاه ها بپیوندند یا در سازمان‌های (گروه های) محلی شرکت کنند.به علاقه کودک خود توجه کنید. اگر بچه‌های شما علاقه مند به نوشتن و هنر هستند، از آنها بخواهید در یک مرکز هنری محلی کلاس های خود را بگذرانند یا برای مقاله نویسی در مدرسه ثبت نام کنند. در مورد کلاب هایی همچون دختران پیشاهنگ یا پسران پیشاهنگ فکر کنید. بسیاری از کودکان از طریق چنین سازمانهایی مهارتهای حیاتی را می آموزند.
بخش 4 آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان
تقوت مهارت اجتماعی کودک با جستجوی پشتیبانی خارجی
1. در صورت لزوم به یک درمانگر مراجعه کنید. اگر به نظر نمی‌رسد که فرزند شما از نظر اجتماعی رشد میکند، این می تواند نشان دهنده یک اختلال اساسی بهداشت روان باشد. اگر در مورد رشد اجتماعی فرزند خود دارای نگرانی هستید، با یک روانپزشک کودک یا درمانگر صحبت کنید. می‌توانید از پزشک عادی (پزشک های عمومی) فرزند خود درخواست ارجاع کنید یا از طریق ارائه دهنده بیمه خود یک درمانگر پیدا کنید.
حتما بخوانید: روش انتخاب اسباب بازی برای باهوش تر شدن کودکان
2. تأخیرهای اجتماعی در کودکان را بشناسید و آن ها را تشخیص دهید. اگر کودک شما از نظر اجتماعی رشد و پیشرفت نمی کند، این می‌تواند نشانه ای از متفاوت بودن چیزی باشد. انواع شرایط، مانند ناتوانی‌های ژنتیکی یا اوتیسم، می‌تواند باعث رشد کودک شما با سرعت کندتر یا ناهموارتر شوند. اگر به نظر می‌رسد کودک شما در زمینه های زیر مشکل دارد، از یک متخصص اطفال یا روانپزشک کودک کمک بگیرید: بین 19 تا 24 ماه، کودک شما ممکن است با دیگران تعامل نداشته باشد. کودک شما ممکن است هنگام نگاه کردن به شما لبخند نزند یا واکنشی نشان ندهد. همچنین ممکن است کودک در بازی شرکت نکند یا تصاویر اشیا آشنا را تشخیص ندهد. این علائم می‌توانند نشان دهند که کودک شما ممکن است اوتیستیک باشد.
با اوتیسم، هرچه کودک بزرگتر می شود، رشد اجتماعی ممکن است به آرامی یا با یک سرعت ناهموار ادامه یابد. ممکن است کودک در مکالمات مختصر و کوتاه شرکت نکند، دستورالعمل‌های ساده را دنبال نکند، به داستان گوش ندهد، دوستی پیدا نکند، گفتگویی را شروع نکند یا حالات جسمی را بیان نکند. این به این معنی است که کودک شما ممکن است جملاتی مانند "من گرسنه ام" یا "صدمه دیده ام" را نگوید.
3. با معلمان فرزند خود صحبت کنید. شما باید در صحبت منظم با معلمان فرزند خود نکته‌ای را بیان کنید. حتماً از معلم در مورد رشد اجتماعی فرزند خود سوال کنید. مطمئن شوید که کودک شما در مدرسه مورد آزار و اذیت قرار نمی گیرد. قلدری می‌تواند کودک را در رشد اجتماعی کمی عقب بیندازد. داشتن یک رابطه سالم با معلم فرزندتان می‌تواند به شما کمک کند تا در مورد مسائلی مانند قلدری چشمتان را باز نگه دارید و همیشه از این وقایع اطلاع داشته باشید.
سخن آخر
مهارتهای اجتماعی چیزی نیستند که بصورت بالفطره در کودک شما وجود داشته باشد. اینها مهارت‌هایی است که به مرور در کودک پرورش داده می‌شود. شما به عنوان والدین، وظیفه این آموزش را به عهده دارید، پس سعی کنید در موقعیت‌های مختلف به گسترش این توانایی های ارتباطی در فرزند خود بپردازید. اگر متوجه شدید کودک شما در یادگیری برخی مهارت‌ها با مشکل مواجه است، شاید لازم باشد از یک مشاور یا پزشک کمک بگیرید. چنانچه شما هم تجربه مشابهی دارید، آن را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.