سرطان مثانه یکی از شایع ترین سرطان ها است و هر ساله در حدود 68 هزار بزرگسال را در ایالت متحده تحت تاثیر قرار می دهد. سرطان مثانه در مردان بیشتر از زنان اتفاق می افتد و معمولاً افراد مسن تر را دچار می کند، اگرچه در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد. سرطان مثانه اغلب از سلول هایی (سلول های تومور) که در داخل مثانه (اندام حفره ای و عضلانی درون شکم که ادرار را جمع آوری می کند) قرار دارد شروع می شود. اگرچه بروز آن در مثانه متداول تر است، این نوع از سرطان می تواند در دیگر قسمت های سیستم تخلیه ادرار نیز رخ بدهد.
حدود هفت مورد از 10 سرطان مثانه شناسایی شده، در مراحل اولیه بسیار قابل درمان هستند. با این حال، حتی در مراحل اولیه سرطان مثانه ممکن است دوباره عود کند. به همین دلیل افرادی که دچار سرطان مثانه می شوند باید بعد از درمان هم آزمایش های لازم را برای سالها ادامه بدهند تا مطمئن باشند بیماری بازنگشته است یا به مراحل بالاتر پیشرفت نکند.
علائم سرطان مثانه
علائم و نشانه های سرطان مثانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خون در ادرار (هماچوری)
- ادرار دردناک
- درد لگن
اگر هماچوری (خون در ادرار) دارید، احتمالاً ادرار شما به رنگ قرمز روشن است. برخی اوقات ادرار ممکن است تغییر رنگ ندهد اما وجود خون در ادرار ممکن است طی آزمایش میکروسکوپی ادرار تشخیص داده شود.
حتما بخوانید: خون در ادرار نشانه چیست
افراد مبتلا به سرطان مثانه ممکن موارد دیگری را نیز تجربه کنند:
- درد پشت
- تکرر ادرار
اما این علائم اغلب به دلیل چیزهای دیگری به جز سرطان مثانه هم رخ می دهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر در ادرارتان خون وجود دارد، به پزشک مراجعه کنید تا شما را معاینه کند. همچنین اگر نشانه های دیگری را مشاهده کرده اید که شما را نگران کرده است بهتر است با پزشک ملاقات کنید.
علت سرطان مثانه
سرطان مثانه زمانی پیشرفت می کند که سلول ها در مثانه شروع به رشد غیر طبیعی می کنند. به جای رشد و تقسیم منظم، سلول ها دچار جهش هایی می شوند که باعث می شود رشد آن غیر قابل کنترل بشوند و نمیرند. این سلول های غیر طبیعی تومور را تشکیل می دهند.
علل سرطان مثانه عبارتند از:
- سیگار کشیدن و مصرف دخانیات دیگر
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، به ویژه در مشاغلی که فرد در در معرض مواد شیمیایی کار می کند
- قرار گرفتن در معرض تشعشع
- ناراحتی مزمن در جداره داخلی مثانه
- عفونت انگلی، به ویژه در افرادی که به کشورهای مختلف سفر می کنند
- همیشه مشخص نیست که چه چیزی باعث سرطان مثانه می شود، برخی از افراد مبتلا به سرطان مثانه هیچ فاکتور خطرناکی ندارند.
انواع سرطان مثانه
سلول مختلفی می توانند در مثانه سرطانی شوند. نوع سلول های مثانه که سرطان از آن شروع می شود، نوع سرطان مثانه را تعیین می کند. نوع سرطان مثانه تعیین می کند که چه درمان هایی ممکن است برای شما بهتر باشد.
حتما بخوانید: علائم سرطان کبد چیست
انواع سرطان مثانه عبارتند از:
1. کارسینوم اوروتلیال (Urothelial carcinoma)
کارسینوم اوروتلیال، که قبلاً کارسینوم سلول ترانزیشنال (transitional cell carcinoma) نامیده می شد، در سلول های جدار داخلی مثانه رخ می دهد. سلول های اوروتلیال زمانی که مثانه پر است منبسط و وقتی مثانه خالی است منقبض می شوند. این سلول های یکسان درون میزنای و مجرای ادرار را می پوشانند، و همچنین تومورهای می توانند به جای آنها تشکیل شوند. کارسینوم اوروتلیال متداولترین نوع سرطان مثانه در ایالات متحده است.
2. سرطان سلول سنگفرشی (Squamous cell carcinoma)
سرطان سلول سنگفرشی با تحریک مزمن مثانه مرتبط است، به عنوان مثال تحریک ناشی از عفونت یا استفاده طولانی از کاتتر ادراری. سرطان مثانه سنگفرشی در ایالات متحده نادر است. این بیماری در کشورهایی وجود دارد که عفونت انگلی خاص (شیستوزومیاسیس) که علت متدوال عفونت مثانه است در آنها رایج است.
3. آدنوکارسینوما (Adenocarcinoma)
آدنوکارسینوما سرطانی است که در بافت غدد مثانه ایجاد می شود. آدنوکارسینوما در آمریکا نادر است.
برخی از سرطان های مثانه بیش از یک نوع سلول را درگیر می کند.
عوامل خطر زا سرطان مثانه
عواملی که می تواند خطر ابتلا سرطان مثانه را بالا ببرد عبارتند از:
1. سیگار کشیدن
استعمال سیگار، قلیان یا پیپ ممکن است خطر بروز سرطان مثانه را با ایجاد مواد مضر شیمیایی در ادرار، افزایش بدهد. وقتی سیگار می کشید، بدن مواد شیمیایی موجود در دود را پردازش می کند و بعضی از آنها را از طریق ادرار دفع می کند. این مواد شیمیایی مضر ممکن است به جدار مثانه آسیب برساند که این باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می شود.
2. بالا رفتن سن
با بالا رفتن سن خطر ابتلا به سرطان هم بالا می رود. سرطان مثانه می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما به ندرت در افراد زیر 40 سال دیده می شود.
3. سفید پوست بودن
افراد سفید پوست نسبت به بقیه نژادها، در معرض خطر بیشتری ابتلا به سرطان مثانه هستند.
4. مرد بودن
احتمال بروز سرطان در مردان بیشتر از زنان است.
5. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
کلیه ها نقش کلیدی در فیلتر کردن مواد شیمیایی مضر در جریان خون را دارند و آنها را به مثانه انتقال می دهند. به این دلیل، گمان می رود که قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص ممکن است خطر سرطان مثانه را بالا ببرد. مواد شیمیایی مرتبط با سرطان مثانه شامل آرسنیک و مواد شیمیایی مورد استفاده در تولید رنگ، لاستیک، چرم، پارچه و محصولات رنگ است.
6. درمان سرطان قبلی
درمان بوسیله داروی ضد سرطان سیکلوفسفامید احتمال سرطان مثانه را افزایش می دهد. افرادی که برای درمان سرطان قبلی ناحیه لگنی اشعه درمانی می شوند، احتمال بیشتری در ابتلا به سرطان مثانه دارند.
7. التهاب مزمن مثانه
عفونت های مزمن یا مکرر ادرار یا التهاب مثانه، مانند چیزی که در استفاده طولانی مدت از کاتتر ادراری اتفاق می افتد، ممکن است خطر ابتلا به سرطان سلول های سنگفرشی مثانه را افزایش دهد. در برخی از نقاط جهان، کارسینوم سلول سنگفرشی با التهاب مزمن مثانه ناشی از عفونت انگلی (به نام اسیدوستومیوز) مرتبط است.
8. سابقه فردی یا خانوادگی سرطان
اگر سرطان مثانه دارید، احتمال اینکه پس از درمان دوباره به آن دچار شوید وجود دارد. اگر یکی از بستگان درجه اول شما، پدر و مادر، خواهر یا برادر، دارای سابقه سرطان مثانه باشد، ممکن است در خطر بالاتر ابتلا به آن باشید، اگر چه بروز سرطان مثانه در خانواده ها نادر است. یک سابقه خانوادگی سرطان کولون غیر پولیپی ارثی که سندرم لینچ هم نامیده می شود، می تواند خطر ابتلا به سرطان در سیستم ادراری، همچنین در روده بزرگ، رحم، تخمدان ها و سایر ارگان ها را افزایش دهد.
حتما بخوانید: علائم سرطان سینه چیست؟
تشخیص سرطان مثانه
آزمایش ها و روش های تشخیص سرطان مثانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1. سیستوسکوپی
برای انجام سیتوسکوپی، پزشک یک لوله کوچک و باریک (سیتوسکوپ) را وارد مجرای ادرار می کند. سیستوسکوپ دارای یک لنز است که به پزشک اجازه دیدن داخل مجرای ادرار و مثانه و معاینه این بافت ها برای پیدا کردن نشانه های بیماری را می دهد.
2. بیوپسی
در طول سیتوسکوپی پزشک ممکن است برخی ابزار خاص را از طریق اسکوپ وارد مثانه کند تا نمونه های از سلول های مثانه را جمع آوری کند (بیوپسی) و روی آن آزمایش انجام دهد. این روش برخی اوقات برداشتن تومور مثانه از طریق سیتوسکوپ یا تراشیدن مثانه (TURBT) نامیده می شود. TURBT می تواند برای درمان سرطان مثانه نیز استفاده می شود.
3. سیتولوژی ادرار
یک نمونه از ادرار زیر میکروسکوپ از نظر وجود سلول های سرطانی مورد بررسی قرار می گیرد و به آن سیتولوژی ادرار گفته می شود.
4. آزمایش های تصویر برداری
آزمایش های تصویر برداری مانند تومورگرافی کامپیوتری (CT)، اوروگرام یا پیلوگرافی رتروگراد، به پزشک اجازه می دهد ساختار دستگاه ادراری را معاینه کند. در طول اوروگرام CT، در این روش ماده ای رنگی به داخل ورید بازو تزریق می شود و سپس به کلیه ها، میزنای و مثانه جریان می یابد. تصاویر اشعه ایکس گرفته شده در طول آزمایش یک نمای دقیق از دستگاه ادراری تهیه می کند و به پزشک کمک می کند نواحی را که ممکن است دچار سرطان شده باشند شناسایی کند.
پیلوگرافی رتروگراد یک آزمایش اشعه ایکس است که برای بررسی دقیق تر دستگاه ادراری فوقانی استفاده می شود. در طول این آزمایش، پزشک یک لوله نازک (کاتر) را از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می کند تا ماده رنگی را به درون میزنای تزریق کند. سپس این ماده رنگی به سمت کلیه ها حرکت می کند و در همان حین تصاویر اشعه ایکس از آن گرفته می شود.
تعیین میزان سرطان
پس از تایید اینکه به سرطان مثانه مبتلا هستید، ممکن است پزشک آزمایش های بیشتری برای تعیین اینکه آیا سرطان به گره های لنفی یا دیگر نقاط بدن گسترش یافته یا نه، انجام دهد.
آزمایش ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سی تی اسکن
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- اسکن استخوان
- اشعه ایکس قفسه سینه
پزشک با استفاده از اطلاعاتی که از این روش ها بدست می آورد، تعیین می کند بیماری در چه مرحله ای است. مراحل پیشرفت سرطان با اعداد رومی 0 تا IV نشان داده می شوند. پایین ترین مراحل نشان دهنده سرطانی است که به جدار داخلی مثانه محدود شده است و رشد آن روی دیواره عضلانی مثانه تاثیر نگذاشته است. بالاترین مرحله IV، نشان می دهد که سرطان به گره های لنفاوی یا اندام های دورتر بدن هم گسترش پیدا کرده است. همچنانکه پزشکان راه های شناسایی و بهبود بیماری را ارتقاء می دهند سیستم درجه بندی سرطان ادامه می یابد و پیچیده تر می شود. پزشک با توجه به مرحله ای از سرطان که در آن قرار دارید، درمان مناسب را برای شما انتخاب می کند.
درجه بندی سرطان مثانه
تومورهای سرطانی مثانه بر اساس نحوه دیده شدن آن ها از طریق میکروسکوپ طبقه بندی می شوند. به این ترتیب پزشک ممکن است سرطان مثانه را از درجه پایین تا بالا تعریف کند:
الف: تومور مثانه درجه پایین
این نوع از تومور دارای سلول هایی است که از نظر ظاهر و تشکیلات شبیه به سلول های طبیعی هستند. تومور درجه پایین معمولاً بسیار آرام رشد می کند و نسبت به تومورهای با درجه بالا، کمتر احتمالا دارد که به دیواره عضلانی مثانه نفوذ کند.
ب: تومور مثانه با درجه بالا
این نوع از تومورها دارای سلول های غیر طبیعی هستند که هیچگونه شباهت ظاهری به بافت های طبیعی ندارند. تومور با درجه بالا می تواند از یک تومور با درجه پایین بیشتر رشد کند و احتمالاً به دیوار عضلانی مثانه و سایر بافت ها و ارگان ها گسترش پیدا کند.
سرطان مثانه قابل درمان است
گزینه های درمان سرطان مثانه بستگی به چندین فاکتور دارد، از جمله نوع سرطان، درجه سرطان و مرحله ای که در آن قرار دارد و همچنین سلامت کلی شما و روش درمانی که ترجیح می دهد.
درمان سرطان مثانه
درمان سرطان مثانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عمل جراحی، برای از بین بردن بافت سرطانی
- شیمی درمانی در مثانه (intravesical chemotherapy)، برای درمان تومورهایی که محدود به دیواره داخلی مثانه هستند اما دارای خطر بالایی از عود یا پیشرفت به مراحل بالاتر هستند.
حتما بخوانید: شیمی درمانی چیست و چگونه کار می کند
- روش بازسازی مثانه، ایجاد یک راه جدید جهت خروج ادرار از بدن پس از در آوردن مثانه
- شیمی درمانی برای کل بدن (systemic chemotherapy)، برای افزایش شانس درمان در افرادی که جراحی برای در آوردن مثانه انجام داده اند یا به عنوان یک درمان اولیه در مواردی که گزینه جراحی برایشان وجود ندارد
- پرتو درمانی برای از بین سلول های سرطانی، اغلب به عنوان یک درمان اولیه در مواردی است که امکان جراحی وجود ندارد یا جراحی برایشان مطلوب نیست
- ایمونوتراپی، برای فعال کردن سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول های سرطانی، هم در مثانه یا سراسر بدن
ترکیبی از رویکردهای درمانی ممکن است توسط پزشک و اعضای تیم درمانی توصیه گردند.
جلوگیری از سرطان مثانه
اگرچه هیچ راه تضمین شده ای برای جلوگیری از سرطان مثانه وجود ندارد، می توانید اقدامات لازم برای کاهش خطر را انجام دهید. برای مثال:
1. سیگار نکشید
سیگار نکشیدن به این منجر می شود که مواد شیمیایی مضر آن به مثانه وارد نشود. اگر سیگار نمی کشید، آن را شروع نکنید. اگر سیگار می کشید به دنبال راهی باشید که آن را ترک کنید. گروه های پشتیبانی، داروها و روش های دیگر می تواند به شما کمک کند.
2. در استفاده از مواد شیمیایی محتاط باشید
اگر با مواد شیمیایی کار می کنید، به دنبال دستور العمل هایی باشید که ایمنی شما را بالا ببرد و سعی کنید حداقل تماس با آنها را داشته باشید.
3. انواع میوه ها و سبزیجات را مصرف کنید
رژیم غذایی غنی از انواع میوه ها و سبزیجات رنگی را انتخاب کنید. آنتی اکسیدان های موجود در میوه ها و سبزیجات می تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
سخن آخر
سرطان مثانه اغلب از سلول هایی که در داخل مثانه قرار دارد شروع می شود. در این مطلب سلام دنیا به شما گفتیم که سرطان مثانه چیست؛ چه علائم و علت هایی دارد و راه های تشخیص، درمان و جلوگیری از آن چیست؛ امیدوارم برایتان مفید بوده باشد.
منبع: mayoclinic