در دوران بارداری، بررسی ادرار اطلاعاتی در مورد عملکرد اندام های حیاتی مادر به پزشک می دهد. این یک آزمایش معمول است که به پزشک کمک می کند تا موارد مختلف را بررسی کند و دریابد که آیا با اختلالات دوران بارداری مواجه هستید یا نه. یکی از مواردی که پزشک معاینه می کند، وجود پروتئین اضافی در ادرار در دوران بارداری است. ادامه مطلب را بخوانید تا اطلاعات بیشتری درباره آن، عوامل موثر در ایجاد و تاثیر پروتئینوری بر بارداری بدست بیاورید.
آیا دفع پروتئین در ادرار در دوران بارداری طبیعی است؟
معمولاً ادرار ما حاوی مقدار مشخصی پروتئین است. میزان دفع استاندارد اغلب در بارداری طبیعی، 300 میلی گرم در روز است (که در زنان غیر باردار، بالاتر از حد معمول 150 میلی گرم در روز است). این اتفاق به دلیل افزایش حجم خون اتفاق می افتد و از آنجایی که در دوران بارداری بار بر کلیه ها دو برابر می شود، فشار بیشتر بر آنها افزوده می شود. با این حال اگر سطح پروتئین بیش از این مقدار شد، می تواند نشانه اختلال باشد.
چه عواملی می تواند منجر به پروتئین ادرار (پروتئینوری) در زنان باردار می شود؟
سطوح پایین پروتئین در ادرار، طبیعی یا نشانه ای از عفونت جزئی است. اما سطوح بالا مشکلاتی را نشان می دهند که در ادامه شرح داده شده است.
1. پره اکلامپسی
این بیماری با فشار خون بالا (160-140 میلی متر جیوه- 110-90 میلی متر جیوه)، پروتئین در ادرار (بیش از 300 میلی گرم در روز در نمونه 24 ساعته) و احتباس مایعات بعد از هفته بیستم بارداری مشخص می شود. دیگر علائم آن عبارتند از سردرد، استفراغ، تاری دید و درد شکم. در صورت عدم درمان، می تواند منجر به (پره اکلامپسی همراه با تشنج)، نارسایی کلیه، و تولد نوزادان کم وزن شود. در صورت تشخیص و درمان زودرس، ممکن است شما نوزاد سالم به دنیا بیاورید.
2. سندرم HELLP (همولیز، آنزیم های کبدی بالا و تعداد پلاکت پایین)
معمولاً در زنان مبتلا به پره اکلامپسی و اکلامپسی رخ می دهد، اما گاهی بدون وجود این بیماری ها نیز بروز می کند. این بیماری علائم مشابهی دارد، و پروتئین نیز در ادرار مشاهده می شود. اگر به موقع درمان نشود، ممکن است منجر به عوارض جدی از جمله تولد نوزاد کم وزن، زایمان نوزاد مرده و زایمان زودرس شود.
3. عفونت مجاری ادراری (UTI) یا عفونت کلیه
اگر شما تکرر ادرار دارید و در هنگام دفع ادرار احساس ناراحتی می کنید، ممکن است دچار عفونت ادراری باشید. این مشکل می تواند منجر به پیدایش پروتئین در ادرار شود. اگر این بیماری به موقع درمان نشود، ممکن است موجب عفونت کلیوی شود که با تب، حالت تهوع، استفراغ و کمردرد همراه است. اگرچه عفونت ادراری اثری روی جنین نمی گذارد، عفونت کلیه می تواند باعث تولد کودک کم وزن یا زایمان زودرس شود.
4. عوامل دیگر
برخی از شرایط مانند استرس عاطفی، کمبود آب بدن، ورم مفاصل، قرار گرفتن در معرض درجه حرارت بالا، دیابت، ورزش شدید و داروها ممکن است احتمالاً وجود پروتئین در ادرار را افزایش دهد. همچنین، برخی بیماری ها از جمله دیابت، بیماری های قلبی، آرتریت روماتوئید، کم خونی داسی شکل، لوپوس و بیماری های مزمن کلیه نیز می تواند احتمال آن را افزایش دهد.
علائم پروتئین در ادرار در دوران بارداری چیست؟
به طور کلی، پروتئینوری عمدتاً از معاینات معمول دوران بارداری تشخیص داده می شود. مقادیر بالای پروتئین در ادرار شامل علائم زیر است:
- تورم در دست و مچ پا
- تورم صورت
- ادرار کف آلود
از همه مهمتر، شما باید در مراحل پایانی بارداری از پروتئینوری اطلاع داشته باشید که می تواند از پره اکلامپسی بوجود آید. علائم مرتبط با آن عبارتند از:
- بینایی تار یا دید مبهم
- تورم دست، مچ پا و صورت
- درد در زیر دنده ها
- سردرد و استفراغ شدید
- احساس ناخوشی
- سوزش سر دل
علائم فوق شما را وادار به مشورت با پزشک می کنید، که در این صورت آزمایش ادرار برای شما تجویز می شود.
آزمایش ادرار برای بررسی پروتئین چگونه است؟
در طی معاینات منظم بارداری، پزشک از شما نمونه ادرار می گیرد. دو نوع آزمایش بر روی نمونه ادرار می تواند به تشخیص پروتئینوری کمک کند.
1. آزمایش نواری (dipstick)
چوبی با نوارهای شیمیایی روی آن که وارد نمونه ادرار می شود. در صورت وجود پروتئین در ادرار این نوار تغییر رنگ می دهد. سطح پروتئین در ادرار می تواند از + تا ++++، با 1+ (مثبت یک) پایین و 4+ (مثبت چهار) بالا باشد.
2. آزمایش پروتئین ادرار 24 ساعته
این آزمایش مقدار پروتئین موجود در ادرار را بررسی می کند و به تشخیص بیماری های خاص کمک می کند. نمونه ادرار طی یک دوره 24 ساعته در ظروف جداگانه جمع آوری و برای تجزیه و تحلیل نگهداری می شود. ادرار اول (یعنی صبح) در نظر گرفته نمی شود. اگر میزان پروتئین در 24 ساعت از 300 میلی گرم در روز بیشتر باشد، نشانگر اختلال در عملکرد کلیه است.
درمان پروتئینوری در دوران بارداری
پروتئینوری بیماری نیست، بلکه علامت چیزی غیر طبیعی در بدن است. با این حال، باید مراقبت های ویژه ای صورت گیرد و نباید از مشکل غافل شوید. تغییرات ساده در رژیم غذایی و شیوه زندگی ممکن است به کنترل میزان پروتئین در ادرار کمک کند. اما برای کنترل سطح بالای پروتئین در ادرار، درمان علت اصلی ضرورت دارد.
- اگر علت اصلی بیماری دیابت است، برای کنترل آن به دارو، تغییرات رژیم غذایی و ورزش نیاز دارید.
- اگر فشار خون دارید، با کنترل آن بیماری درمان می شود.
- اگر علت پره اکلامپسی است، درمان به مرحله بارداری بستگی دارد.
- اگر این بیماری عفونت مجاری ادراری یا عفونت کلیوی باشد، آنتی بیوتیک هایی که در دوران بارداری بی خطرند می تواند کمک کند.
اگر جنین به اندازه کافی رشد کرده باشد، زایمان برنامه ریزی شده می تواند در جلوگیری از آسیب بیشتر کلیه ها و کنترل بیماری اصلی مانند دیابت یا پره اکلامپسی کمک کند.
تدابیری برای جلوگیری از تاثیر بیشتر پروتئین در ادرار
برای کنترل تاثیر بیشتر می توانید تدابیر زیر را دنبال کنید:
- کاهش مصرف نمک: میل به غذاهای ترش و شور در دوران بارداری بسیار شایع است. اما افزایش نمک باعث افزایش پروتئین ادرار خواهد شد. بنابراین، از غذاهای شور جداً خودداری کنید، مقدار نمک اضافه شده به رژیم غذایی خود را کاهش دهید و از مصرف غذای بیرون پرهیز کنید.
- مصرف قند کمتر: کیک، دسر، شیرینی و بستنی باید از رژیم غذایی شما حذف شود. این کار می تواند به طور قابل توجهی بار روی کلیه های شما را کاهش دهد و از عفونت محافظت کند.
- وزن خود را کنترل کنید: افزایش وزن بیش از حد، خطر ابتلا به دیابت حاملگی یا پره اکلامپسی را افزایش می دهد که این می تواند موجب ترشح پروتئین در ادرار شود. سعی نکنید در دوران بارداری کاهش وزن بدهید، زیرا ممکن است منجر به عوارض شود اما رژیم غذایی سالم و رژیم ورزشی متوسط را دنبال کنید که می تواند در کنترل پره اکلامپسی و دیابت حاملگی کمک کند.
- به خوبی استراحت کنید: برای مقابله با استرس، اوقاتی از روز را برای رسیدگی به خود اختصاص دهید. همچنین این باعث می شود بدن شما دوباره انرژی بگیرد و در کاهش استرس و اضطراب به شما کمک می کند.
- رعایت بهداشت: بعد از حمام بدن خود را به خوبی با حوله تمیز خشک کنید. همچنین، بعد از ادرار، بدن خود را از جلو به عقب پاک کنید. این می تواند به حفظ سلامت شما و جلوگیری از عفونت کمک کند.
سوالات متداول درباره پروتئینوری در دوران بارداری
1. آیا آلبومینوری مشابه پروتئینوری است؟
آلبومینوری بیماری است که پروتئین آلبومین بیش از حد در ادرار وجود دارد. مقدار متوسط آلبومین معمولاً کمتر از m/day 20 است. پروتئین آلبومین معمولا در خون یافت می شود و کلیه های سالم آن را در ادرار فیلتر نمی کنند. اما کلیه های آسیب دیده باعث می شود مقداری آلبومین وارد ادرار شود. سطح قند خون و فشار خون بالا ممکن است دلیل آلبومین در ادرار باشد.
2. در دوران بارداری لکوسیت ادرار نشانه چیست؟
لکوسیت ها گلبول های سفید خون هستند که در پاسخ به ذرات خارجی مانند باکتری ها آزاد می شوند. وجود آنها نشان دهنده عفونت است. تعداد زیادی از این سلول ها در ادرار نشان دهنده عفونت کلیه، مثانه یا مجاری ادراری است. تست Dipstick نیز در مورد پروتئینوری برای لکوسیت ها مثبت نشان داده می شود.
3. چرا کتون ها در دوران بارداری در ادرار تولید می شوند؟
بدن چربی ها را به کتون هایی تجزیه می کند که در ادرار یافت می شوند، این کار برای تولید انرژی در مواقع اضطراری، مانند کمبود گلوکز یا گرسنگی است. مقدار جزئی سطوح کتون ها خطری ایجاد نمی کند، اما سطوح بالایی از آن نشان دهنده دیابت است و تهدیدی برای جنین محسوب می شود.
نتیجه گیری
اگر باردار هستید و احساس می کنید که ادرار شما کف آلود است، پس به پزشک مراجعه کنید. در طول بارداری به طور مرتب آزمایش ادرار بدهید تا از عدم دفع پروتئین اطمینان حاصل کنید. اگر فشار خون بالا یا دیابت دارید، بررسی پروتئین در ادرار مهم است تا تاثیر این بیماری بر کلیه ها بررسی شود.