زنجبیل (به انگلیسی: Ginger) گیاه خوراکی است که به عنوان ادویه و گیاه دارویی نیز به کار می رود. در برخی متن های قدیمی به آن زنجفیل یا شنگویر (ژنگویر) نیز می گفتند. زنجبیل در طب پزشکی باستانی جایگاه بالایی دارد؛ مثلا در طب سنتی هند که آیورودا نام دارد از زنجبیل به عنوان یک داروی جهانی نام برده شده است. زنجبیل دارای خواص درمانی زیادی برای سلامتی ، مردان، خانم ها و حتی برای چشم می باشد. ترکیب زنجبیل با شیر و دارچین یک معجون عالی برای درمان آرتروز و روماتیسم می باشد.
خواص درمانی زنجبیل
1- درمان سرماخوردگی
زنجبیل سرشار از مواد مغذی هست که می تواند باعث تحریک مخاط راه های تنفسی شده و این کار موجب پاکسازی و باز شدن مجرای تنفسی می شود. استفاده از زنجبیل علاوه بر درمان حساسیت و آلرژی هایی که به علت مشکلات تنفسی به وجود آمده اند؛ می تواند برای درمان سرماخوردگی و سرفه و گلودرد نیز مفید باشد. برای این کار می توانید از دستورالعمل زیر استفاده نمایید.
یک قاشق چای خوری آب زنجبیل را با مقداری عسل ترکیب کرده و میل نمایید. حتی می توانید 1 تکه زنجبیل را درون چای بریزید و بنوشید. زنجبیل می تواند مانند یک آنتی هیستامین عمل کرده و سرماخوردگی را رفع نماید.
استفاده از ترکیب شنبلیله و آب زنجبیل تازه می تواند به درمان آسم کمک نماید.
2- درمان میگرن و سردرد
خاصیت ضد التهابی زنجبیل می تواند باعث کم شدن درد و التهاب رگ های خونی شود و همین امر موجب درمان و تسکین میگرن و سردرد می شود. می توانید از زنجبیل به صورت موضعی (مالش ) در قسمت پیشانی برای کاهش دردهای شدید میگرن استفاده نمایید.
3- درمان سنگ کلیه
استفاده منظم از چای زنجبیل، می تواند دردهای شدید سنگ کلیه را کاهش داده و بدون اینکه به عمل جراحی نیاز داشته باشید موجب دفع سنگ کلیه شود.
4- درمان عفونت های قارچی دهان
یکی از خواص عالی زنجبیل، خاصیت ضدقارچی آن است که می تواند از ایجاد انواع مختلف عفونت قارچی پیشگیری نماید. طبق تحقیقاتی که انجام شده است؛ زنجبیل برای درمان دو نوع از عفونت قارچی دهان مفید می باشد.
5- درمان عفونت های باکتریایی
زنجبیل دارای خاصیت ضدباکتریایی می باشد و می تواند موجب از بین رفتن انواع عفونت هایی که باکتری ها عامل آن هستند شود؛ مانند باکتری پاتوژن که از عوامل ایجاد عفونت مجرای ادراری ، سینه پهلو و برونشیت است . زنجبیل به درمان عفونت لثه نیز کمک می کند.
6- جلوگیری از افت شدید دمای بدن
زنجبیل دارای طبیعت گرم و خشک می باشد. و همین خاصیت آن باعث حفظ شدن حرارت بدن و انبساط عروق خونی می شود و همچنین موجب بهبود گردش خون در بدن شده و مانع از ایجاد بیماری های مثل هیپوترمیا (افت شدید حرارت بدن) می شود.
7- درمان کبد چرب
زنجبیل سرشار از آنتی اکسیدان می باشد و همین امر باعث پایین آمدن سطح تری گلیسرید خون و در نتیجه درمان کبد چرب می شود. خاصیت ضد التهابی زنجبیل موجب پایین آمدن التهاب و رشد سلول های سرطانی به ویژه سرطان کبد می شود.
8- افزایش تمرکز و روحیه
استفاده از روغن زنجبیل می تواند باعث افزایش تمرکز به ویژه در کارهای معنوی شده و انرژی منفی بدن را دفع کرده و اعتماد به نفس را افزایش دهد. همچنین استفاده از زنجبیل قبل از ایجاد فعالیت های جدید علاوه بر دور کردن افکار منفی از ذهن موجب افزایش انگیزه و روحیه در افراد می شود.
9- کاهش دیابت
زنجبیل سرشار از منگنز و منیزیم است و این دو ماده می تواند از افزایش قند خون در بدن جلوگیری کرده و باعث کاهش خطر بروز نفروپاتی دیابتی (بیماری آسیب کلیه به دلیل افزایش قندخون در افراد دیابتی می باشد) شود.
خواص زنجبیل برای زنان
10- جلوگیری و درمان مشکلات دوران بارداری
همانطور که می دانید برخی از خانم ها دچار تهوع می شوند. زنجبیل به دلیل داشتن ویتامین B6 می تواند این مشکل را درمان کند. همچنین استفاده از زنجبیل در این دوران می تواند از ایجاد ناراحتی های معده مثل نفخ و سوزش سر دل جلوگیری نماید.
یکی از خواص عالی زنجبیل در دوران بارداری پایین آوردن قند خون و کلسترول خون و کاهش ایجاد اختلالات مادرزادی در جنین می باشد.
تذکر: خانم های باردار حتما باید قبل از مصرف زنجبیل با پزشک خود مشورت نمایند. استفاده از زنجبیل باید حداکثر تا 1 گرم باشد.
11- کاهش درد دوران قاعدگی
زنجبیل دارای خواص ضد درد می باشد. و استفاده از آن در شروع قاعدگی می تواند سبب کاهش علائم و دردهای قاعدگی شود. زنجبیل طبق تحقیقات انجام شده دارای اثر دارویی مانند داروی ایبوپروفن و مفنامیک اسید می باشد.
در طب چینی از چای زنجبیل به همراه شکر قهوه ای برای کاهش دردها و رفع مشکلات قاعدگی استفاده می کردند.
خواص زنجبیل برای مردان
12- کاهش دردهای عضلانی در بدنسازی
زنجبیل دارای خواص ضد درد می باشد. به همین دلیل می تواند برای ورزشکارانی که دچار دردهای عضلانی بعد از انجام تمرینات شدید می شوند استفاده نمود. استفاده منظم از مکمل زنجبیل و همچنین چای گرم زنجبیل می تواند سبب کم شدن التهاب و آسیب عضلانی در کسانی که بدنسازی می نمایند، شود.
13- کاهش التهاب بیضه
بیضه یکی از اندام های مهم و بسیار حساس در آقایان می باشد و ملتهب شدن آن می تواند باعث ایجاد درد درناک و غیر قابل تحملی در آنان شود؛ استفاده از روغن زنجبیل برای کاهش و تسکین درد شدید این اندام و کاهش التهاب آن موثر می باشد.
14- درمان مشکل ناباروری و اختلال نعوظ در آقایان
زنجبیل سرشار از منگنز است که این ماده یکی از مواد ضروری برای سلامت عصب ها می باشد. همچنین منگنز برای ایجاد و ترشح هورمون جنسی که توستوسترون نام دارد و برای شکل گیری جنین و همچنین تولید اسپرم حیاتی می باشد. به خاطر اینکه کمبود منگنز می تواند موجب ناباروری و اختلال نعوظ در آقایان شود؛ مصرف زنجبیل می تواند این مشکل را حل نماید.
15- زنجبیل برای جلوگیری از سرطان پروستات
بعضی بیماری ها مانند بیماری سرطان روده بزرگ در آقایان شایع تر از خانم ها می باشد، استفاده از زنجبیل می تواند از ایجاد این مریضی ها و همچنین بیماری های قلبی و سرطان پروستات در آقایان جلوگیری نماید.
16- خواص درمانی زنجبیل برای چشم
رنگ دانه های که در عنبیه وجود دارند، رنگ چشم را تعیین می کنند. گاهی با ایجاد تغییراتی در بدن می توان رنگ چشم را بدون اینکه به عمل جراحی یا داروی خاصی نیاز باشد؛ تغییر داد. بعضی موارد استفاده منظم از زنجبیل موجب تغییر در رنگ چشم ها می شود. استفاده از زنجبیل برای چشم روش خاصی دارد. برای این کار می توانید از دستوالعمل زیر استفاده نمایید.
1- آب یک تکه زنجبیل (به اندازه یک بند انگشت) را گرفته و آن را به آب، آبمیوه و یا هر نوشیدنی که میل می کنید اضافه نمایید و بنوشید.
2- این کار را به صورت مدوام تا 2 ماه و هر روز انجام دهید. این کار باعث روشن تر شدن رنگ چشمان شما می شود.
استفاده از مواد غذایی دیگر مانند عسل و اسفناج نیز می تواند باعث روشن تر
شدن و تغییر رنگ چشم ها شود.
17- هضم و جذب بهتر غذا
زنجبیل می تواند باعث افزایش ترشح بزاق دهان و همچنین آنزیم های دستگاه گوارشی شود، همین امر موجب کمک به هضم و جذب بهتر مواد غذایی می شود.
18- زنجبیل موجب تقویت حافظه، رفع فلج و ضعف اعصاب و برطرف کننده تشنگی می باشد.
19- استفاده از زنجبیل برای درمان اسهال که به دلیل مسمومیت غذایی به وجود آمده است، موثر می باشد.
20- در کشور چین از ریشه و ساقه گیاه زنجفیل برای از بین بردن شته و هاگ های قارچ استفاده می شود.
لازم به ذکر است که ارزش دارویی زنجبیل به میزان اسانس آن بستگی دارد. زنجبیل هایی که دارای مقادیر بالاتر از 1.5 درصد اسانس داشته باشند؛ دارای ارزش دارویی می باشند. زنجبیل هایی که کهنه هستند یا به صورت پودر شده نگه داری می شوند، به دلیل کاهش میزان اسانس آنها، ارزش دارویی کمتری دارند.
خواص شیر و دارچین و زنجبیل
زنجبیل و دارچین دارای خواص ضد التهابی می باشند و شیر نیز سرشار از کلسیم است. ترکیب این سه ماده مغذی و مفید می تواند یک معجون عالی برای درمان روماتیسم و دردهای آرتروزی و همچنین کاهش التهاب و ورم زانوها شود.
برای استفاده از این معجون می توانید طبق دستورالعمل زیر عمل نمایید.
مواد لازم:
1- شیر کم چرب 1 لیوان
2- زنجبیل 1 قاشق چای خوری
3- دارچین 1 قاشق چای خوری
4- عسل طبیعی 1 قاشق مرباخوری
طرزتهیه:
1- اول شیر و زنجبیل و دارچین را به مدت 2 دقیقه بجوشانید.
2- اجازه دهید تا کمی خنک شود، سپس با عسل ترکیب نمایید.
3- این معجون را نیم ساعت قبل از صبحانه و به صورت ناشتا میل نمایید.
4- از این معجون به مدت 1 ماه روزانه استفاده نمایید؛ بعد از یک ماه می توانید هفته ای 3 بار از آن استفاده کنید.
تذکر: افرادی که نسبت به شیر حساس هستند می توانند به جای آن از آب جوش یا چای سبز استفاده کنند.
خواص چای زنجبیل
یکی از خواص چای زنجبیل کمک به کاهش وزن و لاغری می باشد. چای زنجبیل می تواند به کم کردن وزن در مدت زمان خیلی کوتاه کمک کند.
دستور العمل استفاده از چای زنجفیل به شکل زیر می باشد.
1- 30 گرم از ریشه گیا ه زنجبیل را به آب در حال جوش اضافه نمایید.
2- اجازه دهید تا به مدت 20 دقیقه بجوشد؛ سپس به مدت 10 دقیقه نیز دم بکشد.
3- بعد آن را صاف کنید و در صورت تمایل مقداری عسل و آب لیمو تازه اضافه کرده و میل نمایید.
خواص دمنوش چای سبز با زنجبیل
استفاده از دمنوش چای سبز و زنجبیل می تواند باعث کاهش وزن و لاغری در مدت کوتاهی شود. چای سبز و زنجبیل هر دو دارای خواص زیادی برای بدن می باشند.
چای سبز دارای 3 ماده اصلی کافئین، کاتچین و تیانین می باشد که همه آنها برای کنترل وزن مفید می باشند. هر یک از این سه ماده خاصیت ویژه دارند:
1- کافئین موجود در چای سبز باعث افزایش عملکرد سیستم بدن و متابولیسم (سوخت و ساز بدن) می شود. متابولیسم با کاهش وزن و لاغری رابطه مستقیمی دارد.
2- کاتچین نیز که یک فلاونوئید آنتی اکسیدانی می باشد می تواند به کاهش جذب چربی از طریق روده شود.
3- ماده تیامین که اسیدآمینه های موجود در چای سبز می باشد، سبب افزایش ترشح دوپامین (ماده که موجب به وجود آمدن احساس شادی و آرامش است) در مغز می باشد.
چای سبز دارای طبیعت سرد می باشد و زنجبیل دارای طبیعت گرم و خشک، ترکیب این دو ماده باهم می تواند یک دمنوش معتدل به وجود آورد. اضافه کردن زنجبیل به چای سبز باعث کمک به روند هضم می شود.
دستور العمل استفاده از دمنوش چای سبز و زنجبیل
مواد لازم:
1- زنجبیل تازه تقریبا به اندازه 2 بند انگشت (یا ½ قاشق چای خوری پودر زنجبیل)
2- چای سبز 1 قاشق چای خوری
3- آب 1 لیوان
4- عسل طبیعی 1 قاشق مرباخوری
طرزتهیه:
1- ابتدا یک ظرف مناسب (کتری در دار یا لیوان صافی دار) را انتخاب نمایید.
2- زنجفیل و چای سبز را درون صافی بریزید. و یک لیوان آب جوش روی آن ها بریزید.
3- اگر از لیوان صافی دار استفاده کردید، صافی را روی آن گذاشته و بعد از گذشت 3 تا 4 دقیقه آن را بیرون آورید.
4- زمانی که از کتری استفاده می کنید اجازه دهید این دمنوش 3 تا 4 دقیقه دم بکشد، بعد آن را از صافی رد کنید.
5- در صورت تمایل یا قاشق عسل به آن اضافه نمایید.
نکات این دمنوش:
1- اجازه ندهید چای سبز بیش از 3تا 4 دقیقه در آبجوش بماند، زیرا تلخ خواهد شد.
2- برای شیرین کردن این دمنوش از شکر استفاده نکنید.
3- روزانه 1 تا 2 فنجان این دمنوش را با معده خالی بنوشید.
4- هشدار: به هیچ وجه از این دمنوش در دوران بارداری استفاده نکنید، زیرا اثرات بدی در روند تکامل جنین دارد.
5- در صورتی که دارای بیماری زمینه ای و خاصی هستید، حتما قبل از مصرف این دمنوش با پرشک خود مشورت نمایید.
مضرات و عوارض جانبی زنجبیل
1- بدن برخی افراد با زنجبیل سازگار نیست و ممکن است این افراد بعد از مصرف زنجبیل دچار سوزش خفیف سر دل یا ناراحتی معده، رفلاکس معده و یا حتی اسهال شوند.
2- کسانی که دچار سنگ کیسه صفرا، دیابت و اختلال لخته شدن خون هستند باید قبل از استفاده از زنجبیل با پزشک مشورت نمایند.
3- ممکن است زنجبیل با برخی از داروها مانند آسپرین، داروهای دیابت، فشار خون بالا و همچنین داروهای رقیق کننده خون، تداخل داشته باشد.
4- در برخی موارد استفاده از زنجبیل به صورت موضعی (خارجی) ممکن است باعث ایجاد حساسیت و تحریکات پوستی شود. باید قبل از استفاده روی بخش کوچکی از بدن تست شود.
5- در برخی افراد مصرف زنجبیل موجب افزایش میزان آلرژی می شود. این افراد باید میزان مصرف را کاهش دهند.
6- استفاده از زنجفیل در دوران بارداری و شیردهی باید با مشورت پزشک و در حد متعادل باشد.
7- کودکان زیر دو سال باید از مصرف زنجبیل خودداری نمایند.
8- در برخی مواقع ممکن است استفاده زیاد از زنجبیل باعث بروز اختلال در سیستم عصبی مرکزی شود.