گاستریت یا ورم معده و اثنی عشر از شایعترین بیماری‌های گوارشی است که علت اصلی آن میکروب هلیکوباکترپیلوری است که معمولاً بر اثر عدم رعایت بهداشت و آلودگی در آب و غذا به فرد منتقل میشود. استرس و اضطراب ناشی از شرایط سخت زندگی این روزها نیز می‌تواند بر شدت بیماری بیفزاید. در ادامه از این مقاله از سلام دنیا به شما می‌گوییم ورم معده و اثنی عشر چیست، چه علائمی دارد، چگونه درمان میشود و پزشک چگونه آن را تشخیص می‌دهد. تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
گاستریت یا ورم معده چیست؟
ورم معده یا گاستریت التهاب مخاط معده شما است. ورم اثنی عشر همان التهاب دوازدهه است. دوازدهه اولین قسمت از روده کوچک است که دقیقاً در زیر شکم شما قرار دارد. هر دو ورم معده و اثنی عشر، علل و درمان های یکسانی دارند.
هر دو بیماری ممکن است در مردان و زنان در هر سنی رخ دهد. شرایط ممکن است حاد یا مزمن باشد. فرم های حاد به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و برای مدت کوتاهی ادامه می یابند. شکل مزمن ممکن است به آرامی پیشرفت کند و ماهها یا سالها ادامه یابد. این بیماری‌ها اغلب قابل درمان هستند و به طور کلی هیچ عارضه طولانی مدتی را ایجاد نمی کنند.
علت ورم معده و اثنی عشر
شایعترین علل ورم معده و اثنی عشر باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) است. مقادیر زیادی از باکتریها که به معده یا روده کوچک شما حمله می کنند می توانند باعث التهاب شوند. Helicobacter pylori ممکن است از فردی به فرد دیگر منتقل شود، اما چگونگی این امر مشخص دقیقاً نیست.
حتما بخوانید: عفونت هلیکوباکتر پیلوری چیست
اگرچه این مورد در ایالات متحده کمتر دیده می شود ولی اعتقاد بر این است که این باکتری از طریق آب و غذای آلوده پخش می شود. طبق گفته سازمان ملی اطلاعات مربوط به بیماری‌های گوارشی این کشور، تقریباً 20 تا 50 درصد افراد در ایالات متحده ممکن است به H. pylori آلوده و مبتلا باشند. برای مقایسه، بیش از 80 درصد از مردم برخی از کشورهای در حال توسعه به این باکتری آلوده و مبتلا شده اند.
سایر علل شایع گاستریت و اثنی عشر شامل استفاده طولانی مدت از برخی داروها مانند آسپیرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن یا نوشیدن بیش از حد الکل میشود. علل کمتر شایع عبارتند از:
- بیماری کرون
- یک بیماری خود ایمنی که منجر به آتروفیک می شود
- ورم معده
- بیماری سلیاک
- ریفلاکس صفرا
- ترکیبی از عفونت های ویروسی خاص - مانند هرپس سیمپلکس - با سیستم ایمنی ضعیف
- آسیب دیدگی معده یا روده کوچک
- قرار گرفتن در دستگاه تنفس
- استرس شدید ناشی از جراحی بزرگ ، ضربه و اسیب شدید بدن یا شوک
- بلعیدن مواد تند یا سمی
- سیگار کشیدن
- پرتو درمانی
- شیمی درمانی
ورم معده، اثنی عشر و بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده (IBD) التهاب مزمن بخشی یا کل دستگاه گوارش شما است. علت دقیق آن ناشناخته است، اما پزشکان معتقدند که IBD ممکن است نتیجه یک اختلال ایمنی باشد. به نظر می‌رسد که ترکیبی از عوامل محیطی و ترکیب ژنتیکی فرد نیز می‌تواند در این امر نقش داشته باشند. نمونه هایی از IBD شامل کولیت اولسراتیو و بیماری کرون میشود. بیماری کرون ممکن است هر بخشی از دستگاه گوارش شما را تحت تأثیر قرار دهد که اغلب از لایه یا پوشش روده گسترش می یابد و به بافت های دیگر می‌رسد.
حتما بخوانید: علت سندرم روده تحریک پذیر چیست
یک مطالعه منتشر شده درباب بیماری های التهابی روده گزارش داده است که افراد مبتلا به IBD بیشتر از افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند به نوعی ورم معده یا اثنی عشر مبتلا می شوند که توسط H.pylori ایجاد نمی شود.
علائم ورم معده و اثنی عشر چیست؟
ورم معده و اثنی عشر همیشه علائم یا نشانه هایی را ایجاد نمی کنند.در صورت بروز ، علائم رایج عبارتند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- سوزش یا گرفتگی معده
- درد معده ای که به پشت نیز سرایت میکند
- سوء هاضمه
- احساس سیری اندکی پس از شروع به غذا خوردن
در برخی موارد، ممکن است مدفوع شما سیاه رنگ به نظر برسد و استفراغ شما نیز مانند کف قهوه استفاده شده باشد. این علائم می‌تواند خونریزی داخلی را نشان دهد. در صورت بروز هر یک از این علائم بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
تشخیص ورم معده و اثنی عشر
چندین آزمایش وجود دارد که پزشک شما می تواند برای تشخیص ورم معده و اثنی عشر استفاده کند. بیماری هلیکوباکتر پیلوری اغلب از طریق آزمایش خون، مدفوع یا تنفس قابل تشخیص است. برای آزمایش تنفس، به شما آموزش داده میشود که یک مایع شفاف و بی مزه را بنوشید و سپس درون کیسه نفس بکشید. اگر به هلیکوباکترپیلوری آلوده باشید، این به پزشک شما کمک می کند که گاز دی اکسید کربن اضافی را در نفس شما تشخیص و شناسایی کند.
پزشک شما همچنین ممکن است آندوسکوپی فوقانی را با بیوپسی انجام دهد. در طی این روش، یک دوربین کوچک متصل به یک لوله بلند، نازک و انعطاف پذیر به پایین گلو منتقل می شود تا به معده و روده کوچک شما نگاهی بیندازد. این آزمایش به پزشک شما اجازه می دهد تا هرگونه التهاب، خونریزی و بافت غیرطبیعی را بررسی کند. پزشک شما ممکن است برای کمک به تشخیص، چند نمونه بافت کوچک را برای آزمایش بیشتر بردارد.
حتما بخوانید: آنفولانزای معده یا عفونت معده چیست؟
درمان ورم معده
نوع زمان توصیه شده برای درمان و بهبودی به علت و دلیل بیماری شما بستگی دارد. التهاب و ورم معده و اثنی عشر معمولاً بدون عارضه برطرف می‌شوند، خصوصاً وقتی که ناشی از داروها یا انتخاب سبک زندگی باشند.
داروی ورم معده
درمان التهاب معده با آنتی بیوتیک ها
اگر H. pylori علت التهاب معده باشد، این عفونت‌ها با آنتی بیوتیک درمان می شوند. پزشک شما ممکن است ترکیبی از داروها را برای از بین بردن عفونت شما توصیه کند. به احتمال زیاد باید به مدت دو هفته یا بیشتر آنتی بیوتیک مصرف کنید.
درمان ورم معده و اثنی عشر با کاهنده اسید
کاهش تولید اسید در معده مرحله مهمی در درمان است. ممکن است مسدود کننده های اسید تجویز شده، که داروهایی موثر برای کاهش میزان اسید ترشح شده در دستگاه گوارش هستند، توصیه شوند. این ها شامل:
- سایمتیدین (Tagamet)
- فاموتیدین (پپسید)
مهارکننده های پمپ پروتون که سلول‌های تولید کننده اسید را مسدود می کنند و اغلب برای درمان این شرایط مورد نیاز هستند. همچنین استفاده از این دارو ممکن است به صورت لازم و برای طولانی مدت تجویز شود. برخی از این موارد عبارتند از:
- ایزومپرازول (نکسیوم)
- لانزوپرازول (Prevacid)
- امپرازول (Prilosec)
حتما بخوانید: قرص امپرازول برای چیست
درمان ورم معده و اثنی عشر با آنتی اسیدها
برای تسکین موقتی علائم، پزشک ممکن است داروهای ضد اسید را برای خنثی سازی اسید معده و تسکین درد پیشنهاد کند. این داروها بدون نسخه پزشک هستند و نیازی به تجویز ندارند. گزینه هایی از آنتی اسید ها عبارتند از:
- کربنات کلسیم (Tums)
- هیدروکسید منیزیم (شیر منیزیا)
- کربنات کلسیم و هیدروکسید منیزیم (Rolaids)
آنتی اسیدها می توانند از جذب سایر داروها در بدن جلوگیری کنند، بنابراین توصیه می شود حداقل یک ساعت قبل از مصرف سایر داروها، از داروهای ضد اسید استفاده کنید تا از این اثر جانبی جلوگیری کنید. با این حال، آنتی اسیدها فقط برای استفاده های گاه به گاه توصیه می شوند. اگر علائم سوزش معده، سوء هاضمه یا ورم معده را بیش از دو بار در هفته و بیش از دو هفته دارید، به پزشک مراجعه کنید. آنها می توانند در کنار سایر داروها تشخیص مناسبی را برای درمان بیماری شما فراهم و ارائه کنند.
درمان ورم و التهاب معده و اثنی عشر با تغییر سبک زندگی
سیگار کشیدن، استفاده منظم از الکل و مصرف داروهایی مانند آسپرین و NSAID ها التهاب دستگاه گوارش را افزایش می دهند. سیگار کشیدن و استفاده زیاد از الکل (بیش از پنج نوشیدنی در روز) نیز خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد. ترک کامل سیگار و نوشیدن الکل اغلب توصیه میشود. قطع مصرف داروهای مسکن مانند آسپیرین، ناپروکسن و ایبوپروفن نیز ممکن است در صورت اینکه این دارو ها خود عللی در بروز این بیماری باشند ضروری باشد.
اگر بیماری سلیاک را برای شما تشخیص داده اند، باید گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
در بیماری ورم معده و اثنی عشر چه زمانی باید با پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم شما در طی دو هفته درمان از بین نرفت ، از پزشک خود یک وقت ملاقات بگیرید. به پزشک خود زنگ بزنید اگر:
- دارای تب 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یا بالاتر هستید
- استفراغی که مانند کف قهوه استفاده شده به نظر برسد
- مدفوع سیاه یا دودی رنگ
- معده درد شدید
حتما بخوانید: عوامل بروز مدفوع خونی سیاه و تیره چیست
موارد و علل های درمان نشده ورم معده و اثنی عشر می تواند مزمن شود و منجر به زخم معده و خونریزی معده شود. در برخی موارد، التهاب مزمن مخاط معده شما می تواند به مرور زمان سلول ها را تغییر داده و خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد. اگر علائم گاستریت یا اثنی عشر بیش از دو بار در هفته رخ داد با پزشک خود صحبت کنید. آنها می توانند به تعیین علت کمک کنند و درمان لازم را به شما ارائه دهند.
سخن آخر
گاستریت و ورم معده و اثنی عشر اگرچه می‌تواند باعث درد و ناراحتی زیادی برای بیمار شود، اما در صورت اقدام به موقع برای درمان می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. به جز داروها و روش‌های پزشکی درمان، حفظ آرامش و کنترل عصبانیت و دوری از استرس و اضطراب از عوامل موثر در پیشگیری و درمان این بیماری است.