آب و هوای خوب یکی از ارکان مورد نیاز برای حفظ سلامتی است. هوا برای خنک کردن قلب است. چون قلب دائما در حرکت است و حرکت، گرما ایجاد می کند. اگر این خنک شدن صورت نگیرد، قلب دچار احتراق و خفگی می شود. قلب شریف ترین عضو بدن است؛ چون مبدأ و منشأ حیات بدن است. اگر قلب از کار بیفتد انسان فورا می میرد، اما دیگر اعضا این طور نیستند، ممکن است در بیماری مانند اغما یا سکته مغزی، انسان سال ها زنده بماند، اما با سکته قلبی یک لحظه زنده نمی ماند. به همین دلیل هوای سالم، مهم ترین رکن از سته ضروریه است و تغییر در آن، بر کل بدن تأثیر می گذارد، نه این که فقط بر ریه و قلب تاثیر بگذارد؛ هرچند تأثیر آن بر قلب مشهودتر است. در این مقاله سلام دنیا به بررسی توصیه ها و تدابیر فصل پاییز در طب سنتی و طبع و مزاج فصل پاییز و بهترین غذاهای مناسب پاییز پرداختیم. با ما همراه باشید.
نکته: افراد مناطق کوهستانی به سبب این که درون بدنشان گرم تر است، هضم بهتری دارند و طول عمرشان نیز بیشتر است.
فصل های سال و تأثیرات آن بر بدن انسان در علم طب سنتی
فصول سال در علم طب، با آن چه که ما از فصل سال می شناسیم، تفاوت دارد و هر فصل تعريف طبی خاصی دارد؛ هم چنین هر فصل با توجه به مزاجی که دارد، بیماری و تدبیر مخصوص به خود را دارد و برای برخی از مزاج ها و سنین خوب و برای برخی دیگر بد است.
حتما بخوانید: اصول شش گانه (سته ضروریه) ابن سینا در طب سنتی
تعریف فصول: آغاز فصل بهار از نظر طبی، زمان بیرون آمدن شکوفه هاست. آغاز فصل تابستان زمانی است که مردم از شدت گرما به سیستم های خنک کننده مانند سرداب و بادگیر نیاز دارند و هوا خشک است. آغاز فصل پاییز، زمانی است که برگ درختان شروع به ریختن می کند. آغاز فصل زمستان زمانی است که مردم نیاز به پوشش بیشتری دارند و سیستم های گرمازا در منازل مورد استفاده قرار می گیرد. بهترین احوال فصول، وقتی است که بر مزاج طبیعی خود باشند؛ نه گرم تر و نه سردتر از آن.
- غذای فصل: با توجه به این که فصل بهار، گرم و تر و فصل تابستان، گرم و خشک و فصل پائیز، سرد و خشک و نهایتا فصل زمستان سرد و تر است، حکما معمولا رژیم غذایی کلی و سالم را با تغییراتی متناسب با فصل همراه می ساختند که تعادل مزاجی بر هم نخورد. در فصل های گرم به خصوص تابستان، غذاهای سردی بخش و رطوبت بخش مانند ماست و خیار و میوه ها بیشتر توصیه می شود و در فصل های سرد، به خصوص زمستان، غذاهای گرمی بخش مانند عسل، بادام، فندق و پسته و ادویه جات مانند آویشن و زیره، همراه با غذاهای اصلی استفاده می شود. غذاهایی که گرم و خشک هستند، در فصل تابستان و در سن جوانی کمتر باید مورد استفاده قرار گیرند تا مزاج فصل و سن، به تعادل برسد. افراد صفراوی نیز باید از آنها پرهیز کنند و در مقابل، غذاهای سرد و تر که برای افراد پیر و فصل زمستان و بلغمی مزاجان مضر است، استفاده شود.
حتما بخوانید: رژیم غذایی و درمان مزاج صفراوی
- بیماری مخصوص هر فصل: در هر فصل خلطی خاص غلبه می کند و بیماری خاص خود را به دنبال دارد. مثلا مزاج فصل زمستان سرد و تر است و به علت سردی زیاده از حد هوا بیماری های سرد و تر یا بلغمی همچون سرماخوردگی، آبریزش بینی، سرفه، درد مفاصل، ورم مفاصل، سینوزیت، سردردهای سرد، ورم لوزه و دیگر بیماری های سرد شیوع پیدا می کند.
- در هر فصل باید غذای متناسب و لباس متناسب و کلا تدبیر متناسب با آن فصل انجام شود؛ مثلا حجامت کردن در بهار، بهتر از دیگر فصول است؛ چون خون بدن زیاد است.
طبع فصل پاییز و سایر فصول سال
در جدول زیر، طبع هر فصل و این که هر فصل برای چه طبعی مضر و برای چه طبعی مفید است و نیز بیماری مخصوص هر فصل آمده است.
فصل | طبع ها | مضر برای | مفید برای | بیماری فصل |
بهار | گرم و تر | دموی ها و کودکان | سوداوی ها و میان سالان | بیماری های دموی |
تابستان | گرم و خشک | صفراوی ها و جوانان | بلغمی ها و پیران | بیماری های صفراوی |
پاییز | سرد و خشک | سوداوی ها و میان سالان | دموی ها و کودکان | بیماری های سوداوی |
زمستان | سرد و تر | بلغمی ها و پیران | صفراوی ها و جوانان | بیماری های بلغمی |
3. فصل پاییز و طب سنتی
فصل پاییز از نقل مزاج سرد و خشک است آغاز فصل پاییز از نظر طبی، زمان ریختن برگ درختان است. فصل پاییز برای افراد دارای مزاج سرد و خشک بد است و حال آنها را بدتر می کند و علائم بیماری را در آنها تشدید می کند؛ اما برای کسانی که مزاج گرم و تر دارند ( دموی مزاجان) خوب است و مزاج آن ها را به اعتدال می رساند. در این فصل، خلط سودا و بیماری های سوداوی در بدن افزایش می یابد.
حتما بخوانید: درمان اگزما با 10 درمان خانگی و گیاهی ساده
در این فصل به سبب ریزش برگ درختان و از بین رفتن طراوت و نشاط آب و هوا و میل هوا به سردی، علاوه بر بیماری های جسمی مانند: اگزما، پسوریازیس، سیاتیک، خشکی پوست دست و پا و لب، خارش بدن، واریس، سرطان، درد کمر و قولنج (کولیت روده) بیماری های روانی مانند: مالیخولیا، افسردگی، وسواس و جنون نیز افزایش می یابد. از این رو باید غذاهایی استفاده کرد که ضد سودا باشد و مزاج فصل را تعدیل کند.
توصیه های طب سنتی برای فصل پاییز
- از میان گوشت ها، گوشت بره و گوسفند و مرغ های چاق و گوشت پرندگان استفاده شود. استفاده از شیرینی ها در این فصل توصیه می شود. انواع حلواها و سوهان ها خصوصا آنهایی که با بادام و پسته و فندق و گردو درست کرده باشند، مفید است. شیرینی طبیعی که مواد شیمیایی در آن استفاده نشده باشد نیز مفید است.
- از میان میوه ها فقط می توان از انجیر، سیب، گلابی، به و انگور استفاده کرد. در این میوه ها گرم و تر هستند و مزاج این فصل را تعديل می کنند؛ انار نیز در این فصل مفید است. اما استفاده از میوه های سرد مثل هندوانه و خربزه و طالبی و خیار که مخصوص تابستان هستند خوب نیست؛ زیرا باعث سرما خوردگی، ضعف هضم، غلظت خون و عفونت آن می شود.
حتما بخوانید: درمان غلظت خون با بهترین دمنوش
- فصل پاییز چون نه مانند تابستان بسیار گرم و نه مانند زمستان، بسیار سرد است ، بنابراین استفاده از غذاهای معتدل در آن خوب است.
- استفاده از مغزها و آجیل ها با طبع گرم مانند: گردو، بادام، فندق، پسته، کشمش، مویز و توت در این فصل خوب است. همان طور که گفته شد، افسردگی و غم و اندوه و نومیدی در این فصل افزایش می یابد. برای رفع این حالت و ایجاد روحیه نشاط، باید از داروهای نشاط آور و مقوی قلب و مغز استفاده کرد. برای پیشگیری از امراض مخصوص این فصل، باید از مصرف غذاهای سرد و خشک و سودا زا مانند: غذاهای کنسرو شده، فست فودی، گوشت گاو، عدس، بادنجان، گوجه، کلم، خرما، انواع ترشیجات و میوه های ترش و سرد پرهیز کرد.
- برای رفع عوارض بالا، دم کرده اسطوخودوس، زعفران، بادرنجبویه، گل گاو زبان، شربت بهار نارنج و بیدمشک بسیار مفید است. این دم کرده ها را بهتر است اول صبح یا آخر شب استفاده کرد تا سريعا اثر آن ها به قلب یا مغز برسد.
در فصل پاییز باید از موارد زیر پرهیز کرد
- آشامیدن آب سرد، خوابیدن در مکان سرد، شست وشو با آب سرد، برهنه کردن سر
- خوردن و خوابیدن در حال سیری و پری معده
آشامیدن آب سرد باعث بیماری های حلق و دستگاه گوارش می شود. شست و شو با آب سرد و ریختن آن بر سر، موجب بسته شدن سوراخ ها و منافذ بدن می شود و مانع تبخیر رطوبات است و باعث جمع شدن مواد اضافی و بلغمی در درون بدن، آبریزش بینی، خلط گلو و سرما خوردگی می شود. ضرر خواب در مکان سرد هم به همین علت است و هم چنین به علت اختلاف هوا در آن از سردی شب ها و صبح ها و گرمای روز می باشد. برهنه کردن سر هم موجب سرما خوردگی و سرفه و آبریزش بینی می گردد. جهت رفع خشکی بدن، لازم است یک روز در میان به حمام رفته و از آب نیم گرم استفاده کرد و در حوضی که آب نیم گرم دارد فرورفته و توقفی به قدر نیم ساعت داشته باشند. چرب کردن بدن با روغن بنفشه یا بادام شیرین جهت رفع خشکی و خارش بدن بسیار مفید است.
سخن آخر
تأثیر آب و هوا بر انسان زیاد است و شکل دهنده بسیاری از حالات روانی افراد اقاليم و مناطق مختلف می شود. از دیدگاه طب سنتی، هر فصلی مزاج، غذا، نوشیدنی و تدابیر خاص خود را دارد. در ادامه با آنها آشنا شوید. درباره فصل های سال و تأثیرات آنها بر بدن انسان در علم طب سنتی؛ توصیه های طب سنتی برای فصل پاییز، در این مقاله سلام دنیا صحبت کردیم. امیدوارم برایتان مفید بوده باشد.
مقالات مرتبط:
طبع و مزاج فصل تابستان و غذاهای مناسب
توصیه های فصل زمستان در طب سنتی
دیدگاه ها