حتما پیش از این نام بیماری طاعون را شنیده‌اید، طاعون خیارکی از شایع‌ترین انواع طاعون است که در سالهای اخیر نیز در کشور چین گسترش یافت. این بیماری که از حیوانات منتقل می شود، می تواند موجب مرگ انسان شود. در ادامه از این مقاله از بخش بیماری ها سلام دنیا به شما می گوییم طاعون خیارکی چیست، چه علائمی دارد، چطور تشخیص داده می شود و روش درمان آن چیست.
طاعون خیارکی مرگ سیاه (طاعون بوبونیک)
طاعون خیارکی یا بوبونیک یک نوع عفونت است که بیشتراز طریق کک های آلوده که بر روی جوندگان حرکت و جست و خیز می کنند به انسان منتقل می شود. به علت اینکه این بیماری در قرون وسطی میلیون‌ها نفر از اروپاییان را کشت، به مرگ سیاه مشهور شد. پیشگیری از این بیماری شامل واکسن زدن نمی شود، اما می‌توان با کمتر قرار گرفتن در معرض موش ها، موش های فاضلاب، سنجاب ها و سایر حیواناتی است که ممکن است آلوده به این بیماری باشند از این بیماری پیشگیری کرد.
طاعون خیارکی چیست؟ (بیماری خیارک)
طاعون خیارکی یک بیماری عفونی است که توسط نوع خاصی از باکتری‌ها به نام Yersinia pestis به وجود می آید. Y. pestis می تواند هر دو هم انسان و هم حیوان را تحت تأثیر قرار دهد. این را هم باید اضافه کرد که این بیماری عمدتا توسط کک ها انتقال پیدا میکند. طاعون خیارکی یکی از انواع طاعون به شمار میرود. این بیماری نام خود را از تورم غدد لنفاوی (buboes) ناشی از این بیماری گرفته است. غده‌های زیر بغل، کشاله ران و گردن می توانند به اندازه یک تخم مرغ بزرگ شوند که این می‌تواند خود باعث ترشح چرک شود.
حتما بخوانید: فواید واکسیناسیون حیوانات خانگی برای انسان
انواع طاعون:
طاعون سپتی سمیک
- این بیماری زمانی رخ میدهد که عفونت به سراسر بدن منتقل شود.
طاعون پنومونیک
- این بیماری در هنگام عفونت ریه ها رخ میدهد.
آیا این همان طاعون خیارکی است که در قرون وسطی تعداد زیادی از مردم را کشت؟
بله. مرگ و میر طاعون خیارکی در طول قرن چهاردهم از 25 میلیون نفر نیز فراتر رفت. این در حدود دو سوم جمعیت اروپا در آن زمان بود. موش ها همراه با کشتی ها سفر می کردند و کک و یا طاعون را با خود به کشور می آوردند. از آنجا که اکثر افرادی که به طاعون مبتلا شده بودند زنده نماندند و بسیاری از آنها به دلیل تجربه کردن قانقاریا بافت هایشان سیاه شده بود، طاعون خیارکی را مرگ سیاه نامیدند. در آن زمان درمانی برای طاعون خیارکی وجود نداشت.
آیا طاعون خیارکی هنوز هم وجود دارد؟
به جز سالهای مرگ سیاه (1346-1353)، بخش های دیگری از طاعون خیارکی در تاریخ جهان نیز وجود داشته است. طاعون خیارکی هنوز هم در سراسر جهان و ایالات متحده رخ می دهد، مواردی هم در آفریقا، آسیا، آمریکای جنوبی و مناطق غربی آمریکای شمالی نیز دیده شده است. سالانه حدود هفت مورد طاعون در ایالات متحده دیده میشود. نیمی از موارد مبتلایان به طاعوت در ایالات متحده شامل افراد 12 تا 45 سال می‌باشند.
در ایالات متحده، بیشتر موارد مبتلا به طاعون در افراد در دو ناحیه اتفاق می افتد: شمال نیومکزیکو، شمال آریزونا و جنوب کلرادو، و منطقه دیگر که شامل کالیفرنیا، اورگان جنوبی و نوادای غربی میشود.
علائم طاعون خیارکی چیست؟
علائم طاعون خیارکی عبارتند از:
- تب و لرز یهویی
- درد در ناحیه شکم ، بازوها و پاها
- سردرد
- وجود توده های بزرگ و متورم در غدد لنفاوی (buboes) که باعث ترشح چرک میشود.
حتما بخوانید: برای درمان سردرد چی بخوریم
علائم بیماری طاعون سپتیسمیک ممکن است شامل بافت‌های سیاه شده ناشی از قانقاریا است که اغلب انگشتان دست و پا را درگیر می کند یا باعث خونریزی غیر معمول میشود. افراد مبتلا به طاعون پنومونیک ممکن است در تنفس مشکل بیشتری داشته باشند و نیز هنگام سرفه کردن خون را هم همراه سرفه به بیرون بریزند. گاهی اوقات علائمی مانند تهوع یا استفراغ نیز وجود دارد.
علل ابتلا به طاعون خیارکی (طاعون خیارکی چگونه منتقل می شود)
طاعون خیارکی نوعی عفونت ناشی از باکتری Yersinia pestis (Y. pestis) است که بیشتر توسط کک که بر روی جوندگان و سایر حیوانات هستند انتقال می یابد. افرادی که توسط کک ها گاز گرفته می‌شوند می توانند دچار بیماری طاعون شوند. این نمونه ای از یکی از بیماری هایی است که می تواند بین حیوانات و انسان ها گسترش یابد (بیماری مشترک بین انسان و حیوان).
همچنین باید به این اشاره کرد که گربه ها در برابر طاعون نیز آسیب پذیر هستند و می توانند با خوردن جوندگانی که بیمار هستند آلوده شوند. این گربه‌ها می‌توانند عفونت طاعون را به صاحبان یا دامپزشکان درمان کننده خود منتقل کنند.
انتقال از فرد به فرد دیگر امری بعید است، مگر در موارد نادری که فرد مبتلا به طاعون پنومونیک (ریه های آلوده) باشد. در موارد نادر دیگر، افراد توسط سگ یا گربه خود به طاعون پنومونیک مبتلا شده اند.
تشخیص طاعون خیارکی
برای تشخیص طاعون خیارکی، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی از شما یک آزمایش خون یا نمونه ای از بافت شما را می‌گیرد. نمونه‌ها برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند تا مشخص شودکه آیا دارای عفونت Y.pestis هستید یا خیر.
درمان طاعون خیارکی
طاعون خیارکی را می توان با آنتی بیوتیک ها درمان کرد. در صورت تشخیص طاعون خیارکی، بیمار در بیمارستان بستری شده و آنتی بیوتیک برای شما تجویز میشود. در برخی موارد، ممکن است شما را در یک اتاق ایزوله نیز قرار دهند. آنتی بیوتیک هایی که طاعون خیارکی را درمان می کنند عبارتند از:
- سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین و موکسیفلوکساسین.
- جنتامایسین
- داکسی سایکلین
حتما بخوانید: سیپروفلوکساسین برای چیست
اگر طاعون خیارکی درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
اگر طاعون خیارکی درمان نشود می‌تواند بیماری کشنده برای شما به حساب بیاید. این بیماری می‌تواند عفونت را در سراسر بدن شما پخش (طاعون سپتیکسمیک) و یا ریه های شما را آلوده کند (طاعون ذات الریه). بدون درمان، هر دو، طاعون سپتیکسمیک و طاعون پنومونیک، بیماری هایی کشنده هستند.
پیشگیری از طاعون خیارکی
برای پیشگیری از طاعون خیارکی می توانید مراحل زیر را دنبال و انجام دهید:
- خانه و حیاط خود را برای جوندگان (موش، موش فاضلاب، سنجاب) و دیگر حیوانات وحشی غیر قابل سکونت کنید. مکان‌هایی را برای مخفی شدن یا غذا خوردن برای آنها به جای نگذارید. این به معنای تمیز کردن خرت و پرت‌ها، برس و سایر موارد است. هنگام غذا دادن به حیوانات مراقب باشید.
- از محصولات کنترل کننده کک برای حیوانات خانگی خود، به ویژه برای حیواناتی خانگی که اجازه دارند تا آزادانه هرجایی که میخواهند پرسه بزنند استفاده کنید. حیوانات خانگی بیمار را فوراً نزد دامپزشک ببرید.
- اجازه ندهید حیوانات خانگی که اجازه دارند تا آزادانه هرجایی که میخواهند پرسه بزنند در تخت شما بخوابند.
- در صورت برخورد با یک حیوان مرده لباس محافظ (مخصوصاً دستکش) بپوشید.
- اگر به مکانهای جنگلی یا مکانهای دیگری که ممکن است شما را در معرض کک قرار دهد بروید، از دافع حشرات استفاده کنید. به دنبال دفع کننده هایی باشید که از DEET یا پرمترین استفاده می کنند.
آیا طاعون خیارکی واکسن دارد؟
در ایالات متحده، در حال حاضر واکسنی برای طاعون خیارکی وجود ندارد. در مکانهای دیگر، واکسن فقط برای افرادی در دسترس است که به دلیل شغل خود در معرض طاعون قرار میگیرند.
در صورت احتمال ابتلا به طاعون خیارکی چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت بروز علائم طاعون، مانند تب بالا، درد و تورم غدد لنفاوی، باید با پزشک خود تماس بگیرید. این امر به ویژه اگر در معرض گزش کک قرار گرفته اید باید انجام شود. این مورد در موارد نادر دیگری نیز صدق میکند آن هم این است که شما در معرض فردی قرار گرفته‌اید که مبتلا به طاعون خیارکی باشد.
حتما بخوانید: تب زرد چیست
آیا احتمال شیوع طاعون خیارکی هنوز هم وجود دارد؟
طاعون خیارکی ممکن است بخشی از گذشته در نظر گرفته شود، اما هنوز هم در جهان و مناطق روستایی ایالات متحده وجود دارد. بهترین راه جلوگیری از طاعون، اجتناب از کک هایی است که روی جوندگانی مانند موش، موش فاضلاب و سنجاب زندگی می کنند. کک ها همچنین می توانند روی سنجاب و خرگوش نیز زندگی کنند. مراقب باشید که از حیوانات خانگی خود و خودتان در برابر کک و عفونت های احتمالی که می توانند با خود حمل کنند محافظت می‌کنید. در صورت بروز تب بالا، لرز و به خصوص علائمی مانند تورم و درد در غدد لنفاوی، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.
سخن آخر
در این مقاله سلام دنیا به توضیح بیماری طاعون خیارکی، نحوه ابتلا به آن، علائم طاعون خیارکی، روش پیشگیری و روش های درمان آن پرداختیم. مسئله مهمی که درباره این بیماری باید مورد توجه قرار گیرد. تماس با حیوانات خانگی است که احتمال ابتلای آنها به بیماری و انتقال آن به انسان وجود دارد. پس اقدامات لازم در این زمینه را جدی گرفته تا از ابتلای خود و نزدیکان به این بیماری مهلک پیشگیری کنید.