هیدرونفروز یا ورم کلیه چیست؟
هیدرونفروز وضعیتی است که به طور معمول در هنگام تورم کلیه به دلیل تخلیه نادرست ادرار از کلیه به مثانه صورت می گیرد. این تورم معمولا فقط بر یک کلیه تاثیر می گذارد، اما می تواند هر دو کلیه را نیز درگیر کند. هیدرونفروز، بیماری اصلی محسوب نمی شود. این یک وضعیت ثانویه است که در اثر بیماری های اساسی دیگر ایجاد می شود. ورم کلیه ساختاری است و در نتیجه انسداد یا مسدود شدن مجاری ادرار رخ می دهد. گفته می شود که هیدرونفروز در حدود یکی از هر 100 کودک را تحت تاثیر قرار می دهد.
علائم هیدرونفروز چیست؟
به طور معمول، ادرار با حداقل فشار در مجاری ادراری جریان می یابد. در صورت وجود انسداد در مجاری ادراری، می تواند فشار ایجاد شود. بعد از تجمع ادرار برای مدت طولانی، کلیه بزرگ می شود. کلیه می تواند در اثر تجمع ادرار آنقدر بزرگ شود که شروع به فشردگی اندام های مجاور کند. اگر این بیماری برای مدت طولانی درمان نشود، باعث می شود که کلیه ها به طور دائم عملکرد خود را از دست بدهند. علائم خفیف هیدرونفروز شامل تکرر ادرار و افزایش نیاز به ادرار است. سایر علائم جدی که ممکن است تجربه کنید عبارتند از:
- درد در شکم یا پهلو
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد هنگام دفع ادرار
- ادرار ناقص یا تخلیه ناقص مثانه
- تب
قطع جریان ادرار احتمال ابتلا به عفونت ادراری (UTI) را افزایش می دهد. به همین دلیل UTI یکی از شایع ترین عوارض هیدرونفروز است. برخی از علائم UTI عبارتند از:
- ادرار ابری (کدر)
- ادرار همراه با درد
- سوزش همراه با ادرار
- جریان ادرار ضعیف
- کمر درد
- درد مثانه
- تب
- لرز
اگر علائم هیدرونفروز را مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید تا در مورد علائم خود با پزشک مشورت نمایید. عفونت های دستگاه ادراری درمان نشده، ممکن است منجر به شرایط جدی تر مانند: پیلونفریت، عفونت کلیه و سپسیس، عفونت در جریان خون یا مسمومیت خون شود.
چه عواملی باعث ایجاد هیدرونفروز می شود؟
هیدرونفروز بیماری نیست. در عوض، می تواند ناشی از شرایط داخلی و خارجی باشد که بر کلیه و سیستم جمع آوری ادرار تأثیر می گذارد. یكی از شایع ترین دلایل هیدرونفروز، اوروپاتی انسدادی حاد یك طرفه است. این پیشرفت ناگهانی انسداد در یكی از مجرای شما است، این لوله هایی است كه كلیه ها را به مثانه وصل می كند. شایع ترین علت این انسداد، سنگ کلیه است، اما جای زخم و لخته شدن خون نیز می تواند باعث اوروپاتی انسدادی حاد یك طرفه شود. حالب مسدود شده می تواند باعث بازگشت ادرار به کلیه شود که این باعث تورم می شود. این جریان برگشت ادراری، واشاریدگی ادرار یا ریفلاکس ادراری (VUR) نامیده می شود.
سایر علل احتمالی انسداد کلیه عبارتند از:
- پیچ خوردگی در محل اتصال مجاری ادراری که در آن مجرای ادرار به لگن در کلیه می رسد.
- بزرگ شدن غده پروستات در مردان، که می تواند ناشی از هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) یا پروستات باشد.
- بارداری که به دلیل رشد جنین باعث ایجاد فشردگی می شود
- تومورهای داخل مجرای ادرار یا در نزدیکی مجاری ادرار
- باریک شدن مجرای ادرار ناشی از آسیب یا بیماری مادر زادی
چگونه هیدرونفروز تشخیص داده می شود؟
تشخیص هر چه سریع تر هیدرونفروز، بسیار مهم است. اگر وضعیت برای مدت طولانی درمان نشود، کلیه های شما ممکن است دائمی آسیب ببینند. پزشک به احتمال زیاد شروع به ارزیابی کلی از وضعیت سلامتی شما می کند و سپس بر روی هر گونه علائم ادراری که ممکن است داشته باشید، تمرکز می کند. همچنین ممکن است او با ماساژ ملایم شکم و ناحیه پهلو، بتواند کلیه بزرگ شده شما را حس کند. پزشک ممکن است از سوند برای تخلیه مقداری ادرار از مثانه شما استفاده کند.
اگر آنها قادر به تخلیه مقدار زیادی ادرار از این طریق نباشند، این بدان معنا است که انسداد در مجاری ادرار یا مثانه رخ داده است. مجرای ادرار، لوله ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می کند. پزشک ممکن است بخواهد یک سونوگرافی کلیوی یا سی تی اسکن انجام دهد تا از میزان تورم، دقیق تر مطلع شده و احتمالاً محل انسداد را بررسی کند. هر دو روش به پزشک اجازه می دهند تا تصویری از قسمت داخلی بدن را مشاهده کند، اما سونوگرافی کلیوی به طور کلی روش استاندارد طلایی برای تشخیص هیدرونفروز در نظر گرفته می شود. این سونوگرافی اجازه می دهد تا پزشک شما از نزدیک کلیه را بررسی کند.
گزینه های درمانی هیدرونفروز چیست؟
درمان هیدرونفروز در درجه اول بر خلاص شدن از هر چیزی که مانع از جریان ادرار شده، تمرکز دارد. گزینه درمانی که پزشک برای شما انتخاب کرده است به علت انسداد بستگی دارد. اگر انسداد مجاری ادراری باعث ایجاد این بیماری شده است، پزشک ممکن است بخواهد هر کدام از موارد زیر را انجام دهد:
- استنت مجرای ادرار را در بدن شما قرار دهد که لوله ای است که ادرار را به مثانه تخلیه می کند.
- لوله نفروستومی را در بدن قرار می دهند که اجازه می دهد تا ادرار مسدود شده از قسمت پشت تخلیه شود.
- آنتی بیوتیک های تجویز شده برای کنترل عفونت
پزشک ممکن است مجبور شود انسداد را با جراحی برطرف کند. اگر چیزی مانند بافت زخم یا لخته خون باعث انسداد شود، پزشک ممکن است منطقه آسیب دیده را کاملاً خارج کند. آنها می توانند انتهای سالم مجاری ادرار را دوباره به هم وصل کنند تا جریان طبیعی ادرار را بازگرداند.
اگر علت هیدرونفروز سنگ کلیه است، ممکن است برای از بین بردن آن به جراحی نیاز داشته باشید. برای این کار، پزشک ممکن است عمل جراحی آندوسکوپی را انجام دهد، که شامل استفاده از ابزارهای ریز برای انجام این عمل است. این به طور چشمگیری زمان بهبودی و ریکاوری را کاهش می دهد. پزشک ممکن است آنتی بیوتیک را برای شما تجویز کند. این به شما اطمینان می دهد که مبتلا به عفونت کلیه نشوید.
بررسی کلی بلند مدت آن چیست؟
اگر سریعا تحت درمان قرار بگیرید، نگرش کلی به آن مثبت است. رفع انسداد برای بازگشت کلیه به عملکرد طبیعی ضروری است. اگر هیدرونفروز نیاز به عمل جراحی داشته باشد، میزان موفقیت در بهبودی کامل 95 درصد تخمین زده می شود.
چه کسی در معرض ابتلا به هیدرونفروز قرار دارد؟
چندین گروه جمعیتی وجود دارند که به نظر می رسد خطر ابتلا به هیدرونفروز در آنها بیشتر است. این گروه ها شامل موارد زیر هستند:
- زنان باردار، به دلیل بزرگ شدن رحم که ممکن است مجاری ادرار را فشرده کند.
- مردان بالای 50 سال سن، به دلیل بزرگ شدن پروستات یا سرطان پروستات
- زنان فعال جنسی، به دلیل خطر ابتلا به عفونت های مكرر مجاری ادراری
- افرادی که مکررا مستعد سنگ کلیه هستند.
منبع: healthline