چای مهم ترین نوشیدنی ایرانی ها در سده اخیر می باشد؛ به علت ویژگی هایی منحصر به فردی که در چای هست، خیلی سریع در ایران و حتی دنیا گسترش پیدا کرد و به یک کالای تجاری تبدیل شد. در مضرات و فواید چای بسیار تحقیق و بررسی صورت گرفته، اما این تحقیقات آن قدر ضد و نقیض هستند که نمی توان به هیچ یک از آنها تکیه کرد. از این رو برای فهم ماهیت آن باید به کتب حکما مراجعه کنیم.
مزایای چای از دیدگاه طب سنتی
- ویژگی منحصر به فردی که چای را در ردیف پرمصرف ترین نوشیدنی های دنیا قرار داده، نشاط آور بودن آن است.
- هم چنین چای رافع خستگی و کلال و ملال است.
- مسکن عطش کاذب
- ضد بدبویی ناشی از سیر و پیاز
- هاضم خوبی هست؛ از این رو بعد از خوردن یک غذای سنگین می تواند هضم کننده غذا باشد.
مضرات چای
اما با همه خواصی که دارد، مضراتی هم برای بدن دارد از جمله:
- زیاد خوردن آن به دلیل هضم غذا، باعث احساس گرسنگی مکرر و پرخوری می شود.
- خشک کننده مزاج بدن و لاغر کننده است
- برای معده های سرد و تر مضر است.
- مصرف زیاد آن باعث عصبانیت، سردرد، اضطراب، وزوز گوش و گرفتگی عضلانی می شود
در استفاده از چای رعایت چند نکته ضرورت دارد
١. زمان مصرف چای
- نوشیدن چای بعد از مصرف غذاهای چرب و سنگین البته با یک ساعت فاصله توصیه می شود؛ زیرا نوشیدن چای در این مواقع به هضم غذا به خصوص هضم چربی ها کمک می کند هم چنین به بهبود جریان خون در عروق معده و بدن کمک شایانی می کند.
- بعد از فعالیت های بدنی یا فکری نوشیدن چای باعث رفع خستگی و تسکین ناراحتی های ناشی از این نوع فعالیت های می شود.
- بعد یا به همراه برخی ادویه خصوصا ادویه خشک به شرط آن که نوشیدن چای توسط طبیب منع نشده باشد زیرا در این شرایط نوشیدن چای تأثیر دارو را در بدن تسریع و کامل می کند.
- مصرف چای به عنوان فرح و نشاط آور، امری رایج و پسندیده است.
- نوشیدن چای برای فردی که احساس می کند در معده اش از غذای قبلی چیزی باقی مانده است تدبیری درست و مناسب است.
- وقتی در معده اخلاط لزج، فاسد، بد و زیان آور تجمع کنند یا فرد در معده اش احساس سنگینی و آروغ و نفخ کند در این وقت نوشیدن چای مفید است.
٢. مصرف چای به همراه مصلحات
- افراد دارای مزاج گرم باید همراه با چای قدری شیر جوشیده، مخلوط و میل کنند. در غیر این صورت، همراه چای قدری فوفل که در بازار فراوان است دم کنند و بنوشند.
- افراد دارای مزاج سرد بهتر است چای را همراه با یک یا چند قلم از موارد زیر دم کنند تا از همه خواص بهره ببرند. میخک یا زنجبیل یا دارچین با هل هر کدام که با طبعتان سازگارتر بود.
- افرادی که معده سردی دارند بهتر است همراه چای رازیانه دم کنند تا آسیبی به معده آنها نرسد.
3. مصرف کمتر چای
همه فوایدی که برای چای گفته شد، در صورتی است که به اندازه خورده شود؛ چای یک داروست و مصرف یک داور به طور مدام برای بدن بسیار مضر است؛ بنابراین باید مصرف آن را کاهش داد. همه ما از کودکی به یاد داریم که پدرانمان در استکان های کوچک (نعلبکی) چای می خوردند، شاید این تدبیری از جانب آن ها برای کنترل مصرف زیاد چای بوده است. این در حالی است که ما در لیوان های بزرگ چای می خوریم و بدون شک، این حجم مصرف چای ضررهای جبران ناپذیری برای بدن دارد. در هند چای را با شیر مصرف می کنند که ضرر آن کمتر شود، دارچین و هل از دیگر مصلحات چای هستند.
برای کاهش مصرف چای بهتر است:
- اولاً، در استکان های کوچک بخوریم.
- ثانياً، چای کمرنگ بخوریم.
- ثالثا، به دنبال جایگزین هایی بگردیم که مصرف چای را کم کنیم.
با توجه به اینکه در کدام فصل سال هستیم، می توانیم با خوردن نوشیدنی مخصوص هر فصل استفاده از چای را کمتر کنیم. در فصل بهار و تابستان، از شربت های خنک و در فصل پاییز، از شربت های نشاط آور و در فصل زمستان، از دم کرده های گرم باید خورد.