چای سبز (به انگلیسی: Green Tea) یک نوشیدنی بسیار سالم است که کل جهان را فرا گرفته است. چای سبز اولین بار در چین به عنوان گیاه دارویی مورد استفاده قرار گرفت. امروزه دانشمندان و محققان هزاران مطالعه را در مورد اثربخشی و فواید آن برای سلامتی انجام داده اند.
به طور کلی، چای سبز یکی از امن ترین و سالم ترین نوشیدنی ها است که مصرف می شود. با این حال هنوز در مورد نوشیدن چای سبز چندین نکته وجود دارد. عوارض جانبی متعددی در مصرف آن وجود دارد، گرچه بسیاری از آنها نادر هستند. اکثر این عوارض جانبی افرادی را که به کافئین یا تانن حساس هستند تحت تأثیر قرار می دهد. اکثر مصرف کنندگان چای سبز معمولا هیچ گونه عارضه جانبی مشاهده نمی کنند.
تاریخچه چای سبز
چای سبز از گیاه چای به نام Camellia sinensis، درست مثل چای سیاه و چای سفید به دست می آید. انواع چای ها شامل کافئین هستند و چای سبز ازین موضوع استثنا نیست. چای سبز برای قرن ها به عنوان یک ابزار دارویی در آیورودا و طب سنتی چینی، برای درمان همه چیز از تب گرفته تا بیماری قلبی استفاده شده است.
چای سبز دارای مزایای سلامتی شامل کاهش وزن سریع، پیشگیری از سرطان و کاهش فشار خون است. همچنین نشان داده شده است که برای جلوگیری از بیماری های عصبی مانند بیماری آلزایمر و پارکینسون مفید است. چای سبز نیز به عنوان یک جایگزین برای قهوه برای افرادی که سعی در کاهش مصرف کافئین خود دارند، پیشنهاد شده است. چای سبز حاوی اسید آمینه به نام L-theanine است که به باعث جذب آهسته کافئین در خون می شود.
تحقیقات نشان می دهد که چای سبز می تواند به کاهش خطر بیماری قلبی و عروقی با کاهش کلسترول (LDL) و بهبود جریان خون در رگ های خونی کمک کند. این مزایا به طور عمده به خواص ضد التهابی چای سبز نسبت داده شده است. مصرف طولانی مدت چای سبز نیز با خطر پایین تر ابتلا به انواع مختلف سرطان از جمله سرطان پروستات همراه است.
نوشیدن چای سبز به از بین بردن رادیکال های آزاد است که ممکن است باعث استرس اکسیداتیو شود کمک می کند. آسیب اکسیداتیو به یک عارضه از کاهش حساسیت به انسولین مرتبط است که ممکن است به دیابت نوع 2 و انواع مختلف آسیب سلولی منجر شود.
ترکیبات شیمیایی اصلی در چای سبز
ترکیبات شیمیایی اصلی در چای سبز عبارتند از اپیمالاکاکتین گالات (EGCG)، لیتین، پتاسیم، آهن، کلسیم و کافئین. مقدار کافئین چای سبز حدود 35 میلی گرم برای هر فنجان است که به نظر متوسط می آید. چای سبز حاوی ویتامین B و همچنین تانن ها و اسید فولیک است.
روش تولید چای سبز
برگ های چای سبز برای جلوگیری از اکسیداسیون بریده شده و حرارت داده می شوند. سپس برگ های خشک شده برای تهیه چای سبز استاندارد رول می شوند و یا برای تهیه چای سبز ماچا پودر می شوند. دو نوع چای سبز با توجه به محل تهیه آن داریم: چینی و ژاپنی. چای سبز چینی در زمان حرارت دیدن تفت داده می شود در نتیجه عطر و طعم خوبی دارد. چای سبز ژاپنی در طول فرآیند خشک کردن بخار داده می شود. چای سبز ژاپنی تازه تر، گلدار و شیرین تر از همتایان چینی آنها است.
اثرات جانبی و عوارض چای سبز
در حالی که نوشیدن چای سبز برای بزرگسالان بی خطر در نظر گرفته شده است، عوارض جانبی متعددی وجود دارد که باید در نظر گرفت، اما با رعایت تعادل می توان از اکثر عوارض جانبی چای سبز جلوگیری کرد. بسیاری از این عوارض جانبی تنها زمانی اتفاق می افتد که چای سبز به مقدار زیاد مصرف شود. با این حال، افراد خاصی وجود دارند که به مواد تشکیل دهنده چای سبز حساسیت دارند و باید از این نوشیدنی اجتناب کنند. ترکیب اصلی چای سبز که موجب واکنش افراد حساس می شود کافئین است. بیشتر این عوارض جانبی را می توان به میزان کافئین موجود در چای سبز نسبت داد.
1. مشکلات معده
در هنگام مصرف بیش از حد چای سبز یا نوشیدن آن با معده خالی، چای سبز می تواند باعث سوزش معده شود. چای سبز حاوی تانن است که می تواند میزان اسید در معده را افزایش دهد. اسید بیش از حد می تواند به مسائل گوارشی مانند یبوست، ریفلاکس اسیدمعده و حالت تهوع منجر شود. نوشیدن چای سبز با آب بسیار داغ می تواند این عوارض جانبی را تشدید کند.
چای سبز می تواند باعث اسهال شود. کافئین با تحریک عضلات روده بزرگ، اثر ملین ایجاد می کند. اگر از سندرم روده تحریک پذیر رنج می برید، از مصرف چای سبز خودداری کنید.
برای جلوگیری از این عوارض جانبی، چای سبز را با معده خالی مصرف نکنید. در عوض، بعد از هر وعده غذایی، چای سبز میل کنید. اگر از بیماری ریفلاکس معده یا زخم معده رنج می برید، از نوشیدن چای سبز خودداری کنید زیرا ممکن است باعث افزایش اسیدیته معده شود.
2. سردرد
چای سبز می تواند باعث ایجاد سردرد در افراد خاصی شود زیرا حاوی کافئین است. افرادی که از میگرن رنج می برند، گاهی می توانند چای سبز مصرف کنند. با این حال، اگر هر روز از سردرد رنج می برید، نباید هر روز چای سبز مصرف کنید. اگر به کافئین حساسیت دارید، از نوشیدن چای سبز خودداری کنید.
3. مشکلات خواب
چای سبز حاوی ترکیباتی مانند کافئین است که ممکن است منجر به بی خوابی شوند. چای سبز حاوی مقادیر کمی از کافئین است، اما ممکن است باعث بروز مشکلات خواب در افراد حساس به کافئین شود. این مورد به خاطر این واقعیت است که ترکیبات شیمیایی در چای سبز از انتشار هورمون هایی مانند ملاتونین (هورمون خواب) جلوگیری می کند.
چای سبز همچنین حاوی l-theanine، یک ماده شیمیایی است که باعث ایجاد آرامش می شود، اما همچنین باعث افزایش هوشیاری و تمرکز نیز می شود، چیزی که ممکن است باعث بی خواب در برخی افراد شود. در حالی که اکثر افراد ممکن است از یک فنجان چای سبز قبل از خواب استفاده کنند، افرادی که دارای حساسیت به کافئین هستند نباید در فاصله 5 ساعت قبل از خواب آن را مصرف کنند.
4. کم خونی و کمبود آهن
چای سبز دارای آنتی اکسیدان هایی است که مانع جذب آهن در بدن انسان می شود. یک مطالعه نشان داد که این مورد می تواند به ویژه برای افرادی که از کم خونی یا بیماری کمبود آهن رنج می برند، خطرناک باشد. برای جلوگیری از این عارضه جانبی، لیمو را به چای خود اضافه کنید. ویتامین C در لیمو باعث جذب آهن می شود و این عوارض جانبی را برطرف می کند. همچنین می توانید چای را یک ساعت قبل یا بعد از غذا مصرف کنید.
5. استفراغ
نوشیدن بیش از حد چای سبز می تواند منجر به تهوع و استفراغ شود. چای سبز حاوی تانن است که دلیل تهوع و یبوست است. اگر می خواهید مصرف چای سبز را شروع کنید، با یک یا دو فنجان در روز شروع کرده و واکنش های خود را کنترل کنید. فقط اگر عوارض جانبی را تجربه نکردید، مقدار چای را افزایش دهید.
6. سرگیجه و تشنج
کافئین موجود در چای سبز می تواند موجب سرگیجه یا تشنج شود. کافئین جریان خون مغز و سیستم عصبی مرکزی را کاهش می دهد و موجب بیماری می شود. در موارد نادر، مصرف چای سبز می تواند منجر به تشنج و سردرگمی شود. در بعضی موارد، مصرف چای سبز نیز می تواند موجب افزایش وزوز گوش شود که به عنوان زنگ در گوش شناخته شده است. اگر از وزوز گوش رنج می برید، از نوشیدن چای سبز خودداری کنید. همیشه چای سبز را متعادل مصرف کنید و اگر از به کافئین حساس هستید، از نوشیدن آن اجتناب کنید. تحقیقات نشان می دهد که حداکثر دوز قابل تحمل در انسان برابر با 24 فنجان است. همانطور که ذکر شد، بیشتر این عوارض جانبی نادر هستند و تنها زمانی اتفاق می افتد که در مقادیر زیاد مصرف شوند.
7. اختلالات خونریزی
در موارد نادر، چای سبز می تواند باعث اختلالات خونریزی شود. ترکیبات چای سبز باعث کاهش سطح فیبرینوژن، پروتئین مربوط به انعقاد خون می شود. چای سبز همچنین از اکسیداسیون اسیدهای چرب جلوگیری می کند که می تواند منجر به رقیق شدن خون شود. اگر از اختلال لخته شدن خون رنج می برید، از نوشیدن چای سبز اجتناب کنید.
8. بیماری کبد
مکمل های چای سبز و مصرف زیاد چای سبز می تواند به آسیب کبد و بیماری کبدی منجر شود. کارشناسان معتقدند این عارضه به دلیل کافئین موجود در چای سبز می باشد که می تواند بر کبد تأثیر بگذارد. برای جلوگیری از این عارضه جانبی، از مصرف بیش از 4 تا 5 فنجان چای سبز در روز خودداری کنید.
9. ضربان نامنظم قلب و فشار خون
مصرف چای سبز می تواند فشار خون را نیز افزایش دهد و اگر از بیماری قلبی رنج می برید، چای سبز را یک نوشیدنی خطرناک بدانید. در حالی که تحقیقات نشان می دهد که نوشیدن چای می تواند به کاهش فشار خون کمک کند، برخی مطالعات نشان داده اند که چای سبز باعث افزایش فشار خون می شود. مطالعه دیگری نشان داد که نوشیدن چای سبز با برخی از داروهای فشار خون مانند Corgard اختلال ایجاد کند. اگر از بیماری قلبی رنج می برید، قبل از مصرف چای سبز، از پزشک خود مشاوره پزشکی بگیرید.
10. سلامت استخوان
مصرف بیش از حد چای سبز باعث افزایش خطر بیماری استخوانی مانند پوکی استخوان در افراد حساس می شود. ترکیبات موجود در چای سبز جذب کلسیم را مهار می کند و باعث کاهش سلامت استخوان می شود. اگر به بیماری استخوانی مبتلا هستید، مصرف خود را به 2 تا 3 فنجان چای سبز در روز محدود کنید. اگر مصرف بیش از حد چای سبز داشته باشید، مطمئن شوید که از مکمل کلسیم برای حمایت از سلامت استخوان استفاده می کنید.
11. چای سبز در بارداری و شیردهی
تانن، کافئین و کاتچین موجود در چای سبز در دوران بارداری مخاطره آمیز است. کارشناسان می گویند که چای سبز در مقادیر کم (حداکثر 2 فنجان در روز) در دوران بارداری و شیردهی بی خطر است. کافئین از شیر مادر به نوزادان منتقل می شود، بنابراین مصرف خود را زیر نظرپزشک انجام دهید. نوشیدن بیش از 2 فنجان چای سبز در روز می تواند منجر به سقط جنین و بروز نقص مادرزادی در کودکان شود. اطمینان حاصل کنید که مصرف کافئین خود را کمتر از 200 میلی گرم در روز نگه می دارید.
آیا چای سبز بی خطر است؟
با وجودی که عوارض جانبی احتمالی برای مصرف زیاد چای سبز وجود دارد، اما سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مصرف متعادل آن را بی خطر اعلام کرده. بیشتر عئارض جانبی ذکر شده مربوط به کافئین موجود در چای سبز است و تنها هنگامی در که مقادیر زیاد استفاده شود ایجاد مشکل می کند. اگر به کافئین حساسیت دارید از مصرف چای سبز اجتناب کنید یا از مقدار توصیه شده بیشتر مصرف نکنید.