فقر آهن شایع ترین مشکل سوء تغذیه ای در سرتاسر جهان است. روش های مختلفی برای برطرف شدن کم خونی ناشی از فقر آهن وجود دارد. در این مقاله از سایت سلام دنیا، قصد داریم تا روشی را برای درمان کم خونی به نام «سرم آهن» به شما معرفی کنیم. با ما همراه باشید.
سرم آهن چیست؟
انفوزیون یا تزریق درون وریدی سرم آهن، روشی است که با استفاده از آن، آهن را با استفاده از سرنگ مستقیما درون رگ تزریق می کنند. به این روش تزریق آهن، آی وی (IV) گفته می شود.
چرا آهن مهم است؟
بدن نیاز به آهن دارد و از آن برای ساخت هموگلوبین استفاده می کند. هموگلوبین ها بخشی از گلبول های قرمز خون هستند که وظیفه انتقال اکسیژن در بدن را به عهده دارند. آهن برای ایجاد قدرت در عضلات، افزایش سطح انرژی و کارکرد خوب بدن ضروری است. میزان کم آهن در بدن ممکن است باعث ایجاد خستگی و ناتوانی در انجام فعالیت های روزانه شود. در صورتی که میزان آهن خون از حد طبیعی پایین تر برود، میزان هموگلوبین خون از حد نرمال کمتر شده و به این مشکل، فقر آهن یا کم خونی ناشی از فقر آهن گفته می شود.
حتما بخوانید: کم خونی چیست و انواع آن
چرا نیاز به تزریق آهن داریم؟ (درمان کم خونی با تزریق سرم آهن)
روش های مختلف مصرف قرص و مایع برای برطرف کردن فقر آهن وجود دارد. این روش ها برای بسیاری از افراد مفید هستند و از این شیوه برای برطرف کردن مشکل کم خونی خود استفاده می کنند. اما ممکن است برای افراد خاصی نیاز به تزریق آن به رگ باشد. این روش تزریق آهن، تزریق وریدی است. گاهی اوقات برای برطرف شدن مشکل فقر آهن نیاز به تزریق در فواصل زمانی یک هفته ای است.
در چه شرایطی به تزریق آهن نیاز است؟
- در صورتی که فرد قادر به مصرف آهن خوراکی نیست.
- در صورتی که جذب آهن از راه روده به طور موثر امکان پذیر نباشد.
- در صورتی که به علت خونریزی، بدن آهن زیادی از دست داده باشد
- در صورتی که نیاز به افزایش سریع مقدار آهن بدن به خاطر عوارض بعضی از داروها و یا انتقال خون، باشد.
- در دوران بارداری
- در صورتی که به بیماری های مزمن کلیوی و یا نارسایی مزمن قلبی دچار باشند.
حتما بخوانید: کم خونی در بارداری
آمادگی های لازم جهت تزریق وریدی آهن
پزشک برای آمادگی بیمار جهت اولین جلسه تزریق وریدی آهن، دستورالعمل های خاصی را تجویز می کند. برخی از اقداماتی که شخص باید در روز تزریق و پیش از این کار انجام دهد، به شکل زیر است:
- صبحانه و ناهار را به طور کامل بخورد، زیرا برای تزریق آهن نیازی به ناشتا بودن نیست
- شخص می تواند داروهای خود را طبق روال عادی آنها مصرف کند
- برای تزریق وریدی، یک نوار کشسان در بالای بازو بسته می شود. پس بهتر است لباسی به تن کنید که بتوان به راحتی آستین آن را بالا برد
- در صورتی که در هنگام تزریق نیز واکنش غیر ارادی داشتید، به پزشک خود اطلاع دهید
- در صورتی که برای تزریق آهن استرس دارید، پیش از تزریق با پزشک صحبت کنید تا استرس تان را کمتر کند.
تزریق سرم آهن چگونه انجام می شود؟
این تزریق به طور معمول در بیمارستان یا مراکز همودیالیز انجام می شود. پزشک یا پرسنل بیمارستان از یک سرنگ برای وارد کردن لوله باریکی به رگ بیمار استفاده می کنند. این لوله، «کاتتر» نامیده می شود. کاتتر در داخل رگ های پشت دست یا بازو تزریق می شود. پس از آن، سوزن را خارج کرده و کاتتر در رگ باقی می ماند. کاتتر به یک لوله بلند وصل است که یک سر آن به کیسه آهن درون وریدی متصل شده است.
آهن موجود در این کیسه با محلول نمک رقیق می شود. این محلول یا به داخل رگ پمپ شده و یا به شکل قطره قطره داخل تیوب و رگ بیمار چکانده می شود. وقتی این سوزن را وارد رگ ها می کنند، کمی احساس نیشگون گرفتن خواهید داشت. در محل تزریق نیز کمی احساس فشار وجود دارد. پیش از تزریق آهن معمولا پزشک تستی انجام می دهد تا مشخص شود که بدن بیمار نسبت به آهن تزریقی واکنش آلرژی زا ندارد. در صورتی که بدن بیمار به این کار حساسیت نشان دهد، تزریق صورت نمی گیرد.
حتما بخوانید: کم خونی ماکروسیتیک
تزریق سرم آهن چه مدت طول می کشد؟
فرآیند تزریق به طور معمول 3 تا 4 ساعت طول می کشد. در تمام این مدت بیمار باید به حالت نشسته باقی بماند. در برخی موارد، بر اساس نظر پزشک و میزان آهن مورد نیاز تزریقی، مدت زمان تزریق می تواند طولانی تر شود. در صورتی که مدت زمان تزریق طولانی تر باشد، این روند تزریق آهسته تر صورت گرفته و عوارض جانبی آن کاسته می شود.
به طور معمول برای رساندن سطح آهن بدن به میزان مورد نیاز، طی چند مرحله تزریق آهن صورت می گیرد. این دریافت آهن می تواند دوره های یک تا چند هفته ای داشته باشد. درمان با تزریق وریدی، در مقایسه با روش های مصرف قرص یا شربت، هم هزینه بیشتری به همراه دارد و هم زمان بر است.
آیا تزریق وریدی آهن عوارض جانبی به همراه دارد؟
پس از انجام تزریق، شخص بلافاصله می تواند به انجام کارهای روزمره خود بپردازد. برخی از عوارض جانبی خفیف که پس از تزریق آهن رخ می دهد، به شکل زیر است:
- در حس چشایی شخص در هنگام غذا خوردن و آشامیدن تغییرات موقتی به وجود می آید
- حالت تهوع و استفراغ
- سردرد
- تنگی نفس
- درد عضلانی و مفصلی
- خارش و جوش پوستی
- کاهش یا افزایش فشار خون یا ضربان قلب
- احساس سوزش و ورم و کبودی در محل تزریق
حتما بخوانید: 9 درمان خانگی برای تنگی نفس
عوارض جانبی جدی تر در صورت تزریق آهن
همه عوارض جانبی ایجاد شده، جزئی نیستند و تزریق وریدی آهن می تواند عوارض جدی تری را به همراه داشته باشد. یکی از این عوارض جدی، مسمومیت با آهن است. علائم این مسمومیت می تواند به شکل فوری با تزریق آهن رخ داده و یا به مرور زمان ایجاد شود. در صورتی که عوارض فورا رخ دهد، با شوک آنافیلاکسی همراه است. مسمومیتی که به مرور رخ می دهد نیز می تواند باعث افزایش بیش از حد آهن در بافت های بدن شود.
برای جلوگیری از مسمومیت با آهن، قبل از تزریق از شخص تست گرفته می شود. همچنین در صورتی که تزریق به آهستگی صورت گیرد، احتمال مسمومیت کمتر می شود. پزشک می تواند با انجام آزمایش هر یک از موارد زیر را کنترل کند:
- آنافیلاکسی
- شوک
- غش کردن
- از دست رفتن هوشیاری
- فشار خون خیلی کم
چه تفاوتی بین تزریق درون وریدی سرم آهن با تزریق آمپول آهن وجود دارد؟
- در صورتی که تزریق به شکل درون وریدی باشد، دوز مشخصی از آهن به آرامی وارد رگ ها می شود. مدت زمان وارد شدن آهن به رگ ها طولانی تر و آهسته تر است. اما در هنگام تزریق آمپول آهن، تمام دوز آهن به صورت یک جا و معمولا به داخل کفل بیمار تزریق می شود.
- خطر تزریق درون وریدی معمولا از تزریق آمپول آهن کمتر است. آمپول آهن می تواند باعث خونریزی عضلانی شده و لکه ای نارنجی در محل تزریق ایجاد کند.
- به دلیل اینکه چنین عوارضی وجود دارد، پزشکان معمولا تزریق سرم آهن را توصیه می کنند. این کار به آهستگی صورت گرفته و خطر عوارض جانبی را کاهش می دهد
تزریق سرم آهن در دوران بارداری
در دوران بارداری و با رشد جنین، بدن مادر به آهن بیشتری نیاز دارد. به دلیل اینکه جنین نیز آهن را جذب می کند، بدن دچار کمبود آهن شده و موجب کم خونی می شود. به همین دلیل گاهی اوقات در دوران بارداری پزشکان تزریق سرم وریدی آهن را تجویز می کنند. مصرف قرص های مکمل آهن در دوران بارداری می تواند منجر به مشکلات گوارشی شود. به همین دلیل معمولا پزشکان تزریق وریدی را در دوران بارداری توصیه می کنند. تزریق سرم آهن معمولا در سه ماهه اول و دوم بارداری تجویز می شود و در سه ماهه سوم بی خطر نیست.
حتما بخوانید: علائم کمبود آهن در بدن کدام است
تجویز سرم آهن چه فوایدی دارد؟
- با تزریق سرم درون وریدی می توان میزان آهن خون را افزایش داد. درمان با این روش، در مقایسه با مصرف قرص و شربت سریع تر بوده و در مقایسه با آمپول آهن، عوارض جانبی کمتری دارد.
- تزریق سرم آهن باعث افزایش انرژی و راحت تر نفس کشیدن می شود. این تاثیرات را می توان چند هفته پس از آخرین تزریق آهن به خوبی احساس کرد.
- مدت زمان ماندگاری مزایای تزریق سرم، بر اساس کم خونی فقر آهن و همچنین به کارگیری سایر روش های درمان برای افزایش آهن بدن متفاوت است.
- با توجه به شرایط بیمار و میزان کم خونی او، تزریق وریدی آهن می تواند از چندین ماه تا چندین سال ادامه داشته باشد.
- برای افزایش میزان آهن بدن، پزشک می تواند در کنار تزریق وریدی، روش های دیگری را برای افزایش آهن در بدن تجویز کند. از جمله این موارد، یک رژیم غذایی سرشار از آهن است.
نتیجه گیری
کم خونی ناشی از فقر آهن یک مشکل شایع در سرتاسر جهان است. روش های زیادی برای برطرف شدن فقر آهن وجود دارد. یکی از این روش ها، سرم آهن یا تزریق وریدی آهن است. وقتی بدن شخص قادر به مصرف داروهای خوراکی آهن نیست یا نمی تواند آنها را هضم کند و یا در صورتی که میزان آهن بدن بیش از اندازه کم باشد، روش تزریق وریدی تجویز می شود. روش های برطرف کردن کم خونی ناشی از فقر آهن متفاوت است و پزشک با توجه به شرایط سلامتی و سابقه پزشکی تان، روش مناسب برطرف شدن کم خونی برای شما را توصیه می کند.
مطالب مرتبط:
خواص جادویی شیره توت در طب سنتی برای سلامتی، کم خونی و دیابت