تدابیر فصل بهار در طب سنتی + طبع و مزاج فصل بهار و غذاهای مناسب

آب و هوای خوب یکی از ارکان مورد نیاز برای حفظ سلامتی است. هوا برای خنک کردن قلب است. چون قلب دائما در حرکت است و حرکت، گرما ایجاد می کند. اگر این خنک شدن صورت نگیرد، قلب دچار احتراق و خفگی می شود. قلب شریف ترین عضو بدن است؛ چون مبدأ و منشأ حیات بدن است. اگر قلب از کار بیفتد انسان فورا می میرد، اما دیگر اعضا این طور نیستند، ممکن است در بیماری مانند اغما یا سکته مغزی، انسان سال ها زنده بماند، اما با سکته قلبی یک لحظه زنده نمی ماند. به همین دلیل هوای سالم، مهم ترین رکن از سته ضروریه است و تغییر در آن، بر کل بدن تأثیر می گذارد، نه این که فقط بر ریه و قلب تاثیر بگذارد؛ هرچند تأثیر آن بر قلب مشهودتر است. با این مبنا در شهرهای آلوده مانند تهران، علاوه بر رعایت دیگر ارکان سلامتی باید هوای آلوده را نیز تدبیر کرد. ما در این مقاله سلام دنیا به بررسی توصیه ها و تدابیر فصل بهار در طب سنتی ، طبع و مزاج بهار و غذاها  و نوشیدنی مناسب فصل بهار پرداختیم. با ما همراه باشید.

تاثیر آب و هوا بر روی اخلاق و رفتار آدمها در طب سنتی

تأثیر آب و هوا بر انسان زیاد است و شکل دهنده بسیاری از حالات روانی افراد اقاليم و مناطق مختلف می شود. به طوری که اختلاف عرض بلاد و تفاوت اقلیم ها و وجود کوه و دریا و پستی و بلندی منطقه، باعث اختلاف مزاج افراد و اخلاق و عادات هر منطقه می شود. به همین خاطر دیده می شود که افراد هر منطقه و اقلیم، اخلاق و عادت خاصی دارند؛ مثلا افراد مناطق سردسیر شجاع هستند. در روایتی به این تأثیر اشاره شده است: «بدان که نیروی روان ها پیرو مزاج است، مزاج ها تابع هواهاست و بر حسب تغییر هواها دگرگون می شود. بیماری ها هم بسیار متأثر از آب و هوا هستند. مثلا بیماری زکام مخصوص افراد منطقه سردنشین است. هم چنین طبع ادویه و غذاها در مناطق مختلف تفاوت می کند؛ مثلا آویشن یک منطقه، در درجه دوم گرم است و آویشن منطقه ای دیگر، در درجه چهارم.

حتما بخوانید: بهترین تغذیه در فصل بهار از نظر طب سنتی

اقاليم و مکان های خاص جغرافیایی به خاطر مزاج خاصی که دارند، نیاز به تدبیر خاصی دارند و نباید نسخه واحدی برای همه مناطق پیچید. منطقه ای خشک است و نیاز به پوشش و غذای خاص دارد و منطقه های رطوبی است و نیاز به پوشش و غذای دیگر دارد. با این مبنا، معماری، تغذیه و نوع پوشش و مصالح ساختمانی مردم هر منطقه با منطقه دیگر باید متفاوت باشد. در سابق این تفاوت ها لحاظ می شد؛ مثلا معماری منطقه يزد، گنبدی و با کاه گل و مناطق سردسیر، با سنگ و مناطق شمالی با چوب بود. این رویکرد ضد جهانی سازی است و اصلا تجویز یک نوع معماری و یک نوع پوشش را برای همه افراد باطل می داند. 

هوای خوب 

• هوای خوب حافظ سلامتی بود و نفس کشیدن در آن راحت است و حلق و مجاری تنفسی را نمی فشارد و سبب تنگی نفس نمی شود؛ این هوا باید دارای ویژگی های زیر باشد 
• معتدل در گرمی و سردی باشد.
• پاک و صاف باشد و با بخارات و دودها و ذرات خارجی مخلوط نباشد؛ بخار کشتزارهای بدیو و درختان سمی چون گردو، مرداب ها، بوی آهک، گوگرد، فاضلاب ها و کارخانه های بدبو و ادکلن های شیمیایی و هر آن چه بوی بدی دارد، برای قلب مضر و مهلک هستند. 
• هوای آزاد بهتر از هوای محبوس بین دیوارهاست، مگر وقتی که هوا، فاسد و آلوده به عوامل عفونت زا باشد.
• هوای نواحی مرتفع، بهتر از هوای نواحی پست است؛ زیرا در نواحی پست، هوا محتبس بوده و بادهای خوب در مناطق مرتفع بیشتر می وزند.

نکته: افراد مناطق کوهستانی به سبب این که درون بدنشان گرم تر است، هضم بهتری دارند و طول عمرشان نیز بیشتر است.

فصل های سال و تأثیرات آن بر بدن انسان در علم طب سنتی

فصول سال در علم طب، با آن چه که ما از فصل سال می شناسیم، تفاوت دارد و هر فصل تعريف طبی خاصی دارد؛ هم چنین هر فصل با توجه به مزاجی که دارد، بیماری و تدبیر مخصوص به خود را دارد و برای برخی از مزاج ها و سنین خوب و برای برخی دیگر بد است. 

حتما بخوانید: چگونه از حساسیت فصلی بهار جلوگیری کنیم

تعریف فصول: آغاز فصل بهار از نظر طبی، زمان بیرون آمدن شکوفه هاست. آغاز فصل تابستان زمانی است که مردم از شدت گرما به سیستم های خنک کننده مانند سرداب و بادگیر نیاز دارند و هوا خشک است. آغاز فصل پاییز، زمانی است که برگ درختان شروع به ریختن می کند. آغاز فصل زمستان زمانی است که مردم نیاز به پوشش بیشتری دارند و سیستم های گرمازا در منازل مورد استفاده قرار می گیرد. بهترین احوال فصول، وقتی است که بر مزاج طبیعی خود باشند؛ نه گرم تر و نه سردتر از آن. 

• غذای فصل: با توجه به این که فصل بهار، گرم و تر و فصل تابستان، گرم و خشک و فصل پائیز، سرد و خشک و نهایتا فصل زمستان سرد و تر است، حکما معمولا رژیم غذایی کلی و سالم را با تغییراتی متناسب با فصل همراه می ساختند که تعادل مزاجی بر هم نخورد. در فصل های گرم به خصوص تابستان، غذاهای سردی بخش و رطوبت بخش مانند ماست و خیار و میوه ها بیشتر توصیه می شود و در فصل های سرد، به خصوص زمستان، غذاهای گرمی بخش مانند عسل، بادام، فندق و پسته و ادویه جات مانند آویشن و زیره، همراه با غذاهای اصلی استفاده می شود. غذاهایی که گرم و خشک هستند، در فصل تابستان و در سن جوانی کمتر باید مورد استفاده قرار گیرند تا مزاج فصل و سن، به تعادل برسد. افراد صفراوی نیز باید از آنها پرهیز کنند و در مقابل، غذاهای سرد و تر که برای افراد پیر و فصل زمستان و بلغمی مزاجان مضر است، استفاده شود. 
• بیماری مخصوص هر فصل: در هر فصل خلطی خاص غلبه می کند و بیماری خاص خود را به دنبال دارد. مثلا مزاج فصل زمستان سرد و تر است و به علت سردی زیاده از حد هوا بیماری های سرد و تر یا بلغمی همچون سرماخوردگی، آبریزش بینی، سرفه، درد مفاصل، ورم مفاصل، سینوزیت، سردردهای سرد، ورم لوزه و دیگر بیماری های سرد شیوع پیدا می کند. 

حتما بخوانید: فواید جادویی حجامت برای پوست و درمان بیماری

• در هر فصل باید غذای متناسب و لباس متناسب و کلا تدبیر متناسب با آن فصل انجام شود؛ مثلا حجامت کردن در بهار، بهتر از دیگر فصول است؛ چون خون بدن زیاد است. 

طبع فصل بهار و سایر فصول سال

در جدول زیر، طبع هر فصل و این که هر فصل برای چه طبعی مضر و برای چه طبعی مفید است و نیز بیماری مخصوص هر فصل آمده است. 

تدابیر فصول به تفصيل

1. تدابیر فصل بهار در طب سنتی

مزاج فصل بهار

مزاج فصل بهار معتدل است. اما علائم گرم و تر از آن بروز می کند. آغاز فصل بهار از نظر طبی، زمان بیرون آمدن شکوفه هاست. این فصل موافق مزاج سرد و خشک یا سوداوی مزاجان و سن میان سالی است؛ چون ضد مزاج آن هاست و مزاجشان را تعدیل می کند، اما علائم بیماری را در مزاج گرم و تر (دموی مزاجان) تشدید می کند.

بیماری های فصل بهار

عبارتند از: دمل ها، جوش ها، خارش و ورم حلق، درد چشم، خون ریزی از بینی و بن دندان و خونریزی داخلی، تب و اسهال خونی، علت به وجود آمدن این امراض، آن است که مواد و خلط هایی که در زمستان و پاییز به سبب سردی هوا ساکن بوده اند، اکنون به سبب گرمی و نشاط هوا به هیجان آمده، به صورت جوش و دمل در سطح بدن ظاهر می شوند.

حتما بخوانید: علت خواب آلودگی بهاری چیست

توصیه های طب سنتی برای فصل بهار

در فصل بهار خون بیشتری در بدن تولید می شود؛ به همین دلیل باید از غذاهای مقوی و خون ساز مانند گوشت ها و شیرینی ها کم تر استفاده کرد. اگر غذای خون ساز استفاده شود، باعث می شود که بیماری های غلبه خون مانند چرت زدگی، فشار بالا، خون دماغ، جوش، خمیازه و کسالت عارض شود. بهترین تدبیر اصلاح این مسئله استفاده از غذاهایی است که خون کمتری تولید می کنند.

غذاهای مناسب فصل بهار

در بین مواد غذایی، سبزی ها و گیاهان خوراکی کمترین خون را تولید می کنند در بسیاری از مناطق ایران هنگام بهار، گیاهان خوراکی خودرو محلی موجود در مزارع و کوهپایه ها مانند: شنگ، گل گاو زبان و بادرنجبویه و ... را پخته و به عنوان یک وعده غذایی استفاده می کنند که علاوه بر خواص بسیار زیاد درمانی که در آن وجود دارد، باعث می شود خون بدن زیاد نشود. این گیاهان باعث دفع مواد زائد بلغمی و سوداوی می شود که در فصل زمستان در بدن جمع شده است و خود بهترین شیوه پیشگیری از بیماری هاست. 

• به سبب ميل هوا به گرمی از ادویه جات و مواد غذایی تند و تیز (مانند زنجبیل و فلفل و زیره) و تلخ و شور پرهیز شود. استفاده از شربت های خنک مانند شربت آلبالو، شربت دانه های لعاب دار مانند اسفرزه، تخم شربتی، بارهنگ، خاکشیر، ماء الشعیر، شربت زرشک و شربت آبغوره و ... خوب است. 
• ورزش معتدل در این فصل نافع و نیکو می باشد؛ زیرا باعث از بین رفتن موادی است که در زمستان در بدن جمع شده است، اما ورزش بیش از حد، مضر می باشد.
• فصل بهار بهترین فصل برای همه کارهای درمانی و حجامت فصد است چون خون بدن زیاد است و موادی که در فصل پاییز و زمستان به علت سرمای هوا ساکن بوده اند، اکنون آماده دفع هستند و با حجامت و فصد دفع می شوند. 

سخن آخر

تأثیر آب و هوا بر انسان زیاد است و شکل دهنده بسیاری از حالات روانی افراد اقاليم و مناطق مختلف می شود. از دیدگاه طب سنتی، هر فصلی مزاج، غذا، نوشیدنی و تدابیر خاص خود را دارد. در ادامه با آنها آشنا شوید. درباره فصل های سال و تأثیرات آنها بر بدن انسان در علم طب سنتی؛ طرز تهیه بهترین نوشیدنی های فصل تابستان در علم طب سنتی؛ توصیه های طب سنتی برای فصل بهار، فواید استفاده از کرسی در زمستان؛ تصفیه هوای خانه و اطراف آن در زمان آلودگی هوا در این مقاله سلام دنیا صحبت کردیم. امیدوارم برایتان مفید بوده باشد.

مقالات مرتبط:

تدابیر فصل تابستان در طب سنتی

تدابیر فصل پاییز در طب سنتی

تدابیر فصل زمستان در طب سنتی