سرخک که سرخجه نیز نامیده می شود، می تواند برای کودکان کوچک خطرناک و حتی کشنده باشد.اگرچه نرخ مرگ و میر در سراسر جهان به دلیل دریافت واکسن کودکان بیشتری کاهش پیدا کرده است، اما این بیماری همچنان سالانه بیش از 100000 نفر را می کشد که بیشتر آنها کودکان زیر 5 سال هستند. ما در این مطلب سلام دنیا، در خصوص بیماری سرخک اینکه سرخک از چی میاد، علائم سرخک چیست و راه های تشخیص و درمان سرخک صحبت کردیم.
سرخک چیست
سرخک یک عفونت دوران کودکی است که به دلیل وجود یک ویروس در بدن ایجاد می شود. بیماری سرخک زمانی بسیار شایع بود، اما حالا تقریباً دیگر با کمک واکسن قابل پیشگیری است.
سرخک که سرخجه نیز نامیده می شود، می تواند برای کودکان کوچک خطرناک و حتی کشنده باشد. اگرچه نرخ مرگ و میر در سراسر جهان به دلیل دریافت واکسن کودکان بیشتری کاهش پیدا کرده است، اما این بیماری همچنان سالانه بیش از 100000 نفر را می کشد که بیشتر آنها کودکان زیر 5 سال هستند.
در نتیجه نرخ بالای واکسیناسیون به طور کلی باعث شده که سرخک بیش از یک دهه در ایالات متحده شایع نشده باشد. ایالات متحده حدود 30 مورد سرخک در سال 2004 ، اما بیش از 600 مورد در سال 2014 را داشت.منشا بیشتر این موارد در خارج از کشور است و در افرادی رخ داده است که واکسینه نشده بودند یا نمی دانستند که واکسینه شده اند یا نه.
علائم بیماری سرخک
بعد از حدود 10 تا 14 روز از قرار گرفتن در معرض ویروس، علائم و نشانه های بیماری سرخک نمایان می شوند. علائم و نشانه های سرخک معمولاً عبارتند از:
- تب
- سرفه خشک
حتما بخوانید: درمان خانگی سرفه خشک و خلط دار
- آبریزش بینی
- گلو درد
- چشم ملتهب (التهاب ملتحمه)
- لکه‌های سفید ریز با مراکز آبی مایل به سفید روی پس‌زمینه قرمز که در داخل دهان و روی پوشش داخلی گونه یافت می‌شود، که به آن لکه‌های کوپلیک نیز می‌گویند.
- بثورات پوستی متشکل از لکه‌های بزرگ و مسطح که معمولا روی یکدیگر قرار می گیرند.
- عفونت در مراحل متوالی در طی یک دوره 2 تا 3 هفته ای رخ می دهد.
- عفونت و دوره نهفتگی. در 10 تا 14 روز اول پس از آلوده شدن، ویروس سرخک بصورت نهفته در بدن بیمار باقی می ماند. در این مدت هیچ علامت یا نشانه ای از سرخک وجود ندارد.
علائم و نشانه های غیر اختصاصی سرخک
سرخک معمولاً با تب خفیف تا متوسط شروع می‌شود که معمولا همراه با سرفه‌های مداوم، آبریزش بینی، چشم‌های ملتهب (التهاب ملتحمه) و گلودرد است. این بیماری نسبتاً خفیف ممکن است 2 یا 3 روز ادامه پیدا کند.
بیماری حاد و بثورات سرخک
بثورات شامل لکه های قرمز کوچکی است که برخی از آنها کمی برجسته هم هستند. لکه ها و برجستگی ها بسیار نزدیک به هم بصورت خوشه ای هستند و پوست را قرمز لکه دار می کنند. این لکه ها اول روی صورت نمایان می شوند.
طی چند روز بعد، بثورات روی بازوها و تنه، سپس روی ران‌ها، ساق و پا پخش می‌شوند. در همان زمان، تب به شدت افزایش می یابد، اغلب به 104 تا 105.8 فارنهایت (40 تا 41 درجه سانتیگراد) می رسد. بثورات سرخک به تدریج فروکش می کند، لکه ها ابتدا از روی صورت و در آخر از روی ران ها و پاها محو می شوند.
دوره واگیری سرخک
فرد مبتلا به سرخک می‌تواند ویروس را به مدت 8 روز به سایر افراد انتقال دهد، از 4 روز قبل از ظاهر شدن بثورات و 4 روز بعد از محو شدن بثورات تمام می شود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر فکر می کنید شما یا فرزندتان به سرخک مبتلا شده اید یا اگر شما یا فرزندتان بثوراتی مشابه سرخک دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. به کمک پزشک سوابق واکسیناسیون خانواده خود، به خصوص قبل از شروع مدرسه ابتدایی یا دانشگاه و قبل از سفرهای بین المللی بررسی کنید.
علت ابتلا به سرخک (سرخک از چی میاد)
- سرخک یک بیماری بشدت واگیردار است که به دلیل وجود یک ویروس که در بینی و گلوی یک کودک یا بزرگسال آلوده منتشر می شود، ایجاد می شود. در ادامه زمانی که فرد بیمار سرفه، عطسه یا صحبت می کند، قطرات آلوده را در هوایی که سایر افراد آن تنفس می کنند، پخش می کند.
- قطرات آلوده همچنین می تواند روی سطح بشیند، ویروس روی سطوح برای چندین ساعت بصورت فعال و مسری می مانند. بعد از تماس با سطوح آلوده ممکن است با فرو بردن انگشتان در دهان یا بینی یا مالش چشمان خود به ویروس مبتلا شوید.
- حدود 90 درصد از افرادی که با فردی مبتلا به ویروس در تماس هستند، بیمار خواهند شد.
عوامل خطر بیماری سرخک
عوامل خطر بیماری سرخک شامل:
- عدم واکسیناسیون. در صورت عدم دریافت واکسن سرخک، احتمال ابتلا به این بیماری در شما خیلی زیاد است.
- سفرهای بین المللی. در صورت سفر به کشورهای در حال توسعه، یعنی جایی که سرخک شایع تر است، در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید.
- کمبود ویتامین A. در صورت عدم دریافت ویتامین A کافی در رژیم غذایی خود، به احتمال زیاد علائم و عوارض شدیدتری خواهید داشت.
عوارض بیماری سرخک
عوارض سرخک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عفونت گوش. عفونت باکتریایی گوش یکی از شایع ترین عوارض سرخک است.
- برونشیت، التهاب حنجره یا خناق. سرخک ممکن است منجر به التهاب حنجره یا التهاب دیواره های داخلی شود که مجاری اصلی هوای ریه های شما (لوله های برونش) را پوشانده است.
- پنومونی (ذات الریه). یکی از عوارض شایع سرخک ذات الریه است. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است به انواع خطرناکی از ذات الریه که گاهی کشنده است مبتلا شوند.
- آنسفالیت. از هر 1000 نفر مبتلا به سرخک 1 نفر دچار عارضه ای به نام آنسفالیت می شود. انسفالیت ممکن است بلافاصله پس از سرخک رخ دهد، یا ممکن است تا ماه‌ها بعد رخ ندهد.
حتما بخوانید: آنسفالیت مغزی در کودکان
مشکلات بارداری. در صورت بارداری، برای پیشگیری از ابتلا به سرخک باید مراقبت های خاصی را اعمال کنید، زیرا این بیماری می تواند منجر به بروز مشکلاتی نظیر زایمان زودرس، کم وزنی زمان تولد و مرگ مادر شود.
تشخیص و درمان بیماری سرخک
تشخیص بیماری سرخک
پزشک معمولاً با مشاهده بثورات مختص بیماری و همچنین یک لکه کوچک و سفید متمایل به آبی روی زمینه قرمز روشن، که به آن لکه کوپلیک می گویند در پوشش داخلی گونه فرد می تواند بیماری سرخک را تشخیص دهد. با این وجود، پزشکان زیادی هم هستند که اصلا سرخک را ندیده اند، و به همین دلیل می توانند این بثورات را با بیماری های دیگر مرتبط بدانند و دچار اشتباه شوند. در صورت نیاز، انجام آزمایش خون می‌تواند ثابت کند که بثورات واقعاً مربوط به سرخک هستند یا نه. ویروس سرخک را می‌توان با آزمایشی که معمولاً از طریق بررسی سواب گلو یا نمونه ادرار انجام می شود مشخص کرد.
درمان بیماری سرخک
درمان خاصی برای عفونت سرخک وجود ندارد. با این وجود، برای محافظت از افراد آسیب پذیری که در معرض خطر ویروس قرار گرفته اند برخی از اقدامات درمانی را می توان انجام داد.
واکسیناسیون بعد از مواجهه. این واکسیناسیون معمولا برای افراد که ایمن نشده اند، از جمله نوزادان انجام می شود، ممکن است برای محافظت بیشتر ظرف 72 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس سرخک، واکسن سرخک تزریق شود. در صورتی که پس از تزریق واکسن سرخک همچنان ایجاد شود، معمولاً این بیماری علائم خفیف‌تری دارد و برای مدت کوتاه‌تری ادامه پیدا می کند.
ایمونوگلوبولین سرم. برخی از افراد مانند زنان باردار، نوزادان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و در معرض ابتلا به ویروس هستند می تواند پروتئینی (آنتی بادی) به نام ایمونوگلوبولین را بصورت تزریق دریافت کنند. زمانی که این آنتی بادی ها در طی 6 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس تزریق می شوند، می توانند مانع از بروز سرخک شوند یا علائم را کاهش دهند.
داروهای سرخک
داروهای تب بر. علاوه براین، شما یا فرزندتان می توانید از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول، سایرین)، ایبوپروفن (ادویل، کودکان موترین و غیره) یا ناپروکسن سدیم (Aleve) برای کمک به تسکین تب همراه با سرخک استفاده کنید.
از دادن قرص آسپرین به کودکان یا نوجوانانی که علائم سرخک دارند خودداری کنید. اگرچه آسپرین برای مصرف کودکان بزرگتر از 3 سال تایید شده است، اما کودکان و نوجوانان پس از بهبودی از بیماری آبله مرغان یا علائم شبه آنفولانزا هرگز نباید آسپرین مصرف کنند. این به این دلیل است که مصرف آسپرین با بروز سندرم ری، یک بیماری نادر اما تهدید کننده حیات، در چنین کودکانی مرتبط است.
حتما بخوانید: علائم و نشانه های ابتلا به آبله مرغان چیست؟
آنتی بیوتیک ها. اگر در زمان ابتلا به سرخک شما یا فرزندتان دچار عفونت باکتریایی مانند ذات الریه یا عفونت گوش شدید، ممکن است پزشک داروهای آنتی بیوتیک تجویز کند.
ویتامین A. کودکانی که سطح ویتامین A پایینی دارند بیشتر در معرض ابتلا به سرخک هستند. مصرف ویتامین A ممکن است منجر به کاهش شدت سرخک شود. ویتامین A برای کودکان بزرگتر از 1 سال معمولاً به صورت مگا دوز 200000 واحد بین المللی (IU) تجویز می شود.
سبک زندگی و درمان خانگی سرخک
اگر شما یا فرزندتان به سرخک مبتلا هستید، با پزشک خود در تماس باشید تا پیشرفت بیماری را زیر نظر داشته باشید و مراقب عوارض آن باشید. برای تسکین علائم بیماری می توانید این اقدامات را هم امتحان کنید:
- آرام باشید. استراحت کنید و از انجام فعالیت های پر جنب و جوش اجتناب کنید.
- مایعات بنوشید. برای جایگزینی مایعات از دست رفته در اثر تب و تعریق، آب، آب میوه و دم نوش های گیاهی فراوانی بنوشید.
- به دنبال تسکین دهندهای تنفسی باشید. برای تسکین سرفه و گلودرد از یک دستگاه رطوبت ساز استفاده کنید.
- به چشمانتان استراحت بدهید. مانند بسیاری از افراد مبتلا به سرخک، اگر برای شما یا فرزندتان هم نور شدید آزاردهنده است نور را کم کنید یا از عینک آفتابی استفاده کنید. همچنین اگر نور چراغ مطالعه یا تلویزیون هم برای شما آزاردهنده است از مطالعه یا تماشای تلویزیون خودداری کنید.
پیشگیری از بیماری سرخک
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه می کند که برای پیشگیری از ابتلا به سرخک کودکان و بزرگسالان واکسن سرخک را دریافت کنند.
واکسن سرخک در کودکان
- پزشکان برای پیشگیری از ابتلا به سرخک در کودکان اغلب اولین دوز واکسن را بین 12 تا 15 ماهگی و دوز دوم را معمولاً بین سنین 4 تا 6 سالگی تجویز می کنند. به یاد داشته باشید:
- در صورتی که فرزندتان 6 تا 11 ماهه است و به خارج از کشور سفر می کنید، برای تزریق زودتر واکسن سرخک با پزشک خود صحبت کنید.
- اگر کودک یا نوجوان شما در زمان های توصیه شده دو نوبت واکسن خود را دریافت نکرد، ممکن است لازم باشد به فاصله چهار هفته دو دوز واکسن دریافت کند.
واکسن سرخک در بزرگسالان
در صورتی که بزرگسال هستید و شرایط زیر را دارید ممکن است به واکسن سرخک نیاز داشته باشید:
- مکان هایی که خطر ابتلا به سرخک را افزایش می دهد. مانند حضور در دانشگاه، مسافرت بین المللی یا کار در محیط بیمارستان و شما مدرکی مبنی بر مصونیت در برابر بیماری را ندارید. اثبات مصونیت شامل اسناد کتبی واکسیناسیون شما یا تایید آزمایشگاهی مصونیت یا بیماری قبلی است.
- متولد 1957 یا بعد از آن هستید و مدرکی مبنی بر مصونیت ندارید. اثبات مصونیت شامل اسناد کتبی واکسیناسیون شما یا تایید آزمایشگاهی مصونیت یا بیماری قبلی است.
- اگر مطمئن نیستید که به واکسن سرخک نیاز دارید یا نه، با پزشک خود صحبت کنید.
پیشگیری از ابتلا به سرخک در طول شیوع بیماری یا عفونت شناخته شده
- در صورتی که فردی در خانواده شما به سرخک مبتلا است، این اقدامات احتیاطی را برای محافظت از خانواده و دوستان آسیب پذیر انجام دهید:
- جداسازی. به دلیل اینکه بیماری سرخک از حدود چهار روز قبل تا چهار روز پس از بروز بثورات بسیار مسری است، افراد مبتلا به سرخک نباید در طی این دوره به فعالیت هایی که در آن با افراد دیگر تعامل دارند بازگردند.
- علاوه براین ممکن است نیاز باشد افراد غیر ایمن یعنی کسانی که واکسن سرخک دریافت نکرده اند برای مثال خواهر و برادر از فرد آلوده دور نگه داشته شوند.
- واکسن زدن. اطمینان حاصل کنید که هر فردی که در معرض خطر ابتلا به سرخک است و به طور کامل واکسینه نشده است، واکسن سرخک را در اسرع وقت دریافت می کند. این شامل نوزادان بزرگتر از 6 ماه و افراد متولد سال 1957 یا بعد از آن و نداشتن مدارک مبنی بر واکسینه شدن ، یا مدرکی دال بر مصونیت یا کسانی که در گذشته به سرخک مبتلا شده اند،می شود.
جلوگیری از بروز عفونت های جدید
در صورتی که در گذشته به سرخک مبتلا شده اید، بدن شما سیستم ایمنی برای مبارزه با عفونت ایجاد کرده است و نمی توانید دوباره به سرخک مبتلا شوید. اکثر افرادی که قبل از سال 1957 در ایالات متحده متولد شده یا زندگی می کنند، در برابر سرخک مصون هستند، صرفاً به این دلیل که قبلاً به ان مبتلا شده اند.
برای سایر افراد واکسن سرخک موجود است که برای موارد زیر اهمیت دارد:
- ترویج و حفظ ایمنی گسترده.از زمانی که واکسن سرخک معرفی شد، سرخک عملاً در ایالات متحده حذف شده است، حتی اگر همه افراد واکسینه هم نشده باشند. این اثر واکسن مصونیت جمعی نامیده می شود.اما ممکن است به دلیل کاهش نرخ واکسیناسیون، ایمنی جمعی در حال حاضر کمی ضعیف شده است. بروز سرخک در ایالات متحده اخیراً به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
- جلوگیری از بروز مجدد سرخک. میزان ثابت واکسیناسیون مهم است زیرا بلافاصله پس از کاهش نرخ واکسیناسیون، سرخک شروع به بازگشت می کند. در سال 1998، یک مطالعه که اعتبار خود را از دست داده و به اشتباه منتشر شد بروز بیماری اوتیسم را با واکسن سرخک-اوریون- سرخجه (MMR) مرتبط دانست.
- در بریتانیا، جایی که این مطالعه انجام گرفته است، میزان واکسیناسیون به پایین ترین حد خود یعنی حدود 80 درصد از کل کودکان در سال های 2003-2004 کاهش یافت. در سال 2008، نزدیک به 1400 مورد تایید شده آزمایشگاهی سرخک در انگلستان و ولز وجود داشت.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورتی که شما یا فرزندتان مشکوک به ابتلا به سرخک هستید، باید به متخصص اطفال فرزندتان مراجعه کنید.
کارهایی که باید انجام دهید
- علائمی که خودتان یا فرزندتان تجربه می کنید، از جمله علائمی که ممکن است به ملاقات با پزشک ارتباطی نداشته باشند را هم یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی مهم، از جمله سفرهای که اخیرداشته اید را یادداشت کنید.
- فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که شما یا فرزندتان مصرف می کنید تهیه کنید.
- سوالات خود را برای پرسیدن از دکتر یادداشت کنید.
برای بیماری سرخک، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- محتمل ترین علت بروز بیماری من یا فرزندم چیست؟
- آیا دلایل احتمالی دیگری هم وجود دارد؟
- چه درمان هایی در دسترس است و شما کدام را توصیه می کنید؟
- آیا اقداماتی وجود دارد که بتوانم برای تسکین علائم فرزندم انجام دهم؟
- آیا بروشور یا اطلاعات چاپ شده دیگری وجود دارد که بتوانم با خود به خانه ببرم؟ بازدید از چه وب سایت هایی را توصیه می کنید؟
چه انتظاری از پزشک خود داشته باشید
ممکن است پزشک از شما بخواهد که قبل یا بعد از ساعت اداری به مطب او مراجعه کنید تا خطر ابتلا به سرخک را کاهش دهید. علاوه بر این، اگر پزشک معتقد است که شما یا فرزندتان به سرخک مبتلا شده‌اید، باید این یافته‌ها را به شبکه بهداشت محلی گزارش کند.
پزشک شما احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد، سوالاتی مانند:
- آیا شما یا فرزندتان برای سرخک واکسینه شده اید؟ در صورت واکسینه شدن، زمان آن را می دانید؟
- آیا اخیراً به خارج از کشور سفر کرده اید؟
- آیا شخص دیگری در خانه شما زندگی می کند؟ اگر هست، آیا برای سرخک واکسینه شده اند؟
- اقداماتی که در این دوره می توانید انجام دهید
در حالی که منتظر ملاقات با دکتر هستید:
- مطمئن شوید که شما یا فرزندتان به خوبی هیدراته می شوید. محلول های الکترولیت کودکان مانند Pedialyte یا نوشیدنی های ورزشی مانند Gatorade یا Powerade می توانند به شما برای هیدراته مانندن و حفظ تعادل الکترولیت در بدن کمک کنند.
- تب را بصورت بی خطر پایین بیاورید. اگر تب باعث ناراحتی شما یا فرزندتان شده است، داروهایی مانند استامینوفن (تیلنول، سایرین) یا ایبوپروفن (ادویل، کودکان موترین، دیگران) می توانند برای کاهش تب مفید باشند.
- به کودکان یا نوجوانانی که علائم سرخک دارند آسپرین ندهید. اگرچه آسپرین برای مصرف در کودکان بزرگتر از 3 سال تایید شده است، اما کودکان و نوجوانان پس از بهبودی از آبله مرغان یا علائم شبه آنفولانزا هرگز نباید آسپرین مصرف کنند. این به این دلیل است که مصرف آسپرین با بروز سندرم ری، یک بیماری نادر اما بالقوه تهدید کننده حیات، در چنین کودکانی مرتبط است.