حمله هراس یا پانیک نوعی بیماری سلامت روان است که در اثر ترس و ناراحتی زیاد بروز میکند و در دسته اختلالات اضطرابی قرار میگیرد. این حمله ممکن است در هر فردی رخ بدهد و عموم مردم در طول زندگی خود یک یا چند بار آن را تجربه کرده اند. برای آگاهی بیشتر درباره حمله پانیک یا حمله هراس، علائم آن و روشهای درمان حمله هراس، این مقاله از سلام دنیا را دنبال کنید.
حمله هراس یا اختلال پانیک
حمله هراس یا پانیک هجوم ناگهانی ترس شدید برای شرایطی است که فرد در معرض خطر جدی قرار ندارد یا ترس او علت بیرونی ندارد و همین حمله هراس باعث بروز واکنشهای فیزیکی شدیدی برای فرد می شود. حملات هراس می تواند بسیار وحشتناک باشد. هنگام وقوع حملات هراس، ممکن است فکر کنید هیچ کنترلی روی حرکات خود ندارید، حمله قلبی را تجربه می کنید یا حتی در حال مردن هستید.
بسیاری از افراد در طول زندگی خود فقط یک یا دو بار حمله وحشت را تجربه میکنند و این مسئله رفع میشود، البته وقتی شرایطی که باعث بروز استرس شد از بین رفت. اما اگر دچار حملات هراس پی در پی، غیر منتظرهای می شوید و مدت زمان زیادی را در حالت ترس دائمی برای شروع حمله دیگر میگذرانید، ممکن است به اختلال هراس مبتلا شده باشید.
با اینکه حملات هراس زندگی فرد را تهدید نمیکنند، اما می توانند دلهره آور باشند و بطور قابل ملاحظهای بر نحوه زندگی کردن فرد اثر بگذارد. البته درمان هم میتواند تاثیر بسزایی برای رفع این مشکل داشته باشد.
حتما بخوانید: رهایی از حمله پانیک با 7 روش مؤثر
علائم حمله هراس
حمله پانیک معمولا بصورت اتفاقی و بدون هیچ هشداری بروز پیدا می کنند. این حملات ممکن است در هر لحظهای پیش بیاید مثلا موقع رانندگی، در مرکز خرید، خواب یا در وسط جلسه کاری. حمله هراس می تواند گاهی اوقات یا بصورت مکرر رخ دهد. حمله هراس در زمان وقوع حالت های متفاوتی پیدا می کند، اما معمولاً علائم این حمله در طی چند دقیقه در نقطه اوج قرار می گیرد. ممکن است بعد از اتمام حمله هراس احساس خستگی و کوفتگی پیدا کنید.
حملات هراس معمولا با برخی از این علائم همراه است:
- احساس خطر یا مرگ قریب الوقوع
- ترسِ نداشتن کنترل یا مرگ
- ضربان سریع قلب
- تعریق
- لرزش
- تنگی نفس یا احساس خفگی در گلو
- لرز
- گرگرفتگی
- حالت تهوع
- گرفتگی عضلات شکم
- درد در قفسه سینه
- سردرد
- سرگیجه، سبکی سر یا غش
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن
- احساس شخصیت غیر واقعی یا جدا شدن از خود واقعی
یکی از بدترین چیزها در مورد حملات هراس، ترس شدید از این است که دوباره دچار یک حمله دیگر شوید. ممکن است آنقدر از حملات هراس بترسید که از قرار گرفتن در موقعیتهای خاصی که ممکن است دچار این حملات شوید، اجتناب کنید.
زمان مراجعه به پزشک برای پانیک
در صورت داشتن علائم حمله هراس، هرچه زودتر به دنبال درمان و کمکهای پزشک خود باشید. بااینکه بروز حملات هراس بسیار ناخوشایند هستند، ولی آنها خطرناک نیستند. اما مدیریت حملات هراس به تنهایی کار سختی است و ممکن است رها کردن این وضعیت بدون درمان آن را وخیمتر کند.
علائم حمله هراس هم میتواند شبیه علائم سایر مشکلات جدی سلامتی از جمله حمله قلبی باشد، بنابراین اگر مطمئن نیستید که علت علائم شما چیست، باید توسط ارائه دهنده مراقبتهای اولیه معاینه شوید.
علت های حملات هراس
علت بروز حملات یا اختلال هراس مشخص نیست، اما ممکن است عوامل زیر در بروز این حمله تاثیر داشته باشند:
- ژنتیک
- استرس زیاد
- خلق و خویی که به استرس حساس تر هستند یا مستعد بروز احساسات منفی هستند
- تغییرات مشخصی در نحوه عملکرد قسمت هایی از مغز
حتما بخوانید: راههای مقابله با استرس
ممکن است در ابتدا حملات هراس بصورت اتفاقی و بدون بروز هشداری رخ بدهند، اما با گذشت زمان با توجه به موقعیتهای مشخصی میتواند تحریک و بروز پیدا کنند.
برخی مطالعات عنوان می کنند که در زمان مواجهه با خطر، واکنش طبیعی ستیز و گریز بدن شما، در بروز حملات هراس نقش دارد. به عنوان مثال، اگر یک خرس گریزلی به دنبال شما باشد، بدن به طور غریزی در چنین شرایطی واکنش هراس از خود بروز می دهد. از آنجایی که بدن برای شرایط تهدید کننده حیات آماده میشود سرعت ضربان قلب و تنفس افزایش مییابد. بسیاری از این واکنشهای مشابه در موقع حمله هراس هم بروز پیدا میکنند. اما مشخص نیست که چرا در نبود شرایط خطرناک واضحی این حملات در فرد رخ می دهد.
عوامل تشدید کننده حملات پانیک
حمله هراس در چه افرادی بیشتر دیده میشود؟
آغاز علائم اختلال هراس در اواخر دوره نوجوانی یا اوایل بزرگسالی است و خانم ها را در مقایسه با آقایان بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد. عواملی که میتواند در افزایش بروز خطر حملات یا اختلال هراس نقش داشته باشند شامل:
- سابقه خانوادگی ابتلا به حملات یا اختلال هراس
- مواجهه با استرس عظیم مثل مرگ یا بیماری شدید یکی از عزیزان
- یک اتفاق آسیب زا مانند تجاوز یا یک تصادف شدید
- وقوع تغییرات بزرگ در زندگی، مانند طلاق یا به دنیا آمدن فرزند
- استعمال دخانیات یا مصرف بیش از حد کافئین
- سابقه سوء استفاده جسمی یا جنسی در دوران کودکی
عوارض بعد از حمله پانیک
حملات و اختلال هراس در صورت عدم درمان می توانند تقریباً همه زمینه های زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهند. ممکن است از بروز حملات هراس بیشتر بترسید و دائما با ترس ان زندگی کنید که همین موضوع می تواند باعث تخریب کیفیت زندگی شما شود. عوارضی که حملات هراس ایجاد می کنند یا با آنها مرتبط هستند عبارتند از:
- ایجاد فوبیا یا هراس زدگی های خاصی مثل ترس از رانندگی یا ترک کردن خانه
- پیگیری مراقبت های پزشکی مکرر درمورد نگرانی مربوط به سلامتی و سایر شرایط پزشکی
- پرهیز از حضور در موقعیت های اجتماعی
- بروز مشکلاتی در محل کار یا مدرسه
- افسردگی، اختلالات اضطرابی و سایر اختلالات روانی
- افزایش خطر خودکشی یا افکار مرتبط با خودکشی
- سوء مصرف الکل یا سایر مواد اعتیادآور
- بروز مشکلات مالی
در برخی از افراد، اختلال هراس ممکن است شامل یک اختلال اضطرابی و استرس زا به نام آگورافوبیا باشد، اختلالی که منجر به دوری شما از قرار گرفتن در مکانها یا موقعیتهایی میشود که در شما اضطراب ایجاد می کند، چون می ترسید که اگر دچار حمله هراس شوید نتوانید فرار کنید یا از کسی کمک بگیرید. یا ممکن است برای بیرون رفتن از خانه به شخص دیگری وابسته شوید.
جلوگیری از حمله هراس
برای جلوگیری از بروز حملات یا اختلال هراس هیچ روش مطمئنی در دسترس نیست. با این وجود، این راهکارها می تواند مفید باشد.
- در کوتاه ترین زمان حملات هراس را درمان کنید این کار مانع از وخیمتر شدن یا تداوم این حملات می شود.
- برنامه درمانی خود را رعایت کنید تا از بازگشت یا تشدید علائم حمله هراس جلوگیری کنید.
- فعالیت فیزیکی را بصورت منظم انجام دهید، چون میتواند برای محافظت در مقابل اضطراب تاثیر داشته باشد.
تشخیص حمله هراس
ارائه دهنده مراقبتهای اولیه تعیین میکند که آیا شما دچار حملات هراس، اختلال هراس یا بیماری دیگری مانند مشکلات قلبی یا تیروئید با علائم مشابه حملات هراس هستید یا خیر.
برای کمک به تشخیص دقیق، ممکن است موارد زیر را انجام دهید:
- انجام یک معاینه کامل فیزیکی
- آزمایش خون برای بررسی تیروئید و سایر بیماریها و آزمایشات مرتبط برای سلامت قلب، مانند تست نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام ( ECG یا EKG)
- بررسیهای روانشناختی برای صحبت در مورد علائم، ترس ها یا نگرانیهای شما، شرایط استرس زا، مشکلات روابط، موقعیت هایی که ممکن است از حضور در آنها خودداری کنید و سابقه خانوادگی
ممکن است از شما خواسته شود پرسشنامه خودارزیابی روانشناختی پر کنید. همچنین ممکن است در مورد مصرف الکل یا سایر مواد اعتیاداور از شما سوال پرسیده شود.
حتما بخوانید: علت و درمان اختلال شخصیت پارانوئید
ملاک های تشخیص اختلال هراس
همه افرادی که دچار حملات هراس میشوند اختلال هراس ندارند. برای تشخیص اختلال هراس، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، که توسط انجمن روانپزشکان آمریکا منتشر شده است، موارد زیر را بیان می کند:
- شما دچار حملات هراس مکرر و غیر منتظره می شوید.
- دست کم یکی از حملات هراس شما با نگرانی مداوم در مورد حمله دیگر که بعد از یک ماه رخ داده است یا ترس مداوم از پیامدهای حمله هراس، مانند از دست دادن کنترل، حمله قلبی یا "دیوانه شدن" ؛ یا مشاهده تغییرات خاصی در رفتار شما، مانند پرهیز از حضور در موقعیت هایی که ممکن است باعث بروز حمله وحشت در شما شود.
- علت بروز حملات هراس شما مصرف مواد مخدر، مواد دیگر، بیماری یا شرایط روانی دیگری مانند هراس اجتماعی یا وسواس نیست.
درصورتی که دچار حملات هراس میشوید اما اختلال هراس برای شما تشخیص داده نشده است، بازهم میتوانید از مزایای درمان بهره مند شوید. اگر حملات هراس بدون درمان رها شوند، می توانند بدتر شوند و باعث بروز اختلال هراس یا فوبیا شوند.
درمان حمله هراس
درمان میتواند برای کاهش شدت و دفعات بروز حملات هراس مفید باشد و منجر به بهبود عملکرد شما را در زندگی روزمره شود. گزینههای اصلی درمان شامل روان درمانی و مصرف داروها است. براساس انتخاب شما، سابقه، شدت اختلال هراس و دسترسی به درمانگرانی که آموزش خاصی در زمینه درمان اختلالات هراس دیده اند، ممکن است یک یا هر دو نوع درمان به شما توصیه شود.
معالجه حمله پانیک با روان درمانی
روان درمانی، که گفتگوی درمانی نیز نامیده می شو، اولین گزینه درمانی موثر برای حملات و اختلال هراس در نظر گرفته می شود. روان درمانی میتواند به شما در شناخت حملات و اختلال هراس کمک کرده و نحوه مقابله با آنها را به شما اموزش دهد.
یک نوع روان درمانی به نام رفتار درمانی شناختی به شما برای استفاده از تجربه خود کمک میکند تا بفهمید که علائم حمله هراس خطرناک نیست. درمانگر به شما کمک خواهد کرد تا به آرامی علائم حمله پانیک را به روشی ایمنی مجددا ایجاد کنید. .وقتی متوجه شوید که این احساسات فیزیکی ناشی از حمله هراس تهدید کننده نیستند، حملات برطرف می شوند. درمان موفقیت آمیز میتواند بر ترسی که برای قرار گرفتن در موقعیتهای که به دلیل حملات وحشت از آنها اجتناب کرده اید، مفید باشد.
مشاهده نتایج درمان نیازمند زمان و تلاش است. ممکن است در عرض چند هفته شاهد کاهش علائم حمله هراس باشید البته در اکثر موارد علائم به طور قابل توجهی کاهش پیدا میکنند یا طی چند ماه برطرف می شوند. برای اینکه مطمئن شوید حملات هراس را تحت کنترل دارید یا عود کردن آن را درمان میکنید، ممکن است گاهی اوقات برای ملاقات مکرر با روان درمان برنامه ریزی انجام دهید.
درمان حمله پانیک با دارو (موثرترین دارو برای درمان پانیک)
درصورتی که شما هم دچار این مشکل هستید، برای کاهش علائم مربوط با حملات هراس و همچنین بیماری افسردگی مصرف دارو هم میتواند موثر باشد. در تحقیقات مشخص شد که مصرف انواع مختلفی از داروها در مدیریت علائم حملات هراس تاثیرگذار است، این داروها شامل:
چه قرصی برای حمله پاتیک خوبه
- مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRIs). برای درمان حملات هراس داروهای ضد افسردگی مهارکننده های بازجذب سروتونین بطورکلی با ایمنی وایجاد عوارض جانبی جدی کمی، به عنوان اولین گزینه استفاده از دارو در نظر گرفته میشوند. داروهای مهارکنندههای بازجذب سروتونین که توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تایید شدهاند و برای درمان اختلال هراس توصیه می شوند شامل فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین (پاکسیل، Pexeva) و سرترالین (زولوفت) است.
حتما بخوانید: داروی فلوکستین برای چیست
- مهارکننده های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRIs). این داروها دسته دیگری از داروهای ضد افسردگی است. سازمان غذا و دارو FDA مصرف دارو ونلافاکسین (Effexor XR) برای درمان اختلال هراس را تأیید کرده است.
- بنزودیازپین. این داروهای آرامبخش و کاهش دهنده میزان فعالیت سیستم عصبی مرکزی هستند. سازمان غذا و دارو FDA برای درمان اختلال هراس بنزودیازپینهایی شامل آلپرازولام (زاناکس) و کلونازپام (کلونوپین) را تایید کرده است.
بطور کلی بنزودیازپین ها فقط برای دوره درمان کوتاه مدت تجویز می شوند، زیرا فرد به مصرف آنها عادت پیدا میکند و باعث وابستگی روحی یا جسمی به دارو می شود. این داروها در صورت مصرف الکل یا مواد مخدر انتخاب مناسبی نمی باشند. بنزودیازپینها امکان بروز تداخل با سایر داروها را هم دارند و می توانند عوارض جانبی خطرناکی را بهمراه داشته باشد.
در صورتی که یک دارو برای درمان مشکل شما موثر عمل نکند، پزشک ممکن است تجویز داروی دیگری یا ترکیب داروهای خاصی را برای افزایش اثربخشی توصیه کند. به یاد داشته باشید مشاهده بهبود علائم حمله هراس ممکن است بعد از شروع مصرف دارو چند هفته طول بکشد.
کلیه داروها با خطر عوارض جانبی همراه هستند، برای همین پزشکان مصرف بعضی از داروها را برای شرایط خاصی همچون بارداری توصیه نمیکنند. با پزشک خود درباره عوارض جانبی و خطرات احتمالی مصرف این داروها صحبت کنید.
تاثیر شیوه زندگی و درمان های خانگی بر حمله هراس
با اینکه برای مشکل حمله و اختلال هراس درمان های حرفهای در دسترس هستند اما انجام این اقدامات خود مراقبتی می تواند برای مدیریت علائم مفید باشد:
- برنامه درمانی خود را بصورت منظم دنبال کنید. رویارویی با ترس هایتان می تواند دشوار باشد، اما به کمک درمان می توانید احساس کنید که در خانه خود گروگان نیستید.
- عضو یک گروه پشتیبانی شوید. وقتی به گروهی از افراد که دچار حملات هراس یا اختلالات اضطرابی هستند ملحق میشوید در واقع می توانید با سایر افرادی که با مشکلات مشابه شما روبرو هستند ارتباط برقرار کنید و اطلاعات بیشتری برای این مشکل پیدا کنید.
- از مصرف کافئین، الکل،کشیدن سیگار و مصرف تفننی مواد مخدر خودداری کنید. همه این موارد می توانند منجر به تحریک یا وخیم شدن حمله هراس شوند.
- مهارتهای مدیریت استرس و حفظ آرامش را یاد بگیرید و تمرین کنید. برای مثال، ورزش یوگا، تمرینات تنفس عمیق، تمرین آرامسازی پیش رونده عضلانی-این تمرین شامل منقبض کردن عضلات و بعد شل کردن عضلات برای رهایی از تنش است که می تواند برای درمان حملات هراس مفید باشد.
- فعالیت های جسمی انجام دهید و در این زمینه فعال باشید. ورزشهای هوازی میتوانند در آرام سازی خلق و خوی شما نقش بسزایی داشته باشد.
- خواب کافی داشته باشید. خوابیدن به میزان کافی میتواند مانع از احساس خواب آاودگی در طول روز شود.
سایر درمانهای حمله هراس
محققان برخی از مکملهای غذایی را مورد بررسی قرار داده اند، اما برای آگاهی از خطرات و فواید این مکملها باید مطالعات بیشتری صورت بگیرد. سازمان غذا و دارو FDA داروهای گیاهی و مکمل های غذایی را همانند داروها تحت نظارت قرار نمی دهد. از آن رو نمی توانید نسبت به ایمنی چیزی که مصرف می کنید، همیشه اطمینان داشته باشید.
بهتر است قبل از شروع مصرف داروهای گیاهی یا مکملهای غذایی با پزشک خود مشورت کنید. بعضی از این داروهایی گیاهی یا مکمل های خوراکی منجر به تداخل با داروهای تجویز شده میکنند یا تداخلات خطرناکی را بهمراه دارند.
پرسش و پاسخ درباره بیماری پانیک توسط پزشک
در صورتی که متوجه علائم یا نشانه های حمله هراس در خود شدید وقت ملاقاتی برای مراجعه به ارائه دهنده مراقبت های اولیه تعیین کنید. بعد از بررسیهای ابتدایی، ممکن است برای درمان شما را به یک روانپزشک معرفی کنند.
چه کارهایی باید انجام دهید؟
قبل از مراجعه به روانشناس لیستی از این موارد را تهیه کنید:
- علائمی که دارید، شامل اینکه برای اولین بار چه زمانی اتفاق افتاد و هر چند وقت دچار این علائم شده اید
- اطلاعات شخصی مهم، شامل اتفاقات که در گذشته برای شما رخ داده و هر نوع حادثه استرسزا شدیدی که قبل از بروز اولین حمله هراس برای شما اتفاق افتاده است
- اطلاعاتی در مورد بیماری ها، شامل سایر بیمارهای جسمی و روانی که به آنها مبتلا هستید
- داروها، ویتامین ها، محصولات گیاهی و سایر مکمل های غذایی و مقدار مصرف آنها
- سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید
از یکی از افراد خانواده و یا دوست قابل اعتماد بخواهید تا در زمان مراجعه به پزشک همراه شما باشد تا در صورت امکان از شما حمایت و در به خاطر آوردن اطلاعات به شما کمک کنند.
سؤالاتی که می توانید در اولین قرار ملاقات با ارائه دهنده مراقبت های اولیه مطرح کنید
- از نظر شما علل بروز علائم من چیست؟
- آیا این امکان وجود دارد که بیماری زمینهای باعث بروز علائم حمله هراس در من شده باشد؟
- آیا لازم است آزمایش تشخیصی انجام دهم؟
- آیا باید به یک روانپزشک مراجعه کنم؟
- در حال حاضر راهکاری وجود دارد که بتواند در مدیریت علائم حمله هراس به من کمک کند؟
حتما بخوانید: اختلال سلوک یا رفتاری در کودکان و نوجوانان چیست
در صورت ارجاع به روانپزشک می توانید این سوالات را از او بپرسید
- آیا به حمله یا اختلال هراس مبتلا هستم؟
- برای رفع این مشکل چه رویکرد درمانی توصیه می کنید؟
- اگر درمانی را توصیه میکنید، هر چند وقت و تا چه مدتی به این درمان نیاز خواهم داشت؟
- آیا درمانهای گروهی برای مشکل من فوایدی بهمراه دارد؟
- در صورت تجویز دارو، آیا آنها عوارض جانبی احتمالی برای من بهمراه دارند؟
- تا چه مدتی نیاز به مصرف دارو خواهم داشت؟
- چطور بر نحوه اثرگذاری درمان من نظارت خواهید کرد؟
- درحال حاظر برای کاهش وقوع حملات هراس چه کاری می توانم انجام دهم؟
- آیا اقدامات خود مراقبتی وجود دارد که من برای کنترل حملات هراس ان را بکار بگیرم؟
- آیا بروشور یا مطالب چاپ شده دیگریی دارید که من آنها را برای مطالعه بردارم؟
- برای کسب اطلاعات بیشتر چه وب سایت هایی را پیشنهاد می دهید؟
برای پرسش سوالات دیگر مردد و بی میل نباشید.
انتظاراتی که باید از پزشک داشته باشید
ارائه دهنده مراقبت های اولیه یا روانشناس ممکن است از شما این سوالات را بپرسد:
- چه علائمی دارید و اولین بار چه زمانی اتفاق افتاده اند؟
- حملات هراس هر چند وقت برای تان رخ میدهد و تا چه مدتی طول می کشد؟
- آیا بنظر میرسد عامل خاصی منجر به حمله هراس می شود؟
- هر چند وقت با ترس بروز حمله هراس دیگر مواجه می شوید؟
- آیا از قرار گرفتن در مکان ها یا شرایطی که بنظر می رسد باعث بروز حمله هراس در شما می شود خودداری می کنید؟
- علائم به چه صورتی زندگی شما مثل مدرسه، کار و روابط را تحت تاثیر قرار داده است؟
- آیا زمان کمی قبل از وقوع اولین حمله هراس خود با استرس زیاد یا اتفاق آسیب زایی مواجهه شده اید؟
- آیا تا کنون حوادث آسیب زا یی مانند سواستقاده جسمی، جنسی یا جنگ های نظامی را تجربه کرده اید؟
- کودکی خود، از جمله رابطه خودتان با والدین تان را چطور توصیف می کنید؟
- آیا شما یا یکی از نزدیکانتان سابقا مشکلات سلامت روان داشته اید، از جمله حمله یا اختلال هراس .
- آیا به هیچ نوع بیماری مبتلا بوده اید؟
- آیا کافئین، الکل یا بصورت تفریحی مواد مخدر مصرف می کنید؟ هرچند مدت؟
- آیا ورزش می کنید، یا انواع دیگری از فعالیت فیزیکی را بصورت منظم انجام می دهید؟
ارائه دهنده مراقبت های اولیه یا متخصص بهداشت روان بر اساس پاسخ ها، علائم و نیازهای شما سؤالات دیگری هم می پرسد. آماده سازی و پیش بینی سؤالاتی که مطرح می شود به شما کمک می کند تا از ملاقات خود بیشترین بهره را ببرید.
سخن آخر
اگر دچار اختلال پاتیک یا حملات هراس هستید، اصلا لازم نیست نگران باشید، افرادی زیادی به این سندرم دچار هستند. ابتلا به این حملات به معنای پایان زندگی نیست. شما میتوانید با شناخت بیشتر ویژگیهای روحی و روانی و تلاش برای کنترل و مدیریت بهتر آنها حتی بیشتر از قبل نیرومند و با اعتماد به نفس بیشتری باشید. در صورت بروز این مشکل آرامش خود را حفظ کرده و ضمن تنفس آرام و عمیق و با ذهنی آرام به خود یادآور شوید که این یک مرحله موقتی و گذرا است. اگر شما هم تجربه ای از این بیماری و حملات آن دارید میتوانید آن را در نظرات با ما در میان بگذارید.