تعداد اسپرم یا تعداد کل اسپرم به میانگین تعداد اسپرم موجود در یک نمونه از مایع منی گفته می شود. تعداد اسپرم یکی از چند ویژگی است که در طول آزمایش روتین مایع منی ارزیابی می شود و یک فاکتور مهم باروری به حساب می آید. براساس جدیدترین راهنمای سازمان بهداشت جهانی، تعداد اسپرم سالم معادل 15 میلیون در هر میلی لیتر یا حداقل 39 میلیون در هر نمونه است. تعداد اسپرم کمتر از 10 میلیون در هر میلی لیتر به عنوان حالت غیر طبیعی در نظر گرفته می شود و معمولاً با ناباروری مردان همراه است.
هر چیزی که بر هورمون های کنترل کننده تولید اسپرم تاثیر بگذارد یا به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل کند، می تواند به ایجاد میزان مناسبی از اسپرم و بهبود تعداد اسپرم کمک کند. به طور کلی، تصور می شود عواملی که بر تستوسترون تاثیر می گذارند، بیشترین تاثیر را در تعداد و کیفیت اسپرم ها دارند.
حقایقی درباره چگونگی افزایش تعداد اسپرم
- مشخص شده است ورزش و خواب موجب بهبود تعداد اسپرم می شود.
- اولین مسیر توصیه شده درمانی، امتحان کردن درمان های غیر دارویی است.
- مشخص شده است که سیگار کشیدن برای مدت طولانی باعث کاهش سلامت کلی، تولید اسپرم و کیفیت آن می شود.
- ممکن است برای مردانی که تعداد بسیار کمی اسپرم دارند، جهت درمان دارو تجویز بشود.
راه های افزایش میزان اسپرم به طور طبیعی
برای چندین دهه، محققان متوجه شده اند که کیفیت اسپرم و نرخ باروری در اغلب کشورهای غربی کاهش یافته است. بر طبق تحقیق انجام شده در سال 2017، میانگین تعداد اسپرم در آمریکای شمالی، اروپا، استرالیا و نیوزلند بین سال های 1973 تا 2011 در حدود 59.3 درصد کاهش یافته است. علیرغم مطالعات انجام شده برای شناسایی علل این مشکل، دلایل این کاهش و روش های قابل اعتماد برای معکوس کردن این روند، هنوز مشخص نیست. چندین درمان غیر دارویی توسط داروهای باستانی، گیاهی و سنتی برای افزایش تعداد و سلامت کلی اسپرم، برای هزاران سال مورد استفاده بوده است. محققان نشان داده اند بیشتر این روش های درمانی روی تعداد اسپرم تاثیر گذار است.
روش های طبیعی افزایش تعداد اسپرم
1. ورزش کنید و بخوابید
مطالعات متعددی نشان داده است که کاهش وزن و ورزش در افراد دارای اضافه وزن و مبتلا به چاقی، می تواند روی بهبود یا افزایش تعداد اسپرم تاثیر بگذارد. با این حال، علم ارتباط بین شاخص توده بدنی (BMI) با تعداد اسپرم سالم را ضعیف می داند. یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که انجام یک برنامه 16 هفته ای تمرینات هوازی به صورت حداقل 50 دقیقه ورزش متوسط در 50 تا 65 درصد نرخ ضربان قلب را بالا برد که منجر به افزایش حجم و غلظت اسپرم در 45 مردم کم تحرک و چاق شد.
2. استرس را کاهش دهید
هر نوعی از استرس می تواند باعث شود که بدن فعالیت دفاعی انجام بدهد و انرژی صرف کند. در هنگام اضطراب، این حس بیولوژیکی حالتی را برای بدن بوجود می آورد که بیشتر روی زنده ماندن تمرکز کرده و کمتر به تولید مثل توجه می کند. کاهش استرس نیازمند پیدا کردن علت آن است، با این وجود تصور می شود عواملی مانند ورزش و رژیم غذایی سالم روی کاهش استرس تاثیر دارد. برای مردانی که دچار استرس شدید هستند، پزشک ممکن است داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی تجویز کند.
3. سیگار کشیدن را متوقف کنید
یک مطالعه در سال 2016 با بررسی نتایج بیش از 20 تحقیق روی نزدیک به شش هزار شرکت کننده، دریافت که به طور مداوم سیگار کشیدن باعث کاهش تعداد اسپرم می شود.
4. از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید
تعداد مطالعات انجام شده در مورد ارتباط بین سلامت اسپرم و مواد مخدر محدود است. با این حال، برخی محققان، استفاده از الکل، ماری جوانا و کوکائین را با کاهش تولید اسپرم مرتبط دانسته است.
5. از مصرف برخی داروهای تجویزی خودداری کنید
تعدادی از داروهای تجویزی به طور بالقوه می توانند تولید میزان سالمی از اسپرم را کاهش دهند. به محض اینکه فرد مصرف دارو را متوقف کند، تعداد اسپرم او به حالت عادی برگشته یا افزایش می یابد. داروهایی که تولید اسپرم را به طور موقت کاهش می دهند عبارتند از:
- برخی از آنتی بیوتیک ها
- ضد آندروژن ها
- ·ضد التهاب ها
- ضد روانپریشی
- کورتیکواستروئیدها
- استروئیدهای آنابولیک (بیش از یکسال ریکاوری)
- تستوسترون بیرونی
- متادون
6. مکمل شنبلیله
شنبلیله از گذشته یک داروی طبیعی مورد استفاده برای سلامتی اسپرم بوده است و حامیان گیاهان دارویی آن را برای بهبود تعداد اسپرم توصیه می کنند. یک مطالعه در سال 2017 نشان داده است که ترکیب تهیه شده از دانه شنبلیله (Furosap®)، کیفیت کلی مایع منی و تعداد اسپرم را به طور قابل توجهی بهبود می بخشد. محصولات مختلف شنبلیله از جمله مکمل ها را می توان به صورت آنلاین خریداری کرد.
7. به میزان کافی ویتامین D و کلسیم مصرف کنید
محققان در مورد علت آن مطمئن نیستند اما به نظر می رسد ویتامین D و کلسیم بروی سلامت اسپرم تاثیر می گذارد. برخی مطالعات نشان داده است که کمبود ویتامین D در رژیم غذایی با کاهش تعداد اسپرم مرتبط است.
8. آشواگاندا
آشواگاندا همچنین به عنوان جینسنگ هندی نیز شناخته می شود و مدت هاست که به عنوان داروی سنتی در درمان چندین شکل از اختلالات جنسی مورد استفاده قرار می گیرد. یک مطالعه در سال 2016 نشان داد که 46 مرد با تعداد اسپرم کم، به مدت 90 روز میزان 675 میلی گرم آشواگاندا در هر روز مصرف کردند و افزایش 167 درصدی در تعداد اسپرم آنها دیده شد.
9. مصرف غذاهای غنی از آنتی اکسیدان را افزایش دهید
آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که به از بین بردن و غیر فعال کردن رادیکال های آزاد و دیگر ترکیب آسیب زننده به سلول کمک می کند. مشاهده شده است که چندین ویتامین و مواد معدنی به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کند و شماری از مطالعات نیز ارتباط بین مصرف آنتی اکسیدان با افزایش تعداد اسپرم را نشان داده است.
آنتی اکسیدان هایی که ممکن است در تعداد اسپرم سالم نقش داشته باشند عبارتند از:
- سلنیوم
- ویتامین C
- ویتامین E
- گلوتاتیون
- کوآنزیم Q10
- کارنیتین
10. افزایش چربی سالم
چربی های اشباع نشده یا به اصطلاح چربی های سالم مانند امگا 3 و امگا 6 برای رشد سالم غشای اسپرم بسیار اهمیت دارد. برخی مطالعات نشان داده اند که افراد باید این ترکیبات امگا ضروری را به اندازه مساوی مصرف کنند تا رشد ایده آل تعداد اسپرم و فواید آنتی اکسیدانی را داشته باشند. مکمل های امگا 3 به صورت آنلاین در برندهای مختلف در دسترس است.
11. مصرف چربی ناسالم را کاهش دهید
یک مطالعه در سال 2014 روی 209 مرد سالم اسپانیایی در سنین 18 تا 23 سال انجام گرفت و نشان داد که با افزایش مصرف اسیدهای چرب ترانس، تعداد اسپرم آنها به طور پیوسته کاهش می یابد. مطالعات متعدد نشان داده است که اسیدهای چرب ترانس ممکن است توانایی چربی های اشباع نشده با زنجیره طولانی را، برای ترکیب شدن در غشای اسپرم که یک مرحله مهم از رشد اسپرم است، مختل کند.
12. قرار گرفتن در معرض سموم و آلودگی های زیست محیطی یا شغلی را محدود یا متوقف کنید
از آنجایی که محیط زیست و اتمسفر به طور فزاینده ای آلوده شده است و فاکتورهای محیطی مانند کیفیت هوا و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی، اغلب با کاهش سلامت و تعداد کلی اسپرم همراه است. اجتناب از سموم محیطی در هر کجا که ممکن باشد می تواند به سلامتی کلی کمک کند. توجه به این نکته مهم است که با وجود اینکه برخی مطالعات ارتباط بین تعداد کم اسپرم و آلاینده های زیست محیطی را نشان می دهند، اما اکثر آنها از این ادعا پشتیبانی نمی کنند.
13. از خوردن بیش از حد سویا یا غذاهایی با استروژن غیر انسانی اجتناب کنید
برخی غذاها، به ویژه محصولات سویا، حاوی فیتواستروژن ها (استروژن گیاهی) هستند، ترکیباتی که مشخص شده است باعث کاهش پیوند تستوسترون و تولید اسپرم می شود. بسیاری از فرآورده های کنسروی و بسته بندی شده پلاستیکی نیز دارای فرم های مصنوعی استروژن بالایی هستند.
14. به اندازه کافی فولات و روی مصرف کنید
مطالعات محدودی نشان داده است که مصرف فولات و روی برای افزایش سلامت کلی اسپرم، از جمله غلظت اسپرم یا تعداد کل آن مفید است.
غذاهایی که روی بهبود تعداد اسپرم تاثیر می گذارد
اگرچه مکمل ها راهی مطمئن برای دریافت روزانه بیشتر ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان های توصیه شده محسوب می شوند، بدن همیشه به راحتی این مکمل ها را جذب نمی کند. مطالعات زیادی توصیه می کنند که با خوردن غذاهای غنی از ترکیبات و مواد شیمیایی خاص، به بدن اجازه بدهید تا به طور موثرتری از آنها استفاده کنند. بنابراین بهترین راه برای افزایش تعداد اسپرم ها به طور طبیعی، ممکن است افزایش مصرف خوراکی های غنی از مواد مغذی مفید برای اسپرم باشد.
غذاهایی که حاوی مواد مغذی تقویت کننده اسپرم هستند
- گردو
- میوه های مرکبات
- گندم و غلات کامل
- بیشتر ماهی ها، به خصوص ماهی قزل آلا و ماهی روغن کوچک
- بیشتر صدف های خوراکی
- شیر و محصولات لبنی که ویتامین D را افزایش می دهد
- شکلات سیاه
- سیر
- موز
- کلم بروکلی
- جینسنگ
- زردچوبه
- مارچوبه
- بیشتر سبزیجات برگ دار، به ویژه اسفناج و کلم
- آجیل ها و دانه ها
داروهایی برای افزایش تعداد اسپرم
پزشک ممکن است برای مردانی که دارای تعداد اسپرم بسیار کمی هستند یا مشکلات سلامتی دیگری دارند، دارو تجویز می کنند. داروهایی که گاهی برای درمان تعداد کم اسپرم استفاده می شود عبارتند از:
- کلومیفن سیترات خوراکی (سروفن)
- سروفن خوراکی
- تزریق زیر پوستی
- آنتی بیوتیک ها در صورتی که عفونت در دستگاه ادراری یا تناسلی ایجاد شده باشد
- گنادوتروپین کوریونی انسانی (Hcg) (نام های تجاری Choragon و Pregnyl)
- لتروزول یا آناستروزول
- آندروژن
منبع: medicalnewstoday