در طول آندوسکوپی فوقانی، متخصص دستگاه گوارش (gastroenterologist) از یک دوربین کوچک برای مشاهده داخل مری، معده و دوازدهه (قسمت فوقانی روده کوچک یا اثنی عشر یا دئودنوم) استفاده می کند. پزشکان از این روش برای تشخیص و درمان رفلاکس اسید معده، زخم معده، بیماری سلیاک، اختلالات گوارشی و سایر مشکلات دستگاه گوارش استفاده می کنند. در این مقاله سلام دنیا، درباره اینکه آندوسکوپی چیست و چه کاربردی دارد و همچنین چگونه انجام میشود ؛ خطرات و عوارض آندوسکوپی صحبت کردیم. با ما همراه باشید.
آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپی فوقانی روشی برای بررسی قسمت فوقانی دستگاه گوارش است. به این روش ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی یا EGD نیز می گویند. یک متخصص بیماری های گوارش (gastroenterologist) از دوربین آندوسکوپی استفاده می کند. دستگاه اندوسکوپی یک لوله باریک و انعطاف پذیر با یک دوربین فیلمبرداری سبک و کوچک است. از طریق دوربین، پزشک می تواند پوشش داخلی بدن شما را مشاهده کند:
- مری: لوله ای که غذا را از دهان به سمت معده می رساند.
- معده: اندامی که غذا را دریافت و فرآیند هضم را آغاز می کند.
- دوازدهه: قسمت فوقانی روده کوچک شما است.
حتما بخوانید: بهترین درمان خانگی زخم معده
چه افرادی باید اندوسکوپی انجام دهند؟
در صورت وجود موارد زیر ممکن است به آندوسکوپی فوقانی نیاز داشته باشید:
- درد شکم
- خونریزی در قسمت فوقانی دستگاه گوارش
- تهوع و استفراغ
- مشکلات بلع
- کاهش وزن
چرا پزشک اندوسکوپی را تجویز می کند؟
آندوسکوپی فوقانی امکان مشاهده مستقیم دستگاه گوارش و نمونه برداری را فراهم می کند. این روش در تشخیص مشکلات دستگاه گوارش فوقانی می تواند از اشعه ایکس دقیق تر باشد. این مشکلات عبارتند از:
- رفلاکس اسید (بیماری ریفلاکس معده به مری یا GERD) و سوزش سر دل.
- تومورهای سرطانی و غیرسرطانی.
- التهاب، مانند ازوفاژیت (التهاب مری)، گاستریت (ورم معده) و دئودنیت (التهاب دوازدهه).
- اختلالات گوارشی، مانند بیماری سلیاک و بیماری کرون.
- زخم معده (زخم پپتیک).
- اختلال بلع.
- انجام آندوسکوپی فوقانی به منظور درمان مشکلات گوارشی
حتما بخوانید: علائم گاستریت یا ورم معده چیست
پزشکان همچنین می توانند درمان ها را با روش آندوسکوپی انجام دهند. پزشک شما همچنین ممکن است آندوسکوپی فوقانی را برای موارد زیر هم تجویز کند:
- کنترل خونریزی دستگاه گوارش فوقانی
- گشاد کردن دستگاه گوارش تنگ شده
- بیرون آوردن پولیپ ها، تومورها یا اشیاء بلعیده شده
چه روش های درمانی دیگری به همراه آندوسکوپی فوقانی انجام می شود؟
پزشک شما ممکن است آندوسکوپی فوقانی را به همراه سایر روش های درمانی زیر ترکیب کند:
- اشعه ایکس: کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگرید آندوسکوپیک (ERCP)، پزشکان این دو ابزار را با تزریق ماده کنتراست (dye) ترکیب می کنند. روش درمانی کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگرید آندوسکوپی ERCP به تشخیص و درمان مشکلاتی که کبد، لوزالمعده، کیسه صفرا و مجاری صفراوی را تحت تاثیر قرار می دهند کمک می‌کند.
- سونوگرافی: سونوگرافی آندوسکوپیک یا آندوسونوگرافی (EUS) تصاویری از دستگاه گوارش ارائه می دهد. آندوسونوگرافی EUS همچنین می تواند اندام ها، غدد لنفاوی و بافت اطراف را هم نشان دهد.
قبل از آندوسکوپی فوقانی چه کاری باید انجام داد؟
برای اینکه به پزشک کمک کنید دستگاه گوارش را به وضوح ببیند، باید با معده خالی آندوسکوپی را انجام دهید. پزشک برای آماده سازی به شما کمک خواهد کرد. ممکن است لازم باشد اقدامات زیر را برای آماده سازی انجام دهید:
- غذا و نوشیدنی: 6 تا 8 ساعت قبل از انجام آندوسکوپی فقط مایعات روان (آبگوشت، ژلاتین، بستنی، آب، قهوه یا چای سیاه) مصرف کنید
- داروها: از مصرف داروهایی که خون را رقیق می کنند یا بر لخته شدن خون تأثیر می گذارند، از جمله آسپرین خودداری کنید. ممکن است لازم باشد داروهای دیابت یا فشار خون بالا را تغییر دهید. به توصیه پزشک خود عمل کنید.
آندوسکوپی فوقانی چگونه انجام می شود؟
آندوسکوپی فوقانی معمولاً یک روش سرپایی است، یعنی همان روز می توانید به خانه برگردید. این روش ممکن است کمی اذیت کننده باشد، اما نباید دردناک باشد. شما یک آرام بخش داخل وریدی یا نوع دیگری از بیهوشی دریافت خواهید کرد. بعد از انجام آندوسکوپی باید کسی شما را به خانه برساند.
در طول این عمل که حدود 30 دقیقه طول می کشد، به پهلوی چپ خود دراز می کشید. کارهای زیر را انجام خواهند داد:
- پرستاران یک اسپری بی‌حس کننده به گلو می زنند و یک محافظ دهان برای محافظت از دندان‌های شما وارد دهان تان می‌کند.
- پزشک آندوسکوپ را از طریق دهان و به سمت مری، معده و دوازدهه هدایت می کند.
- هوا را از طریق آندوسکوپ به معده و اثنی عشر پمپاژ می کند تا اندام ها را آسان تر مشاهده کند.
- پزشک در حین جستجوی مشکلات یا انجام درمان تصاویر آندوسکوپ را روی مانیتور مشاهده می کند.
- در صورت لزوم، بخش کوچکی از بافت را برای نمونه برداری (معاینه در آزمایشگاه) برمی دارد.
- در صورت نیاز درمان را انجام می دهد.
حتما بخوانید: علائم زخم اثنی عشر چیست و علت و درمان آن
بعد از آندوسکوپی انتظار چه چیزی را داشته باشبم؟
قبل از رفتن به خانه تا زمانی که اثر آرام بخش از بین می رود، زمانی را برای نقاهت می گذرانید. آندوسکوپی فوقانی می تواند گلو شما را تحریک کند. ممکن است برای چند روز دچار گرفتگی صدا یا سرفه شوید. می‌توانید برای از بین رفتن درد غذاهای روان بخورید، آب یخ بنوشید و از قرص‌های پاستیل گلو استفاده کنید. پس از انجام آندوسکوپی ، ممکن است مقداری نفخ (احساس تورم ناشی از هوای پمپ شده) و حالت تهوع (عارضه جانبی بیهوشی) را تجربه کنید. با تأیید پزشک، باید بتوانید روز بعد فعالیت های عادی خود از جمله کار و رانندگی را انجام دهید.
خطرات یا عوارض آندوسکوپی
آندوسکوپی فوقانی یک روش نسبتا کم خطر است. اما عوارض بالقوه آن عبارتند از:
- واکنش های حساسیت زا به دارو آرام بخش.
- خونریزی یا عفونت دستگاه گوارش.
- پارگی (سوراخ شدن) پوشش دستگاه گوارش.
دریافت نتایج آزمایش
پزشک شما ممکن است بلافاصله نتایج تشخیصی را با شما در میان بگذارد. دریافت نتایج آزمایش ممکن است تا 2 هفته طول بکشد تا نتایج بیوپسی به دست آید.
چه زمان با پزشک خود تماس بگیرید؟
اگر هر یک از شرایط زیر را تجربه کردید باید با پزشک خود تماس بگیرید:
- سرفه مزمن یا سرفه به همراه بالا آوردن یا استفراغ خونی.
- مشکل در بلع
- تب و لرز.
- خونریزی مقعدی (مدفوع سیاه و قیری رنگ).
- درد شدید گلو، درد قفسه سینه یا درد شکم.
سخن آخر
آندوسکوپی یک روش نسبتا کم خطر است که به پزشک کمک می کند تا علت برخی از مشکلات دستگاه گوارش را پیدا کند. پزشک شما همچنین ممکن است از آندوسکوپی فوقانی برای درمان برخی مشکلات نیز استفاده کند. ممکن است 1 یا 2 روز بعد از انجام آندوسکوپی دچار سوزش گلو و نفخ شوید. اگر پزشک شما نمونه ای از بافت را برای نمونه برداری جدا کند، ممکن است دریافت نتایج چند هفته طول بکشد.