سردرد در کودکان رایج است و معمولا جدی نیست. مانند افراد بالغ، کودکان نیز میتوانند دچار انواع سردرد شامل میگرن یا سردرد مربوط به اضطراب (تنش) شوند. در برخی موارد، سردرد در کودکان ناشی از یک عفونت، اضطراب زیاد یا ضربه جزئی به سر است. زیر نظر داشتن علائم و مشورت با پزشک در صورت بدتر شدن سردرد یا تکرار مداوم آن بسیار مهم است. سردرد در کودکان معمولا با مسکن‌های بدون نیاز به نسخه و عادت‌های سالم مانند چرخه خواب و خوراک مناسب درمان می‌شود. در این مقاله از سلام دنیا، هر آنچه درباره سردرد کودکان از جمله علت؛ علائم و درمان خانگی سردرد کودکان را به شما می گوییم، پس با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.
علائم سردرد در کودکان
کودکان از همان نوع سردردهای افراد بالغ رنج می‌برند اما علائم آن ممکن است مقدار کمی متفاوت باشد. برای مثال، درد میگرن در افراد بالغ اغلب حداقل تا چهار ساعت طول می‌کشد در حالی که در کودکان به این اندازه طولانی نیست.
این تفاوت در علائم ممکن است باعث دشواری در تشخیص نوع سردرد در کودکان شود، به خصوص در کودکان خردسال که از توصیف علائم عاجزند، با وجود این در کل، علائمی خاص معمولا در دسته‌بندی مشخصی قرار می‌گیرند.
علائم میگرن در کودکان
میگرن می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- سردرد ضربانی
- سردرد شدید در صورت فعالیت
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد شکمی
- حساسیت شدید به نور و صدا
حتی نوزادان نیز میتوانند میگرن داشته باشند. یک خردسال که برای گفتن مشکلش ناتوان است ممکن است با گریه یا غلتیدن درد شدید خود را بیان کند.
حتما بخوانید: درمان خانگی میگرن با 6 دمنوش خوشمزه
علائم سردرد تنشی در کودکان
سردرد تنشی می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- فشار و گرفتگی ملایم تا متوسط در ماهیچه‌های سر و گردن
- درد غیر‌ضربانی در دو طرف سر
- درد‌هایی که با انجام فعالیت فیزیکی بدتر نمی‌شود
- سردردی که با خود حالت تهوع یا استفراغ رایج در موارد میگرن را به همراه ندارد
- کناره‌گیری کودکان خردسال از عادت‌های روزانه بازی و تمایل به خواب بیشتر
- سردرد تنشی می‌تواند از سی دقیقه تا چند رو طول بکشد.
علائم سردرد خوشه‌ای در کودکان
سردرد خوشه‌ای در کودکان زیر ده سال رایج نیست. این نوع سردرد معمولا:
- در سری بازه های پنج‌تایی یا بیشتر، به صورت یک سردرد یک روز در میان تا هشت دفعه در روز صورت می‌پذیرد؛
- شامل درد شدید، درد سوزن سوزنی در یک سمت سر که کمتر از سه ساعت طول می‌کشد است؛
- همراه با خیسی چشم، گرفتگی و آبریزش بینی یا ناآرامی و عصبانیت است.
سردرد مضمن روزانه در کودکان
پزشکان از “سردرد مضمن روزانه” برای میگرن‌ها و سردر‌های تنشی که بیشتر از پانزده روز در ماه رخ می‌دهد استفاده می‌کنند. این نوع سردرد ممکن است بر اثر یک عفونت، جراحت جزئی سر یا مصرف دارو مسکن، حتی داروهای مسکن بدون نسخه به صورت بی‌رویه باشد.
چه موقع برای سردرد در کودکان به پزشک مراجعه کنیم؟
اغلب سردردها جدی نیست، زمانی به پزشک مراجعه کنید که سردرد کودکتان:
- بر اثر سردرد از خواب بیدار شود؛
- سردردها شدیدتر یا تکرار شودند؛
- رفتار آنها را تحت تاثیر قرار دهد؛
- به دنبال ضربه‌ای به سر باشد؛
- همراه با استفراغ متعدد و تغییر ظاهر باشد؛
- همراه با تب و درد و گرفتگی گردن باشد؛
اگر درباره سردرد کودکتان نگرانید یا پرسشی دارید با پزشک او مشورت کنید.
علت سردرد کودکان
شماری از فاکتور‌ها می‌تواند عامل سردرد کودکتان باشد که آنها عبارتند از:
- بیماری و عفونت. بیماری‌های رایج مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت گوش و سینوس‌ها از عوامل رایج سردرد در کودکانند. به ندرت مننژیت یا انسفالیت ممکن است عامل سردرد باشد.
- جراحت و ضربه به سر
- ورم و کوفتگی
اگر کودکتان با با سر شدیدا به زمین افتاد یا متحمل ضربه شدید به سر یا همچنین سردرد او بعد از جراحت و ضربه به سر بدتر و مداوم شد به پزشک مراجعه کنید، گرچه اغلب جراحت‌های سر جزئی است.
حتما بخوانید: 5 گیاه دارویی برای درمان سردرد خوشه ای
1. عوامل حسی
استرس و اضطراب احتمالی ناشی از مشکلات با همسالان، آموزگار یا والدین در ایجاد سردرد در کودکان موثر است. کودکان افسرده نیز ممکن است از سردرد شکایت کنند مخصوصا اگر در تشخیص احساس ناراحتی و تنهایی ناتوان باشند.
2. استعداد ژنتیکی
سردردها مخصوصا میگرن معمولا ژنتیکی هستند.
3. برخی نوشیدنی‌ها و غذاها
نیترات موجود در غذا به عنوان نگهدارنده در گوشت‌های فرآوری شده مانند بیکن، بلونیا و هات داگ مانند افزودنی‌های غذایی MSG می‌تواند محرک سردرد باشد. همچنین، مقدار بیش از حد کافئین موجود در نوشابه، شکلات و نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند باعث سردرد باشد.
4. اختلالات مغز
تومور، آبسه و خونریزی در مغز نیز می‌تواند از عوامل نادر ایجاد فشار ناحیه و در نتیجه سردرد مضمن و تشدید‌پذیر باشد؛ معمولا در این موارد علائم دیگر مانند تغییر در ظاهر، گیجی، عدم تعادل موجودنند.
5. عوامل زمینه‌ای
هر کودک می‌تواند دچار سردرد شود اما سردرد در موارد زیر بیشتر رایجند:
- دختران بعد از رسیدن به سن بلوغ
- کودکان با سابقه خانوادگی سردرد و میگرن
- نوجوانان بزرگتر
راه پیشگیری از سردرد در کودکان
موارد زیر ممکن است در پیشگیری یا کاهش شدت سردرد کودکان مفید باشد:
1. تمرین عادات سالم
عادت‌هایی که عامل سلامت و همچنین بازدارنده سردرد در کودکان است. معیار‌های این سبک زندگی شامل خواب کافی، فعال بودن از نظر فیزیکی، خوردن وعده‌ها و تنقلات سالم، نوشیدن حداقل هشت لیوان آب در روز و کاهش مصرف کافئین می‌باشد.
2. کاهش استرس
استرس و شلوغی برنامه ممکن است رواج سردردها را افزایش دهد؛ نسبت به عوامل استرس‌زا مانند کم‌توانی در انجام تکالیف مدرسه یا روابط پیچیده با همسالان در زندگی کودکتان آگاه باشید. اگر سردرد کودکتان با اضطراب و افسردگی مرتبط است به فکر مراجعه به یک مشاور باشید.
حتما بخوانید: درمان افسردگی در خانه با 18 راهکار ساده
3. یادداشت سردردها
یادداشت سردردها می‌تواند در تشخیص عامل سردرد کودکتان مفید باشد. زمان آغاز، مدت زمان ماندگاری و هرچیز که از بهتر شدن سردرد جلوگیری می‌کند را یادداشت کنید.
ثبت واکنش کودکان هنگام مصرف داروهای سردرد
در طول زمان، موارد یادداشتی باید شما را در فهم علائم کودکتان کمک کند تا بتوان پیشگیری‌های لازم را انجام داد.
4. پرهیز از محرک ها
از مصرف نوشیدنی و مواد غذایی مانند آن‌هایی که حاوی کافئین است و گمان می‌رود عامل سردرد باشد پرهیز کنید. یادداشت شما از سردردها می‌تواند در دانستن این پرهیز‌ها به شما کمک کند.
5. انجام دستور‌العمل پزشک
اگر سردردها شدید و روزانه رخ دهند و زندگی روزمره کودک را تحت تاثیر قرار دهد پزشکتان ممکن است داروهای بازدارنده را توصیه کند. مصرف برخی داروهای خاص مانند ضد‌افسردگی، ضد صرع و بتا بلاکر در بازه‌های مشخص ممکن است رواج و شدت سردردها را کاهش دهد.
تشخیص سردرد در کودکان
برای آگاهی از ماهیت سردرد کودک، احتمالاً پزشک موارد زیر را بررسی خواهد کرد:
- سابقه سردرد. پزشک از شما و کودکتان می خواهد که سردردها را با جزئیات شرح دهد تا ببیند آیا الگو یا محرک شایعی برای بروز سردرد وجود دارد یا خیر. همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد یک دفترچه یاداشت سردرد را برای مدتی داشته باشید، بنابراین می توانید جزئیات بیشتری در مورد سردردهای فرزند خود مانند تکرار دفعات، شدت درد و محرک های احتمالی را در آن ثبت کنید.
- معاینه فیزیکی. پزشک معاینه فیزیکی از جمله اندازه گیری قد، وزن، دور سر ، فشار خون و نبض و معاینه چشم ها، گردن، سر و ستون فقرات کودک تان را انجام می دهد.
- معاینه مغز و اعصاب. پزشک شما مشكلات حرکتی ، هماهنگی یا حسی کودک را بررسی می كند.
اگر فرزند شما از این جهات سالم است و سردرد تنها یک علامت است، معمولاً نیازی به آزمایشات بیشتر نیست. با این حال، در برخی موارد، اسکن تصویربرداری و ارزیابی های دیگر می تواند به تشخیص دقیق بیماری کمک کند یا سایر شرایط پزشکی که می تواند باعث سردرد شود را رد کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
(MRI) از یک آهنربای قوی برای ایجاد نمای دقیق از مغز استفاده می کنند. اسکن MRI به پزشکان در تشخیص تومورها، سکته مغزی، آنوریسم مغزی، بیماری های عصبی و سایر ناهنجاری های مغزی کمک می کند. از MRI نیز می توان برای بررسی رگ های خونی که تامین کننده مغز هستند استفاده کرد.
حتما بخوانید: علت آنسفالیت مغزی در کودکان
اسکن توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن (CT)
در این روش تصویربرداری از یک سری اشعه ایکس با محاسبات کامپیوتری استفاده می شود که تصویری مقطعی از مغز کودک شما را ارائه می دهد. این تصویر به پزشکان در تشخیص تومورها، عفونت ها و سایر مشکلات پزشکی که می توانند باعث سردرد شوند کمک می کند.
کشیدن مایع نخاعی (پونکسیون کمری یا lp)
اگر پزشک مشکوک شود که بیماری زمینه ای، مانند مننژیت باکتریایی یا ویروسی، علت ایجاد سردرد در فرزندتان است، ممکن است آزمایش کشیدن مایع نخاعی (پونکسیون کمر) را توصیه کند. در این روش، یک سوزن نازک بین دو مهره در قسمت پایین کمر وارد می شود تا نمونه ای از مایع نخاع را برای بررسی آزمایشگاهی خارج کند.
درمان سردرد در کودکان
معمولاً می توانید سردرد کودک را در خانه با استراحت، کاهش سر و صدا، مایعات فراوان، وعده های غذایی متعادل و مسکن های بدون نسخه (OTC) درمان کنید. اگر فرزند شما بزرگ است و سردردهای مکرری دارد، یادگیری آرامسازی و مدیریت استرس از طریق روش های مختلف درمانی نیز ممکن است برای رفع سردرد او مفید باشند.
داروها برای سردرد کودکان
داروهای مسکن بدون نسخه OTC. استامینوفن یا ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB ، غیره) به طور معمول می توانند سردردهای کودک شما را تسکین دهند. آنها باید با شروع اولین علائم سردرد مصرف شوند.
کودکان و نوجوانانی که در مرحله بهبودی بیماری آبله مرغان یا علائم شبیه آنفولانزا هستند، هرگز نباید آسپرین مصرف کنند. مصرف آسپیرین در چنین کودکانی با بروز سندرم ری ،که یک بیماری نادر اما به طور بالقوه تهدید کننده حیات است مرتبط بوده است. اگر نگران هستید با پزشک خود صحبت کنید.
داروهای تجویزی. تریپتان ها ، داروهای تجویزی که برای درمان میگرن استفاده می شوند ،برای رفع سردرد موثر هستند و می توانند بدون هیچ خطری برای کودکان بالای 6 سال مصرف شوند.
اگر کودک شما همراه با میگرن حالت تهوع و استفراغ را تجربه کند، ممکن است پزشک تان داروی ضد تهوع هم تجویز کند. با این حال، استراتژی دارو در کودکان متفاوت است. از پزشک یا داروساز خود در مورد تسکین حالت تهوع سوال بپرسید.
احتیاط: استفاده بیش از حد از داروها خود عاملی موثر در ایجاد سردرد است (سردرد استفاده بیش از حد از داروها). با گذشت زمان ، مسکن ها و سایر داروها ممکن است اثر خود را از دست بدهند. علاوه بر این، همه داروها عوارض جانبی دارند. اگر فرزند شما به طور مرتب از جمله داروهای OTC (بدون نسخه) استفاده می کند ، خطرات و مزایای آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
رفتار درمانی
با اینکه به نظر نمی رسد استرس باعث بروز سردرد شود، اما می تواند به عنوان محرک سردرد عمل کند یا سردرد را تشدید کند. افسردگی نیز می تواند در بروز سردرد نقش داشته باشد. در این موارد، پزشک ممکن است یک یا چند رفتار درمانی های زیر را توصیه کند:
آموزش آرامسازی روانی یا ریلکسیشن. تکنیک های آرامسازی روانی شامل تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و آرمیدگی پیشرونده عضلانی است که در آن شما هر یک از عضلات را منقبض می کنید. تا زمانی که همه عضلات بدن آرام شوند کاملاً از تنش و استرس رها می شوید. یک کودک بزرگتر می تواند تکنیک های آرامسازی را در کلاس ها یا در خانه با استفاده از کتاب یا فیلم یاد بگیرد.
حتما بخوانید: فواید یوگا برای سلامت بدن و ذهن
آموزش بیوفیدبک. بیوفیدبک به فرزند شما یاد می دهد که برخی واکنش های بدن که به کاهش درد کمک می کنند را کنترل کند. در طول جلسه بیوفیدبک، فرزند شما به دستگاه هایی متصل می شود که عملکردهای بدن مانند تنش عضلانی، ضربان قلب و فشار خون را کنترل و فیدبک می دهد.
بعد فرزند شما یاد می گیرد که چگونه تنش عضلانی را کاهش داده و ضربان قلب و تنفس خود را آرام کند. هدف از بیوفیدبک این است که به فرزند خود کمک کنید تا در حالت آرامش قرار گیرد تا بتواند بهتر با درد کنار بیاید.
درمان شناختی رفتاری. این درمان می تواند به فرزند شما کمک کند تا استرس را مدیریت کند و دفعات و شدت سردردها را کاهش دهد. در طول این نوع صحبت درمانی، یک مشاور به فرزند شما کمک می کند تا روشهای مثبت نگریستن و کنار آمدن با رویدادهای زندگی را بیاموزد.
درمان سردرد کودکان در خانه
شیوه زندگی و داروهای خانگی برای رفع سردرد کودکان
داروهای ضد درد بدون نسخه OTC ، مانند استامینوفن یا ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB ، غیره) ، معمولاً در کاهش سردرد موثر هستند. قبل از دادن داروی ضد درد به کودک، این نکات را در نظر داشته باشید:
- برچسب ها را با دقت بخوانید و فقط از دوزهای توصیه شده برای فرزند خود استفاده کنید.
- بیش از حد توصیه شده به کودک دارو ندهید.
- بیش از دو یا سه روز در هفته به کودک خود داروهای ضد درد OTC ندهید. استفاده روزانه می تواند باعث سردرد محرک مصرف بیش از حد دارو، نوعی سردرد ناشی از استفاده بیش از حد از داروهای مسکن شود.
- کودکان و نوجوانانی که در مرحله بهبودی بیماری آبله مرغان یا علائم شبیه آنفولانزا هستند، هرگز نباید آسپرین مصرف کنند. به این دلیل که آسپرین با بروز سندرم ری ،که یک بیماری نادر اما بالقوه تهدید کننده حیات است ، در چنین کودکانی مرتبط بوده است. اگر نگران هستید با پزشک خود صحبت کنید.
- علاوه بر داروهای ضد درد بدون نسخه OTC، موارد زیر هم می تواند به تسکین سردرد کودک شما کمک کنند:
استراحت و آرامسازی. کودک خود را تشویق کنید در یک اتاق تاریک و آرام استراحت کند. خوابیدن اغلب سردردهای کودکان را برطرف می کند.
استفاده از کمپرس خنک و مرطوب. در حالی که کودک شما در حال استراحت است، یک پارچه خنک و مرطوب را روی پیشانی او بگذارید.
مصرف یک میان وعده سالم. اگر مدتی است که کودک شما غذا نخورده است، یک تکه میوه، کراکر گندم کامل یا پنیر کم چرب به او بدهید. نخوردن غذا می تواند سردرد را شدیدتر کند.
داروهای جایگزین برای سردرد کودکان
اگرچه آنها به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته اند، اما تعدادی مکمل غذایی برای کمک به سردرد کودکان پیشنهاد شده اند، از جمله:
- ریبوفلاوین یا ویتامین ب2
- منیزیم
- کوآنزیم Q10
- ویتامین d
قبل از استفاده از محصولات گیاهی یا مکمل های غذایی ، با پزشک کودک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که با داروهای فرزند شما تداخلی ندارند یا عوارض جانبی مضری برای کودک بهمراه ندارند.
حتما بخوانید: علائم کمبود ویتامین دی در بدن
چندین درمان جایگزین نیز ممکن است برای سردرد در کودکان مفید باشند، از جمله:
طب سوزنی. پزشکان طب سوزنی از سوزن های بسیار نازک و یکبار مصرف استفاده می کنند که عموماً درد یا ناراحتی کمی ایجاد می کنند. برخی تحقیقات نشان داده اند که این درمان ممکن است به تسکین علائم سردرد کمک کند.
ماساژ دادن. ماساژ می تواند به کاهش استرس و رفع تنش کمک کند و ممکن است برای کاهش سردرد مفید باشد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
به طور معمول، شما با پزشک خانواده یا متخصص اطفال قرار ملاقات تعین می کنید. بسته به تعداد دفعات و شدت علائم فرزند تان ، ممکن است به پزشک متخصص بیماری های مغز و سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب) ارجاع داده شوید.
در ادامه اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات فرزند خود آماده شوید و بدانید که از پزشک چه انتظاری داشته باشید.
کاری که باید انجام دهید:
- علائم و نشانه های کودکتان، زمان بروز و مدت زمان دوام آنها را بنویسید. ممکن است به همراه داشتن یک دفتر یاداشت سردرد مفید باشد- نوشتن هر سردرد ، زمانی که اتفاق می افتد ، چه مدت طول می کشد و چه چیزی ممکن است باعث آن شده باشد.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که کودک شما مصرف می کند تهیه کنید.
- سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
برخی از سوالات اساسی که باید در مورد سردرد در کودکان از پزشک خود بپرسید شامل موارد زیر است:
- محتمل ترین علت بروز علائم چیست؟
- آیا برای تأیید تشخیص انجام آزمایشی لازم است؟
- چه درمان هایی در دسترس است و کدام را توصیه می کنید؟
- آیا فرزند من به داروهای تجویزی احتیاج دارد یا داروهای OTC موثر خواهند بود ؟
- در صورت بروز چه پیگیری لازم است؟
- برای کاهش درد در خانه چه کاری می توانیم انجام دهیم؟
- برای جلوگیری از سردرد در خانه چه کنیم؟
- چه انتظاری از پزشک تان داشته باشید
- پزشک به احتمال زیاد تعدادی سوال از شما می پرسد ، از جمله:
- علائم از کی شروع شد؟ آیا با گذشت زمان تغییری کرده اند؟
- کودک تان هر چند وقت یکبار این علائم را تجربه می کند؟
- معمولاً سردرد چقدر طول می کشد؟
- درد در کدام ناحیه اتفاق می افتد؟
- آیا علائم مداوم یا متناوب بوده اند؟
- آیا فرزند شما علائم دیگری مانند حالت تهوع یا سرگیجه هم دارد؟
- آیا چیزی علائم کودک شما را بهتر می کند؟
- آیا چیزی علائم او را بدتر می کند؟
- چه درمان هایی را امتحان کرده اید؟
- کودک تان چه داروهایی مصرف می کند؟
- آیا سایر اعضای خانواده هم دچار سردرد می شوند؟
کارهایی که در زمان بروز سردرد می توانید انجام دهید
- تا زمانی که به پزشک کودک خود مراجعه می کنید، اگر کودک شما دچار سردرد شد، یک پارچه خنک و مرطوب را روی پیشانی کودک بگذارید و او را به استراحت در یک اتاق تاریک و آرام تشویق کنید.
- برای تسکین علائم، به کودک خود داروهای ضد درد بدون نسخه OTC مانند استامینوفن یا ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB ، غیره) بدهید.
- کودکان و نوجوانانی که در مرحله بهبودی بیماری آبله مرغان یا علائم شبیه آنفولانزا هستند، هرگز نباید آسپرین مصرف کنند.به این دلیل که آسپرین با بروز سندرم ری ، که یک بیماری نادر اما بالقوه تهدید کننده حیات است، در چنین کودکانی مرتبط بوده است. اگر نگرانید با پزشک خود صحبت کنید.
سخن آخر
کودکان از همان نوع سردردهای افراد بالغ رنج می‌برند اما علائم آن ممکن است مقدار کمی متفاوت باشد. هر آنچه درباره سردرد کودکان از جمله علت؛ علائم و درمان سردرد کودکان در خانه را در این مقاله به شما گفتیم. امیدوارم برایتان مفید بوده باشد، می توانید سوالات خود را در خصوص سردرد کودکان با ما در بخش نظرات در میان بگذارید.
مقالات مرتبط:
علت سردرد همراه با حالت تهوع و چشم درد چیست؟