زرشک (Berberis vulgaris) بوته ای است که بومی اروپا، آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا است و در بسیاری از مناطق آمریکای شمالی نیز یافت می شود. میوه های زرشک به طور سنتی در تهیه مربا و ژله استفاده می شوند. زرشک میوه ای با طبیعت سرد و خشک است که از خواص آن در طب سنتی استفاده های فراوانی می رود ، در این مطلب از سلام دنیا درباره فواید و مضرات زرشک برای سلامتی و درمان بیماری ها، دیابت، اسهال، زخم معده، و خواص زرشک برای کبد، خواص زرشک برای قاعدگی، خواص زرشک تازه برای لاغری، خواص زرشک برای غلظت خون، خواص زرشک برای قلب، خواص زرشک برای سرماخوردگی، خواص زرشک برای پوست، خواص زرشک کوهی سیاه، خواص زرشک سبز کوهی، خواص زرشک قرمز، خواص آب زرشک برای کرونا صحبت خواهیم کرد، با ما همراه باشید.
زرشک چیست
زرشک (Berberis vulgaris) بوته ای است که بومی اروپا، آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا است و در بسیاری از مناطق آمریکای شمالی نیز یافت می شود. میوه های زرشک به طور سنتی در تهیه مربا و ژله استفاده می شوند. اما گیاه زرشک دارای تاریخچه طولانی به عنوان یک درمان محلی برای اختلالات گوارشی، از جمله یبوست، اسهال، سوءهاضمه، سوزش سر دل، و از دست دادن اشتها است. تصور بر این بود که جریان صفرا را افزایش دهد، به همین دلیل است که برای مشکلات کبد و کیسه صفرا استفاده می شود. استفاده از زرشک به طور موضعی برای درمان بیماری های پوستی مانند اگزما، پسوریازیس و آکنه و همچنین زخم های جزئی توصیه می شود.
عناصر فعال در زرشک به نظر می رسد ایزووینولین آلکالوئیدها، به ویژه بربرین ها هستند. آلکالوئیدها یک کلاس از پایگاه های حاوی نیتروژن آلی هستند. دیگر آلکالوئید شناخته شده شامل مورفین، استریچنینی، کوینین، افدرین و نیکوتین است. آلکالوئیدها در ریشه، ساقه ریشه و پوست ساقه گیاه زرشک یافت می شوند. گیاهان دیگری که حاوی بربرین هستند، خوک طلایی (که دارای غلظت بالاتری از بربرین نسبت به زرشک است)، قارچ گیاهی چینی، و انگور اورگن می باشند. گیاه زرشک به مبارزه با عفونت ها، کنترل قند خون و موارد دیگر کمک می کند.
خواص زرشک برای سلامتی و درمان بیماری ها
اگرچه مطالعاتی انجام شده بر روی بربرین است که ممکن است برای زرشک نیز بیان شود، شواهدی برای هر گونه مزایای سلامتی خود زرشک بسیار ضعیف است. هر گونه مزایایی احتمالا به دلیل بربرین موجود در این ماده می باشد.
به عنوان مثال، دانشمندان به بررسی کاربرد بربرین در مبارزه با عفونت ها پرداخته اند. با توجه به یک مقاله ایی که در سال 2008 تهیه شده است در مورد روش های طبیعی برای پیشگیری و درمان عفونت های دســتگاه ادراری تحتانی، عصاره های بربرین اثرات ضد میکروبی قابل توجهی را نسبت به انواع مختلف ارگانیسم ها، از جمله باکتری ها مانند کلامیدیا، ویروس ها، قارچ ها و پروتئوزا ها نشان می دهد.
چینی ها از داروهای گیاهی بربرین بیش از 3000 سال استفاده کرده اند و بربرین داروهای بدون نسخه در آن کشور برای درمان عفونت های دستگاه گوارش مانند اسهال باکتریایی می باشد.
1. خواص زرشک برای درمان زخم معده
تحقیقات نشان می دهد که استفاده از ژل حاوی زرشک ( بربرین ) می تواند درد، قرمزی و اندازه زخم را در افراد مبتلا به زخم معده کاهش می دهد.
2. خواص زرشک برای درمان دیابت
به نظر می رسد زرشک (بربرین) کمی قند خون را در افراد مبتلا به دیابت کاهش میدهد. نتایج یک مطالعه آزمایشی روی 84 بیمار که در سال 2008 منتشر شده است نشان می دهد که مصرف 500 میلی گرم بربرین دو تا سه بار در روز تا حداکثر سه ماه ممکن است قند خون را به طور موثر مانند متفورمین (قرص کنترل قند که اولین دارو برای دیابت نوع 2 است) کنترل کند. علاوه بر این، بربرین، بر خلاف متفورمین، تأثیری مثبتی بر کلسترول دارد.
حتما بخوانید: درمان خانگی دیابت نوع دو با بهترین داروهای گیاهی
3. خواص زرشک برای کلسترول بالا
شواهد اولیه وجود دارد که زرشک (بربرین ) می تواند به کاهش کلسترول در افرادی که کلسترول بالا دارند کمک کند. به نظر می رسد مصرف 500 میلی گرم بربرین دو بار در روز به مدت 3 ماه باعث کاهش کلسترول"بد" یا LDL و سطوح تری گلیسیرید در افراد مبتلا به کلسترول بالا می شود.
در یک کارآزمایی بالینی دیگر، 63 بیمار مبتلا به کلسترول بالا به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند. گروه اول با زرشک (بربرین) (1000 میلی گرم در روز)، دوم با داروهای تجویزی سیمواستاتین (20 میلی گرم در روز) و سوم با ترکیبی از زرشک (بربرین) و سیمواستاتین درمان شد. نویسندگان گزارش کاهش 24 درصدی در میزان LDL در افرادی که تحت درمان با زرشک (بربرین) قرار دارند، کاهش 14 درصدی در درمان با سیمواستاتین و کاهش 32 درصدی در گروه درمان شده با سیمواستاتین و زرشک (بربرین) را گزارش دادند.
4. خواص زرشک برای فشار خون بالا
مصرف 0/9 گرم بربرین (زرشک) در روز همراه با آملودیپین (دارو کاهش فشار خون)، فشار خون سیستولیک ( بیشترین تعداد) و فشار خون دیاستولیک (کمترین تعداد) را بهتر از مصرف آملودیپین به تنهایی در افرادی که فشار خون بالا دارند، کاهش می دهد.
خواص زرشک برای زنان
5. خواص زرشک برای سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
تحقیقات نشان می دهد که زرشک (بربرین) می تواند قند خون را کاهش داده، سطح کلسترول و تری گلیسیرید را بهبود بخشد و همچنین سطح تستوسترون را در زنان مبتلا به PCOS (یک اختلال هورمونی رایج در زنان سن باروری) کاهش می دهد. در برخی از زنان مبتلا به PCOS داروی متفورمین برای جلوگیری از ابتلا به دیابت تجویز می شود (زنان مبتلا به PCOS نشان داده اند که میزان انسولین بالاتری نسبت به زنان دیگر دارند).
برخی از تحقیقات نشان می دهد که زرشک ( بربرین ) می تواند سطح قند خون را مشابه با متفورمین کاهش دهد، اما زرشک (بربرین) به نظر می رسد سطح کلسترول را بهتر از این دارو کاهش می دهد. زرشک (بربرین) همچنین ممکن است باروری را بهبود بخشد. در یک مطالعه آزمایشی، به 98 زن مبتلا به خونریزی anovulatory و کیست تخمدان، زرشک (بربرین) داده شد (خونریزی anovulatory یک نوع خونریزی غیر طبیعی در رحم است). تخمک گذاری به طور متوسط 25 درصد پس از چهار ماه مصرف زرشک (بربرین) بهبود یافته است.
6. خواص زرشک برای قاعدگی
از موثرترین راه ها برای منظم کردن دوره قاعدگی استفاده از زرشک می باشد، زرشک را قبل و بعد از این دوره می توانید استفاده کنید زیرا در زمانی که شما پریود هستید مصرف آن توصیه نمی شود، می توانید از دمکره زرشک استفاده کنید به این صورت که مقدر 20-10 گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را با 4 لیوان آب بجوشانید و بعد از اتمام از روی حرارت برداشته و 10 دقیقه استراحت دهید و سپس آنرا از صافی رد کنید و با شکر یا عسل ترکیب کرده و به عنوان میان وعده روزی سه فنجان از آن میل کنید.
7. خواص زرشک برای درمان اسهال
یکی از شناخته شده ترین کاربرد ها برای زرشک به عنوان یک گیاه برای درمان اسهال و بیماری اسهال بوده است و تحقیقات برای این منظور حداقل از اواسط قرن بیستم آغاز شد. در یک مطالعه منتشر شده در مجله بیماری های عفونی، افراد مبتلا به اسهال ناشی از E. coli که یک دوز 400 میلی گرمی را دریافت کردند به طور قابل توجهی احتمال بیشتری برای متوقف کردن اسهال در عرض 24 ساعت پس از درمان داشتند. با این حال، شواهد کافی برای ارزیابی اثر زرشک (بربرین) برای اسهال وجود ندارد.
8. خواص زرشک برای کبد
صحبت از فواید زرشک بسیار است اما ابتدا به سراغ فایده زرشک برای کبد خواهیم رفت، مصرف زرشک به پاکسازی کبد و کیسه صفرا کمک زیادی می کند، زرشک پاک کننده کبد است و باعث کاهش تولید سودا در بدن می شود به همین دلیل از بروز بواسیر جلوگیری می کند و از ریشه و ساقه زرشک نیز برای درمان بواسیر استفاده می کنند.
حتما بخوانید: برای پاکسازی کبد چه بخوریم
9. خواص زرشک تازه برای لاغری
اگر با دنبال لاغر کردن و کاهش وزن هستید مصرف زرشک یک پیشنهاد عالی به حساب می آید، زرشک دارای بربرین می باشد که به کاهش چربی در افراد چاق کمک می کند ، مصرف زرشک به اشخاصی که مشکلات متابولیکی دارند و زدنشان از سوخت و ساز پایین برخوردار می باشند کمک می کند که در زمان کمتری چربی های اضافی خود را بسوزانند. برای رسیدن به این ادف باید روزی سه فنجان آب زرشک نیم ساعت قبل از غذا میل کنید.
10. خواص زرشک برای غلظت خون
همانطور که می دانید میوه های قرمز رنگ برای خون انسان مفید هستند، زرشک نیز از بهترین ها برای پایین آوردن غلظت خون می باشد و موجب رقیق شدن آن می شود، از این میوه به عنوان آب زرشک در فصل بهار بهره ببرید، کسانی که فشار خون بالا دارند آب زرشک را بدون نمک میل کنند تا فشارخون آنها پایین آید و غلظت خون رفع شود، اما افراد با فشار خون پایین می توانند آب زرشک را با نمک مصرف کنند، تا فشارخون آنها بالا رود.
11. خواص زرشک برای قلب
بربرین موجود در زرشک برای سلامت قلب مفید می باشد، این میوه خاصیت ضد آریتمی و ضد پرفشاری خون دارد و مقاومت عروقی را کاهش می دهد و رگ‌های خونی را تمیز کرده و از آن برای بهبود بیماری‌های قلبی و ضربان نامنظم قلب می توان کمک گرفت.
12. خواص زرشک برای سرماخوردگی
مصرف ویتامین C در زمان بیماری های سرماخوردگی، سرفه، گلودرد و سردرد بسیار مفید است و زرشک نیز سرشار از این ویتامین می باشد و با تقویت سیستم ایمنی بدن موجب درمان این بیماری ها می شود، زرشک برای درمان سینوزیت، برونشیت و گرفتگی بینی به کار می رود.
حتما بخوانید: درمان خانگی سرماخوردگی کودک و بزرگسال
13. خواص زرشک برای پوست
پوست و کبد ارتباط نزدیکی با هم دارند، از آنجایی که زرشک به پاکسازی کبد کمک می کند و می تواند پوست را سم زدایی کند، این بخاطر خاصیت ضدباکتری بودنش زرشک می باشد، زرشک با کنترل چربی پوست آکنه و جوش صورت را نیز درمان می کند، همچنین می توانند زرشک را جایگزین داروهای شیمیایی پسوریازیس، خارش و برخی از بیماری های پوستی کنند.
خواص زرشک کوهی سیاه
زرشکی که برای آبگیری استفاده می شود از نوع زرشک سیاه می باشد که نوع آن با زرشک قرمز پلویی فرق می کند، این نوع زرشک نیز از خواص فراوانی برخوردار می باشد و سلامتی بدن را تامین می کند، زرشک کوهی سیاه در طب سنتی برای درمان فشارخون، کلسترول، پاکسازی کبد، مشکلات قلبی عروقی، کاهش وزن و ... مفید می باشد از دمنوش یا آب آن در درمان استفاده می شود که البته خواص زرشک سیاه از زرشک قرمز بیشتر نیز می باشد، این نوع زرشک درمان بیماری های زیر می باشد؛
- تب، سرفه، ناراحتی کبد و کیسه صفرا
- رفع تشنگی، استرس ، اسهال
- درمان عفونت های گلو، روده، معده، ریه
- چربی سوز و سم زدای کبد و کیسه صفرا
- کنترل دیابت نوع 2
خواص زرشک قرمز
اینکه خاصیت زرشک سیاه از زرشک قرمز بیشتر است به این معنی نیست که زرشک قرمز خاصیتی نداشته باشد، این نوع زرشک که به نام زرشک پلویی نیز نامیده می شود با عفونت‌ها و التهاب‌ها مبارزه می کند و در درمان گلودرد، گرفتگی بینی، سینوزیت و بهتر شدن برونشیت و مشکلات شایع دستگاه تنفسی مفید می باشد. زرشک قرمز در هضم غذا و گوارش غذا مفید است و در کاهش دردها و بیماری‌های گوارشی موثر می باشد.
حتما بخوانید: درمان خانگی سینوزیت
این نوع زرشک عفونت‌های باکتریایی، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها نیز از بین برده و به درمان دیابت، کنترل فشار خون بالا و تپش قلب و بیماری ماهیچه قلب کمک می کند. با مصرف جوشانده یا آب زرشک می توانید مشکلات سوء هاضمه خود را حل کنید و کبد خود را تقویت و پاکسازی کنید.
خواص آب زرشک برای کرونا
و اما افرادی که دارای بیماری کرونا شده اند می توانند از زرشک برای درمان خود استفاده کنند، آب زرشک دارای بربرین می باشد که خاصیت ضدباکتری، ضدقارچی و ضدپروتوزوآیی دارد و با سد شدن در مسیر باکتری‌ها از مبتلا شدن به عفونت جلوگیری می کند. کسانی که دچار کرونا نیز نشده اند می توانند با مصرف آب زرشک از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنند.
خواص زرشک سبز کوهی
درختچه بربریس که گاهی از آن با نام” زرشک سبز” نام برده می شود از جمله ی درختان زینتی است که عموما برای ایجاد پرچین و گاهی بصورت تکپایه بصورت توپیاری شده و یا با فرم طبیعی آن در باغچه ها و فضاهای سبز کاشته میشود. این درختچه خاصیت خوراکی ندارد و تزئینی می باشد.
زرشک، آماده سازی و نگهداری
علاقه مندان به زرشک توصیه می کنند انواع سس، ژله، آب، شراب، و چای زرشک را امتحان کنید. برای حفظ رنگ و کیفیت، زرشک را منجمد کنید.
زرشک به شکل چای، کپسول، عصاره مایع، گیاهان خشک و قرص، و نیز پماد موضعی موجود است. هیچ دوز روزانه برای زرشک وجود ندارد: توصیه می شود از دو تا شش گرم زرشک یا مقدار معادل آن در فرم عصاره استفاده کنید.
مضرات مصرف زرشک و تداخلات دارویی آن
در دوزهای زیاد، زرشک ممکن است باعث استفراغ، اسهال، تشنج و افت فشار خون، ضربان قلب و تنفس شود. برای جلوگیری از ابتلا به سرخجه، ابتدا با پزشک خود صحبت کنید، مخصوصا اگر داروهای ضد انعقادی (رقیق کننده خون)، داروهای فشار خون، داروهای دیابتی، ادرار آورها(قرص های آب)، آنتی بیوتیک ها و آنتی هیستامین ها را مصرف می کنید.
زرشک می تواند اثربخشی این داروها و سایر داروها را کاهش دهد.
مصرف بیش از حد زرشک می تواند منجر به تحریک کلیه شود. علائم مشکلات کلیوی عبارتند از ادرار خونریزی، درد هنگام ادرار، کمردرد یا درد معده و تب می باشد. بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. نباید زرشک برای جایگزینی درمان معمول استفاده شود. به طور خاص، زرشک را نباید به عنوان درمان خانگی برای UTI ها استفاده شود. اگر باکتری ها به طور کامل نابود نگردند، ممکن است این عفونت به کلیه ها گسترش یابد، حتی اگر نشانه هایی مانند ادرار دشوار یا دردناک ممکن است ناپدید شوند.
مصرف زرشک در دوران بارداری
زنان باردار نباید از زرشک استفاده کنند زیرا ممکن است انقباضات رحم را تحریک کنند و باعث سقط جنین شوند. ایمنی زرشک در زنان شیرده ونوزادان ناشناخته است و باید اجتناب شود.
به یاد داشته باشید که مکمل ها غذایی اغلب از لحاظ بی خطری آزمایش نشده اند. در بعضی موارد، محصول ممکن است دوزهایی را که از مقدار مشخص شده برای هر گیاه متفاوت است، ارائه دهد. در موارد دیگر، محصول ممکن است با مواد دیگر مانند فلزات آلوده باشد.
سخن آخر
زرشک خواص درمانی بیشماری دارد و یک آرام بخش فوق العاده و همچنین یک سم زدای قوی است . زرشک سرشار از ویتامین C , B و همچنین سایر مواد مغذی است. در فصل بهار و هر چه هوا رو به گرمی می رود نوشیدن آب زرشک نه تنها خاصیت بیشتری پیدا می کند بلکه لذت بخش نیز می باشد، از این داروی طبیعی می توانید به صورت تازه در این فصول استفاده کنید.