شیزوفرنی یا جنون جوانی یک اختلال روانی جدی است که در آن افراد واقعیت را به طرز غیرعادی تفسیر می کنند. در مردان، علائم شیزوفرنی معمولا از اوایل تا اواسط دهه 20 شروع می شود. در زنان، علائم معمولا در اواخر دهه 20 شروع می شود. در این مقاله سلام دنیا، علائم شیزوفرنی چیست و روش های تشخیص درمان شیزوفرنی با داروهای شیزوفرنی ، بررسی شده است. با ما همراه باشید.
شیزوفرنی چیست؟
شیزوفرنی یا جنون جوانی یک اختلال روانی جدی است که در آن افراد واقعیت را به طرز غیرعادی تفسیر می کنند. شیزوفرنی ممکن است منجر به ترکیبی از توهم، هذیان، و تفکر و رفتار بسیار نا منظم شود که در عملکرد روزانه اختلال ایجاد می کند و می تواند ناتوان کننده باشد. افراد مبتلا به شیزوفرنی نیاز به درمان مادام العمر دارند. درمان زودهنگام ممکن است برای کنترل علائم قبل از ایجاد عوارض جدی موثر باشد و می تواند برای بهبود چشم انداز بلندمدت مفید باشد.
علائم شیزوفرنی در زنان و مردان چیست (علائم شیزوفرنی در بزرگسالان)
شیزوفرنی شامل طیفی از مشکلات در تفکر (شناخت)، رفتار و احساسات است. علائم و نشانه ها ممکن است متفاوت باشد، اما معمولا شامل هذیان، توهم یا گفتار نامنظم است و نشانگر یک اختلال در توانایی عملکرد فرد است. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
هذیان (دیلوژن): اینها باورهای نادرستی هستند که واقعیت ندارند. به عنوان مثال، شما فکر می کنید که مورد آزار و اذیت قرار گرفته اید، حرکات یا نگاه های خاصی متوجه شما است. توانایی استثنایی دارید یا معروف هستید، شخص دیگری عاشق شماست؛ یا یک فاجعه بزرگ در شرف وقوع است. هذیان در اکثر افراد مبتلا به شیزوفرنی رخ می دهد.
توهم (هالوسینیشن): توهم معمولاً شامل دیدن یا شنیدن چیزهایی است که وجود ندارند. با این حال، برای فرد مبتلا به شیزوفرنی، قدرت و تحت تاثیر قرار گرفتن کامل یک تجربه غیرعادی را دارند. توهم می تواند در هر یک از حواس بروز پیدا کند، اما شنیدن صداها شایع ترین توهم است.
افکار و گفتار آشفته. تفکر آشفته از گفتار نامنظم بروز پیدا می کنند. این شرایط ممکن است ارتباط مؤثر فرد را مختل کند و پاسخ به سؤالات ممکن است تا حدی یا کاملاً نامرتبط باشد. به ندرت، گفتار آشفته ممکن است شامل کنار هم قرار دادن کلمات بی معنی باشد که قابل درک نیستند، که گاهی اوقات به عنوان بلغور کلمات شناخته می شود.
حتما بخوانید: اختلال اضطراب فراگیر چیست
رفتار حرکتی بسیار نامنظم یا غیر طبیعی. این علائم ممکن است به طرق مختلفی، از حماقت کودکانه تا آشفتگی غیرقابل پیش بینی بروز پیدا کرد. رفتار بر روی یک هدف متمرکز نیست، بنابراین انجام کارها دشوار می شود. رفتار می تواند شامل مقاومت در برابر دستورالعمل ها، وضعیت نامناسب یا عجیب و غریب، عدم پاسخ کامل، یا حرکت بی فایده و بیش از حد باشد.
علائم منفی. این علائم به کاهش یا عدم توانایی برای انجام عملکرد عادی اشاره دارد. به عنوان مثال، فرد ممکن است بهداشت شخصی را نادیده بگیرد یا به نظر بیاید که احساساتی ندارد (تماس چشمی برقرار نمی کند، حالات صورت را تغییر نمی دهد یا یکنواخت صحبت می کند). همچنین، فرد ممکن است علاقه خود را به فعالیت های روزمره از دست بدهد، از لحاظ اجتماعی گوشه گیر شود یا توانایی لذت بردن از اتفاقات را نداشته باشد.
علائم می توانند در طول زمان، با دوره های از لحاظ بدتر شدن و بهبودی علائم، از نظر نوع و شدت متفاوت باشند. برخی از علائم ممکن است بصورت دائمی وجود داشته باشد.
در مردان، علائم شیزوفرنی معمولا از اوایل تا اواسط دهه 20 شروع می شود. در زنان، علائم معمولا در اواخر دهه 20 شروع می شود. تشخیص شیزوفرنی در کودکان غیرمعمول و برای افراد بالای 45 سال نادر است.
علائم شیزوفرنی در نوجوانان
علائم شیزوفرنی در نوجوانان مشابه علائم در بزرگسالان است، اما تشخیص این بیماری ممکن است در نوجوانان دشوارتر باشد. این ممکن است تا حدی به این دلیل باشد که برخی از علائم اولیه شیزوفرنی در نوجوانان با علائم رایج بلوغ دوران نوجوانی مشابه است، مانند:
- کناره گیری از دوستان و خانواده
- کاهش عملکرد در مدرسه
- مشکلات خواب
- تحریک پذیری یا خلق افسرده
- نبود انگیزه
- همچنین، مصرف موادمخدر بصورت تفریحی، مانند ماری جوانا، مت آمفتامین ها یا ال اس دی، گاهی اوقات می تواند علائم و نشانه های مشابه شیزوفرنی در فرد ایجاد کند.
در مقایسه با علائم شیزوفرنی در بزرگسالان، نوجوانان ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- کمتر دچار هذیان می شوند
- احتمال بروز توهمات دیداری بیشتر است
زمان مراجعه به پزشک
- افراد مبتلا به شیزوفرنی اغلب از اینکه مشکلاتشان ناشی از یک اختلال روانی است و نیاز به مراقبت پزشکی دارد، اطلاعی ندارند. بنابراین معمولا خانواده یا دوستان باید به آنها کمک کنند.
- کمک کردن به فردی که ممکن است به شیزوفرنی مبتلا باشد.
- در صورتی که فردی که میشناسید علائم شیزوفرنی دارد، باید در مورد نگرانی های خود با او صحبت کنید.با اینکه نمی‌توانید کسی را مجبور کنید که به دنبال درمان و کمک از یک متخصص حرفه‌ای باشد، اما می‌توانید آنها را تشویق و حمایت کنید و به فرد مورد علاقه‌تان کمک کنید تا یک پزشک یا متخصص سلامت روان پیدا کند.
- اگر فرد مورد علاقه شما برای خود یا دیگران خطری ایجاد می کند یا نمی تواند غذا، لباس تهیه یا از خود محافظت کند، ممکن است لازم باشد برای کمک با مراکز 115 یا سایر امدادگران اورژانسی تماس بگیرید تا عزیز شما توسط یک متخصص سلامت روان ارزیابی شود. در برخی موارد ممکن است نیاز به بستری شدن اورژانسی باشد. برای جزئیات بیشتر می‌توانید با آژانس‌های سلامت روان اجتماعی یا ادارات پلیس در منطقه خود تماس بگیرید.
افکار و رفتار خودکشی
افکار و رفتارهای خودکشی در میان افراد مبتلا به شیزوفرنی شایع است. اگر عزیزی دارید که در خطر اقدام به خودکشی است یا اقدام به خودکشی کرده است، مطمئن شوید که تنها نمی ماند و فوراً با 115 یا شماره مراکز اضطراری محل زندگی خود تماس بگیرید. یا اگر فکر می کنید می توانید با خیال راحت این کار را انجام دهید، فرد را به نزدیکترین اورژانس بیمارستان ببرید.
حتما بخوانید: راه های مقابله و جلوگیری از افکار خودکشی
علت ابتلا به شیزوفرنی
- مشخص نیست که چه چیزی باعث ابتلا به شیزوفرنی می شود، اما محققان معتقدند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی،ماده شیمیایی مغز و عوامل محیطی در ایجاد این اختلال نقش دارند.
- مشکلات مربوط به برخی مواد شیمیایی طبیعی در مغز، از جمله انتقال دهنده های عصبی به نام دوپامین و گلوتامات، ممکن است در بروز شیزوفرنی نقش داشته باشند. مطالعات تصویربرداری عصبی تفاوت هایی را در ساختار مغز و سیستم عصبی مرکزی افراد مبتلا به شیزوفرنی نشان می دهد. در حالی که محققان در مورد اهمیت این تغییرات مطمئن نیستند، اما نتایج نشان می دهند که شیزوفرنی یک اختلال مغزی است.
عوامل خطر شیزوفرنی
- اگرچه علت دقیق شیزوفرنی شناخته نشده است، اما به نظر می رسد برخی عوامل خطر، ابتلا به شیزوفرنی یا شروع آن را افزایش می دهند، این عوامل شامل:
- سابقه خانوادگی ابتلا به شیزوفرنی
- برخی از عوارض بارداری و زایمان، مانند سوء تغذیه یا قرار گرفتن در معرض سموم یا ویروس ها که ممکن است بر رشد مغز اثر بگذارد.
- مصرف مواد روان گردان در دوران نوجوانی و جوانی
عوارض شیزوفرنی
شیزوفرنی در صورت درمان نشدن می‌تواند منجر به مشکلات شدیدی شود که هر بخش از زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عوارضی که شیزوفرنی می تواند ایجاد کند یا با آنها همراه باشد عبارتند از:
- خودکشی، اقدام به خودکشی و افکار خودکشی
- اختلالات اضطرابی و اختلال وسواس فکری (OCD)
- افسردگی
- سوء مصرف الکل یا سایر مواد مخدر، از جمله نیکوتین
- ناتوانی در عملکردهای محل کار یا حضور در مدرسه
- مشکلات مالی و بی خانمانی
- انزوای اجتماعی
- مشکلات بهداشتی و پزشکی
- قربانی شدن
- رفتار پرخاشگرانه، اگرچه غیر معمول است
پیشگیری از شیزوفرنی
اگرچه هیچ روش مطمئنی برای پیشگیری از ابتلا به شیزوفرنی وجود ندارد، اما رعایت برنامه درمانی می تواند برای جلوگیری از عود یا بدتر شدن علائم موثر باشد. علاوه بر این، محققان امیدوارند که آشنایی بیشتر در مورد عوامل خطر بیماری شیزوفرنی منجر به تشخیص و درمان زودتر این وضعیت شود.
حتما بخوانید: اختلال شخصیت اجتنابی یا دوری گزینی چیست
تشخیص شیزوفرنی
تشخیص شیزوفرنی شامل رد کردن سایر اختلالات سلامت روان و تعیین اینکه علائم بیماری مربوط به سوء مصرف مواد مخدر، دارو یا شرایط پزشکی نیست. تعیین تشخیص شیزوفرنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معاینه بدنی. این کار ممکن است برای کمک به رد سایر مشکلاتی که می‌توانند باعث ایجاد علائم شوند و برای بررسی هر گونه عوارض مرتبط انجام می شود.
- تست ها و غربالگری ها. این روش ها ممکن است شامل آزمایشاتی باشد که به رد کردن شرایط با علائم مشابه و غربالگری الکل و مواد مخدر کمک می کند. پزشک همچنین ممکن است آزمایشات تصویربرداری مانند ام آر آی یا سی تی اسکن را هم درخواست کند.
- ارزیابی روانپزشکی. یک پزشک یا متخصص سلامت روان وضعیت روانی بیمار را با مشاهده ظاهر و رفتار و پرسش در مورد افکار، خلق و خوی، هذیان، توهم، مصرف مواد مخدر و احتمال بروز خشونت یا خودکشی بررسی می کند. این ارزیابی همچنین شامل بحث در مورد سابقه خانوادگی و شخصی بیمار هم می شود.
- معیارهای تشخیصی شیزوفرنی. پزشک یا متخصص سلامت روان ممکن است برای ارزیابی از معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا استفاده کند.
درمان شیزوفرنی
شیزوفرنی نیاز به درمان مادام العمر دارد، حتی زمانی که علائم فرد فروکش هم کرده باشند. درمان با دارو و درمان روانی-اجتماعی می تواند به مدیریت این بیماری کمک کند. اما در برخی موارد ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان باشد. یک روانپزشک با تجربه در درمان شیزوفرنی معمولاً برای روند درمان فرد را راهنمایی می کند. تیم درمان همچنین ممکن است شامل یک روانشناس، مددکار اجتماعی، پرستار روانپزشک و احتمالاً یک مدیر هماهنگی بالینی برای هماهنگی مراقبت ها باشد. رویکرد تیمی کامل ممکن است در کلینیک هایی با متخصص درمان شیزوفرنی در دسترس باشد.
داروی شیزوفرنی چیست
داروها اولین قدم برای درمان شیزوفرنی هستند و داروهای ضد روان پریشی رایج ترین داروهایی هستند که برای این وضعیت تجویز می شوند. تصور می شود که آنها با تأثیر بر انتقال دهنده عصبی مغز دوپامین، علائم بیماری را کنترل می کنند.
هدف از درمان با داروهای ضد روان پریشی، مدیریت موثر علائم و نشانه ها با کمترین دوز مصرفی ممکن است. روانپزشک ممکن است داروهای مختلف، دوزها یا ترکیبات مختلف را در طول دوره درمان امتحان کند تا به نتیجه مطلوب دست پیدا کند. سایر داروها مانند داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد اضطراب نیز ممکن است برای این بیماری موثر باشند. ممکن است چندین هفته طول بکشد تا متوجه بهبود علائم شوید.
از آنجا که داروهای شیزوفرنی می توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند، افراد مبتلا به شیزوفرنی ممکن است تمایلی به مصرف آنها نداشته باشند. تمایل به همکاری فرد برای انجام درمان ممکن است بر نوع انتخاب دارو ثر بگذارد. به عنوان مثال، فردی که در برابر مصرف مداوم دارو مقاومت می کند، ممکن است به جای مصرف قرص نیاز به تزریق دارو داشته باشد.
از پزشک خود در مورد فواید و عوارض جانبی هر دارویی که تجویز می شود، سوال کنید.
داروهای ضد روان پریشی نسل دوم
این داروهای جدیدتر و نسل دوم معمولاً برای درمان ترجیح داده می شوند زیرا خطر عوارض جانبی جدی کمتری نسبت به داروهای ضد روان پریشی نسل اول دارند. داروهای ضد روان پریشی نسل دوم عبارتند از:
- آریپیپرازول (Abilify)
- آسناپین (سافریس)
- برکس‌پیپرازول (Rexulti)
- کاریپرازین (Vraylar)
- کلوزاپین (کلوزاریل، ورساکلوز)
- ایلوپریدون (Fanapt)
- لورازیدون (لاتودا)
- اولانزاپین (زیپرکسا)
- پالیپریدون (Invega)
- کوئتیاپین (Seroquel)
- ریسپریدون (ریسپردال)
- زیپراسیدون (Geodon)
حتما بخوانید: قرص آریپیپرازول برای چیست
داروهای ضد روان پریشی نسل اول
این داروهای ضد روان پریشی نسل اول دارای عوارض جانبی عصبی مکرر و بالقوه قابل توجهی هستند، از جمله احتمال ایجاد اختلال حرکات غیرارادی (دیسکینزی دیررس) که ممکن است قابل بازگشت باشد یا نباشد.داروهای ضد روان پریشی نسل اول عبارتند از:
- کلرپرومازین
- فلوفنازین
- هالوپریدول
- پرفنازین
این داروهای ضد روان پریشی نسل اول اغلب ارزان‌تر از داروهای ضد روان پریشی نسل دوم هستند، به‌ویژه نسخه‌های ژنریک، که می‌تواند در مواقعی که برای درمان طولانی مدت ضروری هستند، مورد توجه قرار گیرند.
داروهای ضد روان پریشی تزریقی طولانی اثر
برخی از داروهای ضد روان پریشی ممکن است به صورت تزریق عضلانی یا زیر جلدی تجویز شوند. بسته به نوع دارو معمولاً هر 2 تا 4 هفته یکبار تجویز می شوند. از پزشک خود در مورد اطلاعات بیشتر در مورد داروهای تزریقی سوال کنید. اگر بیمار مصرف قرص ها را کمتر ترجیح می دهد تزریق دارو می تواند گزینه ای برای او باشد و ممکن است برای پایبندی به درمان و مصرف دارو مفید باشد.
داروهای رایجی که به صورت تزریقی در دسترس هستند عبارتند از:
- (Abilify Maintena، Aristada) آریپیپرازول
- فلوفنازین دکانوات
- هالوپریدول دکانوات
- (Invega Sustenna، Invega Trinza) پالیپریدون
- (Risperdal Consta، Perseris) ریسپریدون
مداخلات روانی اجتماعی
هنگامی که علائم روان پریشی فروکش پیدا کرد، علاوه بر ادامه دادن مصرف دارو، مداخلات روانشناختی و اجتماعی (روانی اجتماعی) نیز برای درمان شیزوفرنی مهم است. این مداخلات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درمان فردی. روان درمانی ممکن است برای عادی سازی الگوهای فکری موثر باشد. همچنین، یادگیری برای مقابله با استرس و شناسایی علائم هشدار دهنده اولیه بازگشت بیماری می تواند به افراد مبتلا به شیزوفرنی کمک کند تا بیماری خود را مدیریت کنند.
- آموزش مهارت های اجتماعی. این امر بر بهبود ارتباطات و تعاملات اجتماعی و بهبود توانایی شرکت در فعالیت های روزانه تمرکز دارد.
- خانواده درمانی. این امر از خانواده هایی که با افراد مبتلا به شیزوفرنی سر و کار دارند، حمایت می کند وبه آنها آموزش می دهد.
توانبخشی و پشتیبانی حرفه ای
استخدام. این کار بر کمک به افراد مبتلا به شیزوفرنی برای آماده شدن، پیدا کردن و حفظ موقعیت شغلی تمرکز دارد. اکثر افراد مبتلا به شیزوفرنی به نوعی حمایت زندگی روزمره نیاز دارند. بسیاری از جوامع برنامه هایی برای کمک به افراد مبتلا به شیزوفرنی در زمینه شغل، مسکن، گروه های خودیاری و موقعیت های بحرانی دارند. یک مدیر هماهنگی بالینی یا فردی در تیم درمان می تواند به یافتن منابع حمایتی کمک کند. با درمان مناسب، اکثر افراد مبتلا به شیزوفرنی می توانند بیماری خود را مدیریت کنند.
بستری شدن در بیمارستان
در طول دوره های بحرانی بیماری یا زمان بروز علائم شدید، بستری شدن در بیمارستان ممکن است برای اطمینان از ایمنی، تغذیه مناسب، خواب کافی و بهداشت اولیه بیمار ضروری باشد.
شوک درمانی (ECT)
برای بزرگسالان مبتلا به شیزوفرنی که به درمان دارویی پاسخ نمی دهند، ممکن است شوک درمانی یا درمان الکتریکی (ECT) در نظر گرفته شود. شوک درمانی ECT ممکن است برای فرد مبتلا به افسردگی نیز مفید باشد.
سخن آخر
شیزوفرنی شامل طیفی از مشکلات در تفکر (شناخت)، رفتار و احساسات است. علائم و نشانه ها ممکن است متفاوت باشد، اما معمولا شامل هذیان، توهم یا گفتار نامنظم است و نشانگر یک اختلال در توانایی عملکرد فرد است. داروها اولین قدم برای درمان شیزوفرنی هستند و داروهای ضد روان پریشی رایج ترین داروهایی هستند که برای این وضعیت تجویز می شوند. تصور می شود که آنها با تأثیر بر انتقال دهنده عصبی مغز دوپامین، علائم بیماری را کنترل می کنند.