اگر بخواهیم تعریفی از گازهای گلخانه ایی به زبان ساده داشته باشیم و به فواید و مضرات گازهای گلخانه ایی پی ببریم، موضوع را با یک مثال ساده آغاز می کنیم. بیایید فرض کنیم در فصل تابستان جای مناسبی برای پارک خودرویمان پیدا نکرده ایم و بلاجبار آن را در مکانی آفتاب گیر پارک می کنیم، و بعد از چند ساعت مجددا به داخل خودرو برمیگردیم، این موضوعی است که تقریبا همه ما با آن برخورد داشته ایم و در مواجه با آن حسی مشترک داریم. پدیده گازهای گلخانه ایی داستانی مشترک با مثال ابتدایی که بیان کردیم دارد.
نور خورشید با انرژی بیشتر از جو زمین ( شیشه خودرو ) عبور می کند، و وارد جو زمین می شود، مقداری از انرژی آن توسط زمین جذب می شود، و در نهایت با انرژی کمتر باز می گردد، ولی این کسر انرژی، قدرت رد شدن از جو زمین را از نور خورشید تابیده شده می گیرد و به آن اجازه عبور نمی دهد؛ لذا گرمای نور خورشید در جو زمین محبوس می شود.
گازهای گلخانه ایی چیست؟
گازهای گلخانه ایی به طور طبیعی و با تعادل متناسب با طبیعت در جو کره زمین قرار دارند. گازهای مانند بخار آب، دی اکسید کربن، متان، اکسیدنیتروژن، و ازن؛ ولی برخی از فعالیت های انسان می تواند میزان این گازها را از حالت طبیعی خودشان خارج کند و یا گازی به آنها بیفزاید. از جمله گازهایی که انسان وارد این چرخه طبیعی می کند می توان به " کلروفلوروکربن ها" (CFCs) و متان (CH4) اشاره کرد.
چرایی نامگذاری این پدیده به نام اثر گلخانه ایی به این دلیل است که گلخانه یک فضای محبوس شیشه ای است که نور خورشید عبور کرده از شیشه گلخانه بعد از وارد شدن توسط عناصر موجود در داخل گلخانه جذب می شود و بعد از جذب، انرژی با طول موج بیشتری ایجاد می شود که توان خارج شدن از محیط شیشه ایی گلخانه را ندارد و آن مقدار انرژی و گرمای وارد شده در محیط باقی می ماند و سبب گرمایش محیط می شود. کره زمین نیز در مقیاس بزرگتر دارای چنین وضعیتی است و جو زمین نقش شیشه های گلخانه را بازی می کند.
این موضوع در حالت طبیعی و عادی خود، گرمای زمین را تامین می کند و آن را به جایی بدل می کند ما در آن بتوانیم زندگی کنیم. این یکی از فواید گازهای گلخانه ای است.
منابع تولید گازهای گلخانه ایی:
1- استفاده از سوخت های فسیلی مانند نفت و گاز
2- گازهای گلخانه ایی تولید شده در صنعت و کشاورزی
3- بکارگیری گازهای CFCs در سرمایش و گرمایش
4- چارپایان
5- از بین بردن جنگل ها و ایجاد تغییر در چرخه طبیعی زمین
بررسی اثرات گازهای گلخانه ایی
در بررسی اثر گلخانه ایی باید اشاره کنیم که گازهای نام برده، باعث ایجاد فضایی گلخانه ایی در جو کره زمین می شوند و اگر این گازها وجود نداشتند دمای کره زمین 33 درجه سردتر از دمای الان زمین بود و در صورت عدم وجود حالت طبیعی گازهای گلخانه ایی زمین به یک لایه ضخیمی از یخ تبدیل می شد. منظور از گرم شدن کره زمین، میزان افزایش میانگین دمای کره زمین است، که می تواند اثراث مخربی برجای بگذارد. که طی لیست زیر به برخی از این اثرات اشاره می کنیم.
1- الگوی بارش کره زمین تغییر می کند.
2- بالا آمدن سطح آب های آزاد و پایین آمدن سطح آب دریاچه ها
3- اثرگذاری بر پوشش گیاهی کره زمین در سطح کلان
4- تحت تاثیر قراردادن حیات وحش
5- تغییر در نحوی زندگی انسان ها
برای اینکه درک درستی از روند تغییر آب و هوایی داشته باشیم، بیایید شهر تهران را بعنوان یک نمونه در نظر بگیریم، موقعیت جغرافیایی شهر تهران در دامنه رشته کوه البرز قرار گرفته است، با این حساب آب و هوای شهر تهران باید کوهستانی، بارانی و یا برفی باشد. اما آیا واقعا تهران امروز دارای چنین آب و هوایی است؟
انسان ها برای تامین انرژی مورد نیاز خود به استفاده از منابع انرژی مانند سوخت های فسیلی و برای تامین خوراک خود به کشاورزی در سطح کلان روی آورده اند، این امر موجب تغییر و دگرگونی کره زمین شده اند، فعالیت هایی از این دست بعد از انقلاب صنعتی افزایش یافت و باعث شده است که میزان گازهای گلخانه ایی از 270 واحد به 367 واحد برسد و این موضوع دغدغه فعالان محیط زیست و کارشناسان شده است، آنها نگران این موضوع هستند که با ادامه چنین روندی ممکن است زمین دیگر جایی مناسبی برای زندگی انسان و سایر موجودات زنده نباشد. و هر گونه حیاتی را در این کره خاکی از بین ببرد.
ما چه زمان گازهایی گلخانه ایی تولید می کنیم؟
هر گونه فعالیتی که باعث استفاده ما از برق می شود باعث ایجاد گازهای گلخانه ایی می شود، هر زمان ما در حال تماشای تلویزیون هستیم، و یا از کولر استفاده می کنیم و یا غذایمان در مایکرویوو گرم میکنیم در حال تولید گازهای گلخانه ایی هستیم. زیرا که نیروگاه ها برای تولید برق سوخت های فسیلی مانند زغال سنگ و یا نفت می سوزانند و یا پایشگاه ها برای تامین گرمای منازل ما سوخت هایی از این دست استفاده می کنند و هر چه ما انسان های مصرف گرا تری باشیم آنها برای تامین نیاز ما بیشتر سوخت می سوزانند و نهایتا گازهای گلخانه ایی بیشتری تولید می کنند.
این موضوع در کشاوزی و دامپروری نیز صادق است زمانی که حیواناتی مانند گاو و گوسفند و ... را برای تامین گوشت مورد نیاز خود پرورش می دهیم و یا در برنجزارها مشغول کاشت برنج هستیم در واقع گاز متان تولید می کنیم و گازمتان نیز یکی از گازهای گلخانه ایی است که باعث گرمتر شدن دمای کره زمین می شود.
چرا باید نگران اثرات گازهای گلخانه ایی باشیم؟
دمای کره زمین در طول صد سال گذشته به میزان 4-5 درجه افزایش یافته است و پیش بینی ها حاکی از آن است که برای 100 سال پیش رو نیز این دما به میزان 5/1 افزایش می یابد، زمانی که از افزایش میانگین دمای کره زمین صحبت می کنیم شاید اعداد و ارقام بیان شده خیلی جزیی به نظر برسند و اعدادی در حد یک دهم و یا یک صدم زیاد برای ما نگران کننده نباشند، اما باید بگوییم که این ما هستیم که درک درستی از این میزان افزایش دما نداریم. برای روشن تر شدن آن چیزی که در حال اتفاق افتادن است یک مثال ساده می زنیم، فرض کنید ما برای 1-2 شب دندان هایمان را مسواک نزنیم، شاید برای این مدت نسبتا کوتاه اتفاق خاصی برای دندان هایمان نیفتد ولی اگر این موضوع برای مدت 1 ماه ادامه پیدا کند، باید برای رفع مشکل به دنبال یک داندان پزشک باشیم. ولی کره زمین موضوعی نیست که بخواهیم آن را با یک کشیدن دندان مقایسه کنیم. موضوع حیات همه موجودات زنده کره زمین است.
تغییر در روند آب و هوایی کره زمین ممکن است باعث بوجود آمدن بلایای طبیعی مانند سیل، طوفان و ... شود. بالا آمدن آب دریای می تواند جزیره ها را در خود غرق کند و تمامی انسان هایی که در سکونت گاه های ساحلی زندگی می کنند را بی خانمان کند و یا آنها را به کام مرگ بکشاند، بالا آمدن سطح آب دریا باعث از بین رفتن مزارع ساحلی می شود. می تواند منابع آب شیرینی که به طور دائم و روزانه به آن نیاز داریم از بین ببرد. و همین گرما باعث تبخیر آب های سطحی و شیرین می شود و بی آبی موضوعی نیست که بتوان آن را جدی نگرفت.
گرم شدن کره زمین بر اثر تولید فراوان گازهای گلخانه ایی باعث ایجاد بیماریهایی مانند گرما زدگی و مالاریا و ... شود. لازم به توضیح است که در حال حاضر نیز در برخی از کشورهایی که سطح رفاهی پایینی دارند هر ساله بر اثر بروز چنین بیماری هایی مردمان خود را از دست می دهند.
چگونه باید روند تولید گازهای گلخانه ایی را کاهش بدهیم؟
1- استفاده از گازهای طبیعی بجای استفاده از سوخت های فسیلی در نیروگاه ها
2- بکار بردن دوغابی از کلسیم سیلیکات برای از بین بردن CO2
3- از بین بردن گاز متان از طریق واکنش با رادیکال های آزاد هیدروکسیل
4- جلوگیری از انتشار بیشتر گاز متان با دفع بهداشتی زباله ها
دیدگاه ها