علائم هیپوکسمی [افت اکسیژن خون] چیست؛ علت و درمان هیپوکسمی

هیپوکسمی و افت اکسیژن خون وضعیتی است که در صورت عدم وجود اکسیژن کافی در خون رخ می دهد. در این مطلب سلام دنیا، به بررسی اینکه هیپوکسمی یا افت اکسیژن خون چیست و 

هیپوکسمی (افت اکسیژن خون) چیست

هیپوکسمی و افت اکسیژن خون وضعیتی است که در صورت عدم وجود اکسیژن کافی در خون رخ می دهد. اگرچه دلایل مختلفی در بروز این وضعیت دخیل هستند، اما به نظر می‌رسد هیپوکسمی در افراد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) بیشتر شایع باشد. همچنین ممکن است افت اکسیژن خون به دلایل دیگری نظیر آسم،  کم‌خونی، آپنه خواب، و پنومونی نیز رخ دهد.

حتما بخوانید: علائم بیماری COPD چیست

علائم هیپوکسمی 

علائم هیپوکسمی عبارتند از:

• گیجی
• تنگی نفس
•  افزایش ضربان قلب، زیرا بدن شما سعی می کند اکسیژن کم در جریان خون شما را جبران کند.

افراد مبتلا به بیماری انسداد ریوی مزمن COPD که در زمان استراحت دچار هیپوکسمی شوند، احتمالاً این افراد در تمرکز و به خاطر سپردن اطلاعات دچار مشکل می شوند و این مشکلات در زمان بروز هیپوکسمی بدتر هم می شود.

عوارض هیپوکسمی 

هیپوکسمی اغلب منجر به هیپوکسی می شود، وضعیتی که در آن اکسیژن کافی به بافت های فرد نمی رسد. اگرچه بسیاری از مردم به دلیل شباهت اسامی این دو بیماری را اشتباه می‌گیرند، اما آنها بایکدیگر متفاوت هستند (هیپوکسمی فقط شامل کاهش اکسیژن در خون است). هیپوکسمی همچنین ممکن است منجر به سیانوز شود.

هیپوکسی

در هیپوکسی، اندام های حیاتی مانند قلب و مغز ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن دچار مشکل شوند و  درنتیجه ممکن است آسیب ببینند. درصورتی که بدن با افزایش میزان اکسیژنی که در واقع به بافت های شما می رسد،این کمبود را جبران کند؛ممکن است هیپوکسمی بدون هیپوکسی همراه باشد(مثلاً با تندتر زدن قلب برای حرکت سریعتر خون حامل اکسیژن به اندام ها). همچنین اگر اکسیژن رسانی به سلول های شما به درستی انجام نمی شود یا اگر سلول ها قادر به مصرف صحیح اکسیژن نباشند، ممکن است به هیپوکسی بدون هیپوکسمی دچار شوید.

سیانوز

در هیپوکسمی شدید، ممکن است شروع به تعریق یا خس خس سینه کنید، پوست شما ممکن است سرد و نمدار شود و ممکن است کبود شوید سیانوز، وضعیتی است که نشان میدهد خون اکسیژن کافی به سلول های شما نمی رساند.

علائم اورژانسی هیپوکسمی 

هیپوکسمی و هیپوکسی ممکن است با بروز شرایط تهدید کننده زندگی همراه باشند، البته سیانوز نیز یک وضعیت اورژانسی محسوب می شود. در صورت تجربه یا مشاهده علائم زیر با مراکز 115 تماس بگیرید و به دنبال مراقبت های اورژانسی باشید.

علائم هیپوکسی و هیپوکسمی

• گیجی تنگی
• نفس شدید
• ضربان قلب سریع

علائم سیانوز

پوست یا غشاها آبی یا خاکستری به نظر می رسند، به خصوص ابتلا به انسداد ریوی مزمن COPD یا بیماری دیگری شما را بیشتر مستعد ابتلا به هیپوکسمی می کند.

علت بروز هیپوکسمی 

هر شرایطی که بر انتقال کارآمد اکسیژن و دی اکسید کربن یا جریان خون در بدن تأثیر بگذارد می تواند منجر به هیپوکسمی شود.

برخی از شایع ترین علت های بروز هیپوکسمی موارد زیر هستند:   

• آپنه خواب

حتما بخوانید: 7 درمان خانگی برای آپنه خواب (خفگی در خواب)

• آسم
• آمفیزم
• برونشیت
• کم خونی
• ورزش یا ابتلا به بیماری ارتفاع بالا
•  تشدید انسداد ریوی مزمن COPD
• ذات الریه 
• التهاب یا اسکار ریه، مانند فیبروز ریوی
• آمبولی ریوی
• ادم ریه
• بیماری بینابینی ریه
• بیماری‌های نقص مادرزادی قلب 
• پنوموتوراکس (جمع شدن ریه)
• سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS)
• سرطان ریه

تشخیص هیپوکسمی 

هیپوکسمی با اندازه گیری سطح اکسیژن خون از طریق یک آزمایش خون به نام گازهای خون شریانی و وریدی (ABG) یا از طریق پالس اکسیمتری، یک پروب اسکن غیرتهاجمی که معمولاً به انگشت یا لاله گوش بسته می شود و از نور برای اندازه گیری میزان اکسیژن در بدن شما استفاده می کند، تشخیص داده می شود.در آزمایش گازهای خون شریانی و وریدی، سطح اکسیژن خون بر حسب میلی متر جیوه (mmHg) اندازه گیری می شود. سطح طبیعی اکسیژن در شریان های شما حدود 80 تا 100 میلی متر جیوه است. افراد مبتلا به انسداد ریوی مزمن COPD معمولا سطوح پایین تری دارند. اگر سطح اکسیژن بسیار پایینی دارید، معمولاً حدود 60 میلی متر جیوه،ممکن است به اکسیژن مکمل یا اکسیژن درمانی نیاز داشته باشید.

از طریق پالس اکسیمتری، سطح طبیعی اکسیژن خون که حدود 95٪ تا 100٪ است،اندازه گیری می شود. سطوح پایین اکسیژن زیر 90% است.میتوان از پالس اکسیمتری برای اندازه گیری سطح اکسیژن خون در خانه هم استفاده کرد. با پزشک خود در مورد اینکه از پالس اکسیمتری بسته به وضعیت خود چه انتظاری باید داشته باشید و اینکه چه زمانی برای پایین بودن سطح اکسیژن باید از پزشک کمک بگیرید، صحبت کنید.

درمان هیپوکسمی 

هیپوکسمی معمولاً نتیجه ابتلا به بیماری دیگری است که بر نحوه انتقال اکسیژن بدن شما تأثیر می گذارد. لازم است که پزشک شما برنامه ای ایجاد کند که علاوه بر درمان علائم هیپوکسمی، بیماری زمینه ای شما را نیز درمان کند. در صورتی که آزمایشات پزشکی شما نشان دهد که به هیپوکسمی مزمن مبتلا هستید، پزشک ممکن است به استفاده از اکسیژن مکمل یا اکسیژن درمانی را توصیه کند.

حتما بخوانید: فواید اکسیژن درمانی چیست

برخی از افراد مبتلا به آپنه خواب، انسداد مزمن ریوی COPD و یا سایر بیماری‌های ریوی ممکن است بیشتر در شب دچار هیپوکسمی شوند. این اتفاق به دلیل تغییرات تنفسی در طول خواب است که میزان اکسیژن رسیدن به جریان خون را کاهش می‌دهد. افرادی که به بیماری ریوی یا قلبی مبتلا نیستند، این تغییرات تنفسی ممکن است چنین تأثیری بروی آنها نداشته باشد. اما برای مثال در افراد مبتلا به انسداد مزمن ریوی COPD، این کاهش اکسیژن می توانند موجب بروز هیپوکسمی شود.

برخی از بیماران مبتلا به مشکلات هیپوکسی خفیف ممکن است بیشتر در طول روز در معرض هیپوکسمی قرار داشته باشند تا در شب. اگر علائم هیپوکسی در شب، مانند تنفس کم عمق، ضربان قلب سریع، عدم احساس استراحت در زمان بیدار شدن از خواب، خروپف تنفس دهانی و تعریق را دارید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما ممکن است یک دستگاه فشار مداوم هوای مثبت (CPAP) یا جراحی را برای رفع هرگونه انسداد احتمالی توصیه کند.

نتیجه گیری:

هیپوکسمی ممکن است یک وضعیت تهدید کننده حیات باشد. مهم است که از علائم اورژانسی که در قسمت بالا ذکر شد آگاه باشید و در صورت مشاهده آنها فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.در صورتی که در هنگام استراحت، پس از ورزش یا فعالیت ورزشی، یا در طول خواب متوجه تنگی نفس زیادی می‌شوید، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید تا در مورد گزینه‌های احتمالی درمان هیپوکسمی صحبت کنید.در عین حال، اگر سیگاری می کشید، حتماً سیگار را ترک کنید، از قرار گرفتن در مکان‌هایی که ممکن است دود دست دوم سیگار وجود داشته باشد اجتناب کنید و سعی کنید برای تقویت عملکرد ریه ورزش منظم داشته باشید.

مقالات مرتبط:

از علائم تا درمان سرطان ریه (راهنمای کامل )

خطرات ناشی از دود سیگار (دست دوم و سوم) بر بارداری و جنین