هنگامی که باردار هستید، ممکن است دچار کم خونی شوید. وقتی که کم خونی دارید، خون برای انتقال اکسیژن به بافت های شما و کودکتان به اندازه کافی گلبول های قرمز خون سالم ندارد. در دوران بارداری بدن برای حمایت از رشد نوزادتان، خون بیشتری تولید می کند. اگر به اندازه کافی آهن یا مواد مغذی خاص دیگری دریافت نکنید، ممکن است بدن قادر به تولید مقدار گلبول های قرمز خونی که برای ایجاد این خون اضافی نیاز دارد، نباشد. طبیعی است که هنگام بارداری کم خونی خفیف داشته باشید. اما ممکن است به دلیل پایین بودن میزان آهن یا سطوح ویتامین و یا به دلایل دیگر کم خونی شدیدتری داشته باشید. کم خونی می تواند احساس خستگی و ضعف را در شما به وجود بیاورد. اگر کم خونی شدید باشد اما درمان نگردد، می تواند خطر بروز عوارض جدی مانند زایمان زودرس را افزایش دهد. در این مقاله سلام دنیا آنچه که لازم است در مورد دلایل، علائم و درمان کم خونی در دوران بارداری بدانید، بیان شده است.
کم خونی در بارداری چه علائم و خطراتی دارد و روش های درمان آن
انواع کم خونی در دوران بارداری
چندین نوع کم خونی ممکن است در دوران بارداری ایجاد شود. این موارد عبارتند از:
- کم خونی ناشی از فقر آهن
- کم خونی ناشی از فقر فولات (اسید فولیک یا ویتامین ب 9)
- کمبود ویتامین ب 12
در اینجا به این موضوع پرداخته ایم که چرا انواع مختلف کم خونی های ذکر شده ایجاد می شوند؟
1. کم خونی فقر آهن
این نوع کم خونی زمانی رخ می دهد که بدن آهن کافی برای تولید مقادیر کافی هموگلوبین نداشته باشد. این پروتئین در گلبول های قرمز خون وجود دارد. این ماده اکسیژن را از ریه ها به بقیه اعضای بدن منتقل می کند. در کم خونی فقر آهن، خون نمی تواند اکسیژن کافی را به بافت ها در سراسر بدن منتقل کند. کمبود آهن شایع‌ترین علت کم خونی در دوران بارداری است.
2. کم خونی فقر فولات
فولات ویتامینی است که به طور طبیعی در غذاهای خاصی مانند سبزیجات با برگ سبز رنگ وجود دارد. بدن به فولات که نوعی از ویتامین B است، برای تولید گلبول های جدید، از جمله گلبول های قرمز خون سالم احتیاج دارد. در دوران بارداری، زنان به فولات اضافی احتیاج دارند. اما گاهی اوقات آن ها مقدار کافی از این ماده را از طریق رژیم غذایی خود دریافت نمی کنند. هنگامی که این اتفاق می افتد، بدن نمی تواند گلبول های قرمز طبیعی کافی را برای انتقال اکسیژن به بافت ها در سراسر بدن ایجاد کند. مکمل های فولات ساخته شده توسط انسان اسید فولیک نامیده می شود. کمبود فولات می تواند مستقیماً در ایجاد انواع خاصی از نقایص، مانند ناهنجاری های لوله عصبی (اسپینا بیفیدا یا همان مهره شکاف دار) و وزن کم در هنگام تولد نقش داشته باشد.
3. کمبود ویتامین ب 12
بدن برای تشکیل گلبول های قرمز خون سالم به ویتامین ب 12 نیاز دارد. هنگامی که یک زن باردار به اندازه کافی ویتامین ب 12 از رژیم غذایی خود دریافت نکند، بدن او نمی تواند گلبول های قرمز سالم کافی تولید نماید. زنانی که گوشت، مرغ، محصولات لبنی و تخم مرغ نمی خورند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کمبود ویتامین ب 12 هستند، که ممکن است به ایجاد برخی نقایص در هنگام تولد مانند ناهنجاری های لوله عصبی و همچنین زایمان زودرس منجر شود.
حتما بخوانید: 12 علامت هشدار دهنده کمبود ویتامین B12
4. از دست دادن خون در حین زایمان و بعد از آن نیز می تواند باعث کم خونی شود.
کم خونی در بارداری چه خطراتی دارد
عوامل خطر کم خونی در دوران بارداری
همه زنان باردار در معرض خطر کم خونی هستند. دلیل این امر آن است که آنها بیش تر از حد معمول به آهن و اسید فولیک احتیاج دارند. اما اگر شرایط زیر وجود داشته باشد، خطرناک تر است:
- چندقلو (بیش از یک کودک) باردار هستید
- دو بارداری با فاصله زمانی نزدیک به هم داشته اید
- بخاطر بیماری صبحگاهی زیاد استفراغ می کنید
- یک نوجوان باردار هستند
- به اندازه کافی غذاهای سرشار از آهن میل نمی کنید
- قبل از بارداری کم خونی داشتید
علائم کم خونی در بارداری
شایع ترین علائم کم خونی در دوران بارداری عبارتند از:
- پوست، لب ها و ناخن های رنگ پریده
- احساس خستگی و یا ضعف
- سرگیجه
- تنگی نفس
- ضربان قلب سریع
- مشکل تمرکز کردن
ممکن است در مراحل اولیه کم خونی، علائم آشکاری نداشته باشید. و بسیاری از این علائم، آن هایی هستند که حتی اگر کم خونی هم نداشته باشید ممکن است در هنگام بارداری آن ها را تجربه کنید. بنابراین حتماً مطمئن شوید که آزمایشات معمول خون را برای بررسی کم خونی در جلسات ملاقات پزشک قبل از تولد انجام دهید.
کم خونی در بارداری چه عوارضی دارد
خطرات و عوارض کم خونی در دوران بارداری
کم خونی شدید یا درمان نشده ناشی از فقر آهن در دوران بارداری می تواند خطر ابتلا به موارد زیر را در افزایش دهد:
- نوزاد زودرس یا کم وزن
- انتقال خون (اگر مقدار قابل توجهی از خون را در حین زایمان از دست بدهید)
- افسردگی پس از زایمان
- کودک مبتلا به کم خونی
- کودکی که دارای تاخیرات در رشد است
کمبود فولات درمان نشده می تواند خطر ابتلای شما به موارد زیرا را افزایش دهد:
- نوزاد زودرس یا کم وزن
- کودک متولد شده با نقص جدی مربوط به ستون فقرات یا مغز (نقایص لوله عصبی)
کمبود ویتامین ب 12 درمان نشده همچنین می تواند خطر داشتن کودک مبتلا به نقص لوله عصبی را افزایش دهد.
آزمایش کم خونی در بارداری
آزمایشات تشخیص کم خونی در دوران بارداری
در اولین جلسه ملاقات قبل از زایمان، آزمایش خون انجام می شود تا پزشک بتواند بررسی کند که آیا کم خونی دارید یا خیر. آزمایش خون به طور معمول شامل موارد زیر است:
- آزمایش هموگلوبین. این آزمایش میزان هموگلوبین را اندازه می گیرد؛ پروتئینی غنی از آهن در گلبول های قرمز خون که اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن منتقل می کند.
- تست هماتوکریت. این آزمایش درصد گلبول های قرمز را در یک نمونه خون اندازه گیری می کند.
اگر میزان هموگلوبین یا هماتوکریت پایین تر از حد طبیعی باشد، ممکن است کم خونی فقر آهن داشته باشید. پزشک ممکن است آزمایش های خون دیگری را بررسی کند تا مشخص شود که آیا کمبود آهن دارید یا دلیل دیگری برای کم خونی وجود دارد. حتی اگر در ابتدای بارداری کم خونی نداشته باشید، به احتمال زیاد پزشکتان توصیه می کند که یک آزمایش خون دیگر برای چک کردن کم خونی در سه ماهه دوم یا سوم بارداری انجام دهید.
برای کم خونی در بارداری چی بخوریم
درمان کم خونی در دوران بارداری
اگر در دوران بارداری خود کم خونی دارید، ممکن است لازم باشد تا علاوه بر ویتامین های پریناتال، مکمل آهن و یا مکمل اسید فولیک مصرف کنید. همچنین ممکن است پزشک به شما توصیه کند که غذاهای بیشتری را که غنی از آهن و اسید فولیک هستند، به رژیم غذایی خود اضافه کنید. علاوه بر این، از شما خواسته می شود که بعد از یک دوره زمانی مشخص، برای انجام یک آزمایش خون دیگر مجددا مراجعه کنید تا پزشکتان بتواند بررسی کند که سطح هموگلوبین و هماتوکریت شما در حال بهبود است یا خیر.
برای درمان کمبود ویتامین ب 12، ممکن است پزشک شما توصیه کند که یک مکمل ویتامین ب 12 مصرف نمایید. پزشک همچنین ممکن است توصیه کند که غذاهای حیوانی بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجانید، مانند:
- گوشت
- تخم مرغ ها
- محصولات لبنی
متخصص زنان و زایمان شما ممکن است شما را به پزشک هماتولوژی، که یک پزشک متخصص در مسائل کم خونی/ خون است، ارجاع دهد. متخصص ممکن است شما را در تمام دوران بارداری تحت نظر قرار دهد و به متخصص زنان و زایمان شما در مدیریت کم خونی کمک کند.
جلوگیری از کم خونی در دوران بارداری
برای جلوگیری از کم خونی در دوران بارداری، اطمینان حاصل کنید که آهن کافی دریافت می کنید. وعده های غذایی متعادل و خوب بخورید و غذاهای بیشتری را که غنی از آهن هستند به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
حداقل سه وعده در روز غذاهای غنی از آهن مانند موارد زیر را میل کنید:
- گوشت قرمز، مرغ و ماهی بدون چربی
- سبزیجات با برگ سبز تیره (مانند اسفناج، کلم بروکلی و کلم پیچ)
- غلات و حبوبات غنی از آهن
- لوبیا ، عدس و توفو (پنیر سویا)
- آجیل ها و دانه ها
- تخم مرغ ها
غذاهایی که سرشار از ویتامین C هستند می توانند به بدن شما برای جذب آهن بیشتر کمک کنند. این غذاها عبارتند از:
- مرکبات و آب میوه ها
- توت فرنگی ها
- کیوی ها
- گوجه فرنگی ها
- فلفل دلمه ای ها
سعی کنید این غذاها را همزمان با غذاهای غنی از آهن، میل کنید. به عنوان مثال، می توانید یک لیوان آب پرتقال بنوشید و یا غلات غنی شده از آهن را برای صبحانه میل کنید. همچنین، غذاهایی را که دارای فولات زیاد هستند، برای خوردن انتخاب کنید تا از کمبود فولات جلوگیری نمایید. این غذاها عبارتند از:
- سبزیجات با برگ سبز برگ
- مرکبات و آب میوه ها
- لوبیای خشک
- نان و غلات غنی شده با
- اسید فولیک
دستورالعمل پزشک خود را برای مصرف ویتامین پریناتال که حاوی مقدار کافی آهن و اسید فولیک است، دنبال کنید. وجترین ها و وگان ها (2 نوع مختلف از گیاهخواران) باید در مورد اینکه آیا لازم است در دوران بارداری و شیردهی از مکمل ب 12 استفاده کنند یا خیر، با پزشک خود صحبت کنند.
منبع: webmd