اینگونه تخمین زده می شود که 55 درصد از مردم در طول زندگی خود حداقل یک یا چند رویای شفاف را تجربه کرده اند. در طول یک رویای شفاف، شما از هوشیاری خود آگاه هستید. این فرایند نوعی فراشناخت و یا آگاهی از آگاهی خود می باشد. در این مطلب سلام دنیا، ما به تعریف رویای شفاف چیست و چگونه کار می کند؛ چگونه رویای شفاف ببینیم، تکنیک ها و روش انجام، کنترل رویای شفاف، جنبه های مثبت و منفی، فواید و خطرات رویای شفاف پرداخته ایم. با ما همراه باشید.
رویای شفاف چیست؟
رویای شفاف زمانی اتفاق می افتد که شما در حین دیدن رویا (خواب) هوشیار باشید. این اتفاق معمولاً در طول خواب و با حرکت سریع چشم (REM) اتفاق می افتد. اغلب اوقات رویای شفاف به شما این امکان را می دهد که آنچه را که در رویای شما اتفاق می افتد را کنترل کنید. برخی از افراد می گویند که رویاهای شفاف بسیار واضح و واقعی هستند، برخی می گویند که این رویاها کمی مبهم هستند و برخی دیگر نیز می گویند که رویاهای شفاف آنها هر بار احساسی متفاوت را داشته است.
بررسی ها نشان می دهد که تقریباً 55 درصد از بزرگسالان حداقل یک خواب شفاف را در طول زندگی خود تجربه کرده اند و 23 درصد از افراد حداقل یک بار در ماه خواب های شفاف را تجربه می کنند. برخی تحقیقات به مزایای بالقوه رویای شفاف، مانند درمان کابوس‌های شبانه اشاره کرده‌اند. با این حال، مطالعات دیگر استدلال می‌کنند که رویاهای شفاف ممکن است تأثیر منفی بر سلامت روان داشته باشند، زیرا می‌توانند خواب را مختل کنند و باعث شوند رویاپردازان مرزهای بین واقعیت و خیال را تشخیص ندهند.
حتما بخوانید: چرا خواب می بینیم؟
تاریخچه رویای شفاف
در طی 20 سال گذشته، دکتر استفان لابرژ - روانشناس فیزیولوژیست - پیشگام در تحقیقات برای رویای شفاف شد. او نه تنها یکی از محبوب‌ترین تکنیک‌های رویای شفاف را ابداع کرد، بلکه تحقیقات علمی زیادی را هم در این زمینه انجام داد. این عمل لابرژ خود به محققان کمک کرد تا به فواید درمانی رویای شفاف هم نیز پی ببرند. رویای شفاف می تواند در درمان بیماری هایی مانند PTSD، کابوس های مکرر و اضطراب موثر واقع شود. درست است که رویای شفاف معمولاً خود به خود برای فرد اتفاق می افتد، اما خب باز هم با این حال یادگیری چگونگی دیدن رویای شفاف از طریق روش های مختلف هم نیز امکان پذیر می باشد.
رویاهای شفاف چگونه کار می کنند؟
رویای شفاف به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است، اما هنوز چیزهای زیادی در مورد این پدیده ناشناخته است. برخی از محققان بر این باورند که فعالیت در قشر جلوی مغزمربوط به دیدن رویاهای شفاف است. در خواب‌های غیر شفاف، افراد از اشیاء و رویدادهای در خواب آگاه هستند، اما از خود رویا آگاه نیستند و نمی‌توانند خواب بودن را از بیداری تشخیص دهند. این تا حدی به سطوح پایین فعالیت قشر مغز نسبت داده شده است.
رویاهای شفاف متفاوت هستند زیرا افراد رویابین از خواب دیدن خود آگاه هستند و در برخی موارد می توانند بر محیط اطراف خود کنترل داشته باشند. برخی از مطالعات این ویژگی ها را با افزایش فعالیت قشر مغز مرتبط می دانند. در افراد خوابیده که در طی مطالعات رویای شفاف مشاهده شده است، سطح فعالیت قشر پیشانی مغز در حالی که آنها درگیر رویای شفاف هستند با سطوح زمانی که آنها بیدار هستند قابل مقایسه است. به همین دلیل، رویای شفاف ممکن است "حالت خواب و بیداری " نامیده شود.
در حالی که رویاهای عادی می توانند در مراحل مختلف چرخه خواب رخ دهند ، مطالعات نشان داده اند که بیشتر رویاهای شفاف در طول خواب با حرکت سریع چشم (REM) اتفاق می افتد. خواب REM چهارمین و آخرین مرحله از یک چرخه خواب طبیعی را تشکیل می دهد. سه مرحله اول شامل خوابی بدون حرکات سریع چشم (NREM) است. محققان به این نتیجه رسیده اند که رویاهای شفاف از رویاهای غیر شفاف سرچشمه می گیرند.در مرحله خواب REM ، خواب شفاف جنبه ای از رویاها است که می تواند با استفاده از ابزارهای مختلف ایجاد شود.
تکنیک‌های رویای شفاف
تکنیک‌های رویاپردازی شفاف، ذهن شما را برای توجه به آگاهی از خود آموزش می‌دهند و برای کمک به بازیابی یا حفظ هوشیاری هنگام ورود به خواب REM هم نیز طراحی شده اند.
1. چگونه یک رویای شفاف داشته باشیم: رویای شفاف آغاز شده از بیداری (WILD)
WILD زمانی اتفاق می افتد که شما مستقیماً از بیداری خود وارد یک رویا شوید. این گونه گفته می شود که تکنیک WILD به ذهن شما برای هوشیار ماندن در زمانی که بدن شما به خواب می رود کمک می کند. در این روش شما باید تا زمانی که توهم هیپناگوژیک یا توهم (زمانی اتفاق می افتد که شما تازه می خواهید بخوابید) را تجربه می کنید، دراز بکشید و کاملاً ریلکس کنید. WILD روشی ساده است، اما خب یادگیری آن عملی دشوار است. تمرین سایر تکنیک‌های القای رویای شفاف، شانس شما را برای عملی کردن WILD افزایش می‌دهند.
2. چگونه یک رویای شفاف داشته باشیم: تست واقعیت
تست واقعیت، یا بررسی واقعیت، نوعی از آموزش ذهنی می باشد. شما با آموزش دادن ذهن خود برای توجه به آگاهیتان، فراشناخت را افزایش می دهید. سطح فراشناخت شما در حالت بیداری و رویا مشابه می باشد. پس بنابراین با این اوصاف، فراشناخت بالاتر در زمانی که شما بیدار هستید می تواند منجر به فراشناختی بالاتر در هنگام رویاپردازی در شما شود. این عمل می تواند مربوط به کورتکس پیش پیشانی مغز (که هم در آزمایش واقعیت و هم در رویای شفاف نقش دارد) باشد. برای تقویت فراشناخت خود، شما می توانید تست های واقعیت را در حالی که بیدار هستید انجام دهید. برای امتحان کردن تست واقعیت شما باید مراحل زیر را چند بار در روز انجام دهید.
حتما بخوانید: 7 دارویی که باعث کابوس شبانه و رویاهای آزار دهنده می شود
- از خود بپرسید: آیا من خواب می بینم؟
- برای مطمن شدن از این موضوع محیط اطراف خود را بررسی کنید.
- به آگاهی خود و نحوه درگیر شدن با محیط اطراف خود توجه کنید.
- شما می توانید که هر 2 تا 3 ساعت یک زنگ هشدار را برای یادآوری به خود برای انجام تست واقعیت تنظیم کنید.
تجربیات رویای شفاف
در ادامه مطلب برخی از بررسی های واقعیت رایج که مردم برای رویای شفاف خود از آن استفاده می کنند آورده شده است.
1. بررسی های واقعیت رایج: آینه
بازتاب خود را در آن چک کنید تا ببینید که آیا طبیعی به نظر می رسد یا نه.
2. بررسی های واقعیت رایج: اجسام جامد
دست خود را به دیوار و یا میز فشار دهید و ببینید که آیا از آن عبور می کند یا نه. برخی از افراد انگشتان خود را به کف دست مخالف خود هم نیز فشار می دهند.
3. بررسی های واقعیت رایج: دست ها
به دستانتانن نگاه کنید. آیا به نظر عادی می آیند؟
4. بررسی های واقعیت رایج: نفس کشیدن
بینی خود را فشار دهید و ببینید که آیا می توانید نفس بکشید یا نه. اگر که با این حال هنوز هم می توانید نفس بکشید، پس در حال خواب دیدن هستید.
5. بررسی های واقعیت رایج: زمان
اگر که شما در حال خواب دیدن باشید، زمان روی ساعت دائما در حال تغییر می باشد. اما اگر که بیدار باشید، زمان به سختی برای شما تغییر می کند.
نکته: توصیه می شود که یکی از بررسی های واقعیت را انتخاب کنید و آن را چندین بار در روز انجام دهید. با این کار شما ذهن خود را آموزش می دهید.
3. چگونه یک رویای شفاف داشته باشیم: بازگشت به رختخواب (WBTB)
برخی از افراد می توانند با استفاده از این تکنیک، که شامل بیدار شدن در نیمه شب می شود، رویاهای شفاف ایجاد کنند.و پس از گذشت مدت زمان معینی به خواب برمی گردند. WBTB اغلب همراه با تکنیک MILD استفاده می شود. هنگامی که این دو روش با هم استفاده می شوند، موثرترین فاصله زمانی بین بیدار شدن و بازگشت به خواب 30 تا 120 دقیقه به نظر می رسد. این تکنیک شامل وارد شدن به خواب REM آن هم در حالی که هنوز هوشیار هستید، می باشد. از آنجایی که نسخه های زیادی از WBTB وجود دارد، شما تنها تکنیک زیر را در نظر بگیرید.
- برای 5 ساعت بعد از خواب، زنگ هشدار خود را تنظیم کنید.
- طبق روال همیشه به رختخواب بروید.
- وقتی که زنگ هشدار به صدا درآمد، برای 30 دقیقه بیدار بمانید و یک فعالیت آرام مانند مطالعه کردن را انتخاب کنید.
- دوباره بخوابید.
- وقتی که شما برای بار دوم به خواب می روید، احتمال اینکه رویاهای شفاف ببینید هم زیاد می شود.
نکته: در حالی که بیدار هستید، هر فعالیتی را که نیاز به هوشیاری کامل دارد را انتخاب کنید. تحقیقات نشان داده اند که شانس رویای شفاف بستگی به سطح هوشیاری شما دارد، نه انجام یک فعالیت خاص.
4. چگونه یک رویای شفاف داشته باشیم: القای یادگاری رویاهای شفاف (MILD)
در سال 1980، لابرژ تکنیکی به نام القای یادگاری رویاهای شفاف را ابداع کرد. این تکنیک یکی از اولین روش هایی بود که از تحقیقات علمی برای القای رویاهای شفاف استفاده کرد. MILD مبتنی بر رفتاری به نام حافظه آینده نگر می باشد که شامل تعیین قصد برای انجام کاری در بعده ها می شود. در MILD، شما تنها قصد دارید به یاد بیاورید که در حال خواب دیدن هستید. در ادامه مطلب مراحل انجام تکنیک MILD آورده شده است.
- همانطور که به خواب می روید، به خواب اخیر خود فکر کنید.
- یک علامت رویا (dreamsign) یا چیزی که در رویا نامنظم یا عجیب است را شناسایی کنید. مثلاً توانایی در پرواز کردن.
- به بازگشت به رویای خود فکر کنید. با خود تصدیق کنید که علامت رویا فقط زمانی اتفاق می افتد که شما خواب می بینید.
- به خود بگویید دفعه بعد که خواب می بینم، می خواهم به یاد بیاورم که دارم خواب می بینم. این عبارت را در ذهن خود تکرار کنید. شما می توانید تکنیک MILD را بعد از بیدار شدن از وسط رویای خود هم نیز تمرین کنید. ما معمولاً این کار را به شما توصیه می کنیم، چرا که با انجام این کار رویا در ذهن شما تازه تر می شود.
نکته: تحقیقات نشان می دهند که ترکیبی از تست واقعیت، WBTB و MILD بهترین اثر را دارد. با تنظیم زنگ ساعت برای بیدار شدن در عرض پنج ساعت می توانید WBTB را با MILD ترکیب کنید. در حالی که بیدار هستید، MILD را تمرین کنید.
حتما بخوانید: خودآگاهی چیست و انواع خودآگاهی کدام است
5. چگونه یک رویای شفاف داشته باشیم: نگه داشتن یک دفترچه خاطره از رویا
داشتن دفترچه خاطرات از یک رویا، روشی محبوب برای شروع رویای شفاف به شمار می آید. وقتی که رویاهای خود را یادداشت می کنید، مجبور می شوید آنچه را که در طول هر رویا اتفاق می افتد را به یاد بیاورید. این کار به شما کمک می کند تا علامت رویاها را بشناسید و آگاهی از رویاهای خود را هم نیز افزایش دهید. برای گرفتن بهترین نتیجه، رویاهای خود را به محض بیدار شدن ثبت و یادداشت کنید. ما همچنین به شما توصیه می کنیم که دفترچه خاطرات رویای خود را اغلب بخوانید.
چگونه از رویای شفاف بیدار شویم
گاهی اوقات ممکن است که بخواهید از رویای شفاف خود بیدار شوید. رویاپردازان شفاف از چند تکنیک مختلف برای انجام این عمل استفاده می کنند. شما می توانید روش های زیر را برای بیدار شدن از یک رویای شفاف امتحان کنید.
1. چگونه از رویای شفاف بیدار شویم: پلک زدن
پلک زدن مکرر می تواند به ذهن شما برای بیدار شدن کمک کند.
2. چگونه از رویای شفاف بیدار شویم: فریاد زدن
گفته می شود که فریاد زدن در خواب به مغز شما این فرمان را می دهد که دیگر زمان بیدار شدن است. اگر که بتوانید با صدای بلند هم نیز صحبت کنید، می توانید خودتان را از خواب بیدار کنید.
3. چگونه از رویای شفاف بیدار شویم: در رویای خود به خواب بروید
اگر که می دانید دارید خواب می بینید، در رویای خود بخوابید تا بتوانید در زندگی واقعی از خواب بیدار شوید.
4. برای دیدن رویای شفاف؛ یک وسیله القای رویاهای شفاف را بردارید
دستگاه های قابل حملی که رویاهای شفاف را القا می کنند.امروزه به طور گسترده در دسترس هستند. این وسایل که اغلب به شکل چشم بند خواب یا هدبند هستند، صداها، چراغ های چشمک زن، ارتعاشات و نشانه های دیگر تولید می کنند که به عنوان محرک های شنوایی، بصری و/یا لامسه عمل می کنند.
5. برای دیدن رویای شفاف؛ آزمایش با بازی
برخی از مطالعات ارتباط بین بازی های ویدیویی را نشان داده اند.و فراوانی و کنترل رویاهای شفاف. این به ویژه در مورد بازی های ویدئویی تعاملی صادق است.
6. چگونه از رویای شفاف بیدار شویم: چیزی را بخوانید
سعی کنید که در خواب نشانه یا کتابی را بخوانید. این کار می تواند بخش هایی از مغز شما را که در REM استفاده نمی شوند، فعال کند.
جنبه های مثبت رویای شفاف
امروزه شواهدی وجود دارد که نشان می دهد رویای شفاف دارای اثرات درمانی می باشد. رویای شفاف می تواند به افراد در انجام کارهایی که در زیر آمده است، کمک کند.
1. جنبه های مثبت رویای شفاف: غلبه کردن بر کابوس
دیدن گاه و بیگاه یک کابوس امری کاملاً معمول می باشد. با این حال، کابوس های مکرر می توانند باعث استرس و اضطراب شوند. کابوس های مکرر اغلب به دلیل مشکلاتی همچون اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اضطراب افسردگی، فشار، اختلالات خواب (مانند بی خوابی)، دارو ها و مصرف مواد به وجود می آیند.
رویای شفاف با اجازه دادن به رویاپرداز برای کنترل رویای خود به او کمک کند. وقتی که یک رویاپرداز بداند که در حال دیدن یک خواب است، می تواند به تشخیص کابوس از واقعیت دست پیدا کند. از رویای شفاف اغلب در تمرین درمانی شبیه سازی (IRT) استفاده می کنند. در IRT، یک درمانگر به شما کمک می کند تا یک کابوس تکراری را با یک داستان متفاوت و دلپذیرتر دوباره تصور کنید.
IRT با القای رویای شفاف می تواند به افزایش کنترل رویا در شما در هنگامی که درمانگر از این روش به همراه درمان شناختی رفتاری (CBT) استفاده کند، کمک کند. یک مطالعه کوچک در سال 2017 به بررسی تأثیر این روش بر روی 33 جانباز نظامی مبتلا به PTSD و کابوس‌های تکراری پرداخت. برخی CBT را با IRT و برخی دیگر CBT را به تنهایی دریافت کردند. گروهی که افراد آن CBT را با IRT دریافت کردند، کنترل خواب بیشتری - که استرس ناشی از کابوس را کاهش داد - را تجربه کردند.
2. جنبه های مثبت رویای شفاف: اضطراب را از بین می برد
بیشتر تحقیقات علمی بر روی PTSD و اضطراب ناشی از کابوس متمرکز شده اند. بر اساس شواهد موجود حکایتی، رویای شفاف می تواند اضطراب ناشی از دیگر دلایل را هم نیز کاهش دهد. در این زمینه مردم ادعا می کنند که کنترل رویاهایشان به آنها اجازه داده است که با موقعیت هایی که باعث اضطراب آنها می شود روبرو شوند.
حتما بخوانید: بهترین درمان گیاهی برای استرس و اضطراب
3. جنبه های مثبت رویای شفاف: بهبود مهارت های حرکتی
رویای شفاف می تواند بر روی توانبخشی های فیزیکی اثر مثبت بگذارد. تحقیقات انجام شده در سال 2013 نشان داد که انجام ذهنی مهارت های حرکتی می تواند توانایی فیزیکی برای انجام آنها را افزایش دهد.
این بدان معناست که افراد دارای ناتوانی های جسمی می توانند مهارت های حرکتی را در حین داشتن رویای شفاف خود تمرین کنند. نویسندگان این مقاله حدس می زنند که افراد بدون معلولیت جسمی هم می توانند از رویای شفاف برای بهبود مهارت های حرکتی خود استفاده کنند.
توجه داشته باشید: هر گونه خطر رویای شفاف ناشی از تکنیک های القایی می باشد.
خطرات رویای شفاف
محبوبیت رویاهای شفاف خود القا شده در سال های اخیر افزایش یافته است. رایج ترین دلایل برای القای رویاهای شفاف عبارتند از برآورده شدن آرزوها، غلبه بر ترس ها و بهبودی. برخی از مطالعات همچنین ارتباط بین القای رویاهای شفاف و غلبه بر ترس و ناراحتی مرتبط با کابوس ها را نشان داده اند.
با این حال، بحث های زیادی در مورد اینکه آیا القای رویاهای شفاف برای سلامت روان مفید است یا مضر وجود دارد. برخی از محققان استدلال می کنند که ایجاد رویاهای شفاف مرز بین رویا و واقعیت را محو می کند و این می تواند پیامدهای منفی برای سلامت روانی فرد داشته باشد. رویای شفاف نشان داده است که تا حد زیادی برای برخی از گروه ها، مانند افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه، بی اثر است.
برخی از محققان مشکل دیگری را در مورد رویاهای شفاف معرفی کرده اند: این خواب ها به طور بالقوه خواب را مختل می کنند. از آنجایی که رویاهای شفاف با سطوح بالاتری از فعالیت مغز مرتبط است، پیشنهاد شده است که این رویاها می توانند کیفیت خواب را کاهش دهند و بر خواب تأثیر منفی بگذارند. رویاهای شفاف مکرر می تواند به طور بالقوه چرخه خواب و بیداری فرد را کاملا بهم بزند، که به نوبه خود ممکن است بر تنظیم عاطفی، تثبیت حافظه و سایر جنبه های زندگی روزمره مرتبط با سلامت خواب تأثیر بگذارد. علاوه بر این، افراد مبتلا به نارکولپسی( یک اختلال خواب که با خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز و حملات غیرقابل مقاومت در خواب مشخص می‌شود)بیشتر احتمال دارد رویاهای شفاف مکرر را تجربه کنند.
مطالعه رویاهای شفاف نسبتاً جدید و تا حد زیادی ناقص است. تحقیقات بیشتری برای درک بهتر این نوع رویاها و مشخص کردن اینکه چرا برخی افراد مستعد رویاهای شفاف هستند، مورد نیاز است.
جنبه های منفی رویای شفاف
1. جنبه های منفی رویای شفاف: مشکل در خوابیدن
تکنیک های WBTB و MILD شامل بیدار شدن در نیمه شب می شوند. این وقفه ها می توانند داشتن استراحت کافی را برای شما - به خصوص اگر که دارای اختلال خواب یا برنامه خواب نامنظم باشید - دشوار کنند.
2. جنبه های منفی رویای شفاف: افسردگی
وقفه های خواب تکنیک های القایی می تواند علائم افسردگی را در شما افزایش دهد.
حتما بخوانید: علائم افسردگی در مردان و زنان و درمان آن
3. جنبه های منفی رویای شفاف: غیرواقعی سازی
اختلالات خواب می توانند منجر به غیرواقعی نشان دادن و یا این احساس که افراد، چیزها و محیط اطراف شما واقعی نیستند، شوند.
4. جنبه های منفی رویای شفاف: فلج خواب
رویای شفاف می تواند با فلج خواب اتفاق بیفتد. فلج خواب می تواند کوتاه و در عین حال ناراحت کننده باشد. به علاوه، مشکل در خواب می تواند خطر فلج خواب را افزایش دهد.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
در صورت تجربه هر یک از علائم زیر به یک متخصص مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید.
- کابوس های مکرر
- کابوس هایی که به طور منظم باعث اختلال در خواب می شوند
- ترس از خوابیدن
- فلاش بک های آسیب زا
- تغییرات عاطفی
- مشکل در حافظه
- مشکل در خوابیدن
نکته: این علائم می توانند نشان دهنده PTSD، یک مشکل سلامت روان و یا یک اختلال خواب باشند. پزشک با توجه به علائم شما تشخیص می دهد که آیا درمان با رویای شفاف برای شما مناسب است یا نه.
سخن آخر
رویای شفاف زمانی اتفاق می افتد که شما از خواب دیدن خود آگاه باشید. اغلب، می توانید خط داستانی و محیط رویای خود را کنترل کنید. رویای شفاف در طول خواب REM برای شما اتفاق می افتد. رویای شفاف می تواند به درمان بیماری هایی مانند کابوس های مکرر و PTSD کمک کند. محققان فکر می کنند که رویای شفاف می تواند به توانبخشی فیزیکی هم نیز کمک کند.
اگر که می خواهید رویایی شفاف داشته باشید، تکنیک های ذکر شده در بالا را امتحان کنید. این روش ها می توانند ذهن شما را طوری تمرین دهند که در هنگام خواب از هوشیاری شما آگاه باشد. اگر که فکر می کنید دچار اختلال خواب، PTSD و یا بیماری روانی دیگری هستید، به پزشک خود مراجعه کنید.
مقالات مرتبط:
علت بی خوابی شبانه چیست و عوارض آن
16 تمرین و راهنمایی ساده برای آرام کردن ذهن در زمان استرس