زاناکس نام تجاری برای داروی آلپرازولام است که متعلق به گروهی از داروها به نام بنزودیازپین ها است. زاناکس برای درمان اضطراب و اختلالات هراس استفاده می شود. در این مقاله سلام دنیا ، ما می خواهیم توضیح بدهیم قرص آلپرازولام چیست ، عوارض زاناکس چیست و هشدارهای مربوطه به آن را بیان کنیم.
حقایقی درباره زاناکس (xanax)
- زاناکس (آلپرازولام) عضوی از خانواده داروهای بنزودیازپین است و اصولاً برای درمان اضطراب و اختلالات هراس استفاده می شود.
- زاناکس با افزایش مقدار انتقال دهنده عصبی GABA در مغز برای ایجاد آرامش و احساس راحتی به بیمار کمک می کند.
- تا وقتی که زاناکس به طور صحیح مصرف شود، بی خطر بوده و برای درمان بیماری موثر است.
قرص آلپرازولام چیست
زاناکس (آلپرازولام) یک داروی ضد اضطراب در خانواده بنزودیازپین است، همان خانواده داروهای دیازپام (والیوم)، کلونازپام (کلونوپین)، لورازپام (آتیوان)، فلورازپام (دالمان) و غیره است. زاناکس با کاهش هیجان غیر طبیعی در مغز عمل می کند و در اکتبر سال 1981 توسط FDA تایید شده است. بنزودیازپین ها روی مغز و سیستم عصبی مرکزی کار می کنند تا اثرات آرام بخشی ایجاد کنند. زاناکس حرکت مواد شیمیایی مغز که ممکن است نامتوازن شده باشد را کند می کند و این منجر به کاهش تنش عصبی و اضطراب می شود. زاناکس با تقویت اثر یک ماده شیمیایی طبیعی ساخته شده در مغز به نام گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) کار می کند.
نکات و هشدارهای مهم درباره مصرف آلپرازولام
برای همه مصرف کنندگان زاناکس
برای اطمینان از امنیت و موثر بودن استفاده از بنزودیازپین ها، برای همه بیمارانی که زاناکس برایشان تجویز شده است راهنمای زیر ارائه می شود:
- در مورد هر گونه مصرف الکل و داروهای مصرفی فعلی، پزشک را مطلع کنید. به طور کلی در طول درمان با بنزودیازپین ها نباید الکل مصرف شود.
- زاناکس در طول بارداری توصیه نمی شود. اگر حامله هستید، برای باردار شدن برنامه ریزی کرده اید یا در صورتی که در طول مصرف زاناکس باردار شدید، پزشک را مطلع کنید.
- در صورت شیردهی، موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
- تا زمانی که از نحوه تاثیر داروی روی خودتان آگاه نشده اید، رانندگی نکنید یا با ماشین آلات سنگین و خطرناک کار نکنید.
- دوز زاناکس را بدون مشورت با پزشک افزایش ندهید، حتی اگر فکر می کنید داروی دیگر تاثیری ندارد. بنزودیازپین ها، حتی اگر توسط پزشک تجویز شده باشند نیز ممکن است وابستگی احساسی و فیزیکی ایجاد کنند.
- مصرف زاناکس را به طور ناگهانی متوقف نکنید و یا بدون مشورت با پزشک دوز داروی خود را کاهش ندهید، زیرا ممکن است منجر به توقف درمان شود.
در صورت داشتن آسم یا دیگر مشکلات تنفسی، گلوکوم یا بیماری های کلیوی، سابقه مصرف الکل یا افسردگی، افکار خودکشی یا اعتیاد به مواد مخدر یا الکل پزشک خود را آگاه کنید.
حتما بخوانید: دیازپام چیست و موارد مصرف آن
در موارد زیر نباید زاناکس مصرف کنید
- داشتن گلوکومای زاویه تنگ.
- در صورت مصرف ایتراکونازول (Sporanox) یا کتوکونازول (Nizoral).
- همه افرادی که به زاناکس یا بنزودیازپین های دیگر مانند: کلردیازپوکسید (Librium)، کلورازپات (Tranxene)، دیازپام (Valium)، لورازپام (Ativan) یا اگزازپام (Serax) حساسیت دارند.
دیگر اقدامات احتیاطی
در افراد خاص، بدن به طور متفاوتی با زاناکس کار می کند، این موارد عبارتند از:
- افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی
- افراد با اختلال عملکرد کبدی
- افراد دارای اختلال عملکرد کلیوی
- بزرگسالان مسن تر
- افراد مبتلا به چاقی
آلرژی ها
اگر به آلپرازولام یا دیگر بنزدودیازپین ها مانند: کلردیازپوکسید (Librium)، کلورازپات (Tranxene)، دیازپام (Valium)، لورازپام (Ativan) یا اگزازپام (Serax) حساسیت دارید از زاناکس استفاده نکنید.
الکل
در صورت مصرف زاناکس از نوشیدن الکل پرهیز کنید. زاناکس می تواند تاثیر الکل را افزایش دهد.
آلپرازولام در بارداری
اگر باردار هستید از زاناکس استفاده نکنید. بنزودیازپین ها به طور بالقوه می توانند باعث آسیب به جنین شوند. در صورت مصرف در سه ماهه اول بارداری، زاناکس خطر ابتلا به ناهنجاری های مادرزادی را افزایش می دهد. معمولاً باید در سه ماهه اول بارداری از مصرف زاناکس اجتناب کرد. به بیماران توصیه می شود که اگر در حین درمان باردار شدند یا قصد بارداری داشته باشند، باید به پزشک خود مراجعه کنند. کودکی که از مادر تحت درمان با بنزودیازپین ها متولد شود ممکن است در خطر علائم ترک دارو باشد. همچنین، مشکلات تنفسی در کودکان متولد شده از مادران مصرف کننده بنزودیازپین ها، گزارش شده است.
آلپرازولام در شیردهی
تصور می شود زاناکس در شیر انسان دفع می شود. به عنوان یک قانون کلی، مادری که زاناکس مصرف می کنند نباید به کودک شیر بدهد.
بچه ها
مصرف زاناکس در بچه ها مورد مطالعه قرار نگرفته است.
جنسیت
جنسیت تاثیری روی پاسخ بدن به زاناکس ندارد.
بزرگسال مسن تر
ممکن است بزرگسالان مسن تر نسبت به اثرات بنزودیازپین ها حساس تر باشند. اثرات آرام بخشی زاناکس ممکن است در افراد مسن طولانی تر باشد. افتادن ناگهانی در بیماران مسنی که بنزودیازپین مصرف می کنند، رایج تر است. برای جلوگیری از افتادن یا صدمات تصادفی در طول مصرف زاناکس باید احتیاط کرد.
نژاد
زاناکس ممکن است جمعیت های آسیایی را نسبت به سفید پوستان بیشتر تحت تاثیر قرار دهد.
سیگار کشیدن
تراکم زاناکس ممکن است در افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیر سیگاری تا 50 درصد کاهش یابد.
خودکشی
مانند سایر داروهای روان گردان، در هنگام دادن دارو به بیماران با افسردگی شدید یا افرادی که افکار خودکشی داشته اند باید اقدامات احتیاطی را در نظر داشت.
حتما بخوانید: قویترین داروی گیاهی و مکمل ضد افسردگی
شیدایی
اپیزودهای هیپومانیا و مانیا در ارتباط با استفاده از زاناکس در بیماران مبتلا به افسردگی گزارش شده است.
سوء مصرف
زاناکس اغلب بخاطر تاثیری فوری که برای آرامش افراد دارد به صورت بدون نسخه مصرف می شود. بر اساس مجموعه داده های اپیزود درمان، تعداد افرادی که برای درمان اقدام به سوء مصرف بنزودیازپین می کنند از سال 1998 تا 2008 سه برابر شده است. سوء مصرف طولانی مدت و اعتیاد به زاناکس با افسردگی، مشکلات روانی و رفتار پرخاشگرانه یا تکانشی همراه است.
طبق گزارش اداره خدمات بهداشت روان و سوء مصرف دارو، در سال 2011 بیش از 1.2 میلیون مراجعه اورژانسی برای سوء مصرف از داروهای تجویز شده، ثبت شده است که 10 درصد از آن مربوط به مصرف زاناکس بوده است. تعداد ویزیت های اورژانسی مربوط به استفاده غیر پزشکی از آرام بخش زاناکس در طی سال های 2005 تا 2010 دو برابر شده شده است و سپس در سال های 2011 ثابت ماند. شایع ترین ترکیبات دارویی تداخل در بیماران ER زاناکس و الکل، و زاناکس ترکیب شده با مخدرهای تجویزی مانند: هیدروکدون یا اکسی کدون است.
آلپرازولام برای درمان چیست
زاناکس برای کنترل اختلال اضطراب یا تسکین کوتاه مدت نشانه های اضطراب استفاده می شود. اضطراب یا تنش ناشی از استرس زندگی روزمره معمولاً نیازی به درمان ندارد. اختلال اضطراب تعمیم یافته با اضطراب غیر واقعی یا اضطراب و نگرانی بیش از حد، درباره دو یا چند رویداد زندگی مشخص می شود، برای یک دوره 6 ماهه یا بیشتر که در طول آن فرد سعی در رفع این نگرانی ها دارد.
حداقل شش مورد از علائم زیر در اغلب این بیماران وجود دارد:
- تنش حرکتی: لرزیدن، فشار عضلانی، احساس ضعف، درد، بی قراری، زود خسته شدن، انقباض ناگهانی.
- بیش فعالی اتونومیک: تنگی نفس یا احساس خفگی، تپش قلب یا ضربان قلب تشدید شده، تعریق یا سرما، دست های سرد و مرطوب، خشکی دهان، سرگیجه، حالت تهوع، اسهال یا سایر ناراحتی های شکمی، گرگرفتگی یا لرز، تکرر ادرار، مشکل بلع یا "توده ای در گلو".
- هوشیاری و پیگردی: احساس برانگیخته شدن یا بی صبری، واکنش های مبهم اغراق آمیز، مشکل در تمرکز یا "خالی بودن ذهن" بخاطر اضطراب، مشکل در به خواب رفتن یا خوابیدن، تحریک پذیری.
حتما بخوانید: علت تکرر ادرار چیست
زاناکس همچنین برای درمان اختلال هراس، با یا بدون آگورافوبیا تعیین شده است و ممکن است تعداد حملات هراس تجربه شده را کاهش بدهد. اختلال هراس با حملات مرتب هراس مشخص می شود. حملات هراس دوره نسبتاً کوتاهی از ترس یا ناراحتی شدید است که چهار مورد یا موارد بیشتری از علائم زیر به شکل ناگهانی بروز می کنند و طی 10 دقیقه به اوج می رسد:
- تپش قلب، ضربان قلب یا سرعت ضربان قلب
- تعریق
- لرزیدن
- احساس تنگی نفس یا خفگی
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه
- حالت تهوع یا درد شکمی
- احساس سرگیجه، لرز، سبکی سر یا ضعف
- دگرسان بینی محیط (احساس غیر واقعی بودن) یا زوال شخصیت
- ·ترس از دست دادن کنترل
- ترس از مرگ
- احساس بی حسی یا سوزن سوزن شدن
- لرز یا گرگرفتگی
عوارض قرص آلپرازولام (زاناکس)
عوارض جانبی اغلب در ابتدای درمان مشاهده می شود و معمولاً با ادامه استفاده از دارو از بین می روند. عوارض جانبی احتمالی زاناکس شامل موارد زیر است:
- خواب آلودگی
- سبکی سر
- کمبود انرژی
- افسردگی
- سردرد
- پریشانی
- بی خوابی
- عصبی بودن
- غش کردن
- سرگیجه
- بی قراری
- اختلال در هماهنگی
- تحریک پذیری
- اختلال حافظه
- اضطراب
- حرکات غیر ارادی غیر طبیعی
- کاهش میل جنسی
- حالات اغتشاش آمیز
- گرفتگی عضلات
- افزایش میل جنسی
- خشکی دهان یا افزایش بزاق
- یبوست یا اسهال
- حالت تهوع یا استفراغ
- التهاب پوستی ناشی از آلرژی
- جوش پوستی
- تپش قلب
- درد قفسه سینه
- بیش فعالی
- گرفتگی بینی
- افت فشار خون
- تاری دید
- اختلالات قاعدگی
- وزوز گوش
- عفونت تنفسی فوقانی
- تعریق
- ضعف
- ناهنجاری های رویایی
- ترس
- خشکی
- لرزش
- افزایش یا کاهش اشتها و افزایش یا کاهش وزن
- ورم
- لکنت زبان
- بی اختیاری
موارد بالا لیست کاملی از عوارض جانبی زاناکس نیست و سایر موارد نیز ممکن است رخ بدهد. برای مشاوره درباره عوارض جانبی باید با پزشک صحبت کنید. در صورت وجود هر یک از این علائم واکنش آلرژیک به زاناکس با اورژانس تماس بگیرید: کهیر، مشکل در تنفس و تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو.
اگر عارضه جانبی جدی رخ داد با پزشک تماس بگیرید:
- احساس افسردگی، فکر به خودکشی یا صدمه زدن به خود، رفتار غیر عادی ریسک پذیری، عدم ترس از خطر.
- سردرگمی، بیش فعالی، آشفتگی، خصومت، توهم
- احساسی مانند اینکه ممکن است ناگهان بیهوش شوید
- ادرار کمتر از حد معمول یا نبود ادرار
- درد قفسه سینه، ضربان یا تپش قلب
- حرکات کنترل نشده عضلانی، لرزش، تشنج
- زردی (زرد شدن پوست یا چشم ها)
مقدار مصرف زاناکس
زاناکس به شکل قرص ارائه می شود، یک قرص با انتشار طولانی که به صورت خوراکی مصرف می شود (به سرعت در دهان حل می شود) و یک شربت غلیظ که به صورت خوراکی استفاده می شود. میزان مصرف زاناکس باید توسط پزشک تعیین شود. مقدار آن بر اساس فاکتورهای زیر مشخص می شود:
- علت تجویز
- سن بیمار
- چطور به درمان پاسخ می دهند
دوز زاناکس ممکن است به تدریج افزایش یابد تا زمانی که دارو به طور موثری روی بیمار عمل کند. برای کاهش عوارض جانبی باید دستور العمل پزشک را به طور دقیق دنبال کرد. اگر این دارو برای مدت طولانی به طور مرتب یا در دوزهای زیاد استفاده شده باشد، در صورت توقف ناگهانی ممکن است علائم ترک (مانند تشنج) ایجاد شوند. برای جلوگیری از این واکنش ها، پزشک ممکن است دوز زاناکس را به تدریج کاهش دهد. زاناکس در دوزهای زیر موجود است:
- 0.25 میلی گرم- سفید، بیضی، شیار دار، " XANAX 0.25" حک شده.
- 0.5 میلی گرم- صورتی کمرنگ، بیضی، شیار دار، " XANAX 0.5" حک شده.
- 1 میلی گرم- آبی، بیضی، شیار دار، " XANAX 1.0" حک شده.
- 2 میلی گرم- سفید، دوکی شکل، یک طرف " XANAX" و طرف دیگر "2" حک شده است.
قرص های زاناکس را خرد نکنید، نشکنید و نجوید. قرص را به شکل کامل ببلعید. این قرص ها به طور خاص ساخته شده است که دارو را به آرامی در بدن آزاد کند. شکستن قرص باعث می شود مقدار زیادی از دارو به طور ناگهانی آزاد شوند.
داروهایتان را به افراد دیگر ندهید. ممکن است برای آنها مناسب نباشد و ممکن است به آنها آسیب برساند.
در صورت فراموش کردن یک دوز چه اتفاقی می افتد؟
اگر یک دوز از زاناکس را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نزدیک به نوبت بعدی مصرف دارو شده است، نوبت قبلی را ندیده بگیرید.
اگر دارو بیش از حد مصرف بشود چه اتفاقی می افتد؟
علائم مصرف بیش از حد زاناکس شامل: خستگی، گیجی، اختلال در هماهنگی، رفلکس های تقلیل یافته و کما است. تا کنون مرگ در ارتباط با مصرف بیش از حد زاناکس گزارش شده است، همانطور که در سایر بنزودیازپین ها نیز دیده می شود. در صورت مصرف بیش از حد دارو با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید.
نگهداری
زاناکس باید در دمای کنترل شده اتقاق و بین 25-20 درجه سانتیگراد نگهداری شود.
آلپرازولام به چه دارویی تداخل دارد
داروهای زیر ممکن است اثرات زناکس را افزایش دهد:
- کتوکونازول
- ایتراکونازول
- نفازودون
- فلووکسامین
- اریترومایسین
- سایمتیدین
- مهار کننده های پروتئاز HIV مانند: ریتوناویر
بنزودیازپین ها، از جمله زاناکس، اثرات افسردگی زیادی روی سیستم عصبی مرکزی (CNS) ایجاد می کنند وقتی که با داروهای دیگر مصرف شوند:
- سایر داروهای روانگردان
- ضد تشنج ها
- آنتی هیستامین
- الکل
- سایر داروهایی که باعث ایجاد افسردگی CNS می شوند
سایر فعل و انفعالات منفی احتمالی دارو زاناکس عبارتند از:
- دیگوکسین؛ در افراد 65 ساله یا بالاتر.
- ایمی پرامین و دزیپیرامین
- فلوکستین
- پروپوکسی فن
- قرص های ضد بارداری
مطالعات مربوط به بنزودیازپین ها به غیر از زاناکس نشان دهنده تداخل دارویی احتمالی با داروهای زیر است:
- دیلتیازم
- ایزونیازید
- برخی از آنتی بیوتیک ها
- آب گریپ فروت
- سرترالین
- پاروکستین
- ارگوتامین (Cafergot، Ergomar، Migergot)
- سیکلوسپورین (Gengraf، Neoral، Sandimmune)
- برخی از داروهای فشار خون
- دگزامتازون (DexPak، Solurex، Dexasone، Solurex، DexPak)
- ایماتینیب (Gleevec)
- مخمر سنت جان
- داروهای ضد قارچ- مانند: میکونازول (Oravig) یا ووریکونازول (Vfend)
- داروهای ضد افسردگی- مانند: فلوکستین (Prozac، Sarafem، Symbyax) یا نفازودون
- برخی از داروهای خواب آور
- برخی از داروهای تشنج
این لیست کامل نیست و سایر داروها ممکن است با زاناکس تداخل داشته باشند. باید با پزشک درباره داروهای مصرفی خود صحبت کنید و داروهای تجویزی، بدون نسخه، ویتامین ها و محصولات گیاهی که استفاده می کنید را به او اطلاع بدهید. بدون مشورت با پزشک داروی جدیدی را شروع نکنید. مهم است که مصرف داروی زاناکس به تدریج کاهش یابد. در غیر اینصورت، خطر ابتلا به سندرم ترک بنزودیازپین وجود دارد.
علائم ترک زاناکس
برای قطع درمان توسط زاناکس، باید دوز آن به آرامی کاهش یابد. پیشنهاد می شود که میزان مصرف روزانه زاناکس بیش از 0.5 میلی گرم در هر 3 روز کاهش یابد. علائم ترک دارو به صورت زیر گزارش شده است:
- بی خوابی
- سبکی سر
- خستگی و ضعف
- تحرک غیر ارادی غیر طبیعی
- سردرد
- حالت تهوع/ استفراغ
- تعریق
- اسهال
- کاهش وزن
- کاهش اشتها
- سرعت غیر طبیعی ضربان قلب
- کاهش بزاق
- ·تحریک پذیری
- اختلال شناحتی
- تاری دید
- گرفتگی عضلانی
- اختلال در هماهنگی
- ضعف
- اختلال حافظه
- افسردگی
- گیجی
مصرف زاناکس در صورت استفاده به عنوان دارو بی خطر و مؤثر است.
منبع: medicalnewstoday