ضایعه استخوانی، ناحیه ای از استخوان است که تغییر یافته یا آسیب دیده است. علل ضایعه استخوانی شامل عفونت، شکستگی یا تومور است. هنگامی که سلول های درون استخوان شروع به تکثیر شدن غیر قابل کنترل می کنند، گاهی به آنها تومورهای استخوانی نیز می گویند. اکثر ضایعات استخوانی خوش خیم هستند، به این معنا که سرطانی نیستند. با این وجود، برخی از ضایعات استخوانی سرطانی هستند و آنها به عنوان تومورهای بدخیم استخوان شناخته می شوند.
ضایعه استخوانی چیست؟
ضایعات استخوانی توده ای از بافت است که می تواند در هر قسمت از استخوان تشکیل شود. ضایعه استخوانی می تواند در هر قسمت از بدن تاثیر گذاشته و در بسیاری از بخش های استخوان از سطح تا مغز استخوان گسترش پیدا می کند. آنها در اثر سلول های استخوانی ایجاد می شوند که شروع به تقسیم و تکثیر غیر قابل کنترل می کنند و منجر به ایجاد توده یا توده هایی از بافت غیر عادی می شوند. یک ضایعه در حال رشد می تواند بافت سالم را از بین برده و استخوان را تضعیف کند و این باعث آسیب پذیری در برابر شکستگی ها می شود.
اکثر ضایعه های استخوانی خوش خیم بوده و تهدید کننده زندگی محسوب نمی شوند و به سایر قسمت های بدن منتقل نمی شوند. با این وجود، برخی از ضایعات استخوانی بدخیم هستند، به این معنا که سرطانی هستند. این غده های سرطانی گاهی اوقات متاستاز می شوند، یعنی زمانی که سلول های سرطانی به سایر قسمت های بدن پخش می شوند. تومورهای بدخیم استخوان به دو دسته تقسیم می شوند:
- سرطان استخوان اولیه، که سرطانی است که ابتدا از استخوان ها شروع می شود.
- سرطان استخوان ثانویه، یعنی زمانی که سرطان از جای دیگری شروع شده و به استخوان گسترش پیدا می کند.
علل و درمان ضایعات استخوانی
علاوه بر سایر فاکتورها، علت ضایعه استخوانی به این مساله بستگی دارد که آیا ضایعه خوش خیم است یا بدخیم.
1. ضایعات استخوانی خوش خیم
اکثر ضایعات استخوانی خوش خیم هستند به این معنا که سرطانی یا تهدید کننده زندگی نیستند. همچنین برخی از بیماری ها و اختلالاتی که شبیه ضایعات استخوانی است وجود دارد.
دلایل ضایعات استخوانی به شرح زیر است
- فیبروم غیر استخوان ساز
- کیست اﺳﺘﺨﻮانی آﻧﻮرﻳﺴﻤﺎل (ساده)
- استئوکندروم
- تومور غول یاخته ای استخوان
- انکندورم
- دیسپلازی فیبروم
- کندروبلاستوما
- کیست استخوان آنوریسمی
- اسئوئید استئوما
اگر ضایعه خوش خیم باشد، پزشک ممکن است دوره نظارت با تصویربرداری اشعه ایکس منظم انجام دهد. برخی از ضایعه ها به خصوص در کودکان، ممکن است با گذشت زمان ناپدید شوند. سایر ضایعات استخوانی را می توان با داروها با موفقیت درمان کرد. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد که ضایعه را جراحی کنید تا خطر شکستگی استخوان کاهش پیدا کند. ضایعات خوش خیم ممکن است بعد از درمان برگردند. در موارد نادر، ممکن است به نقاط دیگر بدن گسترش یافته و بدخیم شود.
تومورهای بدخیم استخوان
علل تومورهای بدخیم استخوان یا ضایعات سرطانی استخوان بستگی به این دارد که سرطان اولیه یا ثانویه باشد. شایع ترین علل بروز سرطان استخوان اولیه به شرح زیر است:
1. مولتیپل میلوما
مولتیپل میلوما معمولا افراد بالای 50 سال را تحت تاثیر قرار می دهد و شایع ترین شکل سرطان استخوان اولیه محسوب می شود. مولتیپل میلوما یک تومور بدخیم مغز استخوان است، که همان بافت نرم در وسط استخوان ها است که وظیفه تولید سلول های خونی را به عهده دارد. این بیماری می تواند روی هر استخوانی در بدن تاثیر بگذارد و شایع ترین سرطان اولیه استخوان محسوب می شود و سالانه بر روی 6 نفر از هر 100000 نفر تاثیر می گذارد. اکثر افرادی که به مولتیپل میلوما دچار می شوند، بین 50 تا 70 سال سن دارند. مولتیپل میلوما معمولا با شیمی درمانی و پرتو درمانی برطرف می شود. گاهی اوقات ممکن است عمل جراحی نیاز باشد. شانس بقا 5 ساله برای مولتیپل میلوما حدود 50 درصد است. این بدان معنا است که تقریبا نیمی از افرادی که به این بیماری دچار می شوند، 5 سال پس از تشخیص زنده خواهند ماند.
2. استئوسارکوما
استئوسارکوما دومین سرطان استخوان اولیه شایع است. این بیماری هنوز نادر است، و دو تا پنج نفر در هر یک میلیون نفر انسان سالانه به آن دچار می شوند. اکثر موارد استئوسارکوما در یکی از زانوها در استخوان ران یا استخوان اصلی ساق پا نوجوانان و کودکان دیده می شود. همچنین گاهی اوقات در لگن و شانه ها اتفاق می افتد. درمان آن معمولا شامل شیمی درمانی و جراحی است. میزان بقا 5 ساله برای کودکان و نوجوانان مبتلا به استئوسارکوما یک سمت بدن در هنگام تشخیص، 70 درصد است. گزینه های درمانی معمول برای استئوسارکوما عبارتند از شیمی درمانی، جراحی و پرتودرمانی.
3. سارکوم یوئینگ
کودکان و افراد جوان در سنین بین 5 تا 20 سال بیشتر از همه سارکوم یوئینگ را تجربه می کنند. ناحیه بالا و پایین پا، لگن، بازو یا دنده ها، نواحی از استخوان ها هستند که تحت تاثیر این تومور قرار می گیرند. همچنین می تواند در بافت نرم اطراف استخوان ایجاد شود. اگرچه سارکوم یوئینگ می تواند در هر سنی اتفاق بیافتد، اما بیش از نصف اشخاصی که این بیماری در آنها تشخیص داده می شود، بین 10 تا 20 سال سن داشتند. میزان بقای کلی و برای کودکان و نوجوانان مبتلا به سارکوم یوئینگ که به سایر قسمت های بدن پخش نشده است، حدود 70 درصد است. اگر تومور قبل از زمان تشخیص بیماری پخش شده باشد، تشخیص آن خوب نبوده است.
4. کندروسارکوم
کندروسارکوم یک تومور بدخیم است که از سلول هایی تشکیل شده که غضروف ایجاد می کند. این بیماری عمدتا بین سنین 40 تا 70 ساله ها مشاهده می شود. این تورمور در ناحیه باسن، لگن و شانه ایجاد می شود. کندروسارکوم معمولا با جراحی درمان می شود، اما نوع عمل مورد نیاز بستگی به مرحله و شدت سرطان دارد. در حین عمل جراحی اندام، قسمت آسیب دیده استخوان برداشته می شود و با جایگزین فلزی یا پیوند استخوان جایگزین می شود. گاهی اوقات اگر سلول سرطانی از استخوان به اعصاب یا رگ های خونی گسترش پیدا کند، ممکن است نیاز به قطع عضو ناحیه آسیب دیده باشد. کندروسارکوم سرطانی است که به آهستگی رشد می کند و در اکثر موارد در هنگام تشخیص در مراحل سطحی بیماری است.
2. ضایعات سرطان استخوان ثانویه
انواع سرطان که در جای دیگری از بدن شروع می شود و می تواند به استخوان گسترش یابد شامل موارد زیر است:
در مورد سرطان استخوان ثانویه، که از جاهای دیگر گسترش یافته است، گزینه های درمانی و چشم انداز به نوع و شدت سرطان اولیه بستگی دارد.
علائم ضایعات استخوانی
گاهی اوقات ضایعات استخوانی می تواند باعث ایجاد درد در ناحیه آسیب دیده شود. این درد معمولاً به عنوان خسته کننده یا دردناک توصیف می شود و ممکن است در طول فعالیت وخیم تر شود. همچنین ممکن است فرد تب و عرق شبانه را تجربه کند. علاوه بر درد، برخی از ضایعات استخوانی سرطان می توانند باعث سفتی، تورم، یا حساسیت در ناحیه آسیب دیده شوند. این درد ممکن است شروع شده و برطرف شود یا ممکن است در شب وخیم تر شده یا بهتر شود. همه افراد این علائم را تجربه نخواهند کرد، اما در عوض ممکن است در جایی از بدن خود متوجه توده بدون درد شوند. ضایعات استخوانی می توانند بافت استخوان را تضعیف کنند، که استخوان را بیشتر مستعد شکستگی می کند. بنابراین، فرد دچار ضایعه استخوانی شده ممکن است بدون آسیب دیدگی دچار شکستگی استخوان شود.
تشخیص علت ضایعه استخوانی
پزشک برای تشخیص علت ضایعه استخوانی، یک ارزیابی کامل جسمی و چندین آزمایش انجام خواهد داد. ممکن است پزشک درباره سلامت عمومی، داروها و علائم و همچنین سابقه خانوادگی ضایعات یا سرطان سؤال کند. در حین معاینه جسمی، پزشک به دنبال تورم، حساسیت به لمس، هر گونه تغییر در پوست، وجود یک توده و در صورت وجود، هر گونه تأثیر در مفاصل اطراف خواهد بود. پزشک همچنین درخواست آزمایشات تصویربرداری می دهد که می تواند شامل اشعه ایکس، اسکن تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) باشد. در هنگام تشخیص ممکن است نیاز به بیوپسی باشد. در طول بیوپسی، یک نمونه کوچک از ضایعه برای معاینه تحت میکروسکوپ برداشته می شود. آزمایش خون و ادرار نیز ممکن است انجام شود.
نگرش کلی به بیماران مبتلا به ضایعه استخوانی
نگرش کلی به افراد دچار ضایعه استخوانی بستگی به نوع ضایعه استخوانی آنها دارد. ضایعات خوش خیم فقط ممکن است نیاز به تنها مراقب آنها بودن یا درمان با داروها داشته باشند، اگرچه ممکن است بعد از درمان موفقیت آمیز مجددا بازگردند. افرادی که دچار ضایعه بدخیم استخوانی هستند، معمولاً هر چند ماه بعد از درمان باید به طور مرتب به پزشک خود مراجعه کنند و تحت مراقبت برای بروز مجدد علائم باشند.
منبع: medicalnewstoday