هنگامی که کودک به طور طبیعی نمی تواند در حین زایمان طبیعی بیرون بیاید، پزشک ممکن است از روش های کمکی زایمان طبیعی استفاده کند. یکی از این روش های کمک به زایمان، زایمان به کمک وکیوم است که مطلوب ترین گزینه محسوب می شود. شاید در مورد روش وکیوم شنیده باشید، اما آیا می دانید که این روش چگونه انجام می شود؟ این مقاله به شما درباره روش های زایمان طبیعی با کمک وکیوم و اینکه چگونه بر مادر و کودک تاثیر می گذارد، اطلاعات می دهد.
زایمان طبیعی با کمک وکیوم چیست؟
زایمان با کمک وکیوم، نوعی عمل زایمان طبیعی است که از وکیوم یا دستگاه وکیوم خارجی جهت کمک به خارج کردن کودک از کانال زایمان استفاده می کند. وکیوم از یک محفظه پلاستیکی نرم به نام ونتوس استفاده می کند که به یک دستگاه مکنده متصل است. پزشک یا ماما از دسته استفاده می کند تا کودک را از کانال زایمان خارج کند.
چگونه زایمان طبیعی با کمک وکیوم انجام می شود؟
وقتی تلاش می کنند که کودک را در طی زایمان طبیعی خارج کنند، و دهانه رحم کاملا باز شده است، یک دستگاه بی حس کننده یا داروی بی حسی در داخل واژن قرار می گیرد تا مانع از بروز درد شود. سپس ونتوس وارد واژن می شود به طوری که محکم بر روی سر کودک قرار گرفته باشد. همانطور که مادر برای خارج شدن کودک زور می زند، پزشک میزان کمی مکش را بر روی سر کودک اعمال می کند تا به آرامی سر را به بیرون کشیده و اجازه دهد که از کانال زایمان عبور کند.
روش زایمان طبیعی با کمک وکیوم تنها در صورت موارد زیر انجام می شود:
- کیسه آب پاره شده و سر کودک در حفره لگن خاصره است
- دهانه رحم به طور کامل باز شده و سر جنین بر روی دهانه رحم قرار می گیرد (موقعیت سر جنین باید< 5+0 باشد)
- مشکلی در جفت جنین وجود نداشته باشد
- وزن نوزاد از 2500 تا 4500 گرم باشد. همچنین باید به حالت قرارگیری سر جنین و وجود خیز سر و قالب گیری توجه شود.
در طی سال ها، پیشرفت های زیادی در نحوه وکیوم ها صورت گرفته است. در این قسمت، در مورد انواع مختلف وکیوم های مورد استفاده صحبت خواهیم کرد.
انواع مختلف وکیوم های مورد استفاده چیست؟
انواع مختلف وکیوم هایی که برای کمک به فرآیند زایمان طبیعی وجود دارند، به شرح زیر هستند:
1. محفظه های فلزی
این وسیله، از یک محفظه فلزی قارچی شکل به قطر 40 تا 60 میلیمتر استفاده می کند. این وسیله از طریق یک زنجیره، به یک دسته جدا شدنی متصل می شود که به مرکز محفظه وصل است. بسته به درگاه وکیوم متصل شده که از طریق آن کشش و انقباض به وسیله دست یا به کمک برق انجام می شود. محفظه فلزی زمانی در خارج نمودن نوزاد مفید است که جنین در وضعیت خلفی قرار دارد (OP). با این وجود، این کار می تواند منجر به صدمه دیدن جمجمه جنین شود و انجام این کار به دلیل سفت بودن محفظه، ناراحت کننده است.
2. محفظه نیمه سخت
این محفظه از پلاستیک انعطاف پذیر ساخته شده و به شکل همان محفظه های فلزی استفاده می شود. استفاده از محفظه نیمه سخت، باعث کاهش احتمال صدمه دیدن سر جنین می شود ولی دارای احتمال درصد موفقیت کمتری در مقایسه با محفظه های فلزی است.
3. محفظه های نرم
این محفظه های زنگی شکل از سیلیکون یا لاستیک سخت، اما قابل انعطاف، ساخته شده اند. این محفظه ها دارای دریچه رها کننده تعبیه شده در قسمت داخل هستند که تنظیم فشار مورد نظر را به طور سریع امکان پذیر می کنند و می تواند با دقت کنترل شوند. همچنین محفظه های نرم، به صورت یک بار مصرف و قابل استفاده مجدد هستند. اما محفظه های نرم دارای درصد موفقیت کمتری هستند و تنها در مواقعی می توانند استفاده شوند که سر جنین در فاصله کمی از مجرای زایمان قرار داشته باشد و اگر جنین در قسمت بالاتری قرار گرفته باشد و یا در پوزیشن OP قرار داشته باشد، قرار دادن محفظه به طور درست بر روی سر کودک دشوار است.
معمولا محفظه ها بر اساس سه عامل انتخاب می شوند:
- اندازه سر کودک
- محل قرارگیری سر کودک
- سر کودک در کانال زایمان در چه وضعیتی قرار دارد
مزایای استفاده از وکیوم
- استفاده از آن آسان است
- آسیب کمتری به آلت تناسلی زن وارد می شود
- زایمان سریع انجام می شود
- ناراحتی کمتری برای مادر ایجاد می شود
- نیاز کمتری به بیهوش نمودن مادر است
- به جمجمه نوزاد آسیب کمتری وارد می شود
این روش کمکی زایمان تنها در صورتی می تواند استفاده شود که همه شرایط لازم وجود داشته باشد.
چه زمان شخص به زایمان با کمک وکیوم نیاز دارد؟
قبل از انجام روش زایمان طبیعی با کمک وکیوم، پزشک کنترل می کند که کودک در چه عمقی از کانال زایمان وجود دارد. این کار کمک می کند تا محفظه به درستی در جای خود قرار گرفته و به دقت از حالت کشش و انقباض آن استفاده شود. زایمان با کمک وکیوم در هنگامی که دهانه رحم کاملا باز شود، ضروری است و به بیرون کشیدن کودک کمک می کند.
دلایل استفاده از روش زایمان به کمک وکیوم
- طولانی شدن مرحله دوم زایمان (اگر به مدت 3 ساعت با بی حسی و یا دو ساعت بدون بی حسی طول بکشد)
- اگر مادر از زور زدن خسته شده و دیگر قادر به انجام این کار نیست.
- جنین بی قرار است و باید سریع تر خارج شود
- اگر به دلیل وجود هر گونه بیماری یا عارضه ای در معرض خطر هستید و باید از زور زدن برای خارج شدن نوزاد اجتناب کنید.
- احتمال مشکل قلبی برای نوزاد وجود دارد
- اگر مادر به مشکلات قلبی و عروقی دچار است و باید از فشار وارد شدن توسط وی پرهیز شود.
- اگر سر جنین بیش از حد بزرگ باشد، در این صورت سزارین توسط پزشک توصیه می شود.
در چه زمانی روش زایمان طبیعی با کمک وکیوم توصیه نمی شود؟
- زایمان زودرس (کمتر از 34 هفته از بارداری گذشته و وزن جنین کمتر از 2500 گرم است)
- خونریزی شدید یا مشکوک به نقص انعقاد خون جنین هستید
- غیر عادی بودن زایمان
- تساع ناقص دهانه رحم
- کودک در پوزیشن سر در نوک دهانه رحم قرار نداشته باشد و یا سایر پوزیشن های نامناسب را داشته باشد (مانند بریچ، قرارگیری جنین به شکل عرضی، وارونه، قرار گرفتن روی صورت)
- اختلال خونریزی جنین (مانند ترومبوسیتوپنی، آلوئیمون، هموفیلی)
- بی حسی ناکافی
- بیماری ضایعات سفید دندانی (اختلال استخوان زایی)
- غشاء سالم جنین
- عدم رضایت مادر برای انجام زایمان به طور طبیعی
- قرار نگرفتن نوک سر جنین بر روی دهانه رحم
- عدم رضایت بیمار برای انجام این جراحی
- بزرگ بودن جنین، در صورتی که بیش از 4500 گرم وزن داشته باشد
- مشکوک به عدم تناسب سفالوپلویک هستید
- عدم اطمینان از پوزیشن قرارگیری جنین
- در صورتی که نمونه برداری از پوسته سر صورت گرفته یا در صورت یکه چندین مرتبه برای قرارگیری الکترود بر روی پوسته سر کودک تلاش صورت گرفته است، که برای نظارت بر ضربان قلب جنین در زمانی است که نظارت خارجی بر جنین غیر قابل قبول بوده است.
مداخلات پزشکی مطمئنا بروز هر گونه عارضه زایمان را کاهش می دهد، اما این روش ها با خطراتی نیز همراه است.
خطرات ناشی از زایمان طبیعی با کمک وکیوم چیست؟
در صورت استفاده صحیح، این روش با خطرات کمتری همراه است. با این وجود، در برخی موارد، ممکن است خطراتی برای مادر و نوزاد وجود داشته باشد:
خطرات برای مادر:
- پارگی واژن یا پارگی در ناحیه بین واژن و مقعد
- افزایش خطر آسیب در ناحیه ماهیچه مقعد و باسن، در صورتی که جنین در وضعیت OP قرار داشته باشد.
- بی اختیاری در ادرار و مدفوع (از دست دادن کنترل دفع مدفوع)
- درد فوری در دوران پس از زایمان
- پایین افتادگی اندام لگن و ایجاد فیستول
خطرات برای جنین
- خونریزی ساب گالئال: جمع شدن خون در بخش بزرگی از جمجمه در زیر پوست سر که به دلیل مکش نادرست صورت می گیرد. نوزادان همچنین ممکن است دچار تورم و تراکم خون در جمجمه و اطراف سر شوند. آنها ممکن است همچنین علائمی مانند تند تپشی، رنگ پریدگی، هیپوولمی و افتادگی هماتوکریت را داشته باشند که این شرایط در 1 تا 3.8 درصد از زایمان ها با وکیوم رخ می دهد.
- پاره شدن و تورم پوست سر: شکاف های کوچک بر روی پوست یا بریدگی های ایجاد شده در پوسته سر به دلیل جداسازی های مکرر محفظه مکنده رخ دهد. این زخم ها بدون اینکه هیچ گونه علامتی باقی بگذارند، به سرعت بهبود پیدا می کنند. این مکش ها از فشار زیادی استفاده می کند تا سر کودک را بیرون بکشد، که منجر به تورم به شکل مخروطی بر روی سر نوزاد می شود. این مساله دو تا سه روز پس از زایمان برطرف می شود.
- سفالوهماتوما: این اتفاق در بین 14 تا 16 درصد از زایمان های با کمک وکیوم رخ می دهد. این اختلال زمانی رخ می دهد که خونریزی بین جمجمه و غشاء زیر پوستی صورت می گیرد.
- خونریزی در داخل جمجمه: مشخص شده است که این مساله در یکی از هر 860 مورد زایمان با کمک وکیوم رخ می دهد.
- خونریزی شبکیه (خونریزی در پشت چشم): این بیماری معمولا در صورت زایمان ها با وکیوم رخ می دهد و مدت زمان زایمان را طولانی می کند. این مساله در مدت چند هفته حل می شود.
- فلجی موقت ماهیچه سمت راست نوزاد: این مساله بیشتر اتفاق می افتد و در حدود 3.2 درصد از زایمان های طبیعی با کمک وکیوم را شامل می شود. این مشکل به طور خود به خودی برطرف می شود.
- جراحت شبکه بازویی: این مساله با آسیب عصبی همراه است.
- تاخیر در رشد: تاخیر در مهارت های حرکتی، مهارت های حرکتی ظریف، مهارت های زبانی، توانایی شناختی و مهارت های اجتماعی.
- فلج مغزی: آسیب دیدگی مغز است که باعث اختلال در حرکت و عملکردهای حرکتی می شود.
- گیس پشت سر (Chignon): تورم در ناحیه ای که محفظه مکش به آن وصل شده است. در مدت دو تا سه روز بهبود پیدا می کند.
- زردی نوزاد: این حالت زمانی اتفاق می افتد که انباشتگی خون به دلیل پاره شدن رگ ها در هنگام مکش محفظه وکیوم رخ می دهد، که توسط بدن کودک، مجددا جذب می شود. این امر منجر به افزایش تولید بیلی روبین می شود که بر بار کار کبد کودک که هنوز کاملاً توسعه نیافته است، می افزاید و از این رو منجر به زردی نوزاد می شود.
- کشیدگی بازو: این اتفاق هنگامی می افتد که شانه کودک به دلیل کشش نادرست وکیوم در پشت استخوان لگن مادر گیر می کند. برای جلوگیری از بروز این خطرات، باید تلاش کنید و نیاز به زایمان با وکیوم را به حداقل برسانید.
چگونه می توان از زایمان طبیعی به کمک وکیوم اجتناب کرد؟
در این قسمت، چندین نکته برای جلوگیری از زایمان طبیعی با کمک وکیوم ارائه شده است:
- بدن خود را سالم و متناسب نگه دارید
- با کمک اسکن سونوگرافی، اطمینان حاصل کنید که کودک در وضعیت مطلوب قرار دارد.
- قبل از زایمان به اندازه کافی استراحت کنید، زیرا به هنگام کار به انرژی احتیاج خواهید داشت.
- از دراز کشیدن به پشت اجتناب کنید و در هنگام زایمان بدن خود را صاف نگه دارید
- به خوبی غذا بخورید و بدن خود را پرآب نگه دارید تا احتمال خستگی کاهش پیدا کند.
- در هنگام حالت های مناسب در هنگام زایمان، مانند چمباتمه زدن و قوز کردن و زانو زدن، مطالب لازم را بیاموزید.
- از بی حسی ایپدورال جلوگیری کنید، زیرا باعث طولانی شدن زمان زایمان می شود و ممکن است در مواردی که لازم است انقباضات یا زور زدن را حس کنید، قادر به حس کردن آن نباشید.
سوالات متداول در مورد زایمان طبیعی با وکیوم
1. بعد از زایمان با کمک وکیوم چه انتظاری می توان داشت؟
پارگی های پرینه یا کبودی بعد از زایمان به کمک خلاء، می تواند دردناک باشد، که نشستن یا راه رفتن را در برخی موارد دشوار می کند. تورم و درد ناشی از پارگی پرینه برای چند هفته ادامه خواهد داشت. ممکن است پارگی به خودی خود بهبود پیدا کند یا در صورت بخیه، ممکن است چند روز طول بکشد تا از ناراحتی خلاصی پیدا کنید.
2. چگونه می توان تورم و درد پارگی پرینه را کاهش داد؟
در این قسمت، چندین نکته برای رفع ناراحتی ناشی از پارگی پرینه بیان شده است:
- برای کاهش درد می توانید از ایبوپروفن و استامینوفن استفاده کنید.
- اعمال یک بسته یخ یا ژل یخ یا بسته سرد کننده بر روی ناحیه آسیب دیده
- بر روی کف حمام غوطه ور در آب سرد بنشینید.
- از دستمال های بهداشتی حاوی لایه های چوب درخت فندق برای خنک نگهداشتن قسمت های آسیب دیده استفاده کنید.
- از اسپری جهت پاشیدن آب گرم بر روی قسمت های آسیب دیده پس از زایمان در هنگام حمام رفتن استفاده کنید، زیرا باعث می شود هنگام دفع ادرار، درد کمتری داشته باشید
- پس از مشورت با پزشک، می توانید از اسپری یا کرم بی حس کننده استفاده کنید.
- از کوسن یا بالشتک مخصوص در هنگام نشستن استفاده کنید.
- فیبر در رژیم غذایی تان را افزایش دهید تا از بروز یبوست جلوگیری شود، زیرا این مساله می تواند خطرناک باشد.
3. آیا امکان تکرر زایمان با وکیوم در زمان های آینده وجود دارد؟
در صورتیکه از این روش در زایمان های قبلی استفاده شده است، احتمال استفاده از روش زایمان طبیعی با کمک وکیوم در زایمان های بعدی افزایش پیدا می کند. همچنین، یک فاصله بارداری بیش از سه سال یا بزرگ شدن جنین می تواند منجر به زایمان با کمک وکیوم شود. امروزه با پیشرفت های انجام شده در جراحی های پزشکی، گزینه ها یا تکنیک های زایمان طبیعی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. زایمان با کمک وکیوم به دلیل اثربخشی آن، بیشترین روش بعد از عمل زایمان طبیعی در سراسر جهان است. با این وجود، در مورد این تکنیک با پزشک خود صحبت کرده و در مورد آن آگاه باشید، تا بتوانید تصمیم بگیرید که آیا باید این کار را انجام دهید یا خیر.