خیسی بستر (شب ادراری) اغلب در کودکان دیده می شود. در حقیقت، بیش از یک چهارم از کودکان مشکل شب ادراری را در خواب تجربه می کنند و اکثر کودکان زمانی که مثانه شان بزرگ تر و بهتر رشد کرد از این شرایط خارج می شوند. تحقیق نشان می دهد که شب ادراری در 1 تا 2 درصد از بزرگسالان رخ می دهد. به هرحال، ممکن است این رقم بیشتر باشد. احتمالا بزرگسالان خجالت زده یا تمایلی برای طرح این مشکل با پزشک خود ندارند. اگر به عنوان یک بزرگسال گاهی یا یک بار شب ادراری را تجربه می کنید، احتمالا موردی برای نگران شدن وجود ندارد و این اتفاق می تواند تصادفی باشد. اگرچه، شب ادراری مداوم و مکرر موجب نگرانی است و بهتر است با پزشک خود صحبت کنید. اجازه دهید به دلایل احتمالی بروز این مشکل و نحوه درمان آن بپردازیم.
دلایل بالقوه شب ادراری در بزرگسالان و راه های درمان آن
علل شب ادراری در بزرگسالان
1. مشکلات هورمونی
هورمون آنتی دیورتیک (هورمون ضد ادراری ADH) به کلیه پیام کم کردن ادرار را می رساند. بدن در شب مقدار زیادی از این هورمون را برای خواب بهتر تولید می کند و باعث محدود کردن نیاز دفع ادرار در زمان خواب می شود. به هرحال، بعضی از افراد به اندازه کافی هورمون ADH تولید نمی کنند یا بدن آنها به خوبی به این هورمون پاسخ نمی دهد. به نظر می رسد ناهنجاری های ADH در شب ادراری شبانه نقش دارند. اگرچه نظریه های مختلف نشان می دهند که عوامل گوناگونی برای بروز این مشکل با هم ترکیب می شوند. ترکیب مشکلات هورمون ADH، مشکلات بیداری و خواب، همراه با مشکلات مثانه در روز اغلب منجر به ایجاد این شرایط می شوند. یک آزمایش ساده می تواند سطوح ADH خون را بسنجد. اگر سطح هورمون پایین باشد، دکتر می تواند داروهایی مانند دسموپرسین را تجویز کند. شاید پزشک شرایط اساسی را نیز بررسی کند که می تواند بر سطوح ADH اثر بگذارد.
2. مثانه کوچک
در حقیقت مثانه کوچک به معنای کوچک تر بودن اندازه آن نسبت به بقیه نیست. بلکه در این نوع مثانه ها حس ادرار داشتن با وجود پر شدن حجم کم نیز رخ می دهد. در واقع عملکرد آن به دلیل کوچکی مثانه است. یعنی اینکه، شما به دفع مکرر به ویژه در شب نیاز پیدا می کنید. شاید مثانه کوچک برای نگه داری ادرار درطی خواب فریبکار باشد و شب ادراری رخ دهد. تمرین مثانه می تواند برای افراد با عملکرد مثانه کوچک مفید باشد. این استراتژی از طریق نگه داری ادرار برای مدت زمان طولانی می تواند به پیش بینی دفع منظم بدن تان کمک کند. می توانید ساعت را در طول شب کوک کنید و برای دفع ادرار بیدار شوید.
3. فعالیت بیش از حد عضلات مثانه
عضلاتی به نام دتروسور ماهیچه های اطراف مثانه هستند. آنها در زمان پر شدن مثانه منبسط و در موقع خالی شدن منقبض می شوند. اگر این ماهیچه ها در زمان اشتباهی منقبض شوند، ممکن است قادر به کنترل ادرار نباشید. به این حالت مثانه بیش فعال OAB گفته می شود. شاید انقباض ماهیچه های مثانه تان منجر به پیام رسانی ناهنجار عصبی بین مغز و مثانه تان یا محرک ها به مثانه شوند مانند: نوشیدنی های الکلی، کافئین یا داروها. این محرک ها می توانند ماهیچه ها را شل تر کنند. درصورت مصرف این موارد به ادرار مکرر نیاز خواهید داشت.
4. سرطان
تومورها در مثانه و سرطان پروستات می توانند مجرای ادراری را مسدود یا مانعی ایجاد کنند. این مشکل می تواند منجر به ناتوانی در نگه داری ادرار بخصوص در شب شود. تشخیص سرطان به معاینات فیزیکی و به همان میزان برخی آزمایشات عکس برداری نیاز دارد. معمولا بیوپسی برای تشخیص سرطان لازم است. درمان سرطان می تواند به کوچک شدن یا حذف تومور کمک کند. این کار می تواند برای پیشگیری از شب ادراری در آینده نیز موثر باشد.
5. دیابت های شیرین (ملیتوس)
دیابت با قند خون کنترل نشده می تواند دفع ادرار را تغییر دهد. زمانی که قند خون بالا است میزان ادرار افزایش می یابد، چون کلیه ها سعی در کنترل سطوح قند دارند در نتیجه میزان ادرار افزایش پیدا می کند. این مشکل می تواند منجر به شب ادراری، دفع ادرار بیش ازحد (بیشتر از 3 لیتر در هر روز) و ادرار پی در پی شود. اغلب درمان دیابت ها علائم مختلف شب ادراری را کاهش می دهند. معمولا درمان دیابت ها به ترکیبی از تغییرات شیوه زندگی، داروهای خوراکی یا تزریق انسولین نیاز دارد. برنامه درمان تان به نوع دیابت و سلامت کلی بدن بستگی دارد.
6. آپنه خواب
آپنه خواب (وقفه تنفسی) یک اختلال در خواب است که باعث می شود تنفس تان به طور مکرر قطع و دوباره ادامه پیدا کند. در یک بررسی مشخص شد حدود 7 درصد از مبتلایان به آپنه خواب در معرض شب ادراری قرار دارند. با بدتر شدن آپنه خواب احتمال ادرار مکرر در خواب هم بیشتر می شود. درمان آپنه خواب با روش جریان مداوم راه هوایی به تنفس و خواب بهتر کمک خواهد کرد. همچنین این روش می تواند علائم ثانویه مانند شب ادراری را کاهش دهد.
7. داروها
بعضی از داروهای تجویزی می توانند ادرار پی در پی و انقباض مثانه را افزایش دهند و منجر به شب ادراری شوند. از جمله:داروهای خواب آور، آنتی ویروس و غیره. تغییر داروها می تواند ادرار شبانه را متوقف کند. اگر داروها برای درمان مشکل دیگری ضروری هستند، تغییرات سبک زندگی می تواند به پیشگیری از شب ادراری کمک کند. هرگز مصرف هیچ دارویی را بدون صحبت با پزشک قطع نکنید.
8. ژنتیک
معمولا شب ادراری از نسلی به نسلی منتقل می شود. اینکه کدام ژن مسئول انتقال این شرایط است، نامشخص می باشد. اما اگر والدیی دارید که شب ادراری را تجربه کرده اند، احتمال ایجاد این مشکل در شما بیشتر است. قبل از اینکه پزشک شب ادراری را تشخیص دهد، آنها آزمایشات مختلفی را انجام می دهند تا دلایل ممکن را غیر محتمل کنند. در درمان شب ادراری غیر قابل توضیح پزشکان به بررسی علائم و پیشگیری از اتفاق های بعدی اتکا می کنند. این روش می تواند شامل تغییرات سبک زندگی و داروها باشد.
9. اختلالات نورولوژیکی
اختلالات عصبی زیر ممکن است کنترل مثانه را مختل کند:
- سفت شدگی بافت ها (مولتیپل اسکلروزیس)
- اختلالات سیژر (صرع)
- بیماری پارکینسون
این اختلالات می توانند منجر به دفع مکرر یا بی اختیار ادرار در خواب شوند. درمان اختلال می تواند به کاهش علائم و به همان اندازه عوارض ثانویه مانند شب ادراری کمک کند. اگر شب ادراری متوقف نشد، شاید پزشک درمان خاصی را تجویز کند. این تجویز می تواند شامل: تغییرات سبک زندگی و داروها و موارد بیشتر باشد.
10. انسداد یا گرفتگی مجاری ادراری
انسداد می تواند به مجاری ادرار آسیب برساند، مانند:
- سنگ های کلیه
- سنگ های مثانه
- تومورها
این موارد می تواند دفع ادرار را سخت کند. این موارد می توانند در شب باعث ریزش ادرار غیر منتظره و شب ادراری شوند. فشار وارده توسط سنگ ها یا تومور می تواند ماهیچه های مثانه را بیش از حد لزوم منقبض کنند. و می تواند منجر به دفع مکرر و بی اختیاری در ادرار شود. گاهی اوقات جراحی برای خروج سنگ ها بزرگ یا شکستن آنها لازم است. درمان سرطان می تواند بعضی از تومورها را کوچک کند اما شاید لازم باشد باقی آنها را با جراحی خارج کنند. وقتی که انسدادها رفع شدند، باید کنترل بیشتری برای ادرار و شب ادراری کمی را داشته باشید.
11. عفونت مجاری ادراری
عفونت مجاری ادراری (UTI) می تواند باعث دفع مکرر و غیره منتظره ادرار شود. اغلب UTI موجب تورم و تحریک مثانه می شود که می تواند بدتر شدن بی اختیاری و شب ادراری شبانه را همراه داشته باشد. درمان UTI باید شب ادراری را قطع کند. اگر شما UTI تکرار شونده دارید، شاید شب ادراری پی در پی را تجربه کنید. با پزشک تان برای پیدا کردن دلایل اساسی UTI تکرار شونده همکاری کنید، بنابراین می توانید از عفونت های بعدی و شب ادراری جلوگیری کنید.
12. آناتومی
ادرار از کلیه های شما از طریق حالب به مثانه تان جاری می شود. زمان دفع ادرار مثانه تان منقبض و ادرار به سمت مجاری رفته و از بدن تان خارج می شود. اگر هر یک از عوامل این سیستم محدود، پیچیده، گیر یا تغییر شکل دهند، ممکن است با علائم یا مشکلات دفع ادرار مواجه شوید. از جمله این مشکلات شب ادراری است. پزشک می تواند برای پیدا کردن ساختار ناهنجاری از آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه X یا التراسوند استفاده کند. بعضی از آنها با جراحی رفع می شوند. در موارد دیگر، شاید پزشک درمان های سبک زندگی و داروها را برای کمک به توقف شب ادراری پیشنهاد دهد.
درمان شب ادراری بزرگسالان
درمان برای شب ادراری در بزرگسالان می تواند به سه دسته بندی اصلی تقسیم شود:
1. درمان های سبک زندگی
- در مصرف مایعات دقت کنید. سعی کنید مصرف مایعات را در بعد از ظهر و شب کاهش دهید. در ابتدای صبح بیشتر آب بنوشید، چون به راحتی می توانید دستشویی بروید. برای مصرف آب در شب محدودیت تعیین کنید.
- شب بیدار شوید. هشدار دهنده برای پیشگیری از شب ادراری می تواند موثر باشد. بیشتر از یک بار یا دو بار بیداری برای دفع ادرار به این معنی است که شما میزان زیادی ادرار نخواهید داشت، مگر اینکه اتفاقی رخ دهد.
- دفع ادرار منظم را در روتین خود قرار دهید. در طی روز جدولی را تنظیم و دفعات ادرار را ثبت کنید. همچنین قبل رفتن به تخت مثانه را خالی کنید.
- تحریک مثانه را کاهش دهید. مواردی مانند: کافئین، نوشیدنی الکلی، شیرین ساز های مصنوعی و نوشیدن های شیرین می توانند مثانه را تحریک و منجر به دفع مکرر شوند.
2. تجویز داروها
داروهایی که برای درمان انواع ابتدایی شب ادراری بزرگسالان تجویز می شوند،به دلایل آن بستگی دارند:
- آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت مجاری ادراری
- داروهای آنتی کولینرژیک می تواند عضلات مثانه تحریک یا بیش فعال را آرام کند
- دسموپرسین استات می توانند سطوح استات ADH را بهبود ببخشند، بنابراین کلیه ها تولید ادرار بیش از حد در شب را متوقف خواهند کرد.
- مهارکننده های الفا-5 مانند فیناستراید، پروستات های بزرگ شده را کوچک می سازنند.
3. عمل جراحی
- تحریک عصب ساکرال: در طی این جراحی، پزشک دستگاه کوچکی را در بدن تان قرار می دهد تا پیام هایی را به ماهیچه مثانه برای قطع انقباض غیر ضروری ارسال کنند.
- کالم سیتوپلاستی (تقویت مثانه): پزشک مثانه را برش داده و یک پچ را در عضلات داخلی مثانه قرار می دهد. این ماهیچه اضافی به کاهش ناپایداری مثانه و افزایش ظرفیت آن کمک می کند، از این رو می توانید از شب ادراری جلوگیری کنید.
- میکتومی دتراسور: ماهیچه دتراسور انقباض مثانه را کنترل می کند. در طی این جراحی قسمتی از ماهیچه برای کمک به کاهش انقباض برداشته می شود.
- ترمیم افتادگی عضلات کف لگن: این جراحی در صورتی که زن باشید و اندام های داخلی لگن تان از محل خود جابه جا شده باشند و به مثانه تان فشار وارد کنند، لازم است.
نتیجه
اگر شما به عنوان یک بزرگسال با شب ادراری مکرر مواجه می شوید، این مشکل می تواند نشانه مسائل یا مشکلات اساسی باشد. پیگیری درمان برای قطع شب ادراری و درمان عوامل بروز آن، مسئله مهمی است. وقتی را برای صحبت با پزشک در مورد اتفاق پیش آمده، تعیین کنید. پزشک علائم، تاریخچه سلامت، تاریخچه خانوادگی، داروها و جراحی های قبلی شما را بررسی می کند. ممکن است پزشک مجموعه ای از آزمایشات را برای جستجوی عوامل اساسی در خواست کند. پیدا کردن درمان تسکینی برای محدودیت یا توقف شب ادراری و علائم دیگر که با آن مواجه هستید، را فراهم خواهد کرد.
منبع: healthline