«سردی معده» یک وضعیت پزشکی است، که در اصول طب چینی به معنی معده سرد است. آیا تا به حال پس از مصرف نوشیدنی های سرد یا ساشیمی ژاپنی دچار ناراحتی یا معده درد شده اید؟ خب علت بروز این ناراحتی ممکن است سردی معده باشد. مردم هنگ کنگ نوشیدنی های سرد و تهویه هوا را بسیار دوست دارند، چنین سبک زندگی ممکن است خطر سرد شدن معده را افزایش دهد. در این مطلب سلام دنیا در مورد "سردی معده" بیشتر بدانید و روش درمان سردی معده و مراقبت از معده خود را شروع کنید.
سردی معده چیست؟
سردی معده یک وضعیت سلامتی است که بر اساس تئوری طب چینی معده سرد شناخته می شود. این یک مفهوم آسیب شناسی منحصر به فرد در طب چینی است که کاملاً با بیماری آنفولانزای معده و گاستروانتریت ویروسی متفاوت است. از دیدگاه طب سنتی چینی، سردی معده می‌تواند یک بیماری خاص، یا همزمان به علت یا علائم سایر بیماری‌ها باشد. از نظر بالینی، بیماران مبتلا به سردی معده معمولا علائم و نشانه هایی مانند معده درد، درد شکم، حالت تهوع، از دست دادن اشتها، اسهال و سایر علائم گوارشی را گزارش می دهند.
حتما بخوانید: آنفولانزای معده یا عفونت معده چیست؟
علت سردی معده
به طور کلی برای بروز سردی معده علل داخلی و خارجی وجود دارد. سردی معده می تواند از طریق رژیم غذایی و هوای سرد بروز پیدا کند، البته علت داخلی سردی معده بیشتر به دلیل ضعف معده و طحال یا کمبود انرژی گرم کننده است. به طور کلی، رایج ترین علت سردی معده ناشی از رژیم غذایی، شیوه زندگی و آب و هوای نامناسب و به دنبال آن دلایل دیگر مربوط به سلامت روان و مصرف داروها است.
رژیم غذایی ناسالم
دلایل اصلی سردی معده شامل رژیم غذایی نامنظم، مصرف غذاهای سرد و خام، اعتیاد به نوشیدنی های سرد یا سایر عادات غذایی ناسالم است. مصرف مکرر غذاهای خام و سرد می تواند منجر به آسیب رساندن به معده و طحال و انرژی گرم کننده و باعث سرد شدن معده شود. علاوه بر این، مصرف همزمان غذاهای گرم و سرد می تواند منجر به آسیب رساندن به سیستم گوارش و باعث کمبود انرژی گرم کننده برای گرم نگه داشتن معده و در نتیجه باعث سردی معده شود.
شیوه زندگی ناسالم
مردم امروزه سبک زندگی سریع، استرس و رژیم غذایی نامنظم و استراحت ناکافی دارند، این عادات نه تنها سبک زندگی شما را دچار مشکل می کند، بلکه می تواند باعث آسیب رساندن به طحال و معده شما شود. زمانی که این آسیب عملکرد طحال و معده را تحت تاثیر قرار می گیرد، معده به درستی مواد مغذی را دریافت نمی کند، به این ترتیب مشکل سردی معده اتفاق می افتد.
آب و هوا
در طب چینی، 6 گونه مختلف از عناصر بیماری زا به نام "6 شر" وجود دارد، به نام های "باد"، "سرما"، "گرمای تابستان"، "نم"، "خشکی" و "آتش" که ممکن است انسان را بیمار کند. در پی تغییرات آب و هوایی، بدن هم دچار تغییر می شود؛ مثلا در هوای گرم عرق می‌کنید یا وقتی در اتاق‌های دارای تهویه خنک کننده می‌مانید، «باد سرد» روی شما اثر می‌گذارد. در صورتی که معده و طحال ضعیف داشته باشید یا معده شما مستقیماً در معرض سرما قرار بگیرد، خطر ابتلا به "سرماخوردگی" معده و دستگاه گوارش بیشتر است که همین منجر به سردی معده می شود.
علائم و نشانه های سردی معده (علائم معده سرد)
علائم و نشانه های بالینی سردی معده عمدتاً شامل موارد زیر است:
- معده درد همراه با احساس سرما: شایع ترین علامت بالینی سردی معده، معده درد همراه با احساس سرما است. معمولا این نوع درد و احساس سردی به دلیل هوای سرد یا مصرف غذاهای سرد ایجاد می شود. اغلب احساس درد و سرما با افزایش دما تغییر پیدا می کند، و شدت این وضعیت در دمای پایین افزایش پیدا می کند، در عین حال گرم کردن معده یا خوردن غذای گرم می تواند منجر به تسکین درد و احساس سرما شود.
- احساس لرز: افرادی که دچار سردی معده هستند معمولا احساس سرما می کنند و گرما یا مصرف نوشیدنی های گرم را ترجیح می دهند.
- بی مزه بودن دهان
- اسهال: علائمی چون اسهال یا مدفوع شل در بین بیماران مبتلا به سردی معده شایع است.
با توجه به علل و علائم سردی معده، وضعیت سردی معده را می‌توان به 2 نوع «معده سرد با هجوم سرد» و «سردی معده با کمبود انرژی گرم کننده» طبقه‌بندی کرد. نوع «سردی معده با تهاجم سرما» عمدتاً ناشی از عفونت بیش از حد «بیماری سرماخوردگی» است، در حالی که «سردی معده با کمبود انرژی گرم کننده» ناشی از کمبود «انرژی یانگ، چی» در طحال و معده است. علاوه بر علائم و نشانه های رایج، انواع مختلف از بیماری سردی معده، علائم و نشانه های خاصی را به طور همزمان نشان می دهند.
علائم و نشانه های خاص «سردی معده با تهاجم سرما»
- ویژگی های معده درد: درد معده حاد، ناگهانی، تیز، شدید و به طور کلی دائمی است. و درد معده بعد از استفراغ تسکین پیدا می کند.
- درد شکم: شکم، به خصوص در قسمت فوقانی شکم، حساس و در اثر معاینه و لمس دردناک است.
- نفخ : نفخ شکم قابل تشخیص است.
- تشخیص زبان در طب سنتی چینی TCM: زبان رنگ پریده با پوشش سفید و صاف است
- تشخیص ضربان قلب در طب سنتی چینی TCM: ضربان قلب قوی و سخت
علائم و نشانه های خاص «سردی معده با کمبود انرژی گرم کننده»
- ویژگی های معده درد: درد معده مزمن، متناوب و به طور کلی خسته کننده است. و ماساژ آرام، کمپرس گرم و غذاهای گرم می تواند باعث تسکین این گونه دردها شود.
- سوء هاضمه
- از دست دادن اشتها
- خستگی
- اندام های سرد
- تشخیص زبان در طب سنتی چینی TCM: زبان بزرگ و رنگ پریده
- تشخیص ضربان قلب در طی سنتی چینی TCM: ضربان قلب ضعیف، کند و ناگهانی
حتما بخوانید: برای نفخ معده چی خوبه
درمان سردی معده در طب سنتی
رویکردهای اصلی طب سنتی چینی برای درمان سردی معده، تقویت و گرم کردن معده و طحال، رفع "شرایط سرماخوردگی" و تسکین درد است. از داروهای ضد استفراغ و ضد اسهال نیز برای تسکین علائم و نشانه‌های مربوط به سردی معده استفاده می‌شود. در شرایط معمول، پزشکان طب چینی معمولا برای درمان سردی معده داروهای گیاهی چینی، نسخه‌های طب چینی، طب سوزنی، موکسی باسشن، طب فشاری، ماساژ، ماساژ تویی نا و حجامت را بکار می گیرند.
نسخه های طب چینی برای سردی معده
«سردی معده با تهاجم سرد» را می‌توان با نسخه‌های طب چینی برای دفع «شرایط سرماخوردگی» و گرم کردن معده درمان کرد. نمونه‌هایی از داروهای گیاهی چینی موجود عبارتند از ماگنولیا، پوست نارنگی، ریشه شیرین بیان، زنجبیل، پوریا، ریشه کاستوس، آگاروود، اویارسلام و غیره.
درمان «سردی معده با کمبود انرژی» بیشتر بر تقویت و گرم کردن معده و طحال و همچنین تسکین درد متمرکز است. داروهای رایج چینی برای درمان این نوع سردی معده عبارتند از: جینسینگ، گون، ریشه کدونوپسیس، ریزوم اترکتیلودس، ریشه شیرین بیان، Cinnamomi ramulus، زنجبیل، پوریا، پوست نارنگی، عناب، Tuber Pinella و غیره.
طب سوزنی، موکسی‌بشن، طب فشاری، ماساژ، ماساژ تویی نا و حجامت درمانی
پزشکان طب چینی همچنین ممکن است از طب سوزنی، موکسی بشن، طب فشاری، ماساژ، ماساژ تویی نا و حجامت درمانی برای درمان سردی معده استفاده کنند. این روش های درمانی می توانند انرژی گرم کننده و گردش خون را بهبود بخشند، سرما را از بین ببرند و سیستم گذرگاهای انرژی و بدن را گرم کنند.
پیشگیری از سردی معده
برای جلوگیری از سردی معده، باید عادات زندگی سالم، رژیم های غذایی متعادل و سایر اقدامات احتیاطی زیر را رعایت کنید:
- حفظ یک رژیم غذایی منظم: رژیم غذایی منظم همیشه عامل مهمی در محافظت از معده و دستگاه گوارش ما است. فرد باید به طور منظم غذا بخورد، وعده های غذایی کوچک و مکرر مصرف کند، از پرخوری و گرسنگی اجتناب کند تا سلامت روده را حفظ کند.
- پرهیز از خوردن غذاهای خام و سرد: نمونه‌هایی از غذاها و نوشیدنی‌های سرد عبارتند از: یخ، آب سرد یا نوشیدنی‌ها سرد، ساشیمی، بستنی و غیره.
- اجتناب از خوردن غذاهای محرک: الکل قوی، قهوه، چای قوی، غذاهای تند، غذاهای سرخ شده، غذاهای دریایی و سایر مواد تحریک‌کننده می‌توانند به سیستم گوارش ما آسیب برسانند و منجر به ضعیف شدن معده شوند. بنابراین، باید از مصرف هر یک از این غذاها اجتناب شود.
- داشتن رژیم غذایی سبک: رژیم غذایی سبک به راحتی قابل هضم و برای سیستم گوارشی مفید است.
- تهیه غذا با روش‌های قابل هضم: آماده کردن غذا تا حد امکان خرد و برش دادن آنها به قطعات کوچک‌تر می‌تواند روند هضم غذا را کاهش دهد. با روش های طبخ سالم مانند دم کردن، آب پز کردن، بخار پز کردن، با حرارت ملایم و غیره غذاها را بپزید.
- گرم نگه داشتن بدن: بدن به ویژه شکم خود را گرم نگه دارید و دوری از سرما می تواند از آلوده شدن بدن به "سرماخوردگی" جلوگیری کند.
- پرهیز از مصرف سیگار و الکل: سیگار کشیدن و سوء مصرف الکل ممکن است به مخاط معده آسیب برساند و ناراحتی معده را افزایش دهد.
غذا درمانی در طب چینی برای سردی معده
به غیر از اقدامات احتیاطی و داروهای منحصر بفردی که در قسمت بالا پیشنهاد شد، غذا درمانی نیز می توانند علائم سردی معده را تسکین دهند و از ابتلا به سردی معده جلوگیری کنند. برای حفظ سلامت معده، می توانید دستور العمل های زیر را امتحان کنید.
توصیه های غذایی برای سردی معده
1. کانجی با خولنجان (نوعی زنجبیل)
- فواید: گرم کردن معده، دفع سرما خوردگی، ضد استفراغ.
- مواد لازم: 15 گرم خولنجان ، برنج ژاپنی 50 گرم.
- طرز تهیه: خولنجان را سرخ کنید، سپس با آب گیاه آلپینیا افیسیناروم، دمنوش را به آرامی بجوشانید.
تذکر: برای انواع سردی معده مناسب است. افرادی که دچار گرگرفتگی هستند نباید آن را مصرف کنند.
1. فرنی برنج چینی و رازیانه
- فواید: از بین بردن "سردی معده"، افزایش گردش خون ، تسکین درد.
- مواد لازم: رازیانه 20 گرم، برنج 100 گرم.
- روش پخت: رازیانه را سرخ کرده و داخل کیسه فیلتر غذا بریزید. کیسه صافی رازیانه را با آب حدود 30 دقیقه بجوشانید، سپس کار را با پختن برنج ادامه دهید تا به غلظت فرنی برسد.
تذکر: برای انواع سردی معده مناسب است.
حتما بخوانید: درمان دل درد و معده درد با روش های خانگی در 5 دقیقه
2. سوپ گوشت و فلفل سفید
- فواید: گرم کردن معده، رفع سردی معده، تقویت طحال.
- مواد لازم: گوشت (به مقدار مناسب)، فلفل سفید (به مقدار مناسب)، زنجبیل 30 گرم.
- روش پخت: گوشت را بشویید و تمیز کنید، سپس زنجبیل خلال شده و فلفل سفید را به گوشت اضافه کنید. آنها را بجوشانید و بگذارید سوپ به مدت 1 ساعت بپزد
تذکر: این سوپ برای افراد مبتلا به «سردی معده با تهاجم سرما» مناسب است. افرادی که گرگرفتگی دارند توصیه نمی شود. همچنین زنان باردار هم نبایداین سوپ را مصرف کنند.
3. سوپ برای تقویت و تجدید انرژی چی (Qi)
- فواید: تجدید انرژی چی، تقویت معده و طحال
- مواد لازم: 18 گرم گیاه گون، ریشه کودونوپسیس 18 گرم، سیب زمینی چینی 15 گرم، ریزوم اترکتیلودس 15 گرم، دارچین رامولوس 9 گرم، پوست نارنگی (به مقدار مناسب)، 1 عدد مرغ خام.
- روش پخت: مرغ را در آب جوش بشویید و تمیز کنید. تمام گیاهان دارویی چینی و مرغ را با 1.5 لیتر آب بجوشانید. اجازه دهید سوپ حداقل 30 دقیقه با 1 لیتر باقیمانده بجوشد.
تذکر: لطفاً این سوپ را بصورت گرم میل کنید و قبل از نوشیدن دوباره گرم کنید. این سوپ بیشتر برای افرادی که از سردی معده با کمبود انرژی رنج می برند مناسب است. افرادی که دچار گرگرفتگی می شوند توصیه نمی شود.
4. چای زنجبیل با عناب
- فواید: گرم کننده معده و طحال، تسکین درد، ضد استفراغ.
- مواد لازم: زنجبیل 50 گرم، عناب (5 دانه)، پوست نارنگی (1 تکه)، شکر قهوه‌ای (مقدار مناسب).
- طرز تهیه: زنجبیل پوست کنده، پوست نارنگی و عناب را بشویید. زنجبیل و پوست نارنگی را ریز خرد کنید. زنجبیل، پوست نارنگی، عناب را با 1 لیتر آب بجوشانید تا محلول 450 میلی لیتر باقی بماند. چای با افزودن مقدار مناسب شکر قهوه ای آماده نوشیدن است.
نکات: لطفا این چای را گرم بنوشید و یا دوباره گرم کنید. این چای به افرادی که دچار گرگرفتگی هستن توصیه نمی شود.
5. چای زنجبیل با شکر قهوه ای
- فواید: گرم کردن معده، دفع سرماخوردگی، تسکین درد.
- مواد لازم: زنجبیل 30 گرم، شکر قهوه ای (مقدار مناسب).
- طرز تهیه: زنجبیل را پوست بگیرید و بشویید. زنجبیل را به قطعات کوچک برش دهید و با آب بجوشانید. وقتی جوش آمد مقدار مناسب شکر قهوه ای را به آن اضافه کنید و قبل از نوشیدن 5 دقیقه دیگر روی حرارت بگذارید.
تذکر: این چای بیشتر برای افرادی که از «سردی معده با تهاجم سرما» رنج می برند مناسب است. بیمارانی که دچار گرگرفتگی بیش از حد هستند نباید آن را بنوشند.
6. چای دارچین با میخک و شکر قهوه ای
- فواید: گرم کردن معده، دفع سرماخوردگی، تسکین درد.
- مواد لازم: دارچین 3 گرم، میخک 3 گرم، شکر قهوه ای (مقدار مناسب).
- طرز تهیه: چوب دارچین و میخک را با آب داغ خیس کنید و به مدت 20 دقیقه با آب بجوشانید. قبل از نوشیدن مقدار مناسبی شکر قهوه ای اضافه کنید.
حتما بخوانید: خواص چای دارچین برای سلامتی
تذکر: لطفا این چای را گرم مصرف کنید. این چای برای تسکین معده درد ناشی از سردی معده موثر است. این چای به افرادی که دچار گرگرفتگی بیش از حد هستند توصیه نمی شود. البته زنان باردار هم باید از نوشیدن آن خودداری کنند.
7. چای کدونوپسیس با عناب
- فواید: تقویت طحال و معده، تجدید انرژی
- مواد لازم: ریشه کودونوپسیس 15 گرم، عناب 8 گرم، پوست نارنگی 10 گرم
- طرز تهیه: تمام مواد را بشویید و تمیز کنید. روی همه مواد آب داغ بریزید و بگذارید حدود 5 دقیقه بماند.
تذکر: این چای را می توان به عنوان نوشیدنی روزانه برای جلوگیری از سردی معده با کمبود انرژی مصرف کرد.
غذاهای ممنوعه برای سردی معده
برای مراقبت از معده باید از مصرف برخی غذاها و نوشیدنی ها خودداری کرد تا از سردی معده جلوگیری شود. هنگامی که برای انتخاب دارو گیاهی دچار اشتباه شد، با یک پزشک معتبر طب چینی مشورت کنید. در ادامه چند نمونه از غذاهای ممنوعه برای بیماران مبتلا به سردی معده را در اختیار شما قرار می دهیم.
دسته بندی غذاهای ممنوعه برای معده سرد
غذاها یا نوشیدنی های خام و سرد:
آب سرد، نوشیدنی های یخی، یخ، ساشیمی، کدورت تلخ، ماش، ساقه بامبو، تربچه خام
میوه هایی که طبع سرد دارند:
هندوانه، طالبی، میوه ستاره ای، میوه اژدها، خرمالو
غذاها و نوشیدنی های تحریک کننده:
الکل قوی، قهوه، غذاهای تند، غذاهای سرخ شده و چرب، غذاهای دریایی
داروهای چینی که طبع سرد دارند:
نعناع، سوزن کاج، نی، Gypsum، آنمارهنا، کدو ماری، ریشه جنتیان، ریشه جمجمه بایکال، آمور چوب پنبه، ریشه سوفورا، ریشه فیگورت، ریشه رهمانیا، هوتوینیا، پیچ امین الدوله، قاصدک، گل داوودی وحشی، بنفشه، یاس زرد، بلبل زرد، بیخ چینی، ریواس، افیپوگان و غیره.