اگر شب قبل نوشیدنی الکلی زیادی مصرف کرده باشید و صبح را با سردرد، خستگی یا ناراحتی معده آغاز کنید، احتمالاً به دنبال راهی سریع برای کاهش علائم هستید. خماری معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سطح الکل در خون به صفر می‌رسد و می‌تواند با نشانه هایی مانند خشکی دهان، اختلال در تمرکز، کم آبی بدن و خواب بی کیفیت همراه باشد. در این میان، گیاه خار مریم برای خماری که به دلیل تأثیر مثبتش بر سلامت کبد شهرت دارد، به عنوان درمانی طبیعی مطرح شده است. اما آیا واقعاً می‌تواند مؤثر باشد؟ در این مقاله از سلام دنیا، به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم.
آیا خار مریم راهکار مؤثری برای درمان خماری است؟
خار مریم (Silybum marianum) گیاهی گل دار و تیغ‌دار است که در مناطق گرمسیری رشد می‌کند. ترکیبات فعال این گیاه به‌طور کلی با نام سیلیمارین (silymarin) شناخته می‌شوند؛ به همین دلیل، گاهی اوقات از واژه‌های «خار مریم» و «سیلیمارین» به‌جای یکدیگر استفاده می‌شود. این گیاه هزاران سال است که در طب سنتی مورد استفاده دارویی قرار می‌گیرد. خار مریم دارای خواص محافظت از کبد است، که همین ویژگی ممکن است دلیل توصیه آن برای خماری باشد. با این حال، هیچ شواهد علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد خار مریم می‌تواند علائم خماری را درمان یا از آن پیشگیری کند.
حتما بخوانید: بهترین دمنوش برای سم زدایی بدن از مواد مخدر
عملکرد خار مریم در بدن
زمانی که بدن الکل را تجزیه می‌کند، ترکیبات سمی‌ای باقی می‌مانند که موجب التهاب در سراسر بدن، به‌ویژه در کبد، معده و مغز می‌شوند. این التهاب در طول زمان می‌تواند باعث زخم دائمی کبد و نهایتاً بیماری سیروز شود. مطالعات نشان می‌دهند که سیلیمارین، ترکیب فعال موجود در گیاه خار مریم، ممکن است به سم‌زدایی برخی از این مواد سمی کمک کرده و از کبد محافظت کند.
این ترکیب خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و می‌تواند رادیکال‌های آزاد مضر تولیدشده در هنگام تجزیه الکل را خنثی کند. همچنین ممکن است سیلیمارین توانایی خاموش کردن سیگنال‌های التهابی فعال‌شده توسط الکل در بدن را داشته باشد. اگرچه نتایج تحقیقات انسانی در این زمینه هنوز قطعی نیستند، خار مریم به عنوان درمان مکمل برای بیماری‌های کبدی مختلفی مانند:
- بیماری کبدی ناشی از الکل
- سیروز کبدی
- هپاتیت
- بیماری کبد چرب غیرالکلی
- حتی سرطان کبد استفاده می‌شود.
مطالعات حاکی از آن است که ممکن است در کند کردن یا حتی معکوس کردن آسیب‌های کبدی موثر باشد. این گیاه را می‌توان به صورت کپسول، مکمل مایع یا چای مصرف کرد. برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی مانند تیک‌تاک توصیه می‌کنند که برای جلوگیری از خماری، خار مریم را همراه با ویتامین B و مکمل زنجبیل قبل از خواب مصرف کنید. با این حال، باید توجه داشت که خار مریم نباید به عنوان درمانی برای خماری در نظر گرفته شود.
همچنین، به گفته متخصص قلب و عروق سانول کوریلوس، شواهد درباره تاثیر خار مریم بر سلامت کبد متغیر است. وی هشدار می‌دهد که افراد دیابتی باید با احتیاط این مکمل را مصرف کنند، زیرا ممکن است قند خون را کاهش دهد. علاوه بر این، نگرانی‌هایی درباره تغییر سطح استروژن با مصرف خار مریم وجود دارد که برای افرادی با سابقه سرطان پستان، رحم، تخمدان، آندومتریوز یا فیبروم رحمی مصرف آن توصیه نمی‌شود.
امتحان خار مریم برای درمان خماری؛ آیا مؤثر است؟
احتمال این‌که خار مریم باعث بهبود قابل توجهی در علائم خماری شود، بسیار کم است. گرچه ترکیبات ضد التهابی موجود در سیلیمارین ممکن است برخی علائم مرتبط با التهاب، مانند دردهای عضلانی را کاهش دهند، اما تأثیری بر خشکی دهان یا سردرد ناشی از کم‌آبی بدن و خستگی ناشی از اختلال در خواب نخواهند داشت. در نتیجه، استفاده از درمان‌های دیگر گزینه بهتری خواهد بود.
حتما بخوانید: خواص روغن خار مریم برای زنان، دیابت و لاغری
مقدار مصرف و نکات ایمنی خار مریم
خار مریم به‌طور کلی برای اکثر افراد بی‌خطر است و مصرف خوراکی آن در مطالعات به‌خوبی تحمل شده است. رایج‌ترین عوارض جانبی مصرف خار مریم شامل ناراحتی معده، حالت تهوع، اسهال و واکنش‌های آلرژیک است. پیش از مصرف این گیاه یا هر نوع مکمل دیگر، توصیه می‌شود با پزشک خود مشورت کنید، زیرا ممکن است با برخی داروها یا شرایط زمینه‌ای سلامتی تداخل داشته باشد. در موارد زیر بهتر است از مصرف خار مریم خودداری کنید:
- اگر باردار هستید، زیرا هنوز تحقیقات کافی درباره ایمنی آن در دوران بارداری انجام نشده است.
- اگر به گیاهان خانواده Asteraceae یا Compositae (مانند راج‌وید یا گل‌گاوزبان) حساسیت دارید.
- اگر از داروهای کنترل قند خون استفاده می‌کنید، چون خار مریم ممکن است باعث کاهش خطرناک قند خون شود.
نکات مربوط به مصرف خار مریم
اگر تصمیم به استفاده از خار مریم گرفتید، توجه داشته باشید که دوز مصرفی بسته به برندهای مختلف متفاوت است و همه محصولات مقدار یکسانی از ماده‌ی فعال ندارند. به دنبال محصولی باشید که استاندارد شده و دارای 70 تا 80 درصد سیلیمارین باشد و حتماً دستور مصرف درج‌شده روی برچسب را رعایت کنید. از آنجا که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مکمل‌ها را مانند داروها به‌طور دقیق کنترل نمی‌کند، بهتر است مکملی را انتخاب کنید که توسط یک آزمایشگاه مستقل از نظر ایمنی و کیفیت تأیید شده باشد.
درمان های جایگزین برای خماری با الکل
در حال حاضر هیچ اجماع علمی مشخصی در مورد بهترین روش برای پیشگیری یا درمان خماری وجود ندارد. انجام مطالعات گسترده و با کیفیت بالا بر روی انسان‌ها در این زمینه دشوار و از نظر اخلاقی چالش‌برانگیز است؛ به همین دلیل، بسیاری از تحقیقات موجود عمدتاً روی حیوانات، به‌ویژه موش‌های آزمایشگاهی انجام شده‌اند. با این حال، برخی مواد طبیعی مانند غذاها، گیاهان دارویی و مکمل‌های بدون نسخه ممکن است به کاهش علائم خماری مانند تهوع، استفراغ، اسهال، لرزش و سردرد کمک کنند. از جمله این موارد می‌توان به:
- گیاه آسیایی Pueraria lobata (کودزو)
- آب کاکتوس خاردار
- زنجبیل اشاره کرد.
حتما بخوانید: اعتیاد چیست و علائم ظاهری و رفتاری فرد معتاد
کارشناسان معتقدند این درمان‌های طبیعی ممکن است تا حدی باعث بهبود نسبی برخی از علائم شوند، اما نمی‌توانند به‌طور کامل همه نشانه‌های خماری را برطرف کنند. مصرف مایعات فراوان و استفاده از داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن یا استامینوفن نیز به کاهش سردرد و خشکی دهان ناشی از کم‌آبی کمک می‌کنند، اما تأثیر قابل توجهی بر حالت تهوع یا خستگی ندارند.
در مجموع، بهترین و مطمئن ترین راه برای پیشگیری از خماری، محدود کردن دقیق مصرف الکل است. حتی درمان‌ها و مکمل‌های ضد خماری نیز در بهترین حالت، اثربخشی و ایمنی اثبات شده ای ندارند. به‌عنوان مثال، یک مطالعه در سال 2021 حدود 82 محصول ضد خماری را شناسایی کرد که اغلب حاوی موادی مانند عصاره خار مریم، ویتامین‌های B و C و ترکیب N-استیل سیستئین (NAC) بودند، اما هیچ‌کدام از این محصولات، داده‌های انسانی بررسی‌شده توسط همتا برای اثبات اثربخشی یا ایمنی نداشتند.
دکتر دیوید سوارز، پزشک ساکن نیوجرسی و مدیر ارشد پزشکی مرکز Pure Wellness Medical، در این باره می‌گوید: «خوردن غذا قبل از نوشیدن الکل یکی از راه‌های طبیعی برای پیشگیری از خماری است، زیرا باعث تأخیر در تأثیرگذاری الکل بر بدن می‌شود.» او همچنین توصیه می‌کند که برای کاهش میزان کل مصرف الکل، بهتر است نوشیدنی‌های الکلی را با نوشیدنی‌های غیرالکلی مانند نوشابه جایگزین یا مخلوط کرد.
سخن آخر
با وجود تبلیغات گسترده در فضای مجازی، به‌ویژه در تیک‌تاک، هیچ مدرک علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد خار مریم قادر به پیشگیری یا درمان خماری باشد. هرچند این گیاه ممکن است نقشی در محافظت از کبد داشته باشد، اما نباید آن را راه‌حل قطعی برای علائم خماری دانست. بهترین راهکار برای پیشگیری از خماری، مصرف مسئولانه و کنترل شده‌ی الکل است، نه اتکا به مکمل‌ها یا درمان‌های گیاهی.
مطالب مرتبط:
قرص دراگون چیست و چه کاربردی دارد
دیدگاه ها