زردک یا شقاقل از دسته سبزیجات ریشه‌ای است که متعلق به منطقه اوراسیا است و از زمان باستان به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته است.زردک حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین ها،مواد معدنی و ترکیبات آنتی اکسیدانی است،بنابراین مصرف آن در برنامه غذایی می تواند فوایدی برای بدن داشته باشد.در ادامه این مطلب سلام دنیا با هم خواص زردک یا شقاقل (هویج ایرانی) برای سلامتی، کبد، کلیه، چشم، مردان، زنان، بارداری، خواص زردک در طب اسلامی و سنتی، فواید زردک یا شقاقل خام و پخته را مرور خواهیم کرد.
زردک یا شقاقل (هویج ایرانی) برای چی خوبه
همانطور که اشاره شد زردک یا شقاقل سرشار از مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم، منگنز، منیزیم، فسفر، روی، و آهن و طیف گسترده‌ای از ویتامین‌ها از جمله فولات، تیامین، اسید پانتوتنیک، ویتامین B6، C، E، و K است.علاوه بر این این سبزی پرخاصیت حاوی سطوح بالایی از فیبر، آب و پروتئین نیز می باشد،اما در کنار همه این موارد زردک کربوهیدرات، سدیم و کالری بسیار کمی دارد.از طرف دیگر وجود آنتی اکسیدان‌های پلی‌استیلنی مانند فالکارینول، فالکاریندیول، پاناگزادیول، و متیل-فالکاریندیول در زردک به این سبزی خوش رنگ خواص سلامتی متعددی بخشیده است.
خواص شقاقل برای سلامتی و درمان بیماری ها
1. خواص شقاقل برای بهبود سلامت قلب
همانطور که گفته شد زردک حاوی سطوح بالایی از پتاسیم است،ماده ای که عملکرد گشاد کننده‌ی عروق و کاهنده‌ی فشار خون و استرس وارده بر قلب را دارد.وجود سطوح بالای فولات در زردک منجر به کاهش سطح هموسیستئین خون می شود،که معمولا با خطر بالاتر بیماری‌های قلبی ارتباط دارد.از طرف دیگر فیبر موجود در این سبزی ریشه ای نقش موثری در کاهش سطح کلسترول دارد.در نتیجه،مصرف زردک برای پیشگیری از سکته، تصلب شرائين، و سایر مشکلات کرونری قلب موثر عمل می‌کند.
2. خواص شقاقل برای تقویت سیستم ایمنی بدن
وجود مقادیر قابل توجه ترکیبات آنتی اکسیدانی، ویتامین ها و ترکیبات آلی در زردک علاوه بر محافظت از بدن در برابر مهاجمان خارجی و فراورده های سمی از متابولیسم سلولی،باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود.ویتامین C و E که به عنوان آنتی اکسیدان در بدن عمل می کنند با از بین بردن یا خنثی کردن رادیکال های آزاد مضر،استرس اکسیداتیو را بر طرف می کند و احتمال ابتلا به بیماری های را کاهش می دهند.
حتما بخوانید: تقویت سیستم ایمنی بدن با 15 داروی گیاهی و مواد غذایی
3. خواص شقاقل برای کمک به سلامت دهان و دندان
وجود ویتامین C و فولات در زردک یا شقاقل با پیشگیری از پوسیدگی دندان، التهاب زبان، دندان درد و بوی بد دهان باعث تقویت سلامت کلی دهان و دندان می شود. این سبزی ریشه ای علاوه بر حفظ سلامتی بافت پیوندی و لثه‌ها به استحکام دندان‌ها هم کمک می کند.
4. خواص شقاقل برای به گوارش کمک می‌کند
فیبر رژیمی محلول موجود در زردک یک عامل کلیدی برای بهبود فرآیند دستگاه گوارش ماست، زیرا باعث آسان تر شدن اجابت مزاج درست و حرکت درآوردن راحت تر غذا در روده‌ها و دستگاه گوارش می شود.بنابراین مصرف زردک می تواند برای کاهش یبوست و پیشگیری از سایر اختلال‌های گوارشی سودمند باشد.
5. خواص شقاقل برای خواص ضد سرطانی دارد
وجود ترکیبات مهمی مانند فالکاریندیول، آنتی اکسیدان در زردک یا شقاقل، ممکن است خواص ضد سرطانی بهمراه داشته باشد.این خواص ضد سرطانی با پیدا کردن سلول‌های توموری آنها را از بین می برد.
حتما بخوانید: برای پاکسازی کبد چه بخوریم
6. خواص زردک برای چشم
گزارش‌های علمی مجله های تحقیقاتی نشان می دهند که وجود اسید آسکوربیک در زردک می تواند از بروز مشکلات چشمی مختلف مربوط به دژنراسیون ماکولار ناشی از افزایش سن، که باعث تاری دیر در افراد مسن است،جلوگیری کند. آنتی اکسیدان‌های موجود در زردک از چشم در مقابل آسیب ناشی از نور آفتاب نیز محافظت می‌کند. به طورکلی مصرف زردک در برنامه غذایی می تواند به تقویت سلامت و بینایی چشم کمک کند.
7. خواص زردک برای کبد
از انجایی که زردک طبع گرمی دارد در طب سنتی مصرف آن برای تقویت‌کننده کبد دارای مزاج سرد توصیه شده است (سردی کبد می‌تواند منجر به کبد چرب شود).البته برای بهره بردن از خواص درمانی زردک برای درمان کبد سرد با طبیب متخصص طب ایرانی مشورت نمایید.به طور کلی مصرف زردک توانایی باز کردن انسداد های کبدی را دارد.
حتما بخوانید: درمان کبد سرد با طب سنتی و گیاهی
8. خواص زردک برای کلیه
زردک خاصیت ادرار آور (دیورتیک) دارد بنابراین مصرف آن با افزایش مقدار ادرار می تواند در برخی مراحل درمان سنگ کلیه سودمند باشد.
9. خواص زردک برای مردان
مصرف زردک به دلیل داشتن ترکیبات مهم آنتی اکسیدانی می تواند اختلالات نعوظ در آقایان را رفع کند،که این عامل مهمی در تقویت جنسی آنها در نظر گرفته می شود. از دیگر خواص زردک برای مردان می توان به بهبود زود انزالی و تقویت اسپرم برای تولید مثل اشاره کرد.به طور کلی مصرف زردک در آقایان و خانوم ها به تولید هورمون‌های جنسی و لخته شدن خون کمک می‌کند. این خاصیت زردک به وجود ویتامین k و منگنز در آن مرتبط است.
10. خواص زردک برای زنان
همانطور که اشاره شد زردک یا شقاقل طبیعت گرمی دارد، بنابراین گنجاندن آن در برنامه غذایی زنان از چند جهت برای آنها مفید است. مصرف زردک به کاهش دردهای قاعدگی کمک کرده و فولات موجود در آن از کم خونی بانوان در دوره قاعدگی جلوگیری می کند. از طرف دیگر به خانوم هایی که به دلیل ضعف تخمک های رحم، نمی توانند باردار شوند توصیه می شود که شقاقل یا زردک مصرف کنند.
11. خواص زردک برای زنان باردار
- مصرف زردک در دوران بارداری به دلیل وجود مقاید قابل توجه فولات در آن، خطر معلولیت و نقص جنین را تا حد زیادی کاهش می دهد.
- وجود فولات در زردک مانع از بروز کم خونی در دوران بارداری می شود.
- مصرف زردک به دلیل وجود مقادیر زیاد ویتامین های B1، B2، C، پتاسیم و فیبر برای حفظ سلامت زنان باردار مفید است.
- ویتامین k موجود در این ماده غذایی در رشد سلول‌های جنین موثر است.
12. خواص زردک در طب اسلامی
- دارای طبع گرم و تر است.
- قوای جنسی را تقویت کرده، باعث افزایش مایع جنسی (منی) شده و در نعوظ هم موثر است.
- زردک پخته، مربای زردک و آب زردک تقویت کننده معده محسوب می شود.
- تا حدی ملین است به همین دلیل می تواند برای رفع یبوست سودمند باشد.
- از آنجایی که زردک طبع گرمی دارد، بنابراین مربای آن با کمی زعفران برای از بین بردن سرمای هوا و سردی بدن موثر است.
- برای از بین بردن سرفه و دردگلو و قفسه سینه آن را در آش های سبک استفاده نمایید.
- دارای خاصیت ادرار آوری است و برای درمان سنگ کلیه و مثانه سودمند است.
- اگر در سرکه پرورانده شود (ترشی) به کوچک کردن طحال های بزرگ کمک زیادی می کند.
حتما بخوانید: 21 ملین قوی برای یبوست شدید و مزمن گیاهی
خواص زردک پخته
- دارای توانایی باز کردن انسداد های کبدی است.
- به تقویت معده کمک می کند.
- باعث افزایش میل جنسی در زن و مرد می گردد.
- برای دفع سنگ کلیه سودمند است.
- بتاکاروتن موجود در زردک با تبدیل شدن به ویتامین A برای سلامت پوست بسیار مفید است.
- مصرف زردک از ابتلا به زخم معده و بیماری های گوارشی جلوگیری می کند.
- زردک علاوه بر افزایش بزاق دهان،مواد معدنی اساسی و آنزیم ها و ویتامین هایی که موجب هضم بهتر غذا می شود،را نیز برای بدن تامین می کند.
- مصرف زردک با ایجاد تعادل بین نسبت اسیدی و قلیایی بدن موجب احیاء و تصفیه خون می شود.
- زردک سرشار از پتاسیم است بنابراین به کاهش فشار خون کمک زیادی می کند.
- مصرف زردک به دلیل وجود مقادیر قابل توجه ویتامین C، ویتامین B9، و آهن از بروز کم خونی جلوگیری می کند.
- پتاسیم و فولات موجود در زردک با افسردگی، اضطراب، و سایر مشکلات ذهنی مقابله می‌کند.
- به دلیل کالری کم برای کنترل چاقی زیاد برای رژیم غذایی مناسب است.
- برای درمان بیماری های تنفسی مانند آسم ، سرفه خشک و سرفه مزمن موثر است.
خواص زردک بنفش
درمورد خواص زردک بنفش اطلاعات وجود ندارد.
خواص زردک خام
بهترین روش برای مصرف و بهبود خواص و مزاج زردک، بصورت پخته یا مربای آن بویژه با عسل یا ترکیب با برخی ادویه جات گرم مثل دارچین یا انیسون است. زیرا زردک خام دیرهضم و نفاخ می باشد و هضم آن به ویژه برای افرادی که معده ضعیفی دارند،سخت است.بنابراین زردک را نباید بصورت خام مصرف کرد.
حتما بخوانید:بهترین دمنوش ها برای معده درد و حالت تهوع
مضرات زردک
- برخی افراد حساس ممکن است بعد از خوردن زردک، دچار سندرم آلرژی دهان (OAS) و درماتیت تماسی شوند.برخی از علائم سندرم آلرژی دهان OAS شامل بثورات یا احساس سوزش در لب، دهان و گلو است.به همین خاطر به این افراد که سابقه حساسیت دارند،توصیه می شود پیش از مصرف زردک در رژیم غذایی خود با پزشک مشورت کنند.
- مصرف زردک ممکن است در برخی افراد باعث سردرد شود،به همین خاطر بهتر است با عسل میل شود.
- مصرف زردک ممکن است اشتها را کم کند.
سخن پایانی:
زردک که برخی افراد آن را با هویج اشتباه می گیرند نوعی سبزی ریشه دار است که به دلیل وجود ترکیبات مهم مانند ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها برای بدن خواص سلامتی زیادی بهمراه دارد که در این مطلب به برخی از آنها اشاره شد.البته توجه داشته باشید که زردک یا شقاقل خام دیر هضم است بنابراین برای بهره بردن از خواص سلامتی این سبزی ریشه دار آن را بصورت پخته میل کنید.
مقالات مرتبط:
خواص و مضرات هل باد (هل سیاه) برای زنان و مردان در طب سنتی