صدا دادن مفاصل زانو (کریپتوس زانو): علل، روش درمان و کنترل

هنگامی که افراد در زمان حرکت دادن زانوهایشان صدایی از آن بشنوند یا احساس ایجاد برخورد چیزی درون زانو داشته باشند یا حس کنند چیزی درون آن می جهد، چیز عجیبی نیست. این حالت، با نام برخوردهای درون زانو یا حس جهش کریپتوس یا صدای مفاصل شناخته می شود. این اختلال می تواند قسمت های مختلفی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد، اما بیشتر در زانو اتفاق می افتد.

کریپتوس (صدا دادن مفاصل) چیست؟

این اختلال معمولا زمانی رخ می دهد که درون بافت های بدن حباب های هوا به وجود می آید، اما همچنین ممکن است به دلیل کشیده شدن تاندون ها یا رباط ها بر روی یک ساختار استخوانی در زانو باشد و یا می تواند در نتیجه سندرم درد پاتلوفمورال (PFS)، پارگی غضروف و یا استئوآرتریت (OA) رخ دهد. برخی از افراد ممکن است صدایی را بشنوند و یا نشنوند. فرد ممکن است هنگامی که می خواهد پایش را دراز کند، صدا را بشوند.

این افراد ممکن است در صورتی که دست شان را بر روی زانویشان بگذارند و یا آن را خم و راست کنند، حس برخورد، صدای کلیک کردن، ضربه خوردن یا ساییده شدن را در آن احساس کنند. کلماتی که مردم اغلب برای توصیف این صدا یا احساس استفاده می کنند، به شرح زیر است «جهیدن، ضربه ناگهانی شبیه شکستن، گرفتگی، صدای کلیک کردن، ترق و تروق کردن، قرچ و قروچ کردن، غژغژ کردن و .. ». صدا دادن مفصل زانو ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما هر چه افراد مسن تر می شوند، احتمال رخداد آن افزایش می یابد.

این مشکل می تواند در یکی یا هر دو زانو رخ دهد.  صدا دادن زانو اغلب بی خطر است، اما اگر بعد از یک حادثه شروع شده و یا اگر همراه با درد و تورم باشد، ممکن است نیاز به مراقبت های پزشکی داشته باشد. به خواندن این متن ادامه دهید تا اطلاعات بیشتری در مورد اینکه چرا کریپتوس رخ می دهد و چه کاری باید در مورد آن انجام داد، کسب نمایید.

ساختار زانو

حباب های هوا یا تغییر در ساختار زانو می تواند باعث ایجاد خارش شود. برای درک اینکه چطور صدا دادن مفصل می تواند بر زانو تاثیر بگذارد، اجازه دهید تا ساختار زانو را بررسی کنیم. زانو بزرگترین مفصل در بدن است. سه استخوانی که در مفصل زانو هستند عبارتند از:

• استخوان ران (فمور)
• استخوان ساق پا (تیبیا)
• استخوان کشکک (پاتلا)

استخوان کشکک در یک شیار واقع در استخوان ران قرار دارد که «تروکلای» نامیده می شود. هنگامی که فرد زانویش را خم و راست می کند، استخوان پاتلا در درون این شیار به سمت جلو و عقب حرکت می کند. بافت نرم شبیه یک لایه ضربه گیر عمل کرده و از زانو محافظت می کند. دو قطعه غضروف گوه ای شکل یا C شکل بین استخوان ران و استخوان ساق قرار دارند که «منیسک» نامیده می شوند. منیسک ها به استخوان ها اجازه می دهند که در مقابل هم به نرمی سر بخورند. این غضروف سفت و لغزنده است و مانند یک بالش برای زانو عمل کرده و به ثابت نگه داشتن آن کمک می کند. یک لایه نازک از بافت که «غشای زلاله ای» یا «سینوویال» نامیده می شود، مفصل را پوشانده و مقدار کمی مایع زلاله ای یا سینوویال تولید می کند. این مایع به روان شدن غضروف کمک می کند. در قسمت زیرین کشکک یک شیار از غضروف قرار دارد. این غضروف بر انتهای فمور در ناحیه تروکلای «مالیده» می شود. اگر فرسودگی غیر طبیعی در آن ایجاد شود، ممکن است موجب سایش یا صدا دادن مفصل شود.

دلایل صدا دادن زانو (کریپتوس زانو)

صدا دادن زانو می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

1. حباب های زانو

صدای پرش معمولا به واسطه وارد شدن هوا به بافت نرم، راه یافتن این هوا به ناحیه اطراف مفصل و ایجاد حباب های کوچکی در مایع زلاله ای به وجود می آید. وقتی شخص زانویش را خم و راست می کند، این حباب ها ممکن است با یک صدای پرش یا شکستن، بترکند. این حالت ممکن است نگران کننده به نظر برسد، اما معمولا بی خطر است.

2. آسیب مفصل زانو

با این وجود، گاهی اوقات یک مشکل پیش زمینه ای وجود دارد، برای مثال آسیب بافت یا زخم. در این مورد ممکن است نیاز به درمان باشد. در صورتی که ترق و تروق کردن زانو با درد همراه باشد، ممکن است دلیل آن بافت های اثر زخم، یک پارگی منیسک و یا حرکت کردن یک تاندون بر روی یک برآمدگی استخوان در ناحیه درون مفصل زانو باشد. درد و تورم می توانند نشان دهنده یک مشکل جدی تر باشند، مانند ﺳﻨﺪرم درد پاتلوفمورال (PFS)، یک پارگی در غضروف یا دیگر بافت های نرم یا استئوآرتریت. این اختلالات ممکن است نیاز به مراقبت های پزشکی داشته باشند. اجازه دهید تا آنها را دقیق تر بررسی کنیم.

3. سندرم درد پاتلوفمورال

کریپتوس زانو به مفهوم صدای ترک خوردگی یا پرش صدا یا احساس درد در مفصل زانو است. هنگامی که فشار بین کشکک و استخوان فمور از حد طبیعی بیشتر باشد، غضروف درون مفصل ممکن است شروع به فرسودگی و از بین رفتن کند. همانطور که این غضروف نرمی خود را از دست می دهد، می تواند باعث مشکلی به نام سندرم درد زانو پاتلوفمورال (PFS) یا «سندرم زانوی دوندگان» شود. سندرم درد زانو پاتلوفمورال می تواند در نتیجه حادثه یا استفاده بیش از حد ایجاد شود. ممکن است در اثر بد قرار گرفتن قسمتی از زانوی فرد نیز رخ دهد. سندرم درد زانو پاتلوفمورال دلیل شایعی برای درد زانو در میان جوانان و ورزشکاران است.

تمرینات شدید مانند دویدن آرام بر روی یک سطح شیب دار، اسکات زدن و بالا رفتن از پله ها می توانند بر روی ناحیه بین فمور و مفصل کشکک فشار وارد کنند. افزایش ناگهانی در میزان فعالیت های فیزیکی مانند افزایش تعداد دفعات ورزش کردن یا دویدن طولانی تر یا دویدن بر روی سطحی سخت تر از معمول نیز می توانند باعث بروز این مشکل شوند. یکی دیگر از فاکتورهای خطر ابتلا به کرپیتوس مربوط به سندرم درد زانو پاتلوفمورال، که می تواند صدمه دیدن زانو در اثر زمین خوردن یا برخورد کردن زانو به داشبورد ماشین در یک حادثه تصادف جاده ای باشد. فرد ممکن است صدا دادن زانو را هنگام بالا رفتن از پله ها یا بعد از نشستن طولانی مدت با زانوی خم شده احساس کند و این صدا دادن ممکن است همراه با درد، تورم، پف کردن یا سفتی زانو باشد.

درمان PFS (سندرم زانوی دوندگان)

• اولین مرحله درمان برای این اختلال، شامل استراحت، گذاشتن یخ، فشرده سازی و بالا گرفتن، یا اصول درمانی RICE است.
• داروهای ضد التهابی و تمرین های فیزیوتراپی نیز می توانند علائم این اختلال را تسکین دهند.
• اگر این موارد موثر نبودند، ممکن است بستن اسپیلنت، جراحی یا هر دو مورد لازم باشند. این موارد می توانند به تنظیم محل قرارگیری بخشی از زانو کمک کنند.
• برای پیشگیری از بروز این اختلال، هر شخصی که ورزش می کند و یا در مسابقات ورزشی شرکت می کند باید اطمینان حاصل کند که همیشه از تکنیک ها، کفش ها و تجهیزات مناسبی استفاده می کند و قبل از اینکه شروع به ورزش کند، حتما باید خود را گرم و آماده کند.

4. پارگی غضروف زانو

صدا دادن زانو می تواند نشانه ای از پارگی منیسک ها نیز باشد. منیسک ممکن است در حین فعالیت های ورزشی مانند زمانی که زانوی فرد پیچ می خورد، پاره شود. پارگی غضروف همچنین ممکن است زمانی رخ دهد که افراد دچار سالخوردگی شده و منیسک ها در اثر فرسودگی نازک شوند. علائم پارگی غضروف به شرح زیر است:

• تورم
• سفتی
• مشکل در باز کردن زانو

همانطور که آکادمی آمریکایی جراحان اورتوپد ایالات متحده (AAOS) توضیح می دهند، زمانی که منیسک پاره می شود، افراد ممکن است حس پرش را تجربه کنند. به طور معمول شخص هنوز می تواند از زانویش استفاده کند، اما سفتی و تورم ممکن است بعد از 2 تا 3 روز رخ دهد. مشابه با اختلال PFS، در این اختلال نیز اولین مرحله درمان RICE و داروهای ضد التهابی است. گاهی اوقات ترمیم یا جراحی ضروری است.

5. اُستئوآرتریت زانو (آرتروز)

در صورتی که صدا دادن مفصل با درد همراه باشد، ممکن است نشانه اولیه ای از اختلال استئوآرتریت (OA) زانو باشد. اُستئوآرتریت معمولا در نتیجه پارگی و فرسودگی است و با بالا رفتن سن ایجاد شده و وخیم تر می شود. در اُستئوآرتریت، غضروفی که انتهای استخوان ها در مفصل را می پوشاند به تدریج فرسوده شده و از بین می رود. استخوان ها به طور فرآینده ای بر روی این سطح ساییده می شوند که سفتی آن به مرور بیشتر و بیشتر شده و این امر باعث درد و مشکلات حرکتی خواهد شد. این اختلال بیشتر در میان افرادی شایع است که چاق بوده یا قبلا در گذشته جراحتی داشته اند.

در مطالعه ای که در مجله استئوآرتریت و غضروف منتشر شد، ثابت شد زنان بین 45 تا 60 سال که هر دو مشکل صدا دادن مفصل و درد پاتلوفمورال را داشتند، احتمال ابتلا آنها به اُستئوآرتریت در حدود 72 درصد بود، اگر چه اُستئوآرتریت هنوز در آنها تشخیص داده نشده بود.  مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) تخمین می زنند که 49.6 درصد از بزرگسالانی که سن شان 65 سال یا بیشتر است، در سال های بین 2013 تا 2015 به اختلال آرتروز دچار شده اند.

نکات و درمان اُستئوآرتریت زانو (آرتروز)

اگر شخص مبتلا به اُستئوآرتریت در مراحل اولیه تشخیص داده شود، موسسه استئوآرتریت استفاده از گزینه های غیر جراحی را پیشنهاد می کند که پیشرفت بیماری را کند کرده، میزان تحرک را به حداکثر رسانده و قدرت را بهبود می بخشند. این گزینه های درمانی به شرح زیر هستند:

• بهبود سبک زندگی، مانند کاهش وزن و ورزش کردن
• داروها
• درمان فیزیوتراپی

با پیشرفت بیماری اُستئوآرتریت، ممکن است درمان از طریق دارو یا حتی جراحی تعویض زانو لازم باشد.

6. صدا دادن مفصل پس از جراحی یا بروز حادثه

مطالعه ای که در کلینیک جراحی اورتوپدی منتشر شد، مشخص کرد که بیش از 18 درصد از افرادی که عمل مفصل سازی یا آرتروپلاستی (Arthroplasty) یا تعویض زانو انجام می دهند، صدا دادن مفاصل را تجربه می کنند. این امر می تواند به دلیل طراحی و مناسب بودن زانوی جدید باشد. این نوع صدا دادن زانو معمولا بدون هیچ مداخله ای برطرف می شود.

اما اگر این مشکل برطرف نشد، پزشک ممکن است عمل دبریدمان را پیشنهاد کند که جراحی کوچکی است که بر اساس آن بخش آسیب دیده اطراف مفصل برداشته می شود. علت دیگر صدا دادن زانو بعد از جراحی، آرترو فیبروزیس یا ایجاد بافت زخم است. این حالت می تواند منجر به درد و سفتی مفصل شود. این مشکل همچنین ممکن است پس از جراحتی در اثر حادثه رخ دهد.

اگر شخص بعد از جراحت یا جراحی درد و سفتی زانو داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک ممکن است کنترل منظم زانو را توصیه کرده و ممکن است نیاز به درمان باشد. با این وجود، در اکثر موارد صدا دادن زانو پس از یک جراحت یا جراحی جدی نیست. پزشکان به برخی از بیماران می گویند که احتمالا صدا دادن مفصل از قبل وجود داشته، اما اکنون آگاهی بیشتر از چگونگی واکنش مفصل باعث شده است که بیشتر مورد توجه قرار گیرد. محققان اغلب می گویند اطمینان خاطر دادن به بیماران و توانبخشی کافی است.

کنترل کریپتوس زانو

از لحاظ فیزیکی فعال بودن و گرم کردن بدن قبل از ورزش می تواند به محافظت از زانوها کمک کند. ممکن است نیاز به درمان نباشد. در صورت لزوم، گزینه های درمانی همانطور که در بالا توضیح داده شد، به علت ایجاد این مشکل بستگی خواهد داشت. اگر کرپیتوس در اثر ورزش رخ داده است، شخص نباید ورزش را متوقف کند بلکه باید ورزش را تغییر دهد. معیارهای مراقبتی به شرح زیر است:

• در صورت دویدن، از دویدن در سرازیری ها یا سربالایی ها دوری کنید.
• هنگام استفاده از دوچرخه بر روی پدال کمتر فشار وارد کنید.
• در هنگام بلند کردن وزنه، بر روی عضلات چهار سر ران یا گروه عضلات همسترینگ تمرکز کنید، وزنه های سبک تری را انتخاب کرده و تعداد دفعات ورزش کردن را افزایش دهید.

در صورت ورزش کردن، افراد باید به بدن شان گوش دهند و در صورت وجود درد، باید ورزش را متوقف کنند. همیشه قبل از ورزش کردن، به طور متعادل ورزش کرده و حرکات کششی انجام دهید.

محافظت از زانوها

اتحادیه جراحان اورتوپدی ایالات متحده (AAOS) جهت کمک به محافظت از زانوها، ورزش را برای تقویت عضلات چهارسر توصیه می کند. این ها ماهیچه هایی هستند که در جلوی ران قرار گرفته اند. قویتر شدن عضلات چهارسر می تواند از فشار وارد شده بر ناحیه کشکک و بالای استخوان فمور در مفصل کاسته و خطر فرسودگی و از بین رفتن غضروف را کاهش دهد. تمرین ورزشی می تواند مفید باشد، اما افرادی که درباره زانویشان دچار نگرانی هستند، باید قبل از اینکه یک برنامه تمرینی جدید را شروع کنند با پزشک مشورت کنند.

روش های دیگر محافظت از زانو به شرح زیر است:

• پوشیدن کفش های مناسب
• گرم کردن قبل از انجام تمرین ورزشی و انجام حرکات کششی بعد از آن
• حفظ وزن مناسب برای کاهش استرس بر روی زانو.

پیاده روی و شنا نیز فعالیت های خوبی برای تقویت عضلات ران ها و ساق ها است و به نوبه خود بر سلامت بهتر زانو اثرگذار هستند.

سوال: آیا مکملی مثل گلوکزامات یا ویتامین D وجود دارد که به حل مشکل کریپتوس زانو کمک کند؟

جواب: هیچ مکمل شناخته شده ای وجود ندارد که بتواند به مشکل کریپتوس زانو کمک کند. مطالعات کمی وجود دارد که ادعا می کنند گلوکوزامین به درد و سفتی کمک کرده است، اما مطالعات با کیفیت بالا هیچ مزیتی در آن در مقایسه با مصرف دارونما مشاهده نکرده اند. مصرف مکمل های ویتامین D هیچ تاثیری در نتیجه آرتروز زانو ندارد.

منبع: medicalnewstoday