همسالان شما درباره میزان سرمایه موجود در حساب خود صحبت میکنند، مادر همسرتان از کسبوکار پررونق خود تعریف میکند و بهترین دوستانتان تازه خانهای خریدهاند و انتظار فرزند دارند. همه این دستاوردهای هیجانانگیز شایسته جشن گرفتن هستند—و شما واقعاً میخواهید خوشحال باشید—اما آن صدای کوچک در گوشه ذهن شما میگوید: «چرا من هنوز به اینجا نرسیدهام؟» با این مقاله سلام دنیا همراه باشید تا با علت احساس عقب ماندن در زندگی و راهکارهای غلبه بر آن آشنا شوید.
احساس عقب ماندن در زندگی چیست
احساس عقب ماندن در زندگی تجربهای رایج است و بیشتر افراد حداقل چند بار در طول زندگی خود آن را تجربه میکنند. اما نکته این است: جدول زمانی زندگی برای همه یکسان نیست. در اینجا، بررسی میکنیم که چرا احساس عقب ماندن اغلب ریشه در توقعات غیرواقعی و فشار خودساخته دارد. همچنین نکاتی ارائه خواهیم داد تا بتوانید طرز فکر خود را تغییر دهید، موفقیت را بر اساس معیارهای خود تعریف کنید و ارزش مسیر منحصر به فرد خود را بیشتر درک کنید.
حتما بخوانید: 12 قانون جهانی برای رسیدن به موفقیت چیست
چرا احساس عقب ماندن این قدر آسان است؟
احساس عقب ماندن در زندگی میتواند در هر لحظهای سرزده ظاهر شود—در حین مرور شبکههای اجتماعی، هنگام شام با خانواده یا دوستان، یا حتی زمانی که شبها بیدار هستید و فکر میکنید کجا مسیر اشتباهی را رفتهاید.
کارولینا کاسیلاس، دکترای روانشناسی و مشاور LPC در دانشکده مشاوره سلامت روان بالینی دانشگاه فینیکس میگوید: «انسانها بهطور طبیعی تمایل دارند خود را با دیگران مقایسه کنند، که هم به عوامل تکاملی و هم اجتماعی بازمیگردد. از نظر تاریخی، مقایسه به افراد کمک میکرد تا جایگاه اجتماعی خود را ارزیابی کنند، که این عنصر برای بقا حیاتی بود.»
در دنیای مدرن امروز، این مقایسه توسط فشارهای اجتماعی تشدید میشود و همچنین از طریق “نوارهای نمایش برگزیده” در شبکههای اجتماعی. در هر ساعت از روز، ما در معرض نمایش دقیقی از دستاوردهای دیگران هستیم، بدون آنکه زمینهی واقعی زندگی آنها یا تلاشها و چالشهایی که برای رسیدن به موفقیت خود پشت سر گذاشتهاند را بدانیم.
تأثیرات منفی مقایسه بیش از حد
اگرچه مقایسه خود با دیگران گاهی میتواند اثر مثبتی داشته باشد—مثل ایجاد انگیزه یا تعیین اهداف—اما اغلب باعث تضعیف ارزش فردی میشود. این امر بهویژه زمانی صادق است که ما از جدول زمانی دیگران بهعنوان معیار پیشرفت خود استفاده کنیم.
اشلی رودولف، مربی رهبری و مؤسس The Operator’s Edge میگوید: «مقایسه ناسالم منجر به برداشتهای تحریفشده از موفقیت میشود و باعث میشود افراد در مورد جایگاه خود شک کنند. این میتواند هزینههای عاطفی سنگینی داشته باشد. من دیدهام که این موضوع باعث تضعیف ارزش فردی، کینه در روابط و دشواری در شناسایی یا رضایت از پیشرفت خود میشود.»
حتما بخوانید: عوارض مقایسه خود با دیگران چیست
او اضافه میکند که حتی با مشتریانی کار کرده است که افزایش حقوق قابلتوجهی گرفتهاند یا شغل رویایی خود را پیدا کردهاند، اما هنوز احساس عقب ماندن میکنند، زیرا پست شخص دیگری باعث شده بود سرعت خود را زیر سؤال ببرند. همچنین مقایسهها باعث میشوند افراد برای همپا شدن با دیگران بدهکار شوند یا احساس کنند مجبورند ارزشها و اخلاق خود را فدا کنند. هر دو نشانهای است که ممکن است خط قرمز خود را رد کرده باشید و نیاز باشد با خودتان چک کنید.»
تحقیقات نشان دادهاند که مقایسه بیش از حد میتواند منجر به احساس اضطراب و افسردگی شود و تأثیر قابلتوجهی بر عزت نفس ما داشته باشد. این اثرات در طول زندگی جمع میشوند و بر تجربه کلی ما از زندگی تأثیر میگذارند.
زمینه های رایجی که افراد در زندگی احساس عقب ماندن میکنند
پس این احساسات بیشتر در کجاها بروز میکنند؟ بیایید به برخی از رایجترین زمینههایی که افراد در آنها احساس عقب ماندن میکنند نگاهی بیندازیم:
- حرفه و زندگی کاری: مانند افزایش حقوق، راهاندازی کسبوکار، دریافت جایزه، یا پیدا کردن شغل جدید.
- دستاوردهای شخصی: مانند ازدواج، داشتن فرزند، یا رفتن به یک سفر لوکس.
- ثبات مالی: شامل سرمایهگذاری، خرید خانه یا برنامهریزی برای بازنشستگی.
- تحصیل و موفقیتها: مانند گرفتن مدرک، بازگشت به دانشگاه، یا یادگیری مهارت جدید.
- زندگی اجتماعی و خانوادگی: شامل یافتن دوستان صمیمی، حفظ روابط قوی، یا احساس اینکه «جای درست خود» را پیدا کردهاید.
- سلامتی و بهزیستی: چه رسیدن به اهداف تناسب اندام، کاهش وزن اضافه، بهبود از بیماری مزمن، یا پایبندی به سبک زندگی متعادل باشد.
- رشد خلاقانه یا شخصی: مانند نوشتن کتاب یا دنبال کردن پروژهای که به آن علاقه دارید.
این زمینهها معمولاً مناطقی هستند که فشارهای اجتماعی و خودساخته باعث میشوند افراد احساس عقب ماندن کنند، حتی اگر مسیر شخصی آنها متفاوت و کاملاً معتبر باشد.
چگونه احساس «عقب ماندن در زندگی» را پشت سر بگذاریم
فرقی نمیکند در کدام زمینه باشد، وقتی مسیر خود را با موفقیتهای دیگران مقایسه میکنیم، بهراحتی احساس میکنیم کوتاهی کردهایم، اما این احساسات لزوماً واقعیت زندگی شما را تعریف نمیکنند. در اینجا چند راهکار برای غلبه بر آن احساسات ناخوشایند «نمیتوانم به دیگران برسم!» ارائه شده است:
1. درک این نکته که هر کس مسیر خودش را دارد
مقایسه کردن اغلب یک واکنش فوری و ناخودآگاه است که وقتی موفقیتهای دیگران را میبینیم، رخ میدهد. در این مواقع باید به خود یادآوری کنید که هیچ مسیر یا جدول زمانی واحد و صحیحی برای زندگی وجود ندارد. استیوی بلوم روان درمانگر می گوید: «هر فرد به گونهای متفاوت ساخته شده و قرار است مسیر منحصر به فرد خود را طی کند،». «وقتی جوانتر هستیم، بیشتر افراد مسیر تقریباً مشابهی را دنبال میکنند. پس از فارغالتحصیلی، مسیرها شروع به جدا شدن میکنند و تفاوتها در درآمد، وضعیت روابط و انتخابهای زندگی آشکارتر میشوند. این وضعیت میتواند بسیار دشوار باشد، زیرا مقایسه به آرامی وارد ذهن میشوند.»
فقط به این دلیل که شخص دیگری به برخی از دستاوردها رسیده است، به این معنا نیست که شما عقب ماندهاید؛ این صرفاً به این معناست که داستان زندگی شما به شکل خاص خود در حال پیشرفت است. اعتماد به جدول زمانی فردی خود و پایبندی به ارزشهایتان میتواند به شما کمک کند کمتر به مسیر دیگران نگاه کنید و بیشتر روی آنچه واقعاً برای شما درست است تمرکز کنید.
2. استفاده از حسادت بهعنوان ابزاری مفید
حسادت، هرچند احساسی دردناک است، میتواند ابزاری بسیار ارزشمند باشد. بلوم میگوید: «حسادت نشان میدهد که شما در زندگی چه چیزی میخواهید و چه چیزی ممکن است. به جای اینکه بخواهید حسادت را سرکوب کنید یا خودتان را به خاطر آن قضاوت کنید، کنجکاو شوید.»
از خود بپرسید: این چه چیزی درباره عمیقترین خواستههایم نشان میدهد؟ چگونه میتوانم این خواسته را برای خودم محقق کنم؟ انرژی ای که صرف مقایسه و احساس ناکافی بودن میکنید را به اقدام مثبت تبدیل کنید. از حسادت بهعنوان ابزاری برای تعیین اهداف جدید، قدردانی از داشتههایتان یا تقویت اعتماد به نفس خود استفاده کنید. همزمان با تلاش برای رسیدن به خواستههایتان، مهم است که قدردان داشتههایتان نیز باشید.
حتما بخوانید: حسادت چگونه می تواند به رشد و پیشرفت ما کمک کند؟
3. احساسات خود را بهطور عمیق بررسی کنید
احساساتی که تجربه میکنید ممکن است در ظاهر حسادت به نظر برسد، اما ارزش دارد از خود بپرسید که واقعاً چه چیزی در جریان است. گاهی چیزی که به آن حسادت میگوییم، در واقع غم از دست دادن فرصتی، احساس گیر کردن یا اشتیاق به زندگی ای است که بیشتر با هویت واقعی ما هماهنگ باشد. رودولفی میگوید که با کنجکاو شدن به جای قضاوت، میتوانید کشف کنید که واقعاً چه چیزی محرک احساسات شماست و از آن بینش بهعنوان قطب نمای راهنما به جای وزنه استفاده کنید.
4. تمرین خود دلسوزی
ضروری است که احساس «عقب ماندن در زندگی» با حس خود دلسوزی و نه خودانتقادی پاسخ داده شود. کسایلاس میگوید: «خط قرمز زمانی عبور میشود که فرد خود را بهطور دائم ناکافی ببیند یا باور کند که هرگز قادر نخواهد بود «جلو بیفتد»، به جای اینکه این احساس را یک چالش موقتی برای غلبه بر آن ببیند.» تمرین خود دلسوزی به شما امکان میدهد احساسات خود را بپذیرید بدون اینکه به شرم یا ناامیدی کشیده شوند. تحقیقات نیز بهطور مداوم نشان میدهد که خودمهربانی با سلامت عاطفی بالاتر ارتباط قوی دارد، از جمله افزایش شادی و خوشبینی و کاهش اضطراب و افسردگی.
حتما بخوانید: چگونه خود را دوست داشته باشیم
5. تعریف و اولویتبندی اهداف خود
یکی از سریعترین راهها برای احساس عقب ماندن، دنبال کردن اهدافی است که از ابتدا متعلق به شما نبودهاند. انتظارات اجتماعی، فشار خانواده و نگاه گزینشی به زندگی دیگران میتواند مرز بین آنچه واقعاً میخواهید و آنچه فکر میکنید باید بخواهید را مبهم کند. به همین دلیل، ضروری است که مکث کنید و موفقیت را بر اساس معیارها و اهداف خود تعریف کنید.
«تعریف خود از «کنترل داشتن بر زندگی» را بازنگری کنید. نه صرفاً بهصورت تئوری، بلکه در عمل.» — رودولف میگوید: «آیا این یعنی از نظر مالی به اندازهای پایدار باشید که ریسک کنید؟ آیا یعنی داشتن چند نفر در کنار خود که واقعاً شما را درک میکنند؟ یا پیدا کردن شغل جدید؟»
وقتی روشن کردید که واقعاً چه چیزهایی برای شما اهمیت دارد، میتوانید زمان و انرژی خود را حول آن اهداف اولویت بندی کنید—بهجای اینکه سعی کنید با مسیر زندگی کسی دیگر همگام شوید. قدرت واقعی در انتخاب نیت و هدفمندی به جای تقلید از دیگران نهفته است.
سخن آخر
در نهایت، مهم نیست دیگران کجا هستند یا چه مسیری را طی کردهاند؛ مهم این است که تو در مسیر خودت قدم برداری. هر گام کوچک به سوی آرامش و رشد، ارزشمند است. زندگی مسابقه نیست، بلکه سفری شخصی است که باید با عشق و اعتماد به خود ادامه داد.
مقالات مرتبط:
چرا درجا میزنیم و پیشرفت نمی کنیم
روش افزایش عزت نفس و احساس ارزشمندی
دیدگاه ها