![کلاستروفوبیا چیست ؛ علت و درمان ترس از فضای بسته [تنگناهراسی]](https://salamdonya.com/assets/images/12/12603z36z.jpg)
کلاستروفوبیا یا ترس از فضاهای بسته زمانی به ترس شدید یا غیر معقول تبدیل می شود که منجر به بروز اختلال در توانایی عملکردتان در محل کار، مدرسه یا سایر فعالیت های روزانه می گردد. محرک های شایع این ترس شامل تونل ها، آسانسورها، قطارها و هواپیماها هستند. درمان اصلی کلاستروفوبیا؛ رفتار درمانی شناختی است. سایر اقدامات برای مقابله با این نوع ترس عبارت اند از آرامش، تمرینات تنفس عمیق و پیوستن به یک گروه حمایتی.
کلاستروفوبیا یا ترس از فضاهای بسته چیست
کلاستروفوبیا یک نوع ترس شدید نسبت به قرار گرفتن در فضاهای بسته یا محدود است. البته بسیاری از ترس ها منطقی به نظر می رسند و همه ما سعی می کنیم از چیزهایی که باعث احساس ناخوشایندی در ما می شود اجتناب کنیم. اختلاف بین ترس و فوبیا در این است که فوبیا ترس شدید و غیرمنطقی نسبت به یک چیز یا چند چیز یا موقعیت هایی است. علاوه بر این، در فوبیا، سطح ترس شما با خطر واقعی که با آن مواجه می شوید توسط شی یا شرایط ترسناک همخوانی ندارد.
وقتی فوبیا باعث بروز اختلال در توانایی شما برای انجام فعالیت های روزانه می شود، دیگر به یک مشکل سلامتی تبدیل می شود. فوبیا می تواند توانایی کار کردن را محدود کند، روابط شما را تحت فشار قرار دهد و باعث کاهش عزت نفس شما شود.
چه موقعیت هایی باعث ایجاد کلاستروفوبیا می شود؟
محرک های شایع کلاستروفوبیا شامل:
- تونل
- آسانسور
- قطار
- هواپیما
- ماشین های کوچک
- غار
- دستگاه ام ار آی
- انبار
- اتاق های کوچک بدون پنجره یا با پنجره هایی که باز نمی شوند.
- فکر کردن در مورد قرار گرفتن در یک فضای تنگ و بسته.
کلاستروفوبیا چگونه است؟
در صورت ابتلا به کلاستروفوبیا، با قرار گرفتن در یک محیط بسته یا تنگ دچار اضطراب می شوید. در این شرایط ممکن است در تمرکز و عملکرد با مشکل مواجه شوید. ممکن است غرق در افکار قرار گرفتن در یک محیط بسته شوید. و این افکار مانع از خواب شبانه شما شوند.
کلاستروفوبیا چقدر شایع است؟
حدود 12.5 درصد از جمعیت جهان مبتلا به کلاستروفوبیا هستند. یک فرد معمولی با یک فوبیا خاص، مانند کلاستروفوبیا، از سه چیز یا موقعیت می ترسد. حدود 75 درصد از افراد مبتلا به فوبیای خاص از بیش از یک شی یا موقعیت می ترسند.
چه افرادی به کلاستروفوبیا مبتلا می شوند؟
کلاستروفوبیا در زنان بیشتر از مردان شایع است. اگرچه هر فردی، در هر سنی، می تواند به فوبیای خاصی مبتلا شود، اما اکثر آنها در دوران کودکی و نوجوانی بروز پیدا می کنند.
علائم کلاستروفوبیا چیست؟
علائم کلاستروفوبیا شبیه علائم اضطراب و حمله پانیک است. در صورت ابتلا به کلاستروفوبیا ممکن است شرایط زیر را تجربه کنید:
حتما بخوانید: حمله پاتیک چیست
علائم فیزیکی
- تعریق یا لرزش.
- سفتی در قفسه سینه یا ضربان قلب سریع.
- مشکل در تنفس یا تنفس سریع.
- لرز یا گرگرفتگی (صورت سرخ و داغ).
- احساس خفگی.
- ناراحتی معده یا احساس سوزش در معده .
- سرگیجه، احساس ضعف یا سبکی سر.
- خشکی دهان.
- احساس سردرگمی یا آشفتگی.
- بی حسی یا گزگز.
- احساس زنگ زدن در گوش.
- گریه، عصبانیت، یخ زدن یا چسبیدن به مادر (علائم یک فوبیا خاص در کودکان).
علائم عاطفی
- ترس از دست دادن کنترل.
- ترس از غش کردن.
- احساس ترس.
- احساس اضطراب شدید.
- احساس نیاز شدید به ترک موقعیت.
- می دانید که ترس منطقی نیست، اما نمی توانید بر آن غلبه کنید.
- ترس از مردن.
علت بروز کلاستروفوبیا
علت دقیق بروز کلاستروفوبیا به طور کامل شناخته نشده است. محققان معتقدند علت بروز این فوبیا ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- یک رویداد آسیب زا در کودکی: برخی از بزرگسالان مبتلا به کلاستروفوبیا یک یا چند رویداد در دوران کودکی که در فضایی تنگ به دام افتاده یا محصور شده بودند را گزارش کرده اند.
- یک رویداد محرک بعد از دوران کودکی: ممکن است شما یک رویداد محرک مانند گیر افتادن در آسانسور یا تلاطم شدید در هواپیما را تجربه کرده باشید.
- والدین کودکانی که در معرض کلاستروفوبیا قرار دارند: اگر والدین تان نگرانی های در مور قرار گرفتن در فضاهای بسته دارند، ممکن است شما هم دچار کلاستروفوبیا شوید.
از لحاظ علمی، دانشمندان معتقدند که ماده شیمیایی سیستم عصبی در ناحیه ای از مغز، به نام آمیگدال، منجر به تحریک شما برای ترس بیش از حد از قرار گرفتن در فضای بسته می شود. علاوه بر این، تصور می شود که در صورت وجود نقص ژنتیکی یک جهش ژنتیکی می‌تواند منجر به افزایش خطر کلاستروفوبیا شود.
تشخیص کلاستروفوبیا
در صورت ابتلا به کلاستروفوبیا شما ترس از قرار گرفتن در فضاهای بسته را دارید و می‌دانید که این یک مشکل است، زیرا از قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که فضای بسته دارند اجتناب و بسیار احتیاط می‌کنید.
پزشک یا روانشناس باید تأیید کند که ترس شما واقعاً یک فوبیا در مقابل یک ترس معمولی است و این که این ترس نتیجه یک وضعیت پزشکی یا اختلال روانپزشکی نیست. فوبیا به طرز موثری توانایی شما برای داشتن یک زندگی عادی را دچار مشکل می کند. پزشک ممکن است به شما پرسشنامه‌ای بدهد تا پر کنید یا مستقیماً از شما سوالاتی بپرسد تا متوجه شود که کلاستروفوبیا چه تأثیری بر زندگی روزمره‌تان گذاشته است، چقدر ترس شما شدید است و چقدر آن را احساس می‌کنید، چگونه ارتباط شما با دوستان و خانواده‌تان تحت تاثیر قرار می دهد و چطور با آن کنار می‌آیید. پزشک همچنین ممکن است از شما سوالات دیگری درباره خودتان بپرسد، از جمله تغییرات اخیر در زندگی تان، عوامل استرس زا، و هر دارو یا مکملی که مصرف می کنید.
حتما بخوانید: ترایپوفوبیا چیست (ترس از سوراخ های کنار هم)
در صورتی که همه شرایط زیر را داشته باشید، ممکن است پزشک کلاستروفوبیا را تشخیص دهد:
- ترس شما از فضاهای بسته شدید است و به مدت 6 ماه یا بیشتر ادامه داشته است.
- ترس یا اضطراب شما در مورد یک موقعیت یا شی خاص است مثلا، فضاهای بسته مانند آسانسور یا ماشین کوچک.
- ترس و اضطراب شما تقریباً همیشه به محض اینکه با ترس خاص خود مواجه می شوید یا به موقعیت ترسناک فکر می کنید رخ می دهد.
- از قرار گرفتن در موقعیتی که می ترسید فرار می کنید یا آن را با ترس یا اضطراب شدید تحمل می کنید.
- ترس شما با خطر واقعی تطابق ندارد.
- ترس شما باعث ناراحتی زیادی می شود یا به طور قابل توجهی توانایی عملکردتان را دچار اختلال می کند.
درمان کلاستروفوبیا
دو روش درمان اصلی برای کلاستروفوبیا مواجهه درمانی و درمان شناختی رفتاری هستند.
مواجهه درمانی (که به آن درمان حساسیت زدایی نیز گفته می شود)
در این نوع روان درمانی، شما کم کم در موقعیت ترسناک خود قرار می گیرید. هدف از این کار این است که با قرار گرفتن در معرض تدریجی و مکرر این شرایط خاص احساس راحتی پیدا کنید. مواجهه درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- با فوبیای ترسناک خود به طور مستقیم، در زمان واقعی روبرو شوید.
- یادآوری و توصیف تجربه ترسناک که با آن مواجهه شدید.
- نگاه کردن به تصاویر یا استفاده از رویداد مجازی در عین حال که در محیط امنی قرار دارید تا به تجربه ترسناک واقعی خود نزدیک شوید.
مواجهه درمانی می تواند به روش های مختلفی انجام شود. درمان همچنین شامل تمرینات تمدد اعصاب و تنفس هم است. روانشناس شما بسته به شدت علائم یک برنامه منحصر به فرد برای شما تهیه خواهد کرد.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
این نوع روان درمانی (گفتار درمانی) از طریق تغییر طرز تفکر، احساس و رفتار، فوبیای شما را تحت کنترل قرار می دهد. در طول درمان شناختی رفتاری مراحل زیر را تجربه می کنید:
- در مورد علائم تان حرف بزنید و احساس خود را توضیح دهید.
- فوبیای خود را عمیق تر بررسی کنید تا درک درستی از نحوه پاسخگویی درمان پیدا کنید.
- نحوه تشخیص تفکر تان را یاد بگیرید، آنها را مجددا ارزیابی کنید و بعد تغییر دهید.
- برای یادگیری نحوه مقابله با کلاستروفوبیا از مهارت های حل مسئله استفاده کنید.
- به جای فرار کردن از فوبیا با آن روبرو شوید.
- نحوه آرام سازی ذهن و بدن خود را یاد بگیرید.
آیا از داروها برای درمان کلاستروفوبیا استفاده می شود؟
علاوه بر درمان و روش های مقابله ای، گاهی اوقات داروهایی برای درمان کوتاه مدت اضطراب ناشی از کلاستروفوبیا تجویز می شود. به عنوان مثال، پزشک شما ممکن است داروهایی را برای درمان اضطراب در هنگام پرواز برای تان تجویز کند. دو گروه اصلی دارویی که اغلب برای کلاستروفوبیا تجویز می شوند عبارتند از:
- بنزودیازپین ها، مانند داروهای ضد اضطراب آلپرازولام (Xanax®)، کلونازپام (Klonopin®) و دیازپام (Valium®).
- مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین، مانند پاروکستین (Paxil®) یا اس‌سیتالوپرام (Lexapro®).
نحوه مقابله با کلاستروفوبیا (درمان قطعی تگناهراسی)
علاوه بر مراجعه به پزشک یا روانشناس، برای مقابله با کلاستروفوبیا می‌توانید یکی از موارد زیر را امتحان کنید تا احساس راحتی پیدا کنید:
- با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید: اینکه کسی به ترس های ناشی از کلاستروفوبیا شما گوش دهد می تواند برای آرام سازی شما موثر باشد.
- تمرینات آرامش بخشی را یاد بگیرید: تمرینات تنفس عمیق (به آرامی و عمیق از طریق بینی نفس بکشید، سه ثانیه نفس را نگه دارید، نفس را به آرامی از دهان خارج کنید)، تمرینات تناوبی، تمرکز حواس، آرام سازی پیشرونده عضلانی (انقباض و شل کردن گروه های عضلانی) و روش های دیگر را امتحان کنید. آرام باشید. تجسم کنید و توجه خود را روی چیزی که باعث آرامش شما می شود متمرکز کنید.
- به یک گروه پشتیبانی بپیوندید: گروه های پشتیبانی می توانند به شما یاداوری کنند که شما تنها نیستید و این کار برای به اشتراک گذاشتن نکات و توصیه های برای مقابله با فوبیا مفید هستند.
- چک کنید که آیا سازمانی کلاس هایی برای غلبه بر ترس برگزار می کنند: به عنوان مثال، اگر از پرواز می ترسید، بررسی کنید که آیا یک شرکت هواپیمایی یا فرودگاه محلی شما کلاسی در مورد ترس از پرواز ارائه می دهد یا خیر.
- مراقب خود باشید: رژیم غذایی متعادل، خواب خوب و کافی داشته باشید و حداقل پنج روز در هفته به مدت 30 دقیقه ورزش کنید. داشتن سبک زندگی سالم می تواند منجر به کاهش اضطراب شما شود.
در صورت تشخیص کلاستروفوبیا چه کاری باید انجام دهم؟
بدون درمان، فوبیا می تواند بصورت دائمی وجود داشته باشد و شما را از ارتباط با مردم و فعالیت های اجتماعی دور کند. خوشبختانه فوبیاها قابل درمان هستند. روان درمانی ،به ویژه مواجهه درمانی برای 90٪ از افرادی که متعهد به تمرین تکنیک هایی که در طول درمان یاد می گیرند، هستند می تواند مفید باشد. ممکن است در عرض چند هفته تا چند ماه متوجه بهبودی شوید.
در صورت ابتلا به کلاستروفوبیا، چطور برای آزمایش ام ار آی آماده شوم؟
در اولین ملاقات به پزشک خود اطلاع دهید که به کلاستروفوبیا مبتلا هستید. آنها ممکن است کمی قبل از انجام آزمایش، دارویی را برای کمک به آرامش اعصاب برای تان تجویز کنند. بسته به ناحیه ای از بدن شما که معاینه می شود، ممکن است گزینه های دیگری برای ام ار آی وجود داشته باشد. بپرسید که آیا دستگاه ام آر آی سر باز موجود است چون می تواند گزینه ای برای معاینه شما باشد.
در طی آزمایش یک باد آرام آرام روی صورت شما می وزد، یک هدست برای جلوگیری از صدای نویز یا گوش دادن به موسیقی در حین اسکن به شما داده می شود، و اگر هر لحظه احساس ناراحتی کردید و می خواهید از دستگاه خارج شوید، یک دکمه هراس دارید. همچنین، تکنسین شما در طول اسکن با شما صحبت خواهد کرد. سایر نکات برای حفظ آرامش عبارتند از:
- قبل از ورود به دستگاه ام ار آی چند نفس عمیق و آهسته بکشید.
- از زمانی که روی تخت دراز کشیده اید چشمان خود را بسته نگه دارید و خود را در مکانی که برای شما آرام و بی خطر است، تصور کنید (مثلاً دراز کشیدن در ساحل یا زیر ستاره ها روی یک پتو در یک زمین باز).
زمان مراجعه به پزشک
اگر ترس شدید از فضاهای بسته دارید، ممکن است وقت آن رسیده باشد که به پزشک مراجعه کنید:
- در فعالیت های روزانه تان از جمله عملکردتان در محل کار یا مدرسه اختلال ایجاد می کند.
- شما را از انجام فعالیت ها یا شرکت در رویدادهای خاص با خانواده و دوستان تان دور نگه می دارد.
- بیشتر اوقات افکارتان مانع از حضور شما در موقعیت ها می شود.
- شما را در طول شب بیدار نگه می دارد.
سخن آخر
دانستن اینکه بسیاری از افراد به فوبیا مبتلا هستند، ممکن است آرامش بخش باشد. باید بدانید که ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی آماده کمک به شما است. خبر خوب این است که کلاستروفوبیا یک بیماری قابل درمان است. با درمان و تعهد به تمرین تکنیک هایی که در طول درمان یاد می گیرید، می توانید یاد بگیرید که با عوامل محرک کنار بیایید، ترس خود را از فضاهای محدود مدیریت کنید و از زندگی خود لذت ببرید.