اکسیژن گازی است که در هوای که ما نفس می کشیم، وجود دارد و برای زندگی انسان ضروری است. برخی از افراد با اختلال تنفسی نمی توانند اکسیژن کافی دریافت کنند. آنها ممکن است به اکسیژن اضافی یا اکسیژن درمانی نیاز داشته باشند. افرادی که از اکسیژن درمانی استفاده می کنند، اغلب شاهد بهبود در سطح انرژی و خواب و بهبود کیفیت خواب هستند.
چه کسی به اکسیژن درمانی نیاز دارد؟
اکسیژن درمانی برای افرادی توصیه می شود که خودشان به تنهایی قادر به دریافت اکسیژن کافی نیستند. این مساله اغلب به دلیل یک اختلال ریه است که مانع از جذب اکسیژن توسط ریه ها می شود. این اختلالات به شرح زیر هستند:
- بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
- ذات الریه
- آسم
- دیسپلازی برونکوپولمونر، اختلال ریه های به خوبی رشد نکرده در کودکان تازه متولد شده
- نارسایی قلبی
- فیبروز کیستیک
- آپنه خواب
- بیماری ریه
- آسیب به دستگاه تنفسی
برای تعیین اینکه آیا فرد از اکسیژن درمانی سود می برد، پزشکان میزان اکسیژن موجود در خون رگ ها را بررسی می کنند. روش دیگر برای بررسی، استفاده از «پالس اکسیمتر» است که به طور غیر مستقیم میزان اکسیژن یا میزان اکسیژن اشباع شده را بدون نیاز به نمونه خون اندازه گیری می کند. پالس اکسیمتر بر روی اعضاء بدن مانند انگشت، متصل می شود. سطح کم آن بدان معنا است که شخص ممکن است کاندید مناسبی برای اکسیژن درمانی باشد. سطح عادی اکسیژن خون شریانی بین 75 تا 100 میلی متر جیوه (mmhg) است. میزان اکسیژن 60 میلی لیتر جیوه یا پایین تر نشان دهنده نیاز به اکسیژن اضافی است. میزان بیش از حد اکسیژن نیز می تواند خطرناک باشد، و می تواند به سلول های موجود در ریه آسیب برساند. سطح اکسیژن بدن نباید از 110 میلی متر جیوه بیشتر شود.
برخی از افراد در تمام مدت نیاز به اکسیژن درمانی دارند، در حالی که برخی دیگر به صورت گاه به گاه و در شرایط خاص نیاز به اکسیژن اضافی دارند. برخی از اکسیژن درمانی ها در مطب پزشک انجام می شود، و در موارد دیگر در خانه شخص انجام شده یا سیستم اکسیژن قابل حمل دارند.
علائم اکسیژن کم چیست؟
وقتی اکسیژن کافی دریافت نمی کنید، علائمی را تجربه می کنید که به شرح زیر هستند:
اگر هر گونه از علائم فوق را تجربه می کنید، فورا درخواست کمک پزشکی نمایید.
انواع مختلف اکسیژن درمانی چیست؟
انواع مختلفی اکسیژن درمانی وجود دارند که می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. این موارد به شرح زیر است:
- گاز اکسیژن
- اکسیژن مایع
- دستگاه اکسیژن ساز
- درمان با اکسیژن هایپربار
1. گاز اکسیژن
گاز اکسیژن را می توان در مخازن قابل حمل ذخیره کرد. به آنها سیستم گاز فشرده گفته می شود. یک متمرکزکننده ثابت بزرگ در خانه استفاده شده و مخزن اکسیژن کوچک تر را می توان برای استفاده به بیرون از خانه برد. مخازن کوچکتر ممکن است در کنار دستگاه های محافظ اکسیژن مورد استفاده قرار گیرند تا جریان اکسیژن طولانی تر شود. اکسیژن در پالس ها عرضه می شود و به طور پیوسته نیست.
2. اکسیژن مایع
اکسیژن مایع همچنین می تواند در یک مخزن قابل حمل ذخیره شود. اکسیژن مایع بسیار غلیظ است، بنابراین اکسیژن بیشتری می تواند در یک مخزن کوچک تر جای بگیرد. این مساله برای افرادی که خیلی فعال هستند، بسیار مفید است، اما اگر به موقع مصرف نشود، تبخیر می شود. این مخازن قابل شارژ هستند. اکسیژن مایع و گاز اکسیژن در بسیاری از مناطق برای تحویل درب منزل در دسترس هستند.
3. دستگاه اکسیژن ساز
دستگاه های اکسیژن ساز نسبت به گزینه های دیگر قابل حمل هستند. دستگاه اکسیژن ساز وسیله ای است که اکسیژن را از اتاق گرفته و آن را برای استفاده درمانی متراکم می کند و سایر گازهای طبیعی را حذف می کند. فواید استفاده از دستگاه اکسیژن ساز این است که این دستگاه ارزان قیمت تر است و نیازی به پر کردن مخازن ندارد. نسخه های قابل حمل در دسترس هستند. با این وجود، اکثر مدل ها بزرگ تر از آن هستند که واقعا قابل حمل باشند. اکسیژن از مخزن به وسیله یک لوله توزیع می شود. از طریق لوله های مخصوص بینی، ماسک صورت یا لوله ای که مستقیما وارد نای می شود، وارد ریه می شود.
4. درمان با اکسیژن هایپربار
درمان با اکسیژن هایپربار متفاوت از روش های دیگر درمان با اکسیژن است. افراد اکسیژن خالص در اتاق یا محفظه تحت فشار را تنفس می کنند. در محفظه هایپربار، فشار هوا به میزان سه یا چهار برابر فشار عادی هوا افزایش پیدا می کند. این امر میزان اکسیژن منتقل شده به بافت بدن را افزایش می دهد. این نوع از اکسیژن اغلب برای درمان زخم ها، عفونت های جدی یا حباب های هوا در رگ های خونی استفاده می شود. درمان هایپربار باید خیلی با دقت انجام شود تا سطح اکسیژن خون خیلی بالا نرود.
روش رسیدن اکسیژن به ریه ها
متداول ترین روش رسیدن اکسیژن به بدن، «کانولای بینی» است که از لوله ای تشکیل شده که در هر دو سوراخ بینی جریان دارد. سایر روش های رسیدن اکسیژن به شرح زیر هستند:
- ماسک های بدون استنشاق مجدد هوای بازدمی
- انکوباتور (برای نوزادان)
- فشار پیوندی مثبت پیوسته (CPAP)
فواید اکسیژن درمانی چیست؟
صرف نظر از دلیل، اکسیژن درمانی می تواند برای کسانی که مرتبا میزان اکسیژن کمی دارند، بسیار مفید باشد. در صورت نیاز، استفاده منظم از اکسیژن درمانی با کاهش تنگی نفس باعث می شود افراد فعال تر و متحرک شوند. همچنین می تواند به طرز قابل توجهی کیفیت زندگی را بهبود بخشیده و در بسیاری از موارد امید به زندگی را افزایش دهد. اکسیژن درمانی همچنین می تواند علائم زیر را کاهش دهد:
اکسیژن درمانی می تواند به رشد و نمو کودکانی که از بیماری های مزمن ریوی رنج می برند، کمک کند. همچنین می تواند علائمی مانند سردرد ناشی از سطح اکسیژن پایین و تغییرات یا مشکلات رفتاری را کاهش دهد.
چگونه اکسیژن درمانی به حل مشکل بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) کمک می کند؟
بسیاری از افراد با بیماری مزمن انسدادی ریه شدید، نیاز به اکسیژن درمانی طولانی مدت دارند. بیماری مزمن انسدادی ریه یک «اصطلاح چتری» است که شامل بیماری های پیشرونده ریه و منجر به افزایش نفس نفس زدن (تنگی نفس) می شود. برخی از افراد با گذشت زمان کاهش در عملکرد ریه را تجربه می کنند که منجر به مشکل عدم دریافت اکسیژن کافی می شود. اکسیژن درمانی طولانی مدت و منظم می تواند به طرز قابل توجهی کیفیت و کمیت زندگی را برای افراد مبتلا به COPD بهبود ببخشد. بسیاری از آنها ممکن است حداقل برای 15 ساعت در روز به اکسیژن درمانی نیاز داشته باشند. مطالعه ای از یک منبع معتبر دریافت که اکسیژن درمانی پیوسته برای افراد مبتلا به COPD بیشترین سود را دارد و می تواند نرخ بقا را افزایش دهد.
دستورالعمل استفاده از اکسیژن درمانی چیست؟
جهت شروع اکسیژن درمانی، پزشک باید برای شما نسخه ای بنویسد. آنها به شما می گویند که چگونه از اکسیژن درمانی استفاده کرده و هر چند وقت یک بار باید از آن استفاده کنید. این مساله شامل نرخ جریان و اینکه چقدر اکسیژن در دقیقه نیاز خواهید داشت، می شود. ضروری است که از دستورالعمل های خاص پزشکتان پیروی کنید. اگر فکر می کنید که اکسیژن درمانی برای شما موثر نیست، قبل از هر گونه تغییری در درمان به پزشک خود مراجعه کنید.
برخی از افراد فقط به اکسیژن در حین فعالیت های خاصی مانند ورزش و خواب نیاز دارند. سایر افراد ممکن است به طور دائم به اکسیژن نیاز داشته باشند. اکثر انواع اکسیژن درمانی همراه با مخازن اکسیژن قابل حمل است، بنابراین در صورت لزوم، از خانه خود خارج شوید. در حین اکسیژن درمانی از مواد مخدر و الکل استفاده نکنید، زیرا می توانند نفس کشیدن شما را آهسته کنند. هنگام گفت و گو در مورد اکسیژن درمانی با پزشک خود، آنها را از سایر داروهای تجویزی که ممکن است مصرف نمایید، آگاه کنید.
ملاحظات ایمنی در مورد اکسیژن درمانی چیست؟
اگرچه اکسیژن گاز قابل اشتعالی نیست، اما برای احتراق نیز لازم است. احتمالاً آتش سوزی در مناطقی با اکسیژن بیش از حد با سرعت بیشتری می سوزد. با مخازن اکسیژن در اطراف شعله های آتش بازی و بخاری ها محتاط باشید و حتما مخازن اکسیژن را به صورت ایمن ذخیره کنید.
نکات ایمنی
- در اتاقی که شخص از اکسیژن استفاده می کند، سیگار نکشیده و آتش روشن نکنید.
- زنگ های خطر آتش بیشتری در خانه قرار دهید تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود.
- در هنگام پخت و پز، اکسیژن را دور از اجاق گاز، فر، و هر گونه گریس قرار دهید.
- برای جلوگیری از افتادن بر رو مخزن اکسیژن یا لوله، لوله را در پشت پیراهن خود با چسب بچسبانید.
- اکسیژن را تنها در مکان هایی نگهداری نمایید که هوا آزادانه در اطراف تانک جریان دارد.
- آن را در مخزن یا کمد کوچک نگهداری نکنید
نگاه کلی به کسانی که از اکسیژن درمانی استفاده می کنند، چیست؟
بسیاری از افرادی که نیاز به اکسیژن درمانی دارند، به طور طبیعی زندگی کرده و زندگی فعالی دارند. در بسیاری از موارد، به آسان تر شدن فعالیت، افزایش استقامت و کاهش تنگی نفس کمک می کند. در بعضی موارد، اکسیژن درمانی می تواند امید به زندگی را افزایش دهد. حتی افرادی که به دلیل شرایط مزمن نیاز به درمان مداوم دارند، می توانند زندگی عادی داشته باشند. هنگامی که شخصی کنترل تجهیزات اکسیژن را یاد می گیرد، نیازی نیست تا روال انجام کارهای خود را محدود کند.
منبع: healthline