نماز عبادت و نیایشی است که برای نزدیکی با خدا صورت می گیرد.نخستین عبادتی که بر پیامبر اسلام (ص) و پیروانش واجب شد نماز بود. در قرآن از نماز به عنوان "ستون دین" یاد شده است. خداوند شرط قبولی سایر اعمال را خواندن نماز عنوان کرده است. نماز اجزا مختلفی دارد که ارکان نماز نام دارند، ما در این مطلب سلام دنیا به بررسی ارکان نماز می پردازیم.
ارکان نماز چیست
کلمه ارکان از ریشه رکن گرفته شده و به معنی اساس و ستون هر چیزی است.این کلمه در عبادات شرعی مانند نماز و حج به معنی اجزا آنها است که کم و زیاد کردن آنها باعث باطل شدن آن عبادت می شود.
مخفف ارکان نماز
ارکان نماز با کلمه مخفف "قنترس" هم شناخته می شوند که هر کدام از کلمه های آن یکی از ارکان نماز هستند، به این صورت ارکان نماز در حافظه راحتر باقی می ماند و فراموش نمی شود.
حتما بخوانید: تشهد و سلام نماز چگونه است
ارکان نماز چند تاست
نماز 5 رکن دارد.
- نیت
- قیام
- تکبیره الاحرام
- رکوع
- سجده
ارکان نماز کدامند
همانطور که گفتیم نماز 5 رکن دارد که شامل:
- نیت
- قیام
- تکبیره الاحرام
- رکوع
- سجده
1. از ارکان نماز: نیت
انسان باید به قصد نزدیکی و قبولی فرمان خداوند نماز را بجا بیاورد. البته برزبان آوردن نیت در زمان خواندن نماز لازم نیست اما در صورتی که قصد دارید نیت را بیان کنید می توانید این عبارت را تکرار کنید: دو رکعت نماز صبح می‌خوانم قربة الی الله.
2. از ارکان نماز: قیام
یکی دیگر از ارکان نماز که در زمان تکبیرة الاحرام و قبل از رفتن به رکوع انجام می شد قیام است، اما قیامی که در زمان خواندن حمد و سوره و بعد از رکوع انجام می شود رکن نماز به شمار نمی آید.از این رو،در صورتی که نمازگذار در حین نماز رکوع رفتن را فراموش کرد و قبل از اینکه به سجده برود ان را به خاطر آورد باید بلند شود و رکوع را انجام دهد. رکوع رفتن در همان حالت خمیده نماز را باطل می کند، چون ارکان نماز یعنی قیام متصل به رکوع (ایستادن قبل از رفتن به رکوع) را انجام نداده است.
3. از ارکان نماز: تکبیره الاحرام
زمانی که اذان و اقامه خوانده شد و برای خواندن نماز بلند شدید،با گفتن ذکر الله اکبر نماز را شروع می کنید. در این زمان انجام کار هایی نظیر خوردن، آشامیدن، خندیدن، پشت کردن به قبله و… حرام است و به این رکن نماز تکبیر تکبیره الاحرام گفته می شود. در حین قیام و گفتن الله اکبر مستحب است که دست ها به سمت بالا آورده شود.
4. از ارکان نماز: رکوع
در زمان رکوع به قدری که دست‌هایتان به زانو برسد باید خم شوید .ذکری که می توانید در رکوع تکرار کنید یک بار ذکر «سبحان ربی العظیم و بحمده» یا 3 بار ذکر «سبحان الله» است. بعد از رکوع رفتن باید کامل بایستید و بعد به سجده بروید.
5. از ارکان نماز: سجده
سجده یکی از ارکان نماز است که نمازگزار باید 7 نقطه از بدنش را روی زمین قرار دهد،این هفت نقطه شامل پیشانی، دو دست، دو سر زانو و دو سر انگشتان بزرگ پا است. در سجده می توانید یک بار ذکر "سبحان ربی الاعلی و بحمده" یا 3 بار "ذکر سبحان الله" را بگویید. بعد از سجده اول باید بنشینید صبر کنید و بعد سجده دوم را بروید. در سجده باید پیشانی را روی زمین یا چیزی بگذارید که از زمین رویده است و سجده کردن روی خوردنی و لباس و مواد معدنی اشکال دارد.
حتما بخوانید: روش خواندن نماز شب اول قبر
تفاوت واجبات و ارکان نماز
واجبات نماز 11 مورد است که 5 مورد ارکان نماز شامل آن می‌شود.در واقع ارکان نماز جزئی از واجبات نماز به حساب می آیند و در صورتی که چه از روی عمد و یا سهو تعدادی از آن کم و زیاد شوند باعث باطل شدن نماز می شود.اما کم و یا زیاد شدن واجبات غیر رنکنی چه بصورت عمدی یا سهوی نماز را باطل نمی کنند.
حکم شرعی کم یا زیاد کردن ارکان نماز چیست
اکثر فقهای دینی کم و زیاد شدن ارکان نماز چه بصورت عمدی یا سهوی را دلیلی برای باطل شدن نماز عنوان می کنند، اما تعداد محدودی از علمای دین بر این باورند که کم یا زیاد کردن کردن سهوی ارکان، باعث باطل شدن نماز نمی شود.
ارکان نماز اهل سنت
ارکان نماز اهل سنت با اهل شیعه متفاوت است،البته فرقه های مختلف اهل سنت تعداد ارکان نماز متفاوتی دارند.
ارکان نماز اهل سنت در فرقه حنبلی
اهل سنت فرقه حنبلی 14 ارکان نماز دارند که شامل قیام، تکبیرة الاحرام، قرائت سوره حمد، رکوع، بلند شدن از رکوع، اعتدال، سجده، سر بلند کردن از سجده، نشستن بین دو سجده، تشهد آخر، نشستن برای تشهد و سلام، طمأنینه، ترتیب فرایض و دو سلام است.
ارکان نماز اهل سنت در فرقه حنفی
این فرقه اهل سنت دارای 2 رکن است که رکن اصلی و رکن زائد نام دارد. در رکن اصلی که در زمان عجز ساقط می شود و رکن زائد در بعضی مواقع مانند زمانی که نمازگذار برای خواندن سوره حمد به امام جماعت اقتدا کرده، ساقط می شود. در حالت کلی از دیدگاه فرقه حنفی نماز 4 رکن دارد که شامل قیام، رکوع، سجده، قرائت که فقط قرائت رکن زائد است و فردی که این 4 رکن را انجام ندهد نمازگذار به شمار نمی آید.
ارکان نماز اهل سنت در فرقه شافعی
از دیدگاه فرقه شافعی نماز داراری 13 فریضه است که شامل: تکبیرة الاحرام، خواندن سوره حمد، تشهد آخر، صلوات بر پیامبر (ص)، سلام اول، نیت، قیام، رکوع، اعتدال از رکوع، سجده اول و دوم، نشستن میان دو سجده، نشستن آخر، ترتیب. از دیدگاه این فرقه اهل سنت طمأنینه شرط محقق رکوع و اعتدال سجده و جلوس محسوب می شود.
ارکان نماز اهل سنت در فرقه مالکی
این فرقه اهل سنت 15 فریضه برای نماز دارد؛ نیت، تکبیرة الاحرام، قیام برای تکبیرة الاحرام، قرائت سوره حمد، قیام برای قرائت، رکوع، برخاستن از رکوع، سجده، سر بلند کردن از سجده، سلام، جلوس به اندازه سلام، طمأنینه، اعتدال در رکوع و سجده و سر برداشتن از آنها، ترتیب ادا و نیت اقتدای مأموم.
سخن پایانی:
نماز یکی از واجبات دیدن است که به قصد نزدیکی و عبادت پرودگار انجام می شود. هر فرد مسلمان بعد از رسیدن به سن تکلیف نماز خواندن بر او واجب می شود و باید آن را بجا بیاورد. اما نکته مهمی که در مورد نماز خواندن باید بدانید این است که نماز دارای 5 رکن است که واجبات نماز محسوب می شوند و کم یا زیاد کردن چه عمدی یا سهوی آنها باعث باطل شدن نماز می شود.