سرطان روده بزرگ یا سرطان کولون هنگامی رخ می دهد که رشد تومور در روده بزرگ شروع شود. سرطان کولون روی روده بزرگ تاثیر می گذارد و معمولا با پولیپ ها در دیواره روده شروع می شود. در این مطلب سلام دنیا، درباره علت سرطان روده بزرگ، علائم و روش های تشخیص و درمان سرطان کولون صبحت کردیم. با ما همراه باشید.
سرطان روده (کولون) چیست؟
سرطان کولون هنگامی رخ می دهد که رشد تومور در روده بزرگ شروع شود. سرطان روده بزرگ سومین سرطان شایع در ایالات متحده است. کولون یا روده بزرگ جایی است که آب و نمک از مواد جامد اضافی جدا می شوند. سپس مواد زائد از طریق رکتوم حرکت می کنند و از بدن خارج می شوند. این بیماری سومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان است و در سال 2017 حدود 95520 تشخیص جدید در ایالات متحده رخ داده است. با این حال، پیشرفت در تشخیص، غربالگری و درمان سرطان روده بزرگ به بهبود پایدار در بقا کمک کرده است. غربالگری های منظم پس از سن 50 سال توصیه می شود.
سرطان کولورکتال چیست
سرطان کولون و سرطان رکتوم ممکن است با یکدیگر همراه شوند. این سرطان کولورکتال نامیده می شود. سرطان رکتوم از راست روده (رکتوم) شروع می شود، که چند اینچ آخر روده بزرگ نزدیک به مقعد است.
حقایقی در مورد سرطان روده بزرگ
در اینجا برخی از نکات کلیدی در مورد سرطان روده بزرگ وجود دارد. سرطان کولون روی روده بزرگ تاثیر می گذارد و معمولا با پولیپ ها در دیواره روده شروع می شود. علائم ممکن است تا یک مرحله بعد ظاهر نشود، اما پس از ظهور علائم، مشکلات دستگاه گوارش، علائم رایج این سرطان هستند.
درمان سرطان روده بزرگ شامل ترکیبی از شیمی درمانی، پرتودرمانی و جراحی است، که احتمالا منجر به کولوستومی (به معنای ایجاد یک راه جدید از طریق جراحی میان پوست شکم و کولون) می شود. یک شیوه زندگی سالم به همراه رژیم غذایی کم چربی با فیبر بالا می تواند به جلوگیری از سرطان کولون کمک کند و غربالگری آن را در مراحل اولیه تشخیص دهد.
حتما بخوانید: علت سندرم روده تحریک پذیر چیست
علائم سرطان روده بزرگ
سرطان کولون روی روده بزرگ تاثیر می گذارد و معمولا از پولیپ های خوش خیم پیشرفت می کند. اغلب در مراحل اولیه نشانه ای از علائم وجود ندارد، اما علائم با پیشرفت های سرطان ایجاد می شود.
علائم سرطان کولون
- اسهال یا یبوست
- تغییر در غلظت مدفوع
- مدفوع باریک و شل
- خونریزی مقعدی یا خون در مدفوع
- درد، گرفتگی، نفخ یا گاز در شکم
- درد هنگام حرکت روده
- تخلیه سریع مدفوع
- ضعف و خستگی
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
- نارسایی کمبود آهن
اگر سرطان به محل جدیدی از بدن گسترش پیدا کند، علائم اضافی در ناحیه جدید ظاهر می شود. کبد بیشتر مورد حمله قرار می گیرد.
مراحل سرطان روده بزرگ
راه های مختلفی برای مرحله بندی سرطان وجود دارد. مراحل بستگی به این دارد که سرطان تا چه حد گسترش یافته است. در اینجا یک خلاصه کوتاه از چهار مرحله سرطان کولون آورده شده است.
- مرحله 0: سرطان در مراحل اولیه است. به این مرحله کارسینوما در محل گویند. سرطان بیشتر از لایه داخلی کولون رشد نکرده است.
- مرحله 1: سرطان به لایه بعدی بافت رشد کرده است، اما به گره های لنفاوی یا ارگان های دیگر نرسیده است.
- مرحله 2: سرطان به لایه های بیرونی کولون رسیده است، اما فراتر از کولون گسترش نیافته است.
- مرحله 3: سرطان از طریق لایه های بیرونی کولون رشد یافته و به یک تا سه گره لنفاوی رسیده است. که منجر به انتشار در نقاط دیگر می شود.
- مرحله 4: سرطان به سایر بافتهای فراتر از دیواره روده بزرگ رسیده است. زمانی که تا مرحله 4 پیشرفت می کند، سرطان به قسمت های دور بدن می رسد.
سرطان به سرعت در حال پیشرفت است. هر مرحله ثابت نیست اما فاز بیماری را توصیف می کند.
روش های درمان سرطان روده بزرگ (کولون)
درمان بستگی به نوع و مرحله سرطان، سن، وضعیت سلامتی و سایر ویژگی های بیمار دارد. تنها یک درمان برای هیچ سرطانی وجود ندارد، اما رایج ترین گزینه های سرطان کولون عبارتند از جراحی، شیمی درمانی و پرتودرمانی. درمان ها به دنبال حذف سرطان و از بین بردن علائم دردناک است.
عمل جراحی
جراحی برای حذف بخشی یا تمام کولون، کولکتومی نام دارد. در کولکتومی، بخشی از کولون را که حاوی سرطان و ناحیه اطراف آن است حذف می کنند. گره های لنفاوی اطراف نیز معمولا حذف می شوند. بخشی از کولون سالم بسته به مقدار کولکتومی مجددا به رکتوم یا استوما (مجرامصنوعی) وصل می شود. استوم یک مجرای باز است که در دیواره شکم تعبیه شده است. مدفوع به یک کیسه منتقل می شود و نیاز به قسمت پایین روده را از بین می برد. به این فرآیند کلستومی گفته می شود.
برخی از سرطان های کوچک را می توان با استفاده از اندوسکوپی حذف کرد. جراحی لاپاروسکوپی، با استفاده از چند برش کوچک در شکم، ممکن است گزینه ای برای حذف پولیپ های بزرگ باشد. جراحی پالیاتیو (Paliative) (برای تسکین درد) ممکن است علائم را در موارد سرطان های غیر قابل درمان یا پیشرفته تسکین دهد. هدف این است که هرگونه انسداد روده بزرگ را از بین ببرید و درد، خونریزی و سایر علائم را کنترل کند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی از داروهای شیمیایی استفاده می کند که با تخریب پروتئین یا DNA به منظور تخریب و کشتن سلول های سرطانی دخالت می کند. این درمان ها هر سلول تقسیم پذیری از جمله سلول های سالم را هدف قرار می دهد. سلول های سالم معمولا می توانند از هر گونه آسیب ناشی از داروهای شیمیایی بهبود یابد، اما سلول های سرطانی نمی توانند. شیمی درمانی به طور کلی برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا داروها از طریق کل بدن حرکت می کنند. درمان در بازه های زمانی انجام می شود، بدین ترتیب بدن زمان لازم برای بازسازی خود را دارد.
حتما بخوانید: شیمی درمانی چیست و چگونه کار می کند
عوارض جانبی رایج شیمی درمانی عبارتند از:
- ریزش مو
- حالت تهوع
- خستگی
- استفراغ
درمان ترکیبی اغلب انواع مختلفی از شیمی درمانی را ترکیب می کند و یا شیمی درمانی را با سایر روش های مختلف ترکیب می کند.
تابش
رادیوتراپی به سلول های سرطانی از طریق تمرکز پرتوهای گاما با انرژی بالا بر روی آنها آسیب می رساند. اشعه رادیواکتیو گاما از فلزاتی مانند رادیوم یا از پرتوهای پر انرژی اشعه ایکس منتشر می شود. رادیوتراپی می تواند به عنوان یک درمان مستقل برای کاهش رشد تومور یا نابود کردن سلول های سرطانی یا در کنار سایر درمان های سرطانی استفاده شود. درمان های تابشی اغلب تا مرحله آخر سرطان استفاده نمی شود. البته این درمان ممکن است در صورت ابتلا به سرطان رکتوم مستعد نفوذ به دیواره رکتوم یا انتشار به گره های لنفاوی مجاور نیز استفاده شود.
عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:
- تغییرات پوستی خفیف شبیه آفتاب سوختگی
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- خستگی
- کاهش اشتها و وزن
اکثر عوارض جانبی چند هفته پس از اتمام درمان حل می شود.
اقدامات پیشگیرانه متداول عبارتند از:
- حفظ وزن سالم
- ورزش
- مصرف زیاد میوه ها، سبزیجات و دانه ها
- کاهش مصرف چربی اشباع شده و گوشت قرمز
- افرادی نیز توصیه می شود که مصرف الکل را محدود کنند و سیگار را ترک کنند.
علت سرطان روده بزرگ چیست؟
به طور معمول، سلول های بدن به دنبال روند منظمی از رشد، تقسیم و مرگ هستند. سرطان زمانی اتفاق می افتد که سلول ها بدون کنترل رشد می کنند و نمی میرند.
سرطان کولون بیشتر از تومورهای غیرقطعی یا خوش خیم ناشی از پولیپ های آدنوماتوز است که بر روی دیواره های داخلی روده بزرگ شکل می گیرد. سلول های سرطانی ممکن است از طریق تومورهای بدخیم به سایر قسمت های بدن از طریق خون و سیستم های لنفاوی گسترش پیدا کنند. این سلول های سرطانی می توانند رشد کنند و بافت های سالم در اطراف بدن و در سراسر بدن را نیز در بر بگیرند که به این فرآیند متاستاز گفته می شود. نتیجه یک وضعیت جدی تر و کمتر قابل درمان است. علت دقیق ناشناخته است، اما سرطان روده بزرگ دارای چندین عامل خطر بالقوه است.
پولیپ ها
سرطان کولون معمولا از پولیپ های پیش سرطان که در روده بزرگ وجود دارد ناشی می شود.
شایع ترین نوع پولیپ ها عبارتند از:
- آدنوم: این می تواند شبیه کولون عادی باشد، اما زیر میکروسکوپ متفاوت است. آنها می توانند سرطانی شوند.
- پولیپ های هایپرپلازیک: سرطان کولون به ندرت از پولیپ های هایپرپلازی ایجاد می شود، زیرا آنها معمولا خوش خیم هستند. برخی از این پولیپ ها ممکن است در طول زمان به سرطان بدخیم تبدیل شوند، در صورتی که در مراحل اولیه درمان حذف نشوند.
رشد کنترل نشده سلول ها ممکن است در صورت آسیب ژنتیکی یا تغییرات در DNA رخ دهد که باعث بروز اختلالات سلولی خواهد شد. استعداد ژنتیکی نیز می تواند از اعضای خانواده به ارث برده شود، اما اکثر سرطان های کولون در افراد بدون سابقه خانوادگی رخ می دهد.
بعضی از افراد با جهش های ژنتیکی خاصی متولد شده اند که باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان در طول زندگی می شوند. گاهی اوقات فرد از این ویژگی ژنتیکی برخوردار است، اما سرطان توسعه نخواهد یافت، مگر اینکه عامل محیطی باعث آن شود.
صفات، عادت ها و رژیم غذایی
سن عامل مهمی برای سرطان کولون است. حدود 91 درصد از کسانی که تشخیص سرطان دارند بیش از 50 سال دارند. سرطان کولون در افراد کم تحرک، افرادی که چاق هستند و کسانی که سیگار می کشند احتمال بیشتری دارد. همانطور که کولون بخشی از سیستم گوارش است، در نتیجه رژیم غذایی عامل مهمی است. رژیم های غذایی که کم فیبر هستند و دارای چربی و کالری زیاد، گوشت قرمز، الکل و گوشت فرآوری شده اند با خطر بالاتری از سرطان روده در ارتباطند.
عوامل مهم در افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ
برخی از شرایط و درمان با افزایش خطر ابتلا به سرطان کولون همراه است.
این شامل:
- دیابت
- آکرومگالی، اختلال هورمون رشد
- پرتودرمانی از قبل
- بیماری روده التهابی، مانند کولیت زخمی یا بیماری کرون
طول عمر بیماران سرطان روده بزرگ
- اگر سرطان کولورکتال در مرحله 1 تشخیص داده شود، به احتمال 92 درصد، حداقل 5 سال دیگر احتمال زنده ماندن وجود دارد. در مرحله 4، این احتمال 11 درصد می شود.
- به همین دلیل، غربالگری سالانه برای مردان و زنان 50 تا 75 سال توصیه می شود، به خصوص از آنجایی که علائم ممکن است تا زمانی که پیشرفت سرطان صورت نگرفته باشد، نشان داده نشود.
- انجمن سرطان آمریکا، کولونوسکوپی را برای تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ پیشنهاد می کند؛ زیرا این روش دقیق تر است.
سایر آزمایشهای غربالگری عبارتند از:
- آزمایش سالانه خون پنهان در مدفوع
- تست DNA مدفوع
- سیگموئیدوسکوپی (بهترین روش جهت تشخیص سرطان کولون) (Sigmoidoscopy) انعطاف پذیر هر 5 سال
- کولونوگرافی CT (مشاهده روده با استفاده از تصاویر سی تی اسکن) هر 5 سال
نحوه تشخیص سرطان روده بزرگ
پزشک یک معاینه فیزیکی کامل را انجام خواهد داد و از تاریخچه پزشکی شخصی و خانوادگی سؤال خواهد کرد. تشخیص معمولا پس از کولونوسکوپی یا اشعه ایکس باریم انما (نوعی تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس است که می‌تواند ناهنجاری ها یا تغییرات را در روده بزرگ نشان دهد) انجام می شود.
کولونوسکوپی
یک لوله طولانی و انعطاف پذیر با یک دوربین در یک طرف به رکتوم وارد می شود تا داخل کولون بررسی شود. بیمار ممکن است مجبور باشد از یک رژیم مخصوص برای مدت 24 تا 48 ساعت قبل از عمل پیگیری کند. روده بزرگ همچنین نیاز به تمیزکاری با ملین های قوی دارد، پروسه ای که به عنوان پیشگیری روده شناخته می شود. اگر پولیپ ها در کولون یافت شوند، آنها را برداشته و به پاتالوژی منتقل می کنند، معاینه ای تحت یک میکروسکوپ که سلول های سرطانی یا پیش سرطانی را تشخیص می دهد، انجام می شود. یک روش مشابه به نام سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر، قسمت کوچکی از ناحیه کولورکتال را بررسی می کند. این کار نیازمند آماده سازی کمتری است و اگر پولیپ ها یافت نشوند یا در یک منطقه کوچک واقع شوند، ممکن است کلونوسکوپی کامل نیاز نباشد.
تنقیه باریوم با وضوح دوگانه
این روش اشعه ایکس با استفاده از مایع به نام باریم برای ارائه نتایج بهتر از تصویربرداری اشعه ایکس معمولی انجام می شود. قبل از استفاده از باریم، بیمار باید از چند ساعت قبل چیزی نخورد. در این روش مایع حاوی عنصر باریم ازطریق تزریق داخل رکتوم به روده بزرگ وارد می شود و به دنبال آن یک پمپاژ مختصری از هوا برای صاف کردن لایه باریم برای نتایج مطلوب انجام می شود. سپس تصویر اشعه ایکس کولون و رکتوم گرفته می شود. باریم در اشعه ایکس سفید و تومورها و پولیپ ها به صورت خطوط تاریک ظاهر می شوند.
اگر بیوپسی سرطان روده بزرگ را نشان می دهد، پزشک ممکن است یک اشعه ایکس قفسه سینه، سونوگرافی یا سی تی اسکن ریه ها، کبد و شکم را برای ارزیابی گسترش سرطان تجویز کند. همچنین ممکن است یک آزمایش خون برای یک ماده تولید شده توسط برخی از سلول های سرطانی به نام آنتی ژن کارسینوآمبرونیک (CEA) وجود داشته باشد. پس از تشخیص، پزشک مرحله سرطان را بر اساس اندازه و میزان تومور و گسترش آن به گره های لنفاوی مجاور و اندام های دور تعیین می کند.
مرحله سرطان، اقدامات لازم و گزینه های درمان را تعیین می کند.
منبع: medicalnewstoday.com