سردرد میگرنی ناشی از تغییرات خاص در مغز است که باعث درد شدید سر می شود. علت میگرن شناخته نشده است. گمان می شود تغییرات در انتقال دهنده های عصبی در مغز می تواند در این بیماری نقش داشته باشد. علائم سردرد میگرنی شامل: درد چشم، حالت تهوع، حساسیت به نور و ... است. ما در این مقاله از سلام دنیا، در خصوص اینکه سردرد میگرنی چیست و چه علائمی دارد؛ عوامل تشدید کننده میگرن و راه های درمان میگرن با داروهای میگرن و درمان خانگی به طور مفصل صحبت کرده ایم. با ما همراه باشید.
میگرن چیست
سردرد میگرنی ناشی از تغییرات خاص در مغز است که باعث درد شدید سر می شود که اغلب با حساسیت به نور، صدا یا بو همراه است.
علائم سردرد میگرنی
- درد چشم
- حساسیت به نور یا صدا
- حالت تهوع
- استفراغ
- در شدید معمولاً در یک طرف سر است که بعضی از افراد آن را به شکل "تپش" توصیف می کند.
انواع میگرن عبارتند از:
- میگرن معمولی (میگرن غایب) اورا (aura) ندارد. در حدود 80 درصد از میگرن ها معمولی هستند.
- در میگرن کلاسیک (میگرن با اورا) قبل از سردرد نشانه هایی بروز می کند و بسیار شدیدتر از میگرن های معمولی است.
- میگرن ساکت یا سفالیک میگرنی بدون سردرد است اما با اورا (مرحله پیش درآمد) و دیگر جنبه های میگرن است.
- میگرن همی پلژیک می تواند نشانه های شبیه سکته مغزی داشته باشد، مانند ضعف در یک طرف بدن، از دست دادن احساس، سوزن سوزن شدن و گزگز در اندام.
حتما بخوانید: درمان میگرن و سردرد تنشی در خانه
- میگرن رتینال یا میگرن چشمی باعث از دست رفتن موقتی بینایی می شود که می تواند بین چند دقیقه تا چند ماه طول می کشد، اما معمولاً برگشت پذیر است. این بیماری اغلب نشانه ای از مشکلات جدی تر است، و بیماران باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشند.
- میگرن مزمن، سردرد میگرنی است که بیش از 15 روز در ماه طول می کشد.
- میگرن استاتوس یک حمله میگرنی پایدار است که بیش از 72 ساعت طول می کشد.
میگرن چیست و چگونه درمان می شود (در یک نگاه کلی)
انواع دیگر سردرد نیز می تواند موجب درد شدید شود اما همه سردردها میگرن نیستند. برای مثال، بعضی افراد سردرد خود را به عنوان بدترین دردی که تا به حال تجربه کرده اند توصیف می کنند. سردردهای سینوسی همچنین می تواند باعث درد و التهاب شود.
- علت میگرن شناخته نشده است. گمان می شود تغییرات در انتقال دهنده های عصبی در مغز می تواند در این بیماری نقش داشته باشد.
- وجود علائم و نشانه های بالینی معمول به تشخیص میگرن کمک می کند.
- میگرن می تواند توسط عوامل زیادی ایجاد شود، برای مثال:
- تغییرات هورمونی
- محرک های قوی مانند صداهای بلند
- غذاهای خاص
- درمان میگرن معمولاً با داروهای بدون نسخه یا داروهای تجویزی صورت می گیرد.
- داروهای تجویزی که برای تسکین درد استفاده می شوند عبارتند از: تریپتان ها (یک گروه از داروها)، برای مثال:
- سوماتریپتان (Imitrex, Alsuma, Imitrex STATdose System, Sumavel DosePro, Zecuity, Treximet)
- ریزاتریپتان (Maxalt, Maxalt-MLT)
- التریپتان (Relpax)
- زولمی تریپتان (Zomig, Zomig-ZMT)
- ناراتریپتان (Amerge)
- الموتریپتان (Axert)
- فرواتریپتان (Frova)
- داروی ارنوماب Erenumab یک کلاس جدید از دارو است که به عنوان ضد گیرنده پپتیدی مرتبط با ژن کلسی تونین (CGRP-R) شناخته می شود و در سال 2018 برای درمان میگرن تایید شده است. این دارو به شکل تزریق ماهیانه برای جلوگیری از میگرن استفاده می شود.
- تغییرات در سبک زندگی مانند داشتن یک رژیم غذایی سالم و انجام ورزش منظم به کاهش شدت حملات میگرنی کمک می کند.
- بهتر است از مصرف مواد غذایی که باعث میگرن می شود جلوگیری کنید. این کار روی کاهش شدت حملات هم تاثیر دارد.
- ممکن است بعضی افراد متوجه شوند با تمریناتی مثل یوگا، تقویت عضلات می توانند به کنترل سردرد میگرنی شدید خود کمک کنند.
- اکثر افراد مبتلا به میگرن اغلب قادر به کنترل بیماری خود هستند و این کار را با ترکیبی از داروها و تغییر در سبک زندگیشان انجام می دهند.
- برخی از افراد ممکن است نیاز به داروهای تجویزی برای کاهش میزان سردرد داشته باشند.
حتما بخوانید: برای سردرد (میگرنی) چه قرصی (بدون نسخه) بخوریم؟
- بیش از 25% از افراد در طول زندگی میگرن را تجربه کرده اند. زنان بیشتر دچار میگرن می شوند. تخمین زده می شود پس از نوجوانی، نسبت زنان به مردانی که به میگرن دچار می شوند معادل 3 به 1 است. به نظر می رسد یک استعداد ژنتیکی قبلی در این زمینه وجود دارد، زیرا اغلب بیماران دارای سابقه خانوادگی این مشکل هستند.
سردرد میگرنی چیست؟
اگرچه اصطلاح "میگرن" معمولاً برای هر نوع سردرد شدید استفاده می شود، سردرد میگرنی ناشی از تغییرات فیزیولوژیک خاصی است که در مغز اتفاق می افتد و منجر به دردهای مشخص و علائم مرتبط با میگرن می شود. میگرن معمولاً با حساسیت به صدا، نور و بویایی ارتباط دارد. این نوع سردرد ممکن است با تهوع یا استفراغ همراه باشد. در میگرن، فرد اغلب در یک طرف سر احساس سردرد می کند، اما در بعضی از موارد درد ممکن است در دو طرف باشد. درد اغلب به شکل تپش دار توصیف می شود و ممکن است با انجام فعالیت های فیزیکی شدید بدتر شود.
همه سردردها نشان دهنده میگرن نیستند و میگرن تنها بیماری نیست که می تواند سردرد شدید و ناتوان کننده بوجود بیاورد. به عنوان مثال، سردرد خوشه ای نوعی سردرد خیلی شدید است که به صورت مکرر روی یک طرف سر تاثیر می گذارد. گاهی برای توصیف درد آن از "دریل کردن" استفاده می شود و می تواند در بعضی موارد از درد میگرنی بدتر باشد. سردرد خوشه ای نسبت به میگرن کمتر رایج است. سردرد تنشی یکی از متداولترین سردردها است. این سردرد ناشی از کشیدگی عضلات سر، صورت و گردن است.
میگرن با اورا چیست؟
در برخی موارد، افراد مبتلا به میگرن علائم هشدار دهنده خاصی را تجربه می کنند، نشانه ای که قبل از شروع درد بروز می کند. این نشانه های هشدار دهنده می تواند از نورهای چشمک زن، یا یک نقطه کور در یک چشم تا بی حسی و ضعف در یک طرف بدن باشد. اورا ممکن است برای چند دقیقه ادامه پیدا کند و سپس رفع شود و سردرد شروع شود یا ممکن است تا زمانی که سردرد آرام می شود ادامه پیدا کند. این برای بیمارانی که هرگز اورا نداشته اند، ممکن است ترسناک بنظر برسد و می تواند علائم سکته مغزی را نشان دهد.
علائم و نشانه های سردرد میگرنی چیست؟
شایع ترین علائم میگرن عبارتند از:
- درد شدید معمولاً در یک طرف سر
- تهوع و استفراغ
- حساسیت به نور
- حساسیت به صدا
- چشم درد
میگرن اپیزودیک چیست؟
انجمن بین المللی سردرد، میگرن اپیزودیک را به عنوان دردی یک طرفه (یک طرف سر) تعریف می کند که موجب ناراحتی متوسط تا شدید در شخص است و با انجام فعالیت فیزیکی بیشتر می شود و همراه با تهوع و استفراغ و حساسیت به نور و صدا است.
دیگر علائم و نشانه های میگرن
- بسیاری از مردم سردردشان را یک طرفه، ضربان دار، همراه با تهوع و حساسیت به نور، صدا یا بو (به عنوان فتوفوبیا، فونوفوبیا و اسموفوبیا) توصیف می کنند. در برخی موارد، درد ممکن است در هر دو طرف سر باشد. دردهای میگرنی اغلب به میزان متوسط تا شدید تجربه می شود. فعالیت فیزیکی (بالا رفتن از پله، عجله برای رسیدن به اتوبوس یا قطار) علائم را بدتر می کند.
- یک سوم از افراد مبتلا به میگرن، اورا یا علائم عصبی خاص را قبل از شروع سردرد دارند. معمولاً اورا به شکل یک اختلال بینایی است که به عنوان یک کوری موقت توصیف می شود که بخشی از دید را تاریک می کند. نقطه های چشمک زن در یک یا دو چشم، یا نقاط کور هم توسط برخی توصیف می شود. علائم دیگر، از جمله بی حسی یا ضعف در یک طرف، یا اختلالات گفتاری که به ندرت اتفاق می افتد.
- بعضی افراد از دست دادن بینایی به مدت کمتر از یک ساعت را به عنوان نشانه های بیماری بیان می کنند. این مشکل که ممکن است با درد سر در هنگام برگشت بینایی مرتبط باشد یا نباشد، به عنوان میگرن چشمی در نظر گرفته می شود. این مشکل به عنوان میگرن رتینال هم شناخته می شود و ممکن است با نشانه های مشابه مواردی که به عنوان اورا تعریف شده است (مثل نقاط کور، از دست دادن کامل بینایی یک چشم یا نقاط چشمک زن) نیز وابسته باشد. اگر بیمار این نشانه ها را به طور منظم تجربه کند، نیاز به بررسی بیشتر دارد تا از آسیب جدی به شبکه جلوگیری شود.
- درد چشم، که از حساسیت به نور متفاوت است، بخش متداولی از میگرن نیست. اگر درد چشم ادامه داشته باشد، یا اگر درد چشم همراه با تاری یا از دست دادن دید باشد، بررسی فوری نیاز است.
تفاوت بین سردرد میگرنی و سردرد تنشی چیست؟
سردرد تنشی دو طرفه است و به صورت ضربان دار نیست، اما به شکل فشار و تنگی احساس می شود. در حالی که شدت درد می تواند خفیف تا متوسط باشد، سردرد باعث ناتوان شدن فرد نمی شود و با انجام فعالیت های فیزیکی معمولی نیز بدتر نمی شود، به علاوه حالت تهوع، استفراغ، حساسیت به نور یا حساسیت به صدا وجود ندارد.
میگرن چقدر طول می کشد؟
سردر میگرنی به طور معمول چند ساعت تا چند روز طول می کشد.
حتما بخوانید: درمان خانگی میگرن با 6 دمنوش خوشمزه
علت میگرن
چه چیزی باعث سردرد میگرنی می شود؟
دلیل خاصی برای میگرن شناسایی نشده است، اما ممکن است علت در نوسانات برخی از انتقال دهنده های عصبی باشد، مواد شیمیایی که پیام ها را بین سلول های مغز ارسال می کنند. این تغییرات ممکن است برخی افراد را مبتلا به سردرد میگرنی کند.
عوامل میگرن: چه غذاها یا چیزهای دیگری ممکن است باعث میگرن شود؟
فاکتورهای زیادی به عنوان ایجاد کننده میگرن شناسایی شده است.
- نوسانات هورمونی عادی که با چرخه های قاعدگی و برخی از انواع قرص های پیشگیری (قرص های جلوگیری از بارداری) اتفاق می افتد.
- غذاهای مختلف مانند:
- شراب قرمز
- پنیر کهنه
- نگهدارنده های مورد استفاده در مواد غذایی گوشتی (نیترات)
- گلوتامات منوسدیم
- شیرین کننده های مصنوعی
- شکلات
- محصولات لبنی
- خواب بیش از حد
- نوشیدنی های الکی
- استرس
- قرار گرفتن در معرض محرک های قوی مانند چراغ های روشن، صدای بلند و بوی قوی.
تغییرات در فشار هوا هم به عنوان یکی چیزهایی که منجر به میگرن می شود تعریف شده است. همه افرادی که دارای میگرن هستند تحت تاثیر این علل دچار میگرن نمی شوند. اگر فردی درباره اینکه کدام یک از موارد گفته شده می تواند باعث میگرن در او شود شک دارد، ثبت تجربیات در هر بار سردرد میگرنی می تواند به شناسایی عامل میگرن کمک کند.
درمان سردرد میگرنی با درمان خانگی و دارویی
درمان میگرن به این بستگی داد که چطور اتفاق بیفتد، به این ترتیب انواع دارو برای جلوگیری از عوامل، شدت حملات و تسکین درد تجویز می شود.
داروها برای میگرن حاد و مزمن
درمان سردرد میگرنی حاد ممکن است از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن، ایپوپروفن، ناپروکسن سدیم تا داروهای تجویزی متفاوت باشد.
تریپتان ها برای درمان میگرن
- تریپتان ها (سوماتریپتان، ریزاتریپتان، التریپتان، زولمی تریپتان، ناراتریپتان، الموتریپتان و فرواترپیتان)، ممکن است به شدت در درمان میگرن موثر باشند و ممکن است برای کمک به بیماری که می خواهد در منزل میگرن خود را درمان کند تجویز شود. ترکیبی از ناپروسکن و سوماتریپتان در حاضر در دسترس است. علاوه بر این، سوماتراپین در حال حاضر به شکل پچ پوستی برای انتقال دارو از طریق پوست موجود است.
- همه بیماران نمی تواند این داروها را مصرف کند و محدودیت های خاصی در مورد اینکه چطور این داروها می توانند استفاده شوند وجود دارد.
- سایر پرهیزهای دارویی نیز ممکن است برای کنترل سردرد استفاده شود.
- برخی داروها برای استفاده در منزل مناسب هستند و بعضی دیگر باید تحت نظر پزشک متخصص باشد.
دیگر درمان های میگرنی
- دی هیدروارگوتامین (DHE 45) می تواند به صورت داخل وریدی با اسپری بینی استفاده شود. در صورت استفاده از تراتان در طول 24 ساعت گذشته، این دارو نمی تواند مصرف شود.
- پتاسیم دیکلوفناک به شکل شربت یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی قوی است که برای درمان میگرن تایید شده است.
- داروهای ضد عفونی، از جمله متوکلوپرامید داخل وریدی (IV)، و IV یا عضلانی (IM) کلرپرومازین و پروکلروپرازین می توانند برای کاهش حالت تهوع و استفراغ و درد میگرنی استفاده شوند.
داروهای دارای مواد مخدر برای درد و داروهای دیگر برای میگرن ها
داروهای دارای مواد مخدر
داروهای مخدر لزوماً برای درمان سردردهای میگرنی مناسب نیستند و گاهی زمانی که اثر ماده مخدر از بین برود، با پدیده سردرد برگشتی همراه هستند. در همه موارد از میگرن، استفاده از درمان درد حاد باید بیمار تحت نظارت باشد تا از مصرف بیش از حد داروهای سردرد جلوگیری شود. استفاده بیش از حد از بسیاری داروها برای درمان سردرد میگرنی می تواند به افزایش شدت سردرد یا حتی سردردهای روزانه منجر شود. این نوع پدیده سردرد اغلب به عنوان سردرد ناشی از مصرف زیاد دارو شناخته می شود.
داروهای دیگر
اگر فردی سردردهای مکرر را تجربه کند، یا اگر سردردها به طور معمول چند روز طول بکشد، ممکن است داروهای پیشگیرانه تجویز شود. این داروها ممکن است به منظور کاهش شدت و طول مدت سر درد میگرنی به صورت روزانه تجویز شود. داروهای مختلف زیادی وجود دارد که در این زمینه موثر بوده است از جمله:
- داروهای فشار خون مثل پروپرانولول (Inderal)، نادولول (Corgard)، وراپامیل (Clan, Covera, Isoptin, Verelan) و فلوناریزین
- داروهای ضد تشنج به عنوان دیوالپروکس سدیم (Depakote و بقیه داروها)، توپیرامات (Topamax) و گاباپنتین (Neurontin، Gralise)،
- داروهای ضد افسردگی (آمیتریپتیلین و ونلافاکسین)
- مکمل های دیگر (منیزیم، باتربور و ریبوفلاوین).
داروهای خاصی که برای بیماری انتخاب می شوند، بستگی به عوامل بسیاری از جمله سن، جنس، فشار خون و سابقه بیماری قبلی دارد. برخی بیماران که هر ماه بیش از 15 روز سردرد را تجربه می کنند ممکن است با تزریق بوتاکس از سردردشان کاسته شود.
درمان خانگی میگرن چیست
چه درمان های خانگی و تغییرات در سبک زندگی می تواند میگرن را کاهش بدهد؟
بیماران میگرنی می توانند نقش مهمی در کنترل شدت و تکرار سردرد خود داشته باشند. می توان یادداشت روزانه یا شرح روزانه علائم برای ردیابی سطح درد، علت و نشانه ها را پیگیری کرد. این کار می تواند به کشف شرایط و عللی که باعث میگرن می شود کمک کند. هنگامی که این عوامل شناسایی شوند، با تغییر در شیوه زندگی می توان تا حدی زیادی سردرد میگرنی را کاهش داد. این تغییرات می تواند شامل موارد زیر باشد:
- برنامه منظم برای خوردن و خوابیدن داشته باشید
- از مواد غذایی خاص که می تواند باعث ایجاد میگرن شود جلوگیری کنید.
- سعی کنید آبرسانی کافی به بدن داشته باشید، زیرا کمبود آب یکی از علل سردرد در برخی افراد است
- به طور مرتب ورزش کنید
- از تمریناتی مثل یوگا و مدیتیشن که به عنوان راهکاری موثر برای کاهش میگرن شناخته شده است بهره ببرید.
ورزش میگرن
- بعضی افراد متوجه می شوند که ورزش باعث تسکین دادن ماهیچه ها می شوند و می تواند به کاهش درد میگرنی کمک کند. مثال هایی از انواع ورزش های ذهنی-بدنی که می تواند باعث آرامش کمک کند:
- مدیتیشن
- تمرینات تسکین عضلات
- یوگا
رژیم غذایی و میگرن
رژیم خاصی برای افراد مبتلا به میگرن وجود ندارد که به کاهش علائم بیماری کمک می کند. با این حال، غذاهای خاصی می تواند باعث میگرن در افراد حساس شود. این غذاها عبارتند از:
- شراب قرمز
- پنیر کهنه
- نگهدارنده های مورد استفاده از گوشت های دودی و فراوری شده (نیترات)
- گلوتامات مونوسدیم
- شیرین کننده های مصنوعی
- شکلات
- نوشیدنی های الکلی
- محصولات لبنی
حتما بخوانید: سردردهای دوران بارداری و راه های پیشگیری
شناخت عوامل ایجاد میگرن در فرد و اجتناب از آنها می تواند به بیمار در کاهش تعداد حملات کمک کند.
درمان میگرن در بارداری چیست؟ می توان از دارو استفاده کرد؟
بسیاری از زنان متوجه می شوند سردردهای آنها در طول بارداری تثبیت می شود یا حتی حل می شود. این مسئله می تواند به تغییرات سطح هورمون ها که در طول بارداری اتفاق می افتد مرتبط باشد. برای کاهش خطر نقایص مادرزادی، ممکن است لازم باشد که بعضی از داروها مورد استفاده برای جلوگیری از میگرن، متوقف بشوند.
مطالعات محدودی درباره استفاده از دارو برای درمان میگرن در طول بارداری انجام شده است. استامینوفن در این دوران نسبتاً بی خطر است. اگر شما باردار هستید و سردردهای مکرر را تجربه می کنید، برخی از گزینه درمان وجود دارد که ممکن است توسط پزشک یا سایر متخصصان ارائه شوند. بسیاری از داروهای میگرنی، از جمله تریپتان ها برای بارداری بررسی نشده اند بنابراین مزایا و مضرات آن برای جنین، باید قبل از تجویز در نظر گرفته شوند.
درمان میگرن در کودکان چیست؟
میگرن ممکن است در کودکان نیز اتفاق بیفتد. درمان آن مشابه روش درمانی در بزرگسالان است اما ممکن است نیاز به تغییر در میزان دارو داشته باشد بخاطر اینکه بیماران کوچکتر هستند.
- استامینوفن و ایپوپروفن اغلب در کنترل سردرد حاد بسیار تاثیر گذارند.
- برای سردرد شدید و مقاوم تر، برخی از تریپتان ها ممکن است تجویز بشوند و موثر باشند.
- اگر سردر هر روز اتفاق می افتد، ممکن است داروهای روزانه برای پیشگیری لازم باشند.
- رژیم غذایی، الگوهای خواب منظم، ورزش منظم و بیوفیدبک به طور بالقوه در کاهش میزان و شدت میگرن در کودکان موثر است.
- شناسایی و اجتناب از عوامل ایجاد کننده از طریق ثبت نشانه ها به صورت روزانه نیز می تواند مفید باشد.
پیش آگهی برای فرد مبتلا به میگرن چیست؟ آیا درمانی وجود دارد؟
اکثر افراد مبتلا به میگرن با کمی دقت در می یابند که سردردهای آن ممکن است از طریق تغییر در داروها و سبک زندگی کنترل شوند. افرادی که تشخیص داده شده است دچار میگرن هستند، باید آگاه باشند که چطور سبک زندگی آنها به طور مستقیم در تکرار و شدت سردرد آنها تاثیر گذاشته است. مشخص شده است که هر چقدر سن بیماران بالاتر برود، ممکن است تکرار حملات این نوع بیماری کاهش یابد و ممکن است بعد از چندین سال ناپدید شود.
آیا می توان از تکرار حملات میگرنی جلوگیری کرد؟
اگر مستعد ابتلا به میگرن هستید، همیشه کمی ریسک بروز میگرن را دارید، اما استفاده روزانه از داروها و اجتناب از عوامل ایجاد کننده اغلب برای جلوگیری از آن مستعد است.
چطور می توانید بفهمید دچار میگرن هستید یا نوع دیگری از سردرد را دارید؟
وقتی شخص سردردهای میگرنی را تجربه می کند، هیچ نشانه های ظاهری خاصی را در خود پیدا نمی کند. اگر در معاینه فیزیکی چیز غیر طبیعی پیدا شد، باید به دنبال علت های دیگر سردرد باشید.
بر اساس طبقه بندی بین المللی اختلالات سردرد (ICHD) برای میگرن بدون اورا، یک بیمار باید حداقل 5 برآورد حملات سردرد داشته باشد:
- حملات سردرد به مدت 4 تا 72 ساعت (بدون درمان یا با درمان بدون موفقیت)
- سردرد دارای حداقل دو ویژگی زیر است:
- سردرد یک طرفه
- درد ضربان دار
- شدت درد متوسط تا شدید
- تسکین درد از طریق اجتناب از فعالیت های بدنی معمول (مثلا راه رفتن یا صعود از پله ها)
- در طول سردرد، حداقل یکی از این ویژگی های وجود دارد:
- تهوع/ استفراغ
- فتوفوبیا/ فونفوبیا
- سردرد را نتوان به اختلال دیگری نسبت داد
اگر معاینه فیزیکی بیمار طبیعی باشد، تصویر برداری مغز با MRI و سی تی اسکن یا آزمایش موج مغزی (الکتروآنسفالوگرام EGG) ضروری نیست.
منبع: medicinenet