دوستاکسل چیست؛ کاربرد، روش مصرف و عوارض داروی دوستاکسل

قرص دوستاکسل برای درمان انواع سرطان ها استفاده می شود. تاکسوتر (Taxotere) نام تجاری داروی دوستاکسل می باشد. کسانی که متاسفانه در طی روند زندگی خود در هر سن دچار برخی سرطان ها می شوند و در طی روند شیمی درمانی خود از این دارو برای درمان و روند بهبودی سرطان خود استفاده می کنند و با تجویز پزشک نسبت به برخی عوامل با دوز های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. ما در این مقاله سلام دنیا، درباره قرص دوستاکسل برای چیست ؛ موارد استفاده، عوارض دوستاکسل و موارد دیگر صحبت کردیم. با ما همراه باشید.

داروی دوستاکسل چیست 

دوستاکسل (دو سه تاکسل) یک داروی شیمی درمانی ضد سرطان (ضد نئوپلاستیک یا سیتوتوکسیک) می باشد. این دارو را به عنوان آلکالوئید گیاهی، تاکسان و عامل ضد میکروتوبول طبقه بندی کرده اند. از نام داروهای ژنریک در تمام توضیحات داروها استفاده می کند. تاکسوتر (Taxotere) نام تجاری داروی دوستاکسل می باشد. 

موارد مصرف داروی ضد سرطان دوستاکسل 

از داروی تایید شده دوستاکسل در درمان سرطان سینه، سرطان ریوی سلول غیر کوچک، سرطان پیشرفته معده، سرطان سر و گردن و سرطان متاستاتیک پروستات استفاده می شود.

حتما بخوانید: از علائم تا درمان سرطان ریه

همچنین برای درمان سرطان های سلول کوچک ریوی، تخمدان، مثانه و پانکراس، بافت نرم سارکوم و ملانوم هم مورد بررسی قرار گرفته است.

توجه داشته باشید: اگر دارویی فقط برای یکی از بیماری ها تایید شده باشد، پزشک می تواند همان دارو را برای بیماری های دیگر، اگر که فکر کند موثر واقع می شود، تجویز کند.

طریقه مصرف قرص دوستاکسل

دوستاکسل را از طریق رگ (داخل وریدی، IV) به بیمار می دهند. هیچ نوع قرصی از داروی دوستاکسل وجود ندارد. برای کاهش دادن شدت احتباس مایعات و واکنش های آلرژیک، یک روز قبل از تزریق داروی دوستاکسل، قرص کورتیکواستروئید به مدت 3 روز برای شما تجویز می شود. دکتر رژیمی دقیق را برای شما تجویز می کند. مقدار دوستاکسل دریافتی به عوامل زیادی، از جمله قد و وزن، سلامت عمومی یا سایر بیماری ها، نوع سرطان و یا بیماری تحت درمان شما بستگی دارد. پزشک دوز و برنامه ای را برای شما تعیین خواهد کرد.

عوارض داروی دوستاکسل

در ادامه مطلب بسیاری از نکات مهم که باید در مورد عوارض جانبی دوستاکسل به خاطر بسپارید، آورده شده است.

• اکثر مردم همه ی عوارض ذکر شده را تجربه نخواهند کرد.
• عوارض جانبی اغلب از مدت زمان شروع مصرف دارو و طول درمان قابل پیش بینی می باشد.
• عوارض جانبی تقریباً همیشه برگشت پذیر هستند و پس از اتمام درمان از بین می روند.
• گزینه های زیادی برای کمک کردن به کاهش یا جلوگیری کردن از عوارض جانبی وجود دارد.
• هیچ ارتباطی بین شدت عوارض جانبی و اثربخشی دارو وجود ندارد.
• عوارض جانبی دوستاکسل و شدت آنها بستگی به میزان مصرف دارو در بیمار دارد. به عبارت دیگر، دوزهای بالا می توانند عوارض جانبی شدیدتری را برای بیمار ایجاد کند.

عوارض جانبی شایع

عوارض جانبی که در ادامه مطلب آمده است، برای بیمارانی که دوستاکسل مصرف می کنند کاملا شایع است (بیش از 30٪ رخ می دهد)

• تعداد کم گلبول های سفید خون (این عامل می تواند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد)
• تعداد کم گلبول های قرمز خون (کم خونی)
• احتباس مایعات همراه با افزایش وزن، تورم مچ پا یا ناحیه ای در شکم
• نوروپاتی محیطی (بی حسی در انگشتان دست و پا) که می تواند در دوزهای مکرر اتفاق بیفتد. این مورد باید به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما حتما گزارش شود.
• حالت تهوع
• اسهال

حتما بخوانید: برای درمان اسهال چه بخوریم

• زخم های دهانی
• ریزش مو
• خستگی و ضعف
• عفونت
• تغییرات در ناخن (تغییر رنگ در ناخن های دست یا پا می تواند در حین مصرف دوستاکسل اتفاق بیفتد). در موارد شدید، اما نادر، ناخن ممکن است بیفتد. پس از اتمام درمان های دوستاکسل، ناخن های شما دوباره رشد خواهند کرد. (به مشکلات پوستی مراجعه کنید).

نکته: نادیر (Nadir) به معنای نقطه پایین، نقطه زمانی بین دوره ها و چرخه های شیمی درمانی که در آن شمارش خون پایین را تجربه می کنید است.

• شروع: 4-7 روز
• نادیر: 5-9 روز
• بهبودی: 21 روز

عوارض جانبی غیر شایع قرص ضد سرطان دوستاکسل

این عوارض جانبی کمتر شایع هستند. این به این معنی است که در 10 تا 29 درصد از بیمارانی که دوستاکسل دریافت می کنند ممکن است رخ دهد.

• استفراغ
• درد عضلانی/استخوان/مفاصل (میالژی (درد ماهیچه) و آرترالژی)
• تعداد پلاکت پایین (این عامل می تواند خطر خونریزی در شما را افزایش دهد)
• افزایش آزمایش خون برای اندازه گیری عملکرد کبد. پس از قطع درمان، همه ی این ها به حالت عادی و نرمال باز می گردند. (به مشکلات کبدی مراجعه کنید)

توجه داشته باشید: اگر علائم یا عوارض جانبی ای را تجربه کردید، حتما آنها را با تیم مراقبت های بهداشتی خود در میان بگذارید. آنها می توانند داروها را تجویز کنند و یا پیشنهادهای دیگری را که در مدیریت چنین مشکلاتی مؤثر خواهند بود را به شما ارائه دهند.

عوارض جانبی مربوط به تزریق (انفوزیون)

• واکنش های آلرژیک (بثورات پوستی، گرگرفتگی، تب، کاهش فشار خون). این واکنش ها به ندرت اتفاق می افتد، ولی خب معمولاً در انفوزیون اول یا دوم رخ می دهند. دفعات مصرف با استفاده از کورتیکواستروئید یک روز قبل از تزریق کاهش می یابد. در طول تزریق از نظر هرگونه علائم واکنش های آلرژیک به دقت تحت نظر و کنترل خواهید بود.
• واکنش ها در محل تزریق (غیر معمول و عموماً خفیف هستند و شامل تیره شدن رگ، التهاب، قرمزی و خشکی پوست، یا تورم رگ می شوند)

نکته: همه عوارض جانبی و برخی از عوارض جانبی نادر که در کمتر از 10٪ بیماران رخ می دهند در اینجا ذکر نشده است. 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت مشاهده علائم غیرعادی، همیشه باید به پزشک خود در اولین فرصت اطلاع دهید. اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، فوراً در روز و یا شب با پزشک خود تماس بگیرید.

• تب 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یا بالاتر، لرز (علائم احتمالی عفونت)

علائمی که در زیر آمده اند نیاز به مراقبت های پزشکی دارند، ولی خب اورژانسی نیستند. پس از مشاهده هر یک از موارد زیر ظرف 24 ساعت با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرید.

• حالت تهوع (در توانایی غذا خوردن تداخل ایجاد می کند و با داروهای تجویز شده تسکین نمی یابد)
• استفراغ (بیش از 4 تا 5 بار استفراغ در یک دوره 24 ساعته)
• اسهال (4تا 6 بار در یک دوره 24 ساعته)
• خونریزی یا کبودی غیرمعمول
• مدفوع سیاه، خون در مدفوع یا ادرار

حتما بخوانید: علت وجود خون در مدفوع چیست

• خستگی شدید (ناتوانی در انجام فعالیت هایی برای مراقبت از خود)
• زخم های دهانی (قرمزی به همراه درد، تورم یا زخم).
• زرد شدن پوست یا چشم
• تورم مچ پا
• افزایش وزن
• تورم معده
• تنگی نفس

نکته: در صورت مشاهده علائم غیرعادی، همیشه به پزشک خود اطلاع دهید.

نکات مهم قبل از مصرف داروی ضد سرطان دوستاکسل

• قبل از شروع درمان خود با داروی دوستاکسل، حتما مطمئن شوید که در مورد دیگر داروهایی که مصرف می کنید (از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه، ویتامین ها، داروهای گیاهی و غیره) به پزشک خود اطلاع دقیق داده باشید.
• از مصرف آسپرین، داروهایی که شامل آسپرین می شوند، خودداری کنید. (مگر اینکه پزشکتان به طور خاص این اجازه را به شما داده باشد)
• در حین مصرف داروی دوستاکسل هیچ نوع ایمن سازی یا واکسیناسیون را بدون تایید پزشک خود انجام ندهید.

مصرف داروی دوستاکسل در بارداری

اگر باردار هستید و یا امکان باردار شدن را دارید، قبل از شروع درمان خود با این دارو، به متخصص مراقبت های بهداشتی خود اطلاعات کافی را دهید. بارداری دسته D (دوستاکسل می تواند برای جنین خطرناک باشد. زنان باردار یا در شرف بارداری باید از خطرات احتمالی این دارو برای جنین خود آگاه شوند). هم برای مردان و هم برای زنان: در هنگام مصرف داروی دوستاکسل بچه دار نشوید (باردار نشوید). روش های جلوگیری از بارداری مانند کاندوم در این مرحله از درمان برای شما توصیه می شود. در هنگام مصرف این دارو به بچه شیر ندهید.

نکاتی برای مراقبت از خود زمان مصرف داروی دوستاکسل

• در حین مصرف این دارو امکان این که شما در معرض خطر عفونت باشید زیاد است، پس بنابراین سعی کنید از بودن در کنار افرادی که سرماخورده اند یا احساس خوبی ندارند اجتناب کنید. در صورت داشتن تب و یا سایر علائم عفونت، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
• دست های خود را بشویید.
• برای کمک به درمان یا پیشگیری از زخم‌های دهانی، از یک مسواک نرم استفاده کنید و سه بار در روز با 1/2 تا 1 قاشق چای‌خوری جوش شیرین و یا 1/2 تا 1 قاشق چای‌خوری نمک مخلوط با 8 اونس آب دهان خود را بشویید.
• برای به حداقل رساندن خونریزی از یک ریش تراش برقی و یک مسواک نرم استفاده کنید.
• از ورزش های تماسی یا فعالیت هایی که می تواند باعث آسیب به شما شود خودداری کنید.
• برای کاهش حالت تهوع خود، داروهای ضد تهوع را طبق دستور پزشک مصرف کنید و وعده های غذایی کوچک و مکرر را بخورید.
• از قرار گرفتن در معرض نور خورشید خودداری کنید. از ضد آفتاب SPF 15 (یا بالاتر) و لباس محافظ استفاده کنید.
• حداقل دو تا سه لیتر مایعات را هر 24 ساعت بنوشید (مگر اینکه پزشک دستور دیگری را به شما داده باشد)
• نوشیدن مشروبات الکلی باید به حداقل برسند و یا به طور کامل کنار گذاشته شوند. شما باید این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
• استراحت کافی داشته باشید.
• تغذیه خوب خود را حفظ کنید.

نظارت و آزمایش

در حین مصرف دوستاکسل، برای نظارت بر عوارض جانبی و بررسی پاسخ شما به درمان، به طور منظم توسط متخصص مراقبت های بهداشتی خود معاینه خواهید شد. آزمایش های خون دوره ای برای نظارت بر شمارش کامل خون (CBC) و همچنین عملکرد سایر اندام ها (مانند کلیه ها و کبد) نیز توسط پزشک شما تجویز خواهند شد.

شیمی درمانی و تاثیر داروی دوستاکسل بر روی بدن و بیماری

تومورهای سرطانی با تقسیم سلولی ای که دیگر مانند بافت طبیعی کنترل نمی شوند، مشخص می شوند. سلول‌های عادی/نرمال وقتی با سلول‌های مشابه تماس پیدا می‌کنند، تقسیم نمی‌شوند. به این مکانیزم، مکانیزم مهار تماس گفته می‌شود. سلول های سرطانی بر خلاف سلول های عادی این توانایی خود را از دست می دهند.

سلول های سرطانی دیگر کنترل و تعادل طبیعی را که تقسیم سلولی را کنترل و محدود می کند را ندارند. فرآیند تقسیم سلولی (چه سلول های طبیعی باشند و یا چه سلول های سرطانی) از طریق چرخه سلولی انجام می شود. توانایی شیمی درمانی در کشتن سلول های سرطانی به توانایی آن در توقف تقسیم سلولی آن بستگی دارد. معمولا، داروها با آسیب رساندن به RNA یا DNA تاثیر خود را می گذارند.

حتما بخوانید: شیمی درمانی چیست و چگونه کار می کند

اگر سلول ها نتوانند تقسیم شوند، از بین می روند. هر چه سلول ها سریعتر تقسیم شوند، احتمال اینکه شیمی درمانی هم سلول ها را از بین ببرد بیشتر می شود. این کار خود باعث کوچک شدن تومور می شود. آنها همچنین باعث خودکشی سلولی (آپوپتوز) می شوند. داروهای شیمی‌ درمانی که سلول‌ها را تنها در زمانی که در حال تقسیم هستند تحت تأثیر قرار می‌دهند، چرخه سلولی خاص و داروهای شیمی درمانی که سلول ها را در حالت استراحت تحت تاثیر قرار می دهند، چرخه سلولی غیراختصاصی نامیده می شوند.

زمان‌بندی برای شروع شیمی‌ درمانی بر اساس نوع سلول‌ها، سرعت تقسیم آن‌ها و زمانی که دارویی موثر واقع می شود، تنظیم می‌شود. به همین دلیل است که شیمی درمانی معمولاً به صورت چرخه ای صورت می گیرد. شیمی درمانی در کشتن و از بین بردن سلول هایی که به سرعت در حال تقسیم شدن هستند مؤثرتر واقع می شود. این را هم باید اضافه کنم که متأسفانه شیمی درمانی تفاوت بین سلول های سرطانی و سلول های طبیعی و نرمال را نمی داند.

سلول های عادی دوباره رشد می کنند و سالم می شوند، اما در این بین، عوارض جانبی هم رخ می دهد. سلول های عادی که بیشتر تحت تاثیر شیمی درمانی قرار می گیرند، سلول های خون، سلول های دهان، معده و روده و فولیکول های مو هستند. از این رو شیمی درمانی منجر به کاهش شمارش خون، زخم های دهان، حالت تهوع، اسهال و یا ریزش مو می شود. داروهای مختلف می توانند بر قسمت های مختلف بدن تأثیر بگذارند.

دوستاکسل و دسته های دارویی آن

دوستاکسل به دسته ای از داروهای شیمی درمانی به نام آلکالوئیدهای گیاهی تعلق دارد. آلکالوئیدهای گیاهی از گیاهان ساخته می شوند. آلکالوئیدهای وینکا از گیاه پری وینکل (catharanthus rosea) ساخته می شوند. تاکسان ها از پوست درخت سرخدار اقیانوس آرام (taxus) ساخته می شوند. آلکالوئیدهای وینکا و تاکسان ها نیز به عنوان عوامل ضد میکروتوبول شناخته می شوند. پودوفیلوتوکسین ها از گیاه سیب می گرفته می شوند.

آنالوگ های کمپتوتسین از درخت شاد آسیایی (Camptotheca acuminata) مشتق شده اند. پودوفیلوتوکسین ها و آنالوگ های کمپتوتکان نیز به عنوان مهارکننده های توپوایزومراز شناخته می شوند. آلکالوئیدهای گیاهی مختص چرخه سلولی هستند. این بدان معنی است که آنها در طول مراحل مختلف تقسیم به سلول ها حمله می کنند.

• آلکالوئیدهای وینکا: وین کریستین، وینبلاستین و وینورلبین
• تاکسان ها: پاکلیتاکسل و دوستاکسل
• پودوفیلوتوکسین ها: اتوپوزید و تنیسوپید
• آنالوگ های کمپتوتسین: ایرینوتکان و توپوتکان

نکته: عوامل ضد میکروتوبول (مانند دوستاکسل)، ساختارهای میکروتوبول را در داخل سلول مهار می کنند. میکروتوبول ها بخشی از دستگاه سلول برای تقسیم و تکثیر خود هستند. مهار این ساختارها در نهایت منجر به مرگ سلولی می شود.

توجه داشته باشید: ما شما را تشویق می کنیم که با متخصص مراقبت های بهداشتی خود در مورد وضعیت پزشکی و درمان های خاص خود صحبت کنید. اطلاعات موجود در این وب سایت آموزشی می باشد و جایگزین توصیه های پزشکی نمی شود.

تداخل دارویی دوستاکسل

تداخلات رده X (پرهیز):

ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، کانیواپتان، دیپیرون، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، لاسمیدیتان، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداستینیب، واکسن (زنده)

برخی از داروها می تواند باعث کم شدن اثر داروی دوستاکسل شود ، این داروها شامل:

مهارکننده‌های قوی و متوسط CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، اکیناسه، انزالوتامید، اردافتینیب، ایوسیدنیب، میتوتان، القاکننده‌های P-gp/ABCB1، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیوولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، واکسن (زنده)، واکسن‌ (غیرفعال)

برخی از داروها می تواند باعث افزایش اثرات دارویی دوستاکسل شود ، این داروها شامل:

کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، کلوفازیمین، کانیواپتان، مهارکننده‌های قوی و متوسط CYP3A4، دنوزومب، دیپیرون، دروندارون، دوولیسیب، اردافتینیب، فوس نتوپیتانت، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، اینبلیزومب، لاروترکتینیب، لاسمیدیتان، مزالامین، میفپریستون، نتوپیتانت، اوکرلیزومب، پالبوسیکلیب، پالیفرمین، مهارکننده‌های P-gp/ABCB1، پیمکرولیموس، مشتقات پلاتین، پرومازین، رانولازین، رفلومیلاست، سیمپرویر، سورافنیب، استریپنتول، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب، آنتراسیکلین ها، باریسیتینیب، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، لفلونومید، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب

مطالب مرتبط:

علائم سرطان دهانه رحم چیست

شایع ترین سرطان ها در جوانان و روش های تشخیص و درمان