بیماری آدیسون نوعی اختلال نادر اما بسیار جدی غده آدرنال است که بدن نمی تواند به اندازه کافی دو تا از هورمون های حیاتی یعنی کورتیزول و آلدوسترون را تولید کند. بیماران مبتلا به آدیسون به صورت دائمی و مادام العمر به درمان های جایگزین هورمونی نیاز خواهند داشت. ما در این مقاله سلام دنیا، درباره بیماری آدیسون؛ علت بیماری آدیسون، روش تشخیص و درمان بیماری آدیسون و موارد دیگر صحبت کردیم. با ما همراه باشید.
بیماری آدیسون چیست؟
بیماری آدیسون اختلالی است که در آن غدد فوق کلیوی – که در بالای کلیه ها قرار دارند – هورمون های کورتیزول و آلدوسترون را به اندازه کافی ای که باید تولید کنند، تولید نمی کنند. (هورمون ها مواد شیمیایی ای هستند که عملکرد بافت ها یا اندام ها را تحت کنترل دارند). بیماری آدیسون به عنوان نارسایی اولیه آدرنال هم نیز شناخته می شود. یک اختلال مرتبط، نارسایی ثانویه آدرنال زمانی رخ می دهد که هیپوفیز، غده کوچکی در ساقه مغز، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) را به اندازه کافی ترشح نکند، که همین خود باعث می شود غدد آدرنال را برای تولید کورتیزول فعال کند.
هورمون های کورتیزول و آلدوسترون
کورتیزول به بدن کمک می کند تا به استرس، از جمله استرس ناشی از بیماری، آسیب یا جراحی پاسخ لازم را دهد. کورتیزول به حفظ فشار خون، عملکرد قلب، سیستم ایمنی بدن و سطح گلوکز (قند) خون هم نیز کمک می کند. آلدوسترون بر تعادل سدیم و پتاسیم خون تأثیر خود را می گذارد. آلدوسترون میزان مایعی را که کلیه ها آن را به عنوان ادرار - که بر حجم خون و فشار خون تأثیر می گذارد - خارج می کنند، کنترل می کند.
حتما بخوانید: علائم آتروفی کلیه چیست
میزان شایع بودن بیماری آدیسون
در ایالات متحده، بیماری آدیسون از هر 100000 نفر 1 نفر را مبتلا و درگیر می کند. این بیماری در مردان و زنان به طور مساوی و در تمام گروه های سنی رخ می دهد، اما خوب می توان گفت که در محدوده سنی 30 تا 50 سال بسیار شایع تر است.
علت بیماری آدیسون چیست
بیماری آدیسون توسط یک پاسخ خودایمنی (زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن که از آن در برابر عفونت محافظت می کند به اندام ها و بافت های خود حمله می کند) به وجود می آید. در بیماری آدیسون، سیستم ایمنی به بخش خارجی غدد فوق کلیوی، جایی که کورتیزول و آلدوسترون در آن جا ساخته می شوند، حمله می کند.
سایر علل بیماری آدیسون
- آسیب به غدد فوق کلیوی
- عفونت (از جمله سل، عفونت های مرتبط با HIV/AIDS و عفونت های قارچی)
- حمله سلول های سرطانی از قسمت دیگری از بدن به غدد فوق کلیوی
- خونریزی در غدد فوق کلیوی
- برداشتن غدد فوق کلیوی توسط عمل جراحی
- آمیلوئیدوز (تجمع غیر طبیعی پروتئین هایی خاص در اندام ها)
- نقص های ژنتیکی
علائم بیماری آدیسون
آسیب به غدد فوق کلیوی به آرامی و در طول زمان اتفاق می افتد. از این رو علائم هم به تدریج خود را نشان می دهند و به وجود می آیند.
شایع ترین علائم بیماری آدیسون
- درد شکم
- دوره های قاعدگی غیر طبیعی
- هوس خوردن غذا های شور
- کم آبی بدن
- افسردگی
- اسهال
حتما بخوانید: درمان خانگی دل پیچه و اسهال
- سبکی سر یا سرگیجه در هنگام ایستادن
- از دست دادن اشتها
- گلوکز پایین خون
- فشار خون پایین
- ضعف عضلانی
- حالت تهوع
- لکه های پوستی تیره (به خصوص در اطراف جای زخم ها، چین های پوستی و مفاصل)
- حساسیت به سرما
- کاهش بی دلیل وزن
- استفراغ
- خستگی شدید
بحران آدیسون یا نارسایی حاد آدرنال
در برخی موارد - مانند مواردی که آسیب می بینید، دارای بیماری هستید و یا در زمانی که استرس شدید دارید - علائم می توانند به سرعت ظاهر شوند و باعث یک بیماری جدی به نام بحران آدیسون یا نارسایی حاد آدرنال شوند. بحران آدیسون یک وضعیت اورژانسی تلقی می شود. بحران آدیسون یا نارسایی حاد آدرنال اگر که درمان نشود می تواند منجر به شوک و یا حتی مرگ شود.
علائم بحران آدیسون یا نارسایی حاد آدرنال
- احساس بی قراری، گیجی، یا ترس، یا سایر تغییرات ذهنی
- کم آبی بدن
- ضعف شدید
- مشکل در بیدار ماندن
- از دست دادن کامل هوشیاری
- تب شدید
حتما بخوانید: پایین آوردن تب با پیاز و گلاب
- سبکی سر یا احساس ضعف
- رنگ پریدگی
- استفراغ و اسهال شدید
- درد ناگهانی و عمیق در ناحیه کمر، شکم یا پاها
راه های تشخیص بیماری آدیسون
برای تعیین اینکه آیا به بیماری آدیسون مبتلا هستید یا نه، پزشک می تواند از راه های زیر برای تشخیص بیماری شما استفاده کند.
سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک تمامی علائم شما را بررسی می کند و یک معاینه فیزیکی را بر روی شما انجام می دهد. لکه های تیره بر روی پوست می توانند برای پزشک سرنخی باشند تا او برای شما آزمایشات لازم برای بیماری آدیسون را در نظر بگیرد.
آزمایش خون: این آزمایش را برای اندازه گیری سطوح سدیم، پتاسیم، کورتیزول و ACTH (هورمونی است که توسط غده هیپوفیز، غده کوچکی در ساقه مغز ساخته می شود) در خون شما تجویز می کنند.
تست تحریک ACTH: پس از تزریق ACTH مصنوعی به شما پاسخ غدد فوق کلیوی را مورد آزمایش قرار می دهند. اگر غدد فوق کلیوی پس از تزریق، سطوح پایینی از کورتیزول را تولید کرد، می تواند به این معنی باشد که آن ها به درستی عمل نمی کنند.
اشعه ایکس: از این آزمایش برای بررسی رسوبات کلسیم در غدد فوق کلیوی استفاده می شود.
توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): توموگرافی کامپیوتری از رایانه برای ترکیب بسیاری از تصاویر اشعه ایکس در نماهای مقطعی استفاده می کند. از سی تی اسکن می توان برای ارزیابی غده آدرنال و/یا غده هیپوفیز استفاده کرد. به عنوان مثال، توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) می تواند به ما نشان دهد که آیا سیستم ایمنی به غدد فوق کلیوی آسیب رسانده است یا نه/یا اینکه آیا غدد عفونی شده اند یا نه.
درمان بیماری آدیسون (آیا بیماری آدیسون درمان دارد)
برای درمان بیماری آدیسون، پزشک می تواند هورمون‌هایی مشابه با همان هورمون‌های ساخته شده توسط غدد فوق کلیوی را مثل قرص های هیدروکورتیزون برای جایگزینی کورتیزول، تجویز کند. اگر شما نیز دچار کمبود آلدوسترون باشید، پزشک می تواند برای شما قرص فلودروکورتیزون استات را تجویز کند.
حتما بخوانید: درمان خانگی دفع پروتئین کلیه
اگر که از فلودروکورتیزون استفاده می کنید، احتمال اینکه پزشک به شما بگوید که مصرف نمک خود را - به خصوص در هوای گرم و مرطوب و بعد از ورزش شدید - افزایش دهید، زیاد است. در موارد اورژانسی و در حین عمل جراحی، دارو باید به صورت داخل وریدی (مستقیم از طریق رگ) دریافت شود.
زندگی با بیماری آدیسون چگونه است؟
افرادی که به بیماری آدیسون مبتلا هستند باید تا پایان عمر خود دارو مصرف کنند. آن ها باید یک کارت شناسایی را همراه خود و یک دستبند مخصوص بیماری را به دست داشته باشند تا به پرسنل پزشکی اطلاع دهند که به این بیماری مبتلا هستند. از پزشک خود در مورد داشتن یک آمپول کورتیزول برای مواقع اضطراری سوال بپرسید و مطمئن شوید که کسی که همراه شما است می داند که چگونه این آمپول را به شما تزریق کند.
رژیم غذایی مرتبط با بیماری آدیسون
هورمون آلدوسترون تعادل سدیم و پتاسیم را در بدن شما تنظیم می کند. افرادی که مبتلا به بیماری آدیسون با آلدوسترون کم هستند می توانند سطوح پایین سدیم و مقادیر بالایی از پتاسیم را داشته باشند. می توانید با داشتن رژیم غذایی مناسب به مدیریت هرچه بهتر بیماری آدیسون خود کمک کنید.
بهترین غذاها برای بیماری آدیسون
افرادی که به بیماری آدیسون با هورمون آلدوسترون کم مبتلا هستند، می توانند از رژیم غذایی سرشار از سدیم استفاده کنند. این رژیم شامل غذاهایی، که در زیر آورده شده است می شود.
- محصولات تولید شده از غلات
- تخم مرغ
- پنیر
- مرغ
- سوپ
- کنسرو تن
- کنسرو لوبیا
- آجیل شور
- دانه های شور
- نمک خوراکی
بهترین غذاها برای بیماری آدیسون: غذاهای شور
اگر به بیماری آدیسون مبتلا هستید و هوس نمک کرده اید، باید غذاهای شور بخورید. بهترین انتخاب شامل غذاهای غنی از سدیم و غذاهای مغذی مانند تخم مرغ، پنیر، آجیل، دانه های نمکی، کراکر، چوب شور نمکی و مرغ می شود.
داروهای استروئیدی و عوارض آن
پزشک می تواند برای شما داروهای استروئیدی را که می توانند میزان نمک مصرفی شما را متعادل نگه دارند و به شما اجازه دهند که یک رژیم غذایی معمولی را داشته باشید، تجویز کند. افراد مبتلا به بیماری آدیسون از داروهای استروئیدی به طور منظم استفاده می کنند. با گذشت زمان این داروها می توانند باعث آسیب به استخوان ها و بیماری های استخوانی در شما شوند. برای کمک به استخوان ها باید غذاهایی را مصرف کنید که سرشار از کلسیم و ویتامین D باشند.
غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین D برای بیماری آدیسون
- شیر
- پنیر
- ماست
- پنیر ریکوتا
- شیر سویا
- شلغم
- کلم پیچ
- کلم بروکلی
- توفو
- غلات غنی شده
- آب پرتقال غنی شده
نکته: افراد مبتلا به بیماری آدیسون نیز باید از یک رژیم غذایی متعادل و مغذی غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین استفاده کنند.
چه زمانی باید با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرم؟
اگر دچار استرس شدیدی هستید - حال یک آسیب، داشتن یک بیماری و یا حتی مرگ یکی از عزیزان - با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرید، چرا که ممکن است نیاز به تنظیم دوباره دارو را داشته باشید. همچنین، در صورت مشاهده هر یک از علائم مربوط بحران آدیسون، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
مقالات مرتبط:
هیدرونفروز یا ورم کلیه چیست و چگونه درمان میشود