امام موسی کاظم (ع) هفتمین امام شیعیان و نهمین معصوم هستند. تولد آن حضرت در روز 20 ذی الحجه و شهادت ایشان در 25 ماه رجب است. در این پست از سایت سلام دنیا به زندگینامه امام موسی کاظم، میلاد موسی بن جعفر، نماز امام موسی کاظم و ... می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
زندگینامه امام موسی کاظم (موسی بن جعفر)
امام موسی کاظم امام هفتم شیعیان است. ایشان فرزند امام صادق (ع) و بانو حمیده هستند. حمیده فرزند صادعد مغربی، کنیزی از اهالی مغرب یا اندلس (اسپانیا) بود. دیگر برادران امام موسی (ع) از این بانو، اسحاق و محمد دیباج بوده‌اند. پس از ولادت ایشان، امام صادق (ع) آداب شرعی ولادت را بجا آورده و فرمودند: "خداوند پسری من مرحمت فرموده که بهترین مخلوقش است".
امام موسی کاظم علیه السلام در سایه پدر گرامیشان دوران کودکی را سپری کردند و به درجه‌ای از کمال رسیدند که از همان کودکی فقهای مشهور مانند ابو حنیفه از او مسئله می‌پرسیدند و کسب دانش می‌کردند. تیزهوشی و نبوغ ایشان در رفتار و کردارشان کاملا نمود داشت و صفاتی مثل بزرگواری، بخشندگی، گذشت، برداری و ... را نیز از اجداد خود به ارث برده بودند. طی بیست سال که امام موسی کاظم (ع) در کنار پدر پرورش یافتند، فنون دانش و حکمت را نیز آموختند و برای منصب امامتی که به ایشان سپرده می‌شد، آمادگی یافتند.
حتما بخوانید: خلاصه زندگینامه امام رضا (ع)
زمانی که امام صادق علیه السلام چشم از دنیا بستند، امام کاظم (ع) تنها بیست سال داشتند و در این سن اداره کننده علمی دانشگاه وسیعی بودند که از پدر به میراث مانده بود. دانشگاهی که در حال توسعه بود و اساتید و دانشجویان زیادی در آن به مدارج عالی دانش و فضیلت می‌رسیدند. امام کاظم (ع) با فضیلت ترین و دانشمندترین مرد عصر خود بودند و در وسعت علم ایشان روایات بسیاری نقل شده است.
درگذشت امام جعفر صادق (ع) و آغاز امامت فرزندانشان موسی کاظم (ع) در دوران حکومت عباسی بود. خلفای درباره جانشینی ایشان به جای پدر نگرانی داشتند اما امام با مبارزه منفی و رعایت تقیه، از درگیری مستقیم با حاکمان دوران خویش، خودداری می‌کردند. با این وجود ایشان در طول حیات چندین مرتبه توسط مهدی عباسی و هارون الرشید زندانی شدند.
میلاد امام موسی کاظم
امام موسی کاظم در سال 128 یا 129 هجری قمری در سفر بازگشت امام صادق (ع) و همسر ایشان حمیده از حج، در منطقه ابواء (جایی میان مکه و مدینه) چشم بر جهان گشودند. در برخی از روایات محل تولد ایشان را مدینه ذکر کرده اند. در مورد روز ولادت ایشان نیز اختلاف نظر وجود دارد؛ طبری ولادت این امام معصوم را در 20 ذی الحجه و طبرسی آن را در 7 صفر می‌داند.
میلاد امام موسی کاظم (ع) در تقویم شمسی سال 1400 برابر است با روز 9 مرداد ماه.
حتما بخوانید: زندگینامه امام حسین (ع)
فرزندان امام موسی کاظم (ع)
درباره نام و تعداد همسران امام موسی کاظم منبع دقیقی وجود ندارد و تنها به تعداد فرزندان ایشان پرداخته شده است. با توجه به اینکه تعداد سی و هفت فرزند دختر و پسر برای ایشان نام برده شده است، این گمان وجود دارد که ایشان قریب به 10 همسر داشته اند.
فرزندان ایشان از جمله: علی بن موسی الرضا (ع)، ابراهیم، عباس، قاسم، اسماعیل، جعفر هارون، حسن، احمد، حمزه، محمد، عبدالله، زید، حسن، فضل، سلیمان، حسن، فاطمه کبری، فاطمه صغری، رقیه، حکیمه، ام ابیها، رقیه صغری، ام جعفر، لبابه، زینب، خدیجه، علیه، آمنه، حسنه، بریهه، عایشه، ام سلمه، میمونه، ام کلثوم.
از میان همه فرزندان ایشان حضرت ابولحسن علی بن موسی الرضا (ع) از همه عالیقدرتر و فاضلتر بودند. ایشان مردی پرهیزگار، بخشنده و بزرگوار بودند و امام موسی کاظم (ع) این فرزند عالیقدر را را بر سایر فرزندان مقدم دانسته و مورد توجه بیشتر قرار می‌دادند.
امام موسی کاظم چند سال در زندان بود
دوران زندگی امام موسی کاظم مصادف با حکومت عباسیان بود. ایشان با چند تن از خلفای عباسی هم دوره بودند و بیشترین مدت زندانی شدن این امام معصوم در دوره حکومت هارون الرشید عباسی بوده است. امام موسی کاظم (ع) 9 سال با منصور، یکی از خلیفه های عباسی همزنان بود که به ظاهر منصور معترض ایشان نشده است. از جمله خلفای عباسی که این امام را زندانی کردند مهدی عباسی بود که از ترس در خطر دیدن حکومت خود، مدت کمی ایشان را بازداشت کردند.
بیشترین زمان زندانی شدن امام هفتم شیعیان در دوران حکومت هارون بود که چهار سال طول کشیده و شهادت ایشان منجر شده است. پس اینکه بیان می‌شود این حضرت در تمام مدت امامت خود در زندان بوده است، صحت ندارد. ایشان بیشتر طول امامت را آزاد بودند اما در سال‌هایی تحت کنترل شدید قرار داشتند.
شهادت امام موسی کاظم
امام موسی کاظم در سن 55 سالگی و پس از 35 سال امامت به شهادت رسیده‌اند. تاریخ شهادت امام موسی کاظم (ع) مصادف 25 رجب سال 183 است. البته نقل های دیگری هم آن را در 7 صفر 186 و 5 رجب 183 دانسته اند که همان 25 رجب مشهورتر است.
حتما بخوانید: داستان حضرت عیسی مسیح
زندگی امام موسی کاظم با حکومت عباسیان هم دوره بود. هارون الرشید که پنجمین خلیفه عباسی بود با اولاد امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) دشمنی غیرقابل انکاری داشت و در شکنجه و ستم منتسبین به خاندان امامت کوتاهی نمی‌کرد. او از مستبدترین خلفای عباسی بود و مورد احترام بودن امام موسی کاظم (ع) در بین مردم را تحمل نمی‌کرد و این مسئله برایش بسیار نارحت کننده بود.
بلاخره در رمضان سال 179 قمری که برای مراسم حج عمره به مکه و سپس به مدینه رفته بود، دستور دستگیری امام موسی کاظم (ع) را داد. پس از آن فرمان داد ایشان را در غل و زنجیر کرده و به سمت عراق بردند و بعد از چند بار جابجایی نهایتاً به زندان "سنید بن شاهک" منتقل کرده و مورد شکنجه قرار دادند.
در این زندان با قساوت و سنگدلی تمام با امام برخورد می‌شد و پس از مدتی شکنجه به دستور هارون الرشید به ایشان خرمای مسموم خورانده شد و این حضرت را غریبانه به شهادت رساندند.
نماز امام موسی کاظم
آنطور که در روایات آمده است، نماز امام موسی کاظم (ع) از نماز سفارش شده و بسیار مجرب برای روا شدن حاجات است. طریقه خواندن نماز امام موسی کاظم (ع) به این صورت آورده شده است؛ این نماز دو رکعت دارد و در هر رکعت پس از خواندن سوره "حمد" دوازده مرتبه سوره "توحید" خوانده می‌شود و پس از آن باید دعایی که در مفاتیح ارائه شده است قرائت شود.
دعای بعد از نماز امام موسی کاظم (ع)
إِلَهِی خَشَعَتِ الْأَصْوَاتُ لَکَ وَ ضَلَّتِ الْأَحْلاَمُ فِیکَ
خدایا آواز‌ها نزد تو با خشوع است و عقول نزد تو حیران
وَ وَجِلَ کُلُّ شَیْءٍ مِنْکَ وَ هَرَبَ کُلُّ شَیْءٍ إِلَیْکَ
و هر موجودى از تو ترسان و هر ترسانى بسوى تو گریزان است
وَ ضَاقَتِ الْأَشْیَاءُ دُونَکَ وَ مَلَأَ کُلَّ شَیْءٍ نُورُکَو
هر چیز جز تو (جز به یاد تو) در تنگى است و نور تو همه موجودات را پر کرده است
فَأَنْتَ الرَّفِیعُ فِی جَلاَلِکَ وَ أَنْتَ الْبَهِیُّ فِی جَمَالِکَ
پس تنها تو بلند مرتبه اى در بزرگوارى و نور و زیبا و پر بهایى در حسن و جمال
وَ أَنْتَ الْعَظِیمُ فِی قُدْرَتِکَ وَ أَنْتَ الَّذِی لاَ یَئُودُکَ شَیْءٌ
و تو بزرگى در مقام قدرت و تویى که هیچ چیز تو را خسته و درمانده نمى سازد
یَا مُنْزِلَ نِعْمَتِی یَا مُفَرِّجَ کُرْبَتِی وَ یَا قَاضِیَ حَاجَتِی
اى نعمت بخش من اى دلگشاى من از هر غم و دلتنگى اى بر آرنده حاجت من
أَعْطِنِی مَسْأَلَتِی بِلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ آمَنْتُ بِکَ مُخْلِصاً لَکَ دِینِی
درخواست مرا عطا فرما به حق یکتایى خود من به تو ایمان آورده ام با اخلاص در دینم
أَصْبَحْتُ عَلَى عَهْدِکَ وَ وَعْدِکَ مَا اسْتَطَعْتُ أَبُوءُ لَکَ بِالنِّعْمَةِ
صبح کردم در حالى که تا بتوانم بر عهد و پیمان و وعده تو استوار باشم و بنعمت سوى تو رجوع کنم
وَ أَسْتَغْفِرُکَ مِنَ الذُّنُوبِ الَّتِی لاَ یَغْفِرُهَا غَیْرُکَ
و از گناهان بدرگاه تو استغفار کنم که غیر تو کسى گناهان را نتواند بخشید
یَا مَنْ هُوَ فِی عُلُوِّهِ دَانٍ وَ فِی دُنُوِّهِ عَالٍ
اى خدایى که در نهایت بلندى مقام نزدیک است و در عین نزدیکى بلند مرتبه اى
وَ فِی إِشْرَاقِهِ مُنِیرٌ وَ فِی سُلْطَانِهِ قَوِیٌّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
و اشراق جمال تو روشنى بخش عالم است و پادشاهى تو در منتهاى قدرت است درود فرست بر محمد (ص) و آل او
حتما بخوانید: 8 دعای سریع الاجابه قوی برای گرفتن حاجت با اثر عالی
چند حدیث امام موسی کاظم
مُشاوَرَةُ العاقِلِ النّاصِحِ یُمنٌ وَ بَرَکَةٌ وَ رُشدٌ وَ تَوفیقٌ مِنَ اللّه
مشورت با عاقلِ خیرخواه، خجستگى، برکت، رشد و توفیقى از سوى خداست.
تحف العقول، ص. 398،
////////////////////
التَّدبِیرُ نِصفُ العیشِ
تدبیر نیمی از زندگی است.
تحف العقول، ص. 425،
////////////////////
أفضَل مَا یَتَقَرَّبُ بِه العَبدِ إلَی الله بَعدَ المَعرِفَهُ بِه الصَّلاه وَ بِرُّ الوالِدَینِ و تَرکُ الحَسَد و العُجبُ و الفَخر
بهترین چیزی که به وسیله آن بنده به خداوند تقرب می‌جوید، بعد از شناختن او، نماز و نیکی به پدر و مادر و ترک حسد و خودبینی و به خود بالیدن است.
تحف العقول، ص. 455،
////////////////////
إیّاکَ و الکِبر، فَإنَّهُ لایَدخُلُ الجَنَّهَ مَن کَانَ فِی قَلبِه مِثقالَ حَبَّهٍ مِن کِبر
از کبر و خودخواهی بپرهیز، که هر کسی در دلش به اندازه دانه‌ای کبر باشد، داخل بهشت نمی‌شود.
تحف‌العقول، ص 417،
////////////////////
أفضَل مَا یَتَقَرَّبُ بِه العَبدِ إلَی الله بَعدَ المَعرِفَهُ بِه الصَّلاه وَ بِرُّ الوالِدَینِ و تَرکُ الحَسَد و العُجبُ و الفَخر
بهترین چیزی که به وسیله آن بنده به خداوند تقرب می‌جوید، بعد از شناختن او، نماز و نیکی به پدر و مادر و ترک حسد و خودبینی و به خود بالیدن است.
تحف‌العقول، ص 412،
////////////////////
مَن استَوی یَوماهُ فَهُو مَغبُون، و مَن کَان آخَر یَومَیه شَرُّهُما فَهُو مَلعُون، و مَن لَم یَعرف الزِّیادَه فِی نَفسِه فَهُو فی نُقصان، و مَن کان إلی النُّقصان فَالمَوتُ خَیرٌ لَهُ مِنَ الحَیاه
کسی که دو روزش مساوی باشد، مغبون است، و کسی که دومین روزش، بدتر از روز اولش باشد ملعون است، و کسی که در خودش افزایش نبیند در نقصان است، و کسی که در نقصان است مرگ برای او بهتر از زندگی است.
بحاالانوار، ج 78، ص 327
سخن آخر
امام موسی کاظم (ع)، فرزند امام ششم شیعیان یعنی امام جعفر صادق هستند. ایشان در ذکاوت، علم، ادب و کمال شهرت داشتند و بعد از امام صادق (ع) گرداننده دانشگاهی بودند که توسط پدر بزرگوارشان اداره می‌شد. امام موسی کاظم در سن 20 سالگی به امامت نائل شدند و مدت امامت ایشان 35 سال بوده است که بخش کوتاهی از آن در زندان عباسیان گذشت و در زندان نیز به شهادت رسیدند. احادیث ارزشمندی از این امام عالیقدر به یادگار مانده است که در این متن بخشی از آن را ارائه دادیم.
مطالب مرتبط:
زندگی نامه امام علی (ع) از تولد، ازدواج تا شهادت با شرح کامل