گرفتگی عروق قلب چیست؛ افراد مستعد، علت و جلوگیری از بیماری عروق کرونر

گرفتگی عروق قلب یا بیماری سرخرگ تاجی یا بیماری شریان کرونری (به انگلیسی: Coronary artery disease) (به اختصار CAD)، یک نوع بیماری قلبی است که در آن رگ های تغذیه کننده عضلات قلب تنگ و باریک می‌شوند (استنوسیس) و خون رسانی به قلب با مشکل روبه رو می شود. به این حالت از بیماری قلبی «تصلب شرائین» می گویند و اگر رگ های قلبی باز نشوند به سکته قلبی منجر خواهد شد. در این مقاله سلام دنیا، درباره اینکه گرفتگی عروق قلب چیست؛ علائم، علت و درمان بیماری عروق کرونر صحبت کردیم. با ما همراه باشید.

گرفتگی عروق قلب چیست

چهل سال پیش بیماری کرونری قلب اساسا یک بیماری مختص مردان متعلق به طبقات ثروتمند، تاجران موفق و متخصصانی نظیر پزشکان بود و کمتر دیده می شد که زنان به این بیماری مبتلا شوند. از آن زمان به این طرف، میزان شیوع این بیماری در هر دو گروه جنسی زنان و مردان به طور یکنواخت افزایش یافته است. 
تا سن 45 سالگی، شیوع بیماری کرونری قلب در بین مردان در مقایسه با زنان 10 برابر بیشتر است، ولی جالب است بدانید که بعد از سن 50 سالگی، میزان شیوع این بیماری در بین زنان رو به افزایش می گذارد، به طوری که در سن 70 سالگی بین دو گروه زنان و مردان هیچ تفاوتی از نظر شیوع بیماری مشاهده نمی شود.

چه کسانی مستعد ترین افراد در ابتلا به بیماری کرونری قلب هستند؟

آمارها نشان می دهند که آدم های کوتاه قد و چاق مستعدترین افراد برای ابتلا به این بیماری هستند. در موارد خاص، این استعداد به ارث برده می شود. همچنین، تجربه نشان داده که احتمال ابتلاء به بیماری کرونری قلب در بین افرادی که بیش از حد عجول هستند، افرادی که دغدغه ی ذهنی از دست دادن شغل خود را دارند و آنهایی که روحیه ی تهاجمی دارند و یا در مسابقات رانندگی شرکت می کنند بیشتر است.

حتما بخوانید: علائم کلسترول خون چیست

عوامل زمینه ای در ایجاد بیماری کرونری قلب

بیش از 20 مورد مطالعه که بر روی هزاران نفر در 14 کشور مختلف صورت گرفته است، همگی نشان داده اند که 3 عامل خطرساز (زمینه ساز) عمده برای بیماری کرونری قلب عبارتند از:

• بالا بودن سطح کلسترول کل در پلاسمای خون
• مصرف سیگار
• فشارخون بالا

یکی از مصادیق بارز عبارت "مصرف سیگار برای سلامتی مضر است" که یک هشدار اجباری است که امروزه روی تمام پاکت های سیگار درج می شود، این است که سیگار ما را مستعد ابتلاء به بیماری کرونری قلب می کند، ولی متأسفانه هنوز مکانیزم دقیق آن برای ما روشن نشده است. اما آنچه مشخص است، این است که افراد مبتلا به بیماری کرونری قلب، حتما باید مصرف سیگار را متوقف کنند.

عوامل خطرساز دیگر گرفتگی عروق قلب

عوامل خطرساز دیگر عبارتند از دیابت، چاقی و در برخی اوقات نقرس. از نظر تغذیه، مشخص شده که مصرف زیاد چربی های حیوانی و مواد قندی نیز در بالا رفتن شیوع این بیماری دخیل است. یک یافته عجیب که هنوز هیچ توجیهی برای آن ارائه نشده است، این است که هرچه آب آشامیدنی مصرفی مردم سخت تر (دارای املاح زیاد) باشد، میزان مرگ و میر بر اثر بیماری کرونری قلب کمتر خواهد بود.

ارتباط سطح رفاه و کم تحرکی با مبتلا شدن به بیماری کرونری قلب

مسلما رفاه و کامیابی افراد باعث می شود که آنها کمتر به انجام کارهای سخت و بدنی تن در دهند. هرچه سطح ثروت و رفاه در یک کشور بالاتر برود، طبقه ی کارگر آن کوچک تر می شود و جای آنان را کسانی می گیرند که پشت میزنشین هستند و دوست دارند همه ی کارها را با فشار دادن دکمه ها انجام دهند. افزایش تعداد خودروهای شخصی و وسایل نقلیه ی عمومی باعث شده که افراد کمتری به پیاده روی و دوچرخه سواری بپردازند. شواهد مسلمی وجود دارند که نشان می دهند فعالیت بدنی می تواند بدن را در مقابل بیماری های کرونری قلب محافظت کند.

 (LDL) یا (HDL)؛ کدام یک برای سلامتی قلب مفید هستند؟

تمام کلسترول موجود در پلاسمای خون در لیپوپروتئین ها جای دارد. لیپوپروتئین با چگالی پائین (LDL)، که به طور طبیعی حدود سه چهارم کل کلسترول را با خود حمل می کند، یک عامل خطرساز است، چون کلسترول را به پوشش داخلی جداره ی شریان ها انتقال می دهد. از طرف دیگر، لیپوپروتئین با چگالی بالا(HDL) بیشتر به عنوان یک عامل محافظت کننده عمل می کند، چون مقداری از کلسترول رسوب یافته در جداره ی عروق را پاک می کند و آن را به کبد می برد تا در آنجا به همراء صفرا از بدن دفع شود. رسوب کلسترول بر روی جداره ی داخلی شریان ها بخشی از فرایند شکل گیری تصلب شرائین است، که مبنای آسیب شناختی بیماری کرونری قلب به شمار می آید.

حتما بخوانید: HDL در آزمایش چربی خون چیست

کدام نوع از کلسترول در زنان بیشتر است؟

کلسترول HDL موجود در پلاسمای خون فقط یک چهارم مقدار كل کلسترول طبیعی بدن (جمع کلسترول HDL و LDL) را تشکیل می دهد و سطح آن در بدن زنان در مقایسه با مردان بالاتر است، ولی هرگز بسیار بالا نیست.

کدام یک از انواع کلسترول باعث بالا رفتن سطح کلسترول خون می شوند؟

بالا بودن سطح کلسترول کل در بدن، تقریبا همیشه ناشی از بالا بودن سطح کلسترول LDL است. کلسترول (کل یا LDL) موجود در پلاسمای خون ممکن است به دلیل یک ناراحتی ارثی به نام «هایپرکلسترولميا» بالا رفته باشد. هایپرکلسترولميا وضعیتی است که فرد را مستعد ابتلاء به بیماری کرونری زودرس می کنند.

چه عواملی سطح کلسترول خون را بالا می برند؟

کلسترول موجود در پلاسمای خون همچنین به دنبال برخی بیماری های خاص نظیر کم کاری غده ی تیروئید، برخی انواع بیماری های کلیه، انسداد مجرای صفراوی و دیابت افزایش می یابد. و سرانجام این که رژیم غذایی غنی از چربی های اشباع شده و کلسترول نیز موجب افزایش کلسترول در حد متوسط می شود.

روش های کاهش کلسترول خون با اصلاح رژیم غذایی

1. کاهش مصرف روغن های حیوانی

برای کاهش سطح کلسترول خون باید رژیم غذایی را اندکی اصلاح کرد. اساسأ كلسترول در تمام چربی های حیوانی وجود دارد. ولی پرهیز از تمام اشکال چربی ها مطلوب نیست، چون اعمال محدودیت های بسیار شدید ممکن است به کاهش فعالیت مغز منجر شود. چربی مصرفی باید به اندازه ای باشد که از 30 درصد کل کالری دریافتی شما فراتر نرود. بخشی از چربی مصرفی باید به شکل روغن های غیراشباع گیاهی، نظیر روغن خردل، روغن کنجد، روغن بادام زمینی، روغن زیتون و... باشد.

2. کاهش مصرف چربی های اشباع شده

باید در مصرف چربی های اشباع شده، روغن های گیاهی هیدروژنه (روغن نباتی جامد)، روغن نارگیل، مارگارین و چربی های حیوانی نظیر کره، خامه و روغن حیوانی میانه روی شود.

3. کاهش مصرف گوشت قرمز

به جای گوشت گوسفند و دل و قلوه و جگر و مانند آنها باید از گوشت ماهی و مرغ استفاده شود.

4. محدودیت در میزان مصرف شیر و تخم مرغ

مصرف تخم مرغ نیز باید به 2 تا 3 عدد در هفته محدود شود و به جای شیر کامل (پرچرب) باید از شیر کم چرب استفاده شود.

حتما بخوانید: برای کاهش سریع چربی خون چه بخوریم

غذاهای مفید در پیشگیری و درمان بیماری کرونری قلب

1. سبزیجات، میوہ جات، غلات، شیر کم چرب و گوشت بدون چربی

سبزیجات، میوہ جات، غلات، شیر کم چرب و گوشت بدون چربی باید عناصر اصلی رژیم غذایی فرد مبتلا به بیماری کرونری قلب باشند. محتوای فیبر رژیم غذایی باید تا سرحد امکان زیاد باشد. به جای 2 وعده غذای سنگین، بهتر است سه یا چهار وعده غذای سبک تر داشته باشید. شام باید حدود 2 ساعت قبل از خواب صرف شود.

2. کاهش نمک در وعده های غذایی؛ کاهش فشار خون

در موارد فشارخون بالا، که غالبا با بیماری کرونری قلب توأم است، پیروی از یک رژیم غذایی کم نمک توصیه می شود. در چنین رژیمی استفاده از نمک بر سر سفره ی غذا ممنوع است و نمک مورد استفاده در هنگام طبخ غذا نیز باید به حداقل کاهش داده شود.

غذا های ممنوع برای بیماران مبتلا به کرونری قلب

همچنین باید از مصرف تمام انواع کنسروها و فرآورده های غذایی حاوی مواد نگه دارنده (مانند سس ها، مرباها و ترشیجات) و شیرینی جات حاوی بیکینگ پودر (مانند کیک ها و بیسکویت ها) پرهیز شود. حداکثر برش های نان معمولی مجاز مصرفی در هر روز 5 عدد است. ضمنأ كره ی مورد استفاده باید بی نمک باشد. مصرف گوشت قرمز، ماهی، سیب زمینی و دیگر سبزیجات ریشه ای هم باید در حد اندک باشد.

تاثیر چاقی در ابتلا به کرونری قلب 

چون چاقی، افراد را مستعد ابتلاء به بیماری کرونری قلب می کند، توصیه می شود که افراد چاق کالری مصرفی کل خود را محدود کنند تا وزن آنها به حد استاندارد متناسب با قد، سن و جنسیت شان کاهش یابد. افراد عادی هم باید با بررسی های دوره ای، وزن بدنشان را در حد ایده آل و استاندارد نگاه دارند. چاقی، همچنین با بالا بودن سطح کلسترول کل و تری گلیسیرید و پائین بودن سطح HDL همراه است. حتی افزایش تدریجی در چربی بدن ممکن است سطح کلسترول را به حد ناسالم برساند.

یک مورد مطالعه نشان داده است که یک افزایش متوسط یک کیلوگرمی در چربی بدن در عرض یک سال، موجب می شود که با بالا رفتن سن افراد، سطح کلسترول کل آنها افزایش و سطح کلسترول HDL آنها کاهش یابد.  بنابراین، یک رژیم غذایی کاهنده ی سطح کلسترول، باید رسیدن به یک وزن مناسب یا حفظ آن را هم جزء اهداف خود قرار دهد.

حتما بخوانید: کاهش کلسترول و درمان چربی خون با بهترین دمنوش

چرا ورزش های هوازی (ایروبیک) برای سلامتی قلب مفید هستند؟

یک مورد مطالعه که به تازگی صورت گرفته، نشان داده است که اصلاح رژیم غذایی فقط هنگامی سطوح کلسترول را بهبود می بخشد که همراه آن یک برنامه ی ورزشی ایروبیک نیز برای فرد منظور شده باشد. ورزش، علاوه بر اثر مفیدی که بر کلسترول دارد، در حفظ سلامت قلب نیز نقش حیاتی دارد. ورزش مانع بالا رفتن وزن می شود و شدت ضربان قلب و فشارخون را نیز کاهش می دهد. در افرادی که زندگی فعال و پرتحرک دارند، در مقایسه با افرا کم تحرک و پشت میزنشین، خطر ابتلاء به بیماری کرونری قلب 45 درصد کمتر است.

انجام منظم ورزش های ایروبیک (راهپیمایی سریع، دوی آرام، شنا، دوچرخه سواری، رقص ایروبیک، ورزش های راکتی مانند تنیس و...) بهترین نوع فعالیت بدنی برای پائین آوردن سطح کلسترول LDL و بالا بردن سطح کلسترول HDL است.
برای این که سطح کلسترول HDL بهبود قابل ملاحظه ای پیدا کند، ممکن است لازم باشد که فرد به مدت 1 سال به طور مرتب ورزش کند.

برای سلامتی قلب و جلوگیری از سکته قلبی، چه میزان ورزش مناسب است؟

متخصصان به همه ی مردم توصیه می کنند که به طور منظم در اکثر روزهای هفته به مدت 30 دقیقه به پیاده روی سریع بپردازند و تلاش کنند که به حد ایده آل 40 کیلومتر پیاده روی در هفته برسند، ولی اگر هدف آنها افزایش سطح کلسترول HDL است، پیاده روی های طولانی تر برای آنها بهتر خواهد بود. تمرینات مقاومتی (وزنه ای)، با کاهش سطح کلسترول LDL، منافع افزون تری برای ما در پی خواهند داشت.

بعد از صرف یک وعده غذای پرچرب، هم با یک جلسه ی منفرد ولی طولانی ورزشی ایروبیک (در حدود 90 دقیقه) می توان سطح تری گلیسیریدها را کاهش داد، و هم با چند جلسه ی کوتاه ورزش ایروبیک در طول روز.

البته یک مورد مطالعه نشان داده است که دوره های کوتاه و شدید ورزشی، در حقیقت اکسیداسیون LDL - فرایندی که کلسترول LDL را برای قلب خطرناک می کند - را افزایش می دهند؛ بنابراین شما باید همواره به دنبال یک برنامه ی ورزشی یکنواخت و منظم باشید. توصیه می شود که قبل از پرداختن به هر برنامه ی ورزشی شدید با یک پزشک متخصص مشورت کنید. به ویژه باید کودکان را تشویق کنید که هر روز ورزش کنند.

سخن آخر

بیماری عروق کرونری یکی از شایعترین بیماری های قلبی و عروقی شناخته می شود.با ابتلا به این بیماری خون و اکسیژن مورد نیاز به قلب نمی رسد و موجب سکته قلبی و مرگ افراد میشود. کدام نوع از کلسترول در زنان بیشتر است؟، روش های کاهش کلسترول خون با اصلاح رژیم غذایی، غذا های مفید در پیشگیری و درمان بیماری کرونری قلب در این مطلب سلام دنیا یادآوری کردیم. امیدوارم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.

مقالات مرتبط:

علت بالا و پایین بودن ldl در آزمایش خون

برای تقویت قلب چه بخوریم