خراسان جنوبی هم مانند سایر استان های ایران دارای صنایع دستی، سوغات خوراکی و کشاورزی مخصوص به اکوسیستم خود است. اگر قصد سفر به این استان پهناور را دارید این مطلب سلام دنیا را تا انتها بخوانید، زیرا ما در این مطلب قصد داریم تا صنایع دستی و سوغات استان خراسان جنوبی، بیرجند، سربیشه، معروف ترین شیرینی، سوغات، صنایع دستی ، زرشک، زعفران و مراکز خرید بیرجند و خراسان جنوبی را به شما عزیزان معرفی کنیم. با ما همراه باشید.
سوغات خراسان جنوبی
1. عناب بیرجند
عناب یکی از معروف‌ترین سوغاتی‌های شهر بیرجند است. بیرجند و شهرستان‌های اطراف آن از تولیدکنندگان عناب در کشور محسوب می شوند و سهم زیادی در صادرات این محصول دارند. از مهمترین خواص عناب می توان به خاصیت آنتی‌اکسیدان، درمان قند خون، منبع ویتامین سی، تقویت کبد و آرامش‌بخشی آن اشاره کرد.
2. آلو بخارا
آلو بخارا یکی دیگر از سوغات معروف استان خراسان و شهرستان بیرجند است، این درخت در روستاهای این شهر به وفور یافت می شود.میوه این درخت اثرات هضم‌کننده، اشتهاآور و محرک ترشحات صفراوی دارد.البته مسافران نوع خشک شده آن را به عنوان سوغات به شهرهای خود می برند.
3. سنجد
درخت سنجد در روستاهای کوهستانی بیرجند وجود دارد و علاوه بر بهره برداری از میوه آن،از درخت آن به عنوان پرچین برای جلوگیری از تخریب مزارع و باغ‌ها استفاده می شود.سنجد ارقامی مختلفی دارد که از نظر شکل، رنگ، طعم و اندازه میوه و ارتفاع درخت بایکدیگر متفاوت هستند.
حتما بخوانید: بهترین سوغات و صنایع دستی مشهد چیست
معروف ترین سوغات خراسان جنوبی
4. زعفران
این گیاه خوش‌رنگ، از گیاهان بومی ایران است و به‌دلیل محدودیت در کشت و تولید، یکی از گران‌قیمت ترین مواد غذایی محسوب می شود. از آنجایی که زعفران در مناطق کویری کشت می شود به «طلای سرخ کویر» مشهور است. جالب است بدانید که ایران مقام اول تولید زعفران را در جهان دارد و بیش از 90 درصد از مجموع تولید جهانی را از آن خود کرده است. استان خراسان جنوبی بعد از استان خراسان رضوی، دومین تولیدکننده‌ی زعفران در ایران شناخته شده است و قدمت کشت زعفران در این استان، به بیش از 700 سال باز می گردد.
سوغات محلی خراسان جنوبی
5. انار
انار را می توان یکی از معروف ترین سوغات خراسان جنوبی دانست. البته انار مربوط به شهرستان فردوس استان خراسان جنوبی است.این شهرستان سومین تولیدکننده‌ی انار در کشور است.در باغ‌های شهرستان فردوس، گونه‌های مختلف انار مانند شیشه کپ، شهوار، شلغمی، سیاه‌دانه‌ی یزدی و ...کشت می شود.این شهرستان سهم زیادی در صادرات انار کشور دارد و بیش از 80 درصد تولید سالانه‌ی آن به کشورهای مختلف مانند اسپانیا، ژاپن، کره جنوبی و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود.
حتما بخوانید: بهترین و معروف ترین صنایع دستی و سوغات شیراز
6. زرشک سوغات خراسان جنوبی
زرشکها درختچههای خاردار همیشه سبز یا خزان‌کننده از خانواده زرشکیان می باشد.ارتفاع درختچه‌ی زرشک به یک تا 3 متر و در شرایط مساعد به 6 متر خواهد رسید.در مورد مشخصات شاخه‌های این درختچه باید گفت که آنها شکننده و دارای پوسته‌ی زرد رنگ و عدسک‌های سیاه رنگ هستند که بر روی ساقه‌های قدیمی نیز مشاهده می شود.با توجه به این توضیحات حتما متوجه شدید که زرشک هم یکی از سوغات خراسان جنوبی است. مرغوب ترین نوع زرشکی که در بیرجند یافت می شود نوع زرشک پفکی است. از مهمترین کاربردهای زرشک می توان به پخت انواع غذاها، تهیه لواشک و درست کردن رنگ طبیعی برای غذاها اشاره کرد.زرشک بعنوان عقیق درخشان خراسان جنوبی شناخته می شود و انتخاب خوبی به عنوان سوغات خراسان جنوبی و بیرجند است.
7. شیرینی سوغات خراسان جنوبی
شیرینی یا نان لوله‌ای که قدمتی 100 ساله دارد، سوغات شیرینی خرسان جنوبی و شهر بیرجند است.البته بانوان بیرجندی از اوسط اسفند برای ایام عید این شیرینی سنتی را تهیه می کنند. در تهیه این شیرینی یا نان سنتی تخم‌مرغ، شکر، روغن و گلاب استفاده می شود. طعم این شیرنی سنتی بی نظیر و عالی است، توصیه می کنیم در سفر به خراسان جنوبی و شهر بیرجند حتما این شیرینی را به عنوان سوغات به شهر خود ببرید.
سوغات بیرجند
8. کشک
شاید بارها شده که نام کشک بیرجندی را شنیده باشید. کشک ها بیرجند از نظر شکل ظاهر و طعم انواع مختلفی دارد.برای مثال کشک سفید که از مواد لبنی تهیه می شود، نوع دوم که بیشتر در این منطقه استفاده می شود، کشک زرد است که در تهیه آن از آرد و ادویه و نمک استفاده می شود.با استفاده از کشک می توان غذاهای خوشمزه ای تهیه کرد. نوع دیگر کشک بیرجند کشک زیره ای است، این کشک همان کشک سفید است که زیره را به آن اضافه شده البته طعم فوق العاده ای دارد.
9. قره قوروت
قره قوروت هم یکی دیگر از سوغات های شهر بیرجند است. این فرآورده ی لبنی در اندازه های مختلف و خیلی ترش یا شیرین در بیرجند تهیه می شوند. افزودن این محصولات به برنامه غذایی تان می تواند در تامین کلسیم به بدن کمک کند، زیرا آنها کشک و قره قوروت منبع غنی کلسیم هستند. البته فراموش نکنید که سوغاتی خوبی از شهر بیرجند هم خواهند بود.
حتما بخوانید: بهترین و معروف ترین صنایع دستی و سوغات یزد
شیرینی سوغات بیرجند
10. نان سمنو
نان سمنو یکی از شیرین های معروف بیرجند است. این نان که به نام‌های قلیف سمنو و کُماچ سمنو هم مشهور است از آرد جوانه گندم (سمنو) تهیه می‌شود و در مناطق بیابانی طرفداران زیادی دارد. از آنجایی که این نان قوت زیادی دارد در این منطقه بسیار پرطرفدار است.از فواید این نان محلی می توان جلوگیری از مشکلات کم‌خونی را نام برد. در سفر به بیرجند حتما این نان و شیرینی محلی را امتحان کنید.
11. نان زردی
نان زردی یکی دیگر از نان‌های محلی بیرجند است که از طعم و عطر بی نظیری برخوردار است. نام این نان به علت رنگ زردش انتخاب شده است. در تهیه این نان محلی از روغن حیوانی استفاده می‌کند به همین دلیل این نان عطر و طعم بسیار خوبی دارد. در بعضی نقاط به نان زردی نام روغنی هم می‌گویند و در تهیه آن از گوشت بدون استخوان، پیاز، نخود و حتی کشمش سرخ‌شده هم استفاده می‌کنند.
صنایع دستی خراسان جنوبی
12. حوله بافی
در گویش محلی خراسان جنوبی، به حوله بافی ،(تُو بافی و یا تون بافی)گفته می شود. حوله بافی یکی از قدیمی ترین صنایع دستی خراسان جنوب محسوب می شود. هنوز هم بافت حوله های سنتی در خراسان جنوبی ،همانند گذشته با دستگاههای سنتی دو یا چهار وردی و ابزار کار ساده، انجام می شود.
13.برک بافی
برک نام نوعی پارچه است که برای بافت آن از پشم شتر یا موی بز استفاده می شود و در گویش محلی به آن، کرکی یا کورگی گفته می شود. با اینکه برک پارچه‌ی نرم و ضخیم است اما از لطافت و استحکام بسیار مطلوبی برخوردار است. یکی دیگر از کاربردهای برک،دوخت لباس زمستانی به‌ویژه کت مردانه است. می توان گفت که برک‌بافی یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی استان خراسان جنوبی است که قدمت آن به قبل از دوره‌ی سلجوقی باز می گردد. این نساجی سنتی، در قدیم در برخی از شهرستان‌های استان مانند بشرویه بسیار رواج داشته است، البته امروزه نیز در گوشه و کنار استان خراسان جنوبی نیز وجود دارد.
صنایع دستی روستاهای خراسان جنوبی
14. گلیم بافی
گلیم سوزنی و گلیمی با نوعی بافت به نام «پود معلق» از برجسته‌ترین انواع گلیم در خراسان‌جنوبی شناخته شده اند. نقش کوهه، بلوچی، کژمار، بوته، هفت‌لیکه، نگار، ماه، نقش اسب، کجک، دردهن، پیش‌برو پیش‌بیا، حلقه، شطرنجی، کوچ یا دندان‌بره، درختچه‌ها، بوته‌های صحرایی حیوانات و پرندگان از مهمترین نقوش به‌کار رفته در گلیم‌های این منطقه هستند. از مهمترین کاربردهای گلیم می توان به سرانداز، کناره و زیرانداز اشاره کرد. بافت گلیم در بیشتر روستاها و شهرستان‌های خراسان‌جنوبی رواج دارد.
حتما بخوانید:بهترین صنایع دستی و سوغات اصفهان
15. سفره آردی
سفره آردی به نوعی گلیم مربعی از جنس پنبه، پشم و یا ترکیبی از هر دو شکل، گفته می شود که برای خمیرگیری نان استفاده می شود.این صنایع دستی زیبا در منطقه‌ی قائنات و سرایان تهیه و با ترکیب تکنیک گلیم ساده و پیچ و گلیم پیچ با حاشیه‌ی پرزدار بافته می‌شود. قدمت این صنعت زیبا 200 سال تخمین زده شده است.
16. گلابتون دوزی
گلابتون دوزی نوعی دوزندگی سنتی است که برای تهیه آن از نخ گلابتون (که از الیاف طلا ساخته شده) استفاده می‌شود. در گلابتون دوزی، زمینه پارچه به رنگ اصلی است و نقوش مختلف به کمک الیاف دارای روکش های فلزی بر روی پارچه دوخته می‌شود. البته در حال حاضر در تولید گلابتون دوزی از الیاف طلا اصلا استفاده نمی شود و به جای آن از نخ‌هایی که دارای روکش فلزی زرد یا سفید است و عمدتا در کشور پاکستان تولید می‌شوند، استفاده می شود.
17. سرمه‌دوزی خراسان جنوبی
سرمه‌دوزی یکی از قدیمی ترین هنرهای رودوزی ایران است که در قدیم، برای آرایش یقه لباس‌های لشکری و درباری و تزیین درفش آنها کاربرد داشت. یکی از معروف ترین دوخت های سورمه دوزی مربوط به پرده خانه خدا است که یادگار دوران تیموریان است و در حال حاضر در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود. در حال حاضر، از سرمه دوزی برای تزیین انواع تابلوهای تزیینی، دور یقه، پیش سینه، کمربند، سفره، پرده، کوسن و رومیزی استفاده می شود.
صنایع دستی شهرستان سربیشه خراسان جنوبی
18. قالی بافی
فرش دستبافت خراسان جنوبی، که به قالی مود معروف است، سهم عمده‌ای در تولید فرش دستبافت کشور دارد و شهرت جهانی آن موجب شده تا در موزه‌های سراسر دنیا نمونه ای از آن وجود داشته باشد. با اینکه قالی‌بافی در بسیاری از شهرها و روستاهای استان خراسان جنوبی رایج است اما خاستگاه آن شهر مود از توابع شهرستان سربیشه این استان است. جالب است بدانید که قدمت بافت قالی در این استان به قبل از دوره‌ی صفویه باز می گردد.
19. درویش‌دوزی | تفریشی دوزی
درویش‌دوزی نام یكی از رودوزی‌های اصیل ایرانی است که از گذشته در شهرستان سربیشه خراسان جنوبی درواج داشته است. از هنر درویش‌دوزی/ تفریشی دوزی در قدیم برای تزئین چادرشب، پرده، رویه كرسی و بقچه‌ها استفاده می شد.
صنایع دستی بیرجند
20. ترکه‌بافی بیرجند
ترکه‌بافی نوع خاصی از حصیربافی و نام یکی از سوغات معروف شهر بیرجند است. برای تهیه این صنایع دستی زیبا از شاخه‌های جوان و نازک (ترکه) درخت‌های سرخ بید، بیدمشک و بادام کوهی استفاده می‌شود. هنرمندان بیرجندی با استفاده از این چوب ها محصولات زیبا به خصوص سبد در ابعاد و اندازهای مختلف تولید می کنند.
21. چشمه دوزی بیرجند
یکی دیگر از صنایع دستی قدیمی خراسان جنوبی و به ویژه شهرستان بیرجند چشمه دوزی نام دارد، که روی پارچه‌های کتانی سفید یا رنگی با نخ هم رنگ پارچه انجام می شود. در هنر چشمه‌دوزی بعد از رو دوزی، پارچه حالت تور به خودش می‌گیرد. معمولا برای زیباتر شدن کار اطراف چشمه‌دوزی را با قلاب‌دوزی تزیین می‌کنند. از مهمترین کاربردهای چشمه‌دوزی می توان تزیین رومیزی، روتختی و پرده اشاره کرد؛ علاوه بر این چشمه‌دوزی یکی از سوغاتی های پرطرفدار بیرجند هم شناخته شده است.
بهترین مراکز خرید سوغات خراسان جنوبی
1. بازار بیرجند
بازار بیرجند قدیمی‌ترین بازار شهر است که آن را به نام بازار قدیم بیرجند نیز می‌شناسند.ما مس توانید با مراجعه به این بازار قدیمی با کالاهای رنگارنگش هر نوع سوغاتی خوراکی این استان مانند زعفران، زیره، انواع حبوبات و خشکبار و...را به راحتی پیدا کنید و به عنوان سوغات به شهر خود ببرید. برای رای رفتن به بازار بیرجند چند گزینه دارید. اگر قصد دارید با اتوبوس به بازار قدیمی بیرجند بروید، کافی است در میدان امام پیاده شوید. بازار بیرجند دقیقا روبه‌روی ایستگاه اتوبوس واقع شده است. اگر هم می‌خواهید با تاکسی به بازار بروید، باید ابتدا به میدان قدس بروید و بعد سوار ماشین هایی شوید که از میدان قدس تا بازار قدیمی بیرجند می‌روند.
در ادامه تعدادی از بازارچه های موجود در این بازار قدیمی را معرفی می کنیم تا به راحتی برای خرید سوغات مد نظر خود به آنجا بروید:
- بازار سرپوش: تنها بازار سرپوش زمان قدیم است که بین بازار سادسی و ملک واقع شده است.
- بازار چهکندی‌ها: نام این بازار از نام افرادی از اهالی چهکند در این بازار فعالیت می‌کنند، گرفته شده است. اهالی چهکند در این بازار پشم و پنبه و اقلامی از این دست را به فروش می رسانند. این بازار در جنوب ته بازار واقع شده است.
- بازار ملک: شاید قدیمی‌ترین بازار بیرجند، بازار ملک باشد. این بازار محل فروش همان خوراکی‌های متنوع و جذاب است. این بازار از شرق به بازار سرپوش و از غرب به سه راه اسدی ختم می‌شود.
- بازار سادسی: یکی دیگر از بازارهای قدیمی بیرجند است که از غرب به بازار سرپوش وصل شده است.
حتما بخوانید:بهترین و معروف ترین سوغات و صنایع دستی تهران + آدرس مراکز خرید
بهترین مراکز خرید صنایع دستی خراسان جنوبی
2. بازار قدیم بیرجند
در بازار قدیمی بیرجند می توانید صنایع دستی مانند گلیم، قالی و قالیچه از شهرهای دیگر را مشاهده کنید.در این بازار قدیمی که هنوز اصالت خود را حفظ کرده است می توانید به راحتی در کنار خرید سوغات خوراکی خراسان جنوبی، صنایع دستی این استان را نیز خریداری کنید.
سخن پایانی:
در این مطلب شما خوانندگان عزیز را با سوغات خوراکی و صنایع دستی استان خراسان جنوبی و شهر بیرجند آشنا کردیم، تا در سفر به این استان به راحتی سوغات خود را تهیه کنید و به شهر خود ببرید.
مطالب مرتبط:
بهترین و معروف ترین صنایع دستی و سوغات گلستان + غذای معروف
بهترین و معروف ترین سوغات و صنایع دستی اردبیل
بهترین و معروف ترین صنایع دستی و سوغات قم + آدرس مراکز خرید
جاهای دیدنی کیش؛ 26 مکان لاکچری و دیدنیهای کیش در شب با آدرس