خشکی دهان یا زروستومیا زمانی رخ می دهد که غدد بزاقی، بزاق کافی تولید نکنند (آب دهان). وجود بزاق برای سلامت دهان مهم است. کمبود بزاق می تواند منجر به پوسیدگی دندان شود. علائم خشکی دهان شامل ناراحتی، گلودرد و دشواری در بلع است. درمان خشکی دهان شامل مراحلی برای افزایش تولید بزاق است. ما در این مقاله سلام دنیا، هر آنچه درباره خشکی دهان باید بدانید، از جمله علت خشکی دهان (زروستومیا) چیست؛ علائم، چه بیماری هایی باعث خشکی دهان میشود، درمان خانگی و راه پیشگیری از خشکی دهان ، بیان کردیم. با ما همراه باشید.
خشکی دهان چیست؟
خشکی دهان یا زروستومیا، وضعیتی است که ممکن است در صورت عدم وجود بزاق کافی (آب دهان) آن را احساس کنید. بزاق مایعی است که توسط غدد بزاقی در دهان تولید می شود. خشکی دهان بیماری نیست، اما نشانه ای برای وجود یک بیماری است. اکثر اوقات، خشکی دهان عارضه جانبی برخی از داروها است، مانند آنتی هیستامین ها یا داروهای ضد احتقان که برای آلرژی یا سرماخوردگی مصرف می کنید.
چرا بزاق برای بدن مهم است؟
بزاق به حفظ سلامت دهان و دندان ها کمک می کند. دهان را تمیز ، و آن را مرطوب نگه می دارد و باقی مانده غذاها را شکسته و تجزیه می کند.بنابراین، کمبود بزاق می تواند باعث بروز مشکلاتی از قبیل:
- بوی بد دهان (هالیتوزیس)
- ناراحتی
- مشکلات بهداشت دهان، از جمله سوراخ شدن دندان، پوسیدگی دندان و سایر بیماری های دهان
- مشکلات برای استفاده از دندان مصنوعی
- مشکلاتی در گفتار و بلع
حتما بخوانید: رفع بوی بد دهان ناشی از معده با 9 درمان خانگی
خشکی دهان چقدر شایع است؟
خشکی دهان به ویژه در بین افراد مسن شایع است.این مشکل از هر 5 فرد مسن 1 نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. زیرا افراد مسن از داروهایی استفاده کنند که می تواند احتمال بروز خشکی دهان را در آنها افزایش دهد.
شایع ترین علت خشکی دهان
خشکی دهان زمانی رخ می دهد که عاملی باعث کاهش تولید بزاق در دهان شود. شایع ترین علل خشکی دهان شامل:
علت خشکی دهان: مصرف داروها
- پرتودرمانی، به ویژه برای درمان سرطان سر و گردن.
- صدها دارو (تجویزی و بدون نسخه) می توانند تولید بزاق در بدن شما را کاهش دهند. اگر اطلاعات موجود در بسته های دارو را بررسی کنید، ممکن است "خشکی دهان" را به عنوان یک عارضه جانبی مشاهده کنید.
برخی از داروهایی که باعث خشکی دهان می شوند عبارتند از:
- داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی.
- آنتی کولینرژیک ها، داروهایی هستند که برای درمان بسیاری از بیماری ها مانند بی اختیاری ادرار، مثانه بیش فعال و اختلال انسداد مزمن ریه استفاده می شوند.
- آنتی هیستامین ها، ضد احتقان ها و برخی داروهای ضد درد.
- برخی از داروهای خاص برای درمان فشار خون بالا.
- داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان.
- داروهای بیماری پارکینسون.
حتما بخوانید: شیمی درمانی چیست و چگونه کار می کند
سایر علت خشکی دهان شامل موارد زیر است:
- کم آبی بدن: گاهی اوقات، بدن شما فقط مایعات کافی ندارد. به عنوان مثال، اگر بیمار هستید، به اندازه کافی مایعات نمی نوشید یا زیاد عرق می کنید، ممکن است دچار کم آبی شوید.
- تنفس دهانی: ممکن است شب ها از طریق دهان نفس بکشید، به خصوص اگر گرفتگی بینی (احتقان بینی) دارید.
چه بیماری هایی باعث خشکی دهان میشود
- بیماری: خشکی دهان می تواند نشانه یک بیماری جدی تر مانند دیابت، بیماری آلزایمر، سکته مغزی و سندرم شوگرن باشد. سندرم شوگرن (SHOW-grins) یک بیماری خود ایمنی است که باعث می شود بدن به غدد تولید کننده رطوبت در بدن حمله کند. این سندروم بیشتر زنان یائسه را تحت تاثیر قرار می دهد.
علائم خشکی دهان چیست؟
علائم خشکی دهان شامل:
- بوی بد دهان
- گلودرد مداوم
- دشواری در خوردن، صحبت کردن یا بلعیدن
- گرفتگی صدا
- افزایش تشنگی
- وجود زخم یا درد در لب، زبان و دهان
- اختلالات چشایی
- دشواری برای استفاده از دندان مصنوعی
- احساس خشکی در بینی
حتما بخوانید: درمان خشکی بینی با 5 روش خانگی
علائم شدیدتر خشکی دهان عبارتند از:
- پوسیدگی دندان ها
- خشکی چشم و پوست
- بثورات پوستی
- درد مفاصل
درمان خشکی دهان
هدف از درمان خشکی دهان، شامل :
- مدیریت هر بیماری زمینه ای که باعث خشکی دهان شده است
- جلوگیری از پوسیدگی دندان
- افزایش تولید بزاق
درمان خشکی دهان معمولا شامل چندین مرحله است.در مرحله اول، در صورتی که مصرف داروها باعث خشکی دهان شما شده باشند، پزشک داروهای شما را مورد بررسی قرار می دهد.چون ممکن است بتوانید از داروی جایگزین استفاده کنید.
اگر امکان این کار وجود ندارد، می توانید برای کاهش خشکی دهان این روش ها را امتحان کنید:
- در صورت امکان از مصرف داروهای ضداحتقان و آنتی هیستامین ها خودداری کنید.
- قبل از بلعیدن کپسول یا قرص، آب بنوشید. آب، دهان شما را مرطوب می کند.
- دارو را به جای شب موقع صبح مصرف کنید. خشکی دهان در شب بیشتر باعث بروز مشکلات دهانی مانند سوراخ شدن دندان می شود.
- سعی کنید از داروهایی که به راحتی بلعیده می‌شوند، مانند مایعات استفاده کنید. از مصرف دارویی زیر زبان خودداری کنید.
- حتی اگر فکر می کنید یک داروی تجویزی باعث خشکی دهان شما می شود،سعی نکنید با قطع مصرف دارو مشکل را حل کنید. ابتدا با پزشک خود صحبت کنید.
برای درمان خشکی دهان، پزشک ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:
- سویملین( ایووک زاک) برای درمان خشکی دهان در افراد مبتلا به سندرم شوگرن
- پیلوکارپین (سالاژن) برای افزایش تولید بزاق طبیعی
محققان همچنان در حال بررسی روش هایی برای ترمیم غدد بزاقی آسیب دیده هستند. آنها همچنین در حال تولید یک غده بزاقی مصنوعی هستند که می تواند در بدن قرار داده شود.
درمان خانگی خشکی دهان
درصورتی که دچار خشکی هستید، رعایت بهداشت دهان و دندان ضروری است. برای این منظور دندان های خود را دو بار در روز مسواک بزنید و از دهان شویه استفاده کنید. انجام این کار به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می کند. سواخ شدن و پوسیدگی دندان در افراد مبتلا به خشکی دهان شایع تر است.
تولید بزاق بیشتر نیز مهم است. بزاق، از دهان و دندان در مقابل پوسیدگی و بیماری ها محافظت می کند. برخی از درمان‌های خشکی دهان می‌توانند به تولید بزاق بیشتر و بهبود علائم کمک کنند.
جویدن و مکیدن به تحریک غده بزاق کمک می کند.روش های زیر را امتحان کنید:
- مکیدن تکه های یخ یا بستی یخی های بدون شکر
- مکیدن آب نبات سفت بدون قند یا جویدن آدامس بدون قند حاوی زایلیتول
- نوشیدن آب یا سایر مایعات بدون قند، به طور مکرر در طول روز
این محصولات هم ممکن است به درمان خشکی دهان کمک کنند:
- استفاده از محصولات بزاق مصنوعی برای کمک به تولید بزاق بیشتر. این محصولات اغلب به صورت شستشو دهنده دهانی یا اسپری دهانی بصورت بدون نسخه در دسترس هستند.
- خمیردندان ها و دهانشویه هایی که مخصوص خشکی دهان طراحی شده اند.
حتما بخوانید: بهترین انواع دهانشویه برای بوی بد دهان، التهاب و زخم
- بالم لب ها.
- دستگاه بخور سرد، مخصوصاً اگر شب‌ها از طریق دهان نفس می‌کشید.
برای رفع مشکل خشکی دهان سعی کنید از مصرف و نوشیدن موارد زیر خودداری کنید:
- مصرف غذاها و نوشیدنی های اسیدی، تند، شور، خشک و شیرین.
- مصرف الکل، کافئین و نوشابه های گازدار.
- استفاده از دهانشویه حاوی الکل یا پراکسید، چون این ترکیبات ممکن است خشکی دهان را افزایش دهد.
- سیگار کشیدن.
پیشگیری از خشکی دهان
ممکن است نتوانید از همه دلایل بروز خشکی دهان پیشگیری کنید. اما می توانید از بروز برخی از آنها جلوگیری کنید. سعی کنید:
- مقدار زیادی آب بنوشید. حدود هشت لیوان آب در روز را بطور مرتب و جرعه جرعه بنوشید.
- از دستگاه بُخُور استفاده کنید. برای جلوگیری از خشکی دهان در طول شب از یک دستگاه بُخُور مخصوصا در اتاق خواب خود استفاده کنید.
- از طریق بینی نفس بکشید نه از طریق دهان.
از انجام کارهای زیر خودداری کنید:
- از مصرف داروهای بدون نسخه که می توانند باعث خشکی دهان شوند، مانند آنتی هیستامین ها و ضد احتقان ها خودداری کنید. از پزشک خود در مورد درمان یا داروی جایگزین سوال کنید.
- از مصرف کافئین، تنباکو و الکل اجتناب کنید.
درمان های دارویی و درمان های خانگی خشکی دهان می تواند به شما برای داشتن احساس بهتر کمک کنند. رعایت روتین بهداشت دهان و دندان از جمله مراجعه منظم به دندانپزشک ضروری است. مراقبت از دهان و دندان می تواند از آسیب طولانی مدت ناشی از خشکی دهان جلوگیری کند.اگر خشکی دهان نشانه یک بیماری جدی تر مانند سندرم شوگرن، دیابت یا سرطان باشد، پیش آگهی شما به درمان بیماری زمینه ای بستگی دارد.
زمان مراجعه به پزشک برای خشکی دهان
درصورت داشتن شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
- علائم شدید ناشی از خشکی دهان: فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- عوامل خطر ویروس ایدز HIV : در صورتی داشتن خشکی دهان و عوامل خطر ویروس ایدز، به پزشک خود مراجعه کنید.
- پوسیدگی دندان: برای معاینه به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
سخن پایانی:
خشکی دهان یا زروستومیا وضعیتی است که در صورت عدم تولید بزاق کافی توسط غدد بزاق رخ می دهد.خشکی دهان وضعیت ناراحت کننده ای است و می تواند به دلیل ابتلا به بیماری زمینه ای مانند دیابت،بیماری آلزایمر، سکته مغزی و سندرم شوگرن،مصرف دارو،کم آبی بدن،تنفس دهانی و...رخ دهد و باعث عوارضی جانبی نظیر دشواری در تکلم، بلعیدن، بوی بد دهان و گلودرد مداوم و...شود. برای درمان خشکی دهان علاوه بر مصرف داروها،درمان های خانگی نظیر استفاده از بخور سرد، نوشیدن مایعات، جویدن آدامس و ...در دسترس هستند.