خودباوری یا اعتماد به نفس یکی از شرایط روحی است که شخص در آن به خاطر تجربه های قبلی، به توانایی ها و استعدادهای خود در انجام کارها به طور موفقیت آمیز اعتماد و باور دارد. اعتماد به خویشتن نقش حیاتی در توسعه و پیشرفت و موفقیت های هر انسانی ایفا می کند. در حقیقت اعتماد به نفس رابطه ی متقابل سه فاکتور، باور، رفتار و احساس است.
اگرچه نقطه شروع اعتماد به نفس باورهای مثبت و پیش برنده است، ولی هر یک از این سه، چون اضلاع یک مثلث بر دو ضلع دیگر اثر می گذارند. در واقع هر باور و طرز تفکر مثبتی، رفتار مثبتی به دنبال می آورد و بروز این رفتار، احساس مثبت خاصی در شخص ایجاد می کند. این احساس مثبت آن باور اولیه را تقویت می کند و باورهای استوار، رفتارهای استوارتر و گسترده تری به دنبال دارند که به نوبه ی خود سبب به وجود آمدن احساس خوب و عالی می شوند.
به عبارت دیگر، انجام دادن درست یک کار با در نظر گرفتن همه ی مسائل جزئی و کلی، فرعی و اصلی، با کیفیت و استاندارهای تعریف شده و اطمینان از درست انجام شدن آن. واضح است که انجام هر کاری با اعتماد به نفس، به تمرین زیاد نیاز دارد. البته استعدادهای افراد در کارهای گوناگون متفاوت است ولی با تمرین و پشتکار حتی کم استعداد ترین افراد نیز در هر کاری می توانند نتایج فوق العاده ای کسب کنند.
بالا بردن اعتماد به نفس برای تقویت فن بیان و قدرت سخنوری
در یک جمله، اعتماد به نفس یعنی داشتن دانش و مهارت کافی از یک موضوع و تلاش و تمرین برای درست انجام دادن آن، لازمه ی داشتن اعتماد به نفس بالا در هر کاری در ابتدا مشخص کردن هدف است. برای بالا بردن اعتماد به نفس خود در زمینه ی فن بیان و سخنوری اقدامات ذیل را انجام دهید:
1. انجام مکثی کوتاه به منزله ی پایان جمله
به جای آن که با عجله و بدون وقفه صحبت کنید، هر جمله را از جمله ی بعدی به طور واضح جدا کنید. گاهی اوقات وقتی افراد عصبی و نگرانند به جای آن که با توقفی کوتاه در پایان جمله، نشان دهند که جمله شان به پایان رسیده است. کلماتی چون اِ... هوم ... را بیان می کنند. این کار باعث کاهش تأثیر صحبت بر روی مخاطبان می شود.
به خودتان اطمینان دهید که آنچه گفته اید، آنقدر خوب بوده که می توانید پس از آن توقفی داشته باشید. قبل از شروع جمله ی بعد کمی صبر کنید. فضای بین جملات خود را با هیچ چیز به جز سکوت پر نکنید. این سکوت زمانی است برای فکر کردن شما.
سخنرانان تأثیرگذار و قدرتمند به خوبی می دانند که قدرتی که در سکوت است به مراتب بیشتر از قدرت کلمات بی معنی است. مکث های اضافی که در مکالمه ایجاد می شود این فرصت را به طرفین می دهد تا به خوبی فکر کنند که چه اتفاقی دقیقا در حال روی دادن است. این باعث می شود که جملات شما حساب شده تر و منسجم تر به نظر برسند، حتی اگر واقعا این طور نباشند. اگر در مکالمه دو طرفه به نکته ای می رسید که نه شما و نه طرف مقابل چیزی برای اضافه کردن به آن نکته ندارید، سعی نکنید شما فردی باشید که می خواهد سکوت را بشکند. اجازه دهید که سکوت به کمک شما بیاید و وقتی صحبت را آغاز کنید که واقعا آماده شده باشید.
2. ایجاد وقفه برای قدرت بیان
در صحبت کردن عجله نکنید. گاهی اوقات وقفه ای ایجاد کنید. البته ممکن است چندان خوشایند نباشد ولی با ایجاد وقفه، مخاطبان فرصت لازم را برای دریافت آنچه بیان کرده اید، پیدا خواهند کرد. هر چه مخاطبان بیشتر باشند، مدت زمان وقفه ی شما نیز باید طولانی تر باشد. افراد با اعتماد به نفس، طی صحبت هایشان وقفه دارند و برای آنها این کار امری عادی است.
3. پایین آوردن صدا در پایان جملات
اگر نامطمئن باشید، صدایتان در آخر جمله بالا می رود و جمله ی شما سؤالی به نظر خواهد رسید، بالا بردن صدا در آخر جملات درحالی که جمله ی شما خبری و یا امری است موجب می شود تا نامطمئن به نظر برسید.
برای مثال اگر به گویندگان اخبار تلویزیون نگاه کرده باشید، متوجه می شوید که آنها با پایین آوردن صدای خود در آخر جملات، قدرت و اهمیت خبر را نشان می دهند، حتی اگر خبری هیجان انگیز باشد، باید صدا در آخر جمله پایین آید تا اعتماد به نفس شما حفظ و اهمیت خبر آشکار شود.
4. تنظیم صدا
صدای افراد با اعتماد به نفس به راحتی شنیده می شود. اگر خیلی آرام صحبت کنید، مخاطبان تصور می کنند شما مضطرب هستید، حتی اگر واقعا این طور نباشد و یا فکر می کنند مطلب تان چندان اهمیت ندارد.
صدای خود را بالا ببرید تا به راحتی شنیده شود. از صدای خود نترسید و بلند صحبت کنید. اگر این کار برایتان سخت است، میکروفون درخواست کنید و یا با دیدن یک سخنران از او یاد بگیرید که چگونه بلند صحبت کنید. در واقع صدای شما نباید طوری باشد که مخاطبان مجبور شوند گوش های خود را تیز کنند تا بتوانند بشنوند. بلند صحبت کنید تا مطمئن به نظر برسید.
5. رعایت دستور زبان
اگر یکنواخت صحبت کنید، مخاطبان خسته خواهند شد. سعی کنید در صدایتان تنوع ایجاد کنید. کلمات را هم با صدای بلند و هم آرام بیان کنید و صدای خود را کم و زیاد کنید. به عبارت دیگر، به کلمات خود نور و سایه بدهید. اگر چیزی را که بیان می کنید مهم است، آن را به گونه ای بیان کنید که این اهمیت در آن مشخص باشد، کم و زیاد کردن صدا، آن را از یکنواختی خارج می سازد و توجه مخاطبان را جلب می کند.
6. شیوه سخنوری (طرز بیان) واضح
طرز بیان دقیق و واضح موجب قاطعیت و اعتماد به نفس در شما خواهد شد. بنابراین، تمام تلاش خود را برای بهتر کردن طرز بیان خود به کار گیرید. کلمات را محکم و واضح بیان کنید. تلفظ نکردن برخی حروف به خصوص در آخر کلمات نشان دهنده ی عصبی بودن و اضطراب شماست. افراد با اعتماد به نفس، کلمات را واضح بیان می کنند.
7. کنترل سرعت صحبت
صحبت های همراه با تشویش و اضطراب معمولا تند و بی وقفه اند. بعضی از سخنرانان یک نفس و با شتاب به صحبت های خود ادامه می دهند، در حالی که سخنرانان با اعتماد به نفس سرعت مناسبی را رعایت می کنند. حتی برخی از آنها خیلی آرام صحبت می کنند و با پایین آوردن سرعت در بعضی از کلمات، اهمیت آنها را آشکار می سازند. بنابراین، با تند صحبت کردن پیام های مهم و با اهمیت نادیده گرفته می شوند. با کم و زیاد کردن صدای خود، هم شما مطمئن به نظر خواهید رسید و هم کلماتی را که بیان می کنید با اهمیت به نظر خواهند رسید.